Suların Hukuki Durumu

Bu çalışmanın temelini, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medeni Hukuk) Yüksek Lisans Programı nezdinde hazırlanan, “Medenî Hukuk Açısından Suların Hukukî Durumu” adlı yüksek lisans tezi oluşturmaktadır. Tez, 18.01.2019 tarihinde, Prof. Dr. Veysel BAŞPINAR, Doç. Dr. Süleyman YILMAZ ve Doç. Dr. İpek YÜCER’den oluşan jüri önünde savunulmuş ve oybirliğiyle başarılı bulunmuştur. 

Öncelikle danışmanlığımı üstlenerek beni onurlandıran, bu süreçte ilgi ve desteğini esirgemeyen kıymetli hocam merhum Prof. Dr. Veysel BAŞPINAR’ı saygı ve rahmetle anıyorum.

Bilgi ve tecrübeleriyle çalışmama katkıda bulunan değerli hocalarım Doç. Dr. Süleyman YILMAZ ve Doç. Dr. İpek YÜCER’e müteşekkirim.

Son olarak da çalışmanın basım aşamasındaki katkılarından dolayı sayın Muharrem BAŞER’e ve Yetkin Yayınları çalışanlarına teşekkür ederim.

ÖNSÖZ 7

İÇİNDEKİLER 9

KISALTMALAR 15

BİBLİYOĞRAFYA 17

GİRİŞ

§ 1. KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE 

SINIRLANDIRILMASI 29

A. Konunun Takdimi 29

B. Konunun Önemi 35

C. Konunun Sınırlandırılması 37

BİRİNCİ BÖLÜM  

SU HUKUKUNUN TARİHÎ GELİŞİMİ VE KONU İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER

