Siyasi Amaçlı Tutuklama Yasağı Çerçevesinde İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 18. Maddesinin Kapsamı, Uygulanması ve 18. Madde İhlali Kararlarının Sonuçları

Siyasi Amaçlı Tutuklama Yasağı Çerçevesinde İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 18. Maddesinin Kapsamı, Uygulanması ve 18. Madde İhlali Kararlarının Sonuçları

Av. Benan MOLU

İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin 18. maddesi, Sözleşme'de düzenlenen hak ve özgürlüklere getirilecek sınırlandırmaların Sözleşme'de öngörülen amaçlar dışında uygulanamayacağını düzenlemektedir. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, son yıllarda özellikle mesleki faaliyetleri ve insan hakları alanındaki çalışmaları nedeniyle susturulmak ve cezalandırılmak amacıyla soruşturma ve kovuşturmalarla "yargı tacizi"ne maruz bırakılan ve özgürlüklerinden alıkonulan muhalif siyasetçilerin, insan hakları savunucularının, gazetecilerin ve avukatların davalarında Sözleşme'nin 18. maddesine başvurmaktadır. Sayısı son yıllarda giderek artsa da, 18. maddeden oldukça az ihlal kararı verilmekte, bu sebeple 18. maddeden verilen ihlal kararlarına ayrı bir anlam ve sonuç yüklenmektedir. Bu çalışmamızda, hukuk devletinin ve demokrasinin değerlerinden uzaklaşarak otoriterleşen devletlere karşı "erken uyarı" rolü gören 18. maddenin bir devletin Sözleşme'de öngörülmeyen amaçlarla bir kişiyi özgürlüğünden alıkoyduğu durumlarda nasıl uygulanabileceği ve 18. maddeden verilecek bir ihlal kararının olası etki ve sonuçlarının neler olabileceği ele alınmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

I. İNSAN HAKLARI AVRUPA KOMİSYONU VE MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ'NİN 18. MADDESİ
A. İnsan Hakları Avrupa Komisyonu'nun ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'nin 18. Madde İçtihadının Gelişimi
1. İnsan Hakları Avrupa Komisyonu'nun Kararları
2. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'nin Kararları
B. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin 18. Maddesi: Kabul Edilebilirlik, Uygulanabilirlik ve İspata İlişkin Tartışmalar
1. Kabul Edilebilirliğe İlişkin Ölçütlerin 18. Madde İçtihadına Yansıması
2. 18. Maddenin Uygulanabilirliği: Üç Aşamalı İnceleme
3. Sözleşme'nin 18. Maddesinin İhlal Edildiği İddiası Kim Tarafından ve Nasıl İspatlanabilir?
C. Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru Kapsamında 18. Maddenin Uygulanabilirliği

II. 18. MADDEDEN VERİLEN İHLAL KARARLARININ BAĞLAYICILIĞI, YERİNE GETİRİLMESİ VE OLASI ETKİLERİ
A. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı
B. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının Yerine Getirilmesi
1. Bireysel Önlemler Restitutio In Integrum
2. Genel Önlemler
3. Türkiye'nin Bakanlar Komitesi Önündeki 18. Madde Davaları: Uygulanmayan Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş Kararları
C. İHAM Kararlarının Yerine Getirilmemesi
1. İHAS'ın 46. Maddesinin 4. Fıkrasının Hayata Geçirilmesi: Ilgar Mammadov v. Azerbaycan Örneği
SONUÇ

EKLER
KAYNAKÇA