Kısa Ticaret Hukuku ( Ticari İşletme Hukuku - Şirketler Hukuku - Kıymetli Evrak Hukuku )

Kısa Ticaret Hukuku ( Ticari İşletme Hukuku - Şirketler Hukuku - Kıymetli Evrak Hukuku ) Tek Cilt

Dr. Öğr. Üyesi Tamer BOZKURT

İÇİNDEKİLER

4. BASKI İÇİN ÖN SÖZ .................................................................................. v

İÇİNDEKİLER............................................................................................... ix

TİCARİ İŞLETME

HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK TİCARET HUKUKU, TİCARÎ İŞLETME KAVRAMI VE

TİCARÎ İŞLETME ÜZERİNDEKİ İŞLEMLER

§ 1 – 6102 Sayılı Tük Ticaret Kanunu’nun Yasalaşma Süreci ....................1

§ 2 – Genel Olarak Ticaret Hukuku.........................................................1

§ 3 – Ticaret Hukukunda Sistemler ........................................................2

§ 4 – Türk Ticaret Kanununun Başat Kavramı: “Ticarî İşletme”..............4

I. KAVRAM ve TANIM ......................................................................... 4

II. TİCARÎ İŞLETMENİN KİŞİLİĞİ (Tüzel Kişilik) SORUNU............................. 5

III. BİR ORGANİZASYONUN “TİCARÎ İŞLETME” SAYILABİLMESİ İÇİN

GEREKEN UNSURLAR ....................................................................... 6

IV. TİCARÎ İŞLETMEYİ OLUŞTURAN UNSURLAR ve BUNLARIN HUKUKÎ

NİTELİĞİ SORUNU............................................................................ 8

V. TİCARÎ İŞLETMENİN ÖRGÜTLENMESİ (MERKEZ/ŞUBE)...................... 9

A –Merkez Kavramı ve Düzenlenişi................................................ 9

B – Şube........................................................................................ 10

VI. TİCARÎ İŞLETMENİN DEVRİ ve REHNİ .............................................. 13

A – Ticarî İşletmenin Devri............................................................ 13

B – Ticarî İşletme Rehni ................................................................ 21

İKİNCİ BÖLÜM

TİCARÎ İŞ, BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLMASININ ONUÇLARI VE TİCARÎ

HÜKÜMLER

§ 5 – Ticarî İş........................................................................................29

I. KAVRAM ve ÖLÇÜTLER .................................................................. 29

x İçindekiler

II. BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLARAK SAPTANMASININ YARATACAĞI

SONUÇLAR .................................................................................... 36

A – Genel Olarak:.......................................................................... 36

B – Müteselsil Borçluluk ve Kefalet (Teselsül KarinesiZincirleme Borçluluk Varsayımı) ............................................ 36

C – Ticarî İşlerde Faiz .................................................................... 39

§ 6 – Ticarî Hükümler...........................................................................46

I. GENEL OLARAK.............................................................................. 46

II. TİCARÎ HÜKÜMLERİN UYGULANMA SIRASI .................................... 47

III. TİCARÎ İŞLERDE ZAMANAŞIMI ........................................................ 49

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TACİR VE ESNAF

§ 7 – Tacir ............................................................................................51

I. GENEL OLARAK.............................................................................. 51

II. TACİR SIFATININ KAZANILMASI...................................................... 51

III. TACİR SIFATININ SONUÇLARI: NİMET ve KÜLFETLER ...................... 58

A – Tacir Olmaya Bağlanan “Külfetler” ......................................... 58

B – Tacir Olmaya Bağlanan “Nimetler”......................................... 63

IV. TACİR SIFATININ KAYBI ve BUNUN SONUÇLARI.............................. 65

§ 8 – Esnaf ve Esnaf İşletmesi...............................................................66

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TİCARÎ YARGI

I. GENEL OLARAK TİCARÎ YARGI....................................................... 67

II. BİR DAVANIN TİCARÎ DAVA OLARAK BELİRLENMESİNDEKİ

ÖLÇÜTLER...................................................................................... 67

A –Mutlak Ticarî Davalar.............................................................. 67

B – Yarı-Nispî Ticarî Davalar.......................................................... 69

C – Nispî Ticarî Davalar................................................................. 69

BEŞİNCİ BÖLÜM

TİCARET SİCİLİ

§ 10 – Genel Olarak Ticaret Sicili..........................................................71

I. TİCARET SİCİLİ TEŞKİLÂTI................................................................ 71

Ticaret Hukuku xi

II. SİCİL İŞLEMLERİ ............................................................................. 72

A – Tescil....................................................................................... 72

B – Sicildeki Değişiklikler ve Terkin (Tadil -Terkin)........................ 73

III. TİCARET SİCİLİ MEMURUNUN İNCELEME GÖREVİ .......................... 73

IV. İLÂN ve ALENİYET .......................................................................... 74

V. TESCİL ve İLÂNIN ETKİSİ ................................................................. 75

VI. TİCARET SİCİLİNE GÜVEN İLKESİ..................................................... 77

VII. SİCİL KAYITLARININ TUTULMASINDAN DOĞAN SORUMLULUK ...... 78

ALTINCI BÖLÜM

TİCARET UNVANI VE İŞLETME ADI

§ 11 – Ticaret Unvanı ...........................................................................79