§ 2. SU KAVRAMI VE SULAR HUKUKUNUN TARİHÎ GELİŞİMİ 41

A. Su Kavramı 41

B. Su Hukukunun Tarihî Gelişimi 43

1. Roma Hukukunda Sular 46

2. Cermen Hukukunda Sular 47

3. İslâm Hukukunda Sular 49

4. Osmanlı Hukukunda Sular 51

5. T.C. Anayasalarında Sular 53

6. Türk Medenî Kanunlarında Sular 54

§ 3. SULARIN SINIFLANDIRILMASI 56

A. Yerüstü-Yeraltı Suları 57

B. Akarsular- Durgun Sular 58

C. Tabiî Sular- Sun’î Sular 59

D. Genel Sular- Özel Sular 59

1. Genel Su-Özel Su Ayrımının Tarihî Gelişimi 60

2. Türk Hukukunda Genel Su ve Özel Su Ayrımı 62

3. Genel Su Kavramı 64

4. Kadim Hakkı Aracılığıyla Genel Sulara Mecelle Hükümlerinin Uygulanması 65

5. Özel Su Kavramı 69

a) Yeraltı Sularının Özel Su Niteliğini Kaybetmesi 70

b) Yeraltı Sularından Yararlanma Şartları 73

İKİNCİ BÖLÜM  

İDARE HUKUKU AÇISINDAN SULARIN HUKUKÎ DURUMU

§ 4. GENEL SU KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ 77

A. Genel Su Kavrarı 77

B. Genel Suların Özellikleri 78

1. Genel Suların Herkesin Yararlanmasına Açık Olması 78

a. Muhtevası 78

b. Genel Suların Herkesin Yararlanmasına Açık Olmasının Sınırları 79

aa. Kadim Hakkı 79

bb. 1380 Sayılı Sular Kanunu Kapsamında Sınırlandırma 83

cc. Büyük miktarda Yararlanma 83

2. Genel Suların Devir ve Ferağ Edilememesi 84

3. Genel Suların Haczedilemezliği 86

4. Genel Suların Zamanaşımı ile Kazanılamaması 87

5. Genel Suların Su Siciline Kaydı 88

6. Genel Suların Kamulaştırılamaması 89

7. Genel Sular Özel Korumaya Tâbi Olması 89

§ 5. ÇEŞİTLERİ 89

A. Yeraltı Suları 89

B. Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular 93

C. Denizler; Göller ve Akarsular 94

D. Vakıf Suları 97

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

TÜRK MEDENÎ HUKUKU AÇISINDAN SULARIN DURUMU

§ 6. ÖZEL SU KAVRAMI VE UYGULAMALARI 99

A. Özel Su Kavramı 99

B. Özel Sulara İlişkin Uygulamalar 100

§ 7. KANUNÎ DÜZENLEMELER AÇISINDAN KAYNAK MÜLKİYETİ VE ŞARTLARI 102

A. Kanunî Düzenlemeler Açısından Kaynak Mülkiyeti 102

B. Kaynak Mülkiyeti 104

C. Kaynağın Şartları 105

1. Yeraltı Suyundan Doğması Gerekliliği 106

2. Tabiî Yoldan Yeryüzüne Çıkış Şartı 107

3. Süreklilik Şartı 108

4. Sınırlı Debiye Sahip Olma Şartı 109

§ 8. KAYNAK SAHİBİNİN HAK VE 

YÜKÜMLÜLÜKLERİ 110

1. Doğrudan Kaynakları Temel Alan Türk Medenî Kanunu Sınırlamaları 113

a) Kaynaklara Zarar Verilmesi 114

aa) Zararın Tazmini Müeyyidesine Yol Açan Hâller 115

aaa) Fiile İlişkin Şartlar 115

aaaa) Genel Olarak 115

bbbb) Korunma İhtiyacını Doğuran Fiiller 117

cccc) Korunmadan Yararlanabilecek Kişiler 119

dddd) Hukukî Sonuçları 120

bb) Eski Duruma Getirme Müeyyidesine Yol Açan Hâller 122

b) Aynı Yataktan Beslenen Kaynaklar 124

c) Mecburî Su Hakkı (Zorunlu Su İrtifakının 

Kurulmasını Talep Etme Hakkı) 127

aa) Şartları 128

bb) Hüküm ve Sonuçları 131

2. Kaynaklara İlişkin Dolaylı Sınırlamalar 134

a) Tabiî Olarak Akan Su 134

b) Fazla Suyun Akıtılması 137

DÖRDÜCÜ BÖLÜM  

TÜRK MEDENÎ KANUNU AÇISINDAN SU KANUN TASARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ

§ 9. SU MÜLKİYETİ VE GETİRİLEN DÜZENLEMELER AÇISINDAN 139

A. Su Mülkiyeti Açısından 139

B. Getirilen Düzenlemeler Açısından 142

1. 2012 Tarihli Su Kanunu Tasarısıyla Getirilen Düzenlemeler 143

2. Su Kanun Tasarısının Son Hâliyle Getirilen Düzenlemeler 146

3. Tema Vakfı Su Kanunu Tasarısıyla Getirilen Düzenlemeler 152

§ 10. MEVCUT HUKUKÎ DÜZENLEMELERLE KARŞILAŞTIRMA 155

A. Genel Olarak 155

B. Temel Hak ve Hürriyetler Açısından 157

1. Genel Olarak 157

2. Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi Açısından 160

C. Mülkiyet Hakkının Kapsamı Açısından 162

1. Genel Olarak Mülkiyet Hakkı 162

2. Mülkiyet Hakkı Açısından Tasarının 

Değerlendirilmesi 165

3. 21. Yüzyıl Mülkiyet Anlayışı Açısından 167

a) Genel Olarak 167

b) Yüzyılımız Mülkiyet Anlayışına Getirilen Kanunî Kısıtlamaları 168

c. Yüzyılımız Mülkiyet Anlayışı Açısından Tasarının Değerlendirilmesi 169

SONUÇ 171

YARGI KARARLARI 173