Tacir Aleyhine Kararlaştırılan Ceza Koşulu

AV. Altan Fatih GÜNDEŞ

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ................................................................................................7

İÇİNDEKİLER .................................................................................. 9

KISALTMALAR .............................................................................13

ÖZET .................................................................................................17

ABSTRACT ......................................................................................19

GİRİŞ ................................................................................................21

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZA KOŞULU KAVRAMI, BENZER KAVRAMLARDAN

FARKI İLE KUSUR VE ZARARLA İLİŞKİSİ

I. Ceza Koşulu Kavramı ve Benzer Kavramlardan Farkı .......36

A. Ceza Koşulunun Tanımı, Hukuki Niteliği ve Unsurları .......36

1. Ceza Koşulunun Tanımı ..................................................36

2. Ceza Koşulunun Hukuki Niteliği ....................................39

3. Ceza Koşulunun Unsurları ..............................................40

a. Asıl Borcun Bulunması .............................................41

(1) Genel Olarak ........................................................41

(2) Asıl Borcun İptal Edilebilir Olması Bakımından 45

(3) Eksik Borçlar Bakımından ...................................47

b. Asıl Borçtan Ayrı Ancak Fer’i Nitelikte Bir Edim

Olarak Ceza Koşulunun Varlığı ................................50

c. Asıl Borca Bağlı Olarak Kararlaştırılan Edimin Sağlar

Arası Hukuki Bir İşleme Konu Olması .....................54

10

B. Ceza Koşulunun Türleri ........................................................57

1. İfa Yerine İstenebilecek Sözleşme Cezası ......................57

2. İfayla Birlikte İstenebilecek Sözleşme Cezası ................62

3. İnhisari Ceza Koşulu .......................................................64

C. Ceza Koşulunun Benzer Kavramlardan Farkı ......................65

1. Dönme Cezasından Farkı ................................................65

2. Bağlanma Parasından Farkı .............................................70

3. Cayma Parasından Farkı ..................................................71

4. Götürü Tazminattan Farkı ...............................................73

II. Ceza Koşulunun Kusur ve Zarar ile İlişkisi ...........................76

A Ceza Koşulunun Kusurla İlişkisi ..........................................76

1. Genel Olarak ...................................................................76

2. Kusur Sorumluluğundan Sözleşmeyle Ayrılınması ........80

B. Ceza Koşulunun Zararla İlişkisi ............................................82

1. Ceza Koşulunun Zarardan Bağımsız Olması ..................82

2. Aşkın Zararın Talep Edilmesi .........................................84

İKİNCİ BÖLÜM

AŞIRI SÖZLEŞME CEZASINA KARŞI

TACİRİN KORUNMASI

I. Sözleşme Cezasının Miktarı ve Aşırı Olması .........................90

A. Sözleşme Cezasının Aşırılığının Tespitinde Esas Alınması

Gereken Zaman .....................................................................92

B. Sözleşme Cezasının Aşırılığının Tespitinde Başvurulan

Ölçütler .................................................................................95

1. Alacaklının Menfaatleri ...................................................96

2. Borçlunun Borcunun İhlalinin Ağırlığı ve Kusuru .........99

3. Tarafların Ekonomik Durumları ....................................102

11

4. Ceza Koşulunun Kararlaştırılmasındaki Amaç .............104

5. Sözleşmenin Türü ve Süresi ..........................................105

II. Tacir Aleyhine Ceza Koşulunun Kararlaştırılmasının

Etkisi ........................................................................................106

III. Tacir Aleyhine Kararlaştırılan Sözleşme Cezasının Aşırılık

Seviyesi ve Taciri Koruyacak Hukuki Yollar ......................116

A. Tacirin Ekonomik Mahvına Sebep Olacak Şekilde Sözleşme

Cezasının Varlığı ................................................................116

B. Taciri Koruyabilecek Hukuki Yollar ..................................118

1. Tacirin TMK m. 23 Çerçevesinde Korunması ..............118

a. Hükmün Kapsamı ....................................................119

b. Hükmün Amacı ....................................................... 121

2. Tacirin TBK m. 27 Çerçevesinde Korunması ...............123

3. TMK m. 23 ile TBK m. 27 Arasındaki İlişki ................126

C. Tacir Bakımından Kararlaştırılan Aşırı Sözleşme Cezasının

Hükümsüzlüğü ....................................................................128

IV. Hükümsüzlük Nedeniyle Oluşan Sözleşme Boşluğunun

Doldurulması ...........................................................................134

SONUÇ ............................................................................................139

KAYNAKÇA ..................................................................................147