I. GENEL OLARAK.............................................................................. 79

II. OLUŞTURULMASI........................................................................... 79

III. TİCARET UNVANI ile İLGİLİ ÖZEL DURUMLAR (DEĞİŞİKLİK LER) ...... 83

§ 12 – İşletme Adı ................................................................................84

YEDİNCİ BÖLÜM

MARKA

§ 13 – Marka........................................................................................85

I. GENEL OLARAK MARKA ve TÜRLERİ............................................... 85

II. MARKANIN TESCİLİ.......................................................................... 86

A – Marka Olarak Tescil Edilebilecek İşaretler.............................. 86

B – Tescil İçin Mutlak Ret Nedenleri............................................. 87

C – Tescil İçin Nispî Ret Nedenleri ................................................ 90

III. MARKANIN TESCİLİ ve SONUÇLARI ................................................ 92

A – Genel Olarak........................................................................... 92

B – Tescilin Marka Sahibine Tanıdığı Hak ve Yükümlülükler......... 93

IV. MARKANIN HUKUKÎ İŞLEMLERE KONU OLMASI ............................. 93

V. MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ/İPTALİ ve MARKA HAKKININ

SONA ERMESİ ................................................................................ 94

A – Hükümsüzlük/İptal Nedenleri ................................................ 94

B– Sona Ermesi............................................................................. 95

VI. MARKA HAKKINA TECAVÜZ ve HAKKIN KORUNMASI ..................... 95

A – Tecavüz Sayılan Fiiller............................................................. 95

xii İçindekiler

B – Açılabilecek Davalar................................................................ 95

C – Usul......................................................................................... 96

SEKİZİNCİ BÖLÜM

HAKSIZ REKABET

§ 14 – Haksız Rekabet..........................................................................97

I. GENEL OLARAK ve KAVRAM .......................................................... 97

II. KOŞULLAR ..................................................................................... 98

III. HAKSIZ REKABET HUKUKUNUN AMAÇLARI ve KORUDUĞU

DEĞERLER ..................................................................................... 99

IV. HAKSIZ REKABET HALLERİ .............................................................. 99

A -Dürüstlük kuralına aykırı reklamlar ve satış yöntemleri ile

diğer hukuka aykırı davranışlar ve özellikle; ........................... 99

V. HAKSIZ REKABET SONUCU AÇILABİLECEK DAVALAR ve DAVA

AÇMAYA YETKİLİ OLANLAR .......................................................... 102

A – Davalar ................................................................................. 102

B – Dava Açmaya Yetkili Olanlar ve Davalılar ............................. 103

C – İhtiyatî Tedbirler, Hüküm İlânı ve Zamanaşımı..................... 104

DOKUZUNCU BÖLÜM

TİCARÎ DEFTERLER

§ 15 – Ticarî Defterler ........................................................................ 105

I. GENEL OLARAK............................................................................ 105

II. TUTULACAK DEFTERLER............................................................... 105

III. TİCARÎ DEFTER TUTMA İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜK ve SORUM

LULUKLAR.................................................................................... 106

A – Defterlerin Tutulması ........................................................... 106

B – Saklama Yükümlülüğü ve Zayi Belgesi Alma ......................... 106

C – Onaylatma ............................................................................ 107

D –Ticarî Defterlerin Uyuşmazlıklarda İbrazı ve Suretlerinin

Alınması ................................................................................ 108

IV. TİCARÎ DEFTERLERİN İSPAT GÜCÜ................................................ 108

Ticaret Hukuku xiii

ONUNCU BÖLÜM

CARİ HESAP

§ 16 – Cari Hesap ............................................................................... 111

I. GENEL OLARAK............................................................................ 111

II. TANIM ve ÖZELLİK ARZ EDEN NOKTALAR..................................... 114

III. CARİ HESABA GEÇİRİLEBİLECEK ve GEÇİRİLEMEYECEK

ALACAKLAR ................................................................................. 115

A – Cari Hesaba Geçirilecek Alacaklar ........................................ 115

B – Cari Hesaba Geçirilemeyecek Alacaklar................................ 115

IV. CARİ HESABIN İŞLEYİŞİ ve HÜKÜMLERİ ........................................ 116

A – Genel Olarak......................................................................... 116

B – Süreler .................................................................................. 116

C – Bakiyenin Tespit ve Kabulü................................................... 117

D – Faiz ....................................................................................... 118

V. CARİ HESABIN SONA ERMESİ ....................................................... 118

A – Genel Nedenler .................................................................... 118

B – Özel Nedenler....................................................................... 118

ONBİRİNCİ BÖLÜM

TACİR (VE ESNAF) YARDIMCILARI

§ 17 – Tacir (ve Esnaf) Yardımcıları .................................................... 121

I. GENEL OLARAK............................................................................ 121

II. BAĞIMLI YARDIMCILAR ............................................................... 125

A – Ticarî Temsilci ....................................................................... 125

B – Ticarî Vekil ............................................................................ 128

C – Pazarlamacı........................................................................... 130

III. BAĞIMSIZ YARDIMCILAR.............................................................. 131

A – Simsar (Tellâl)....................................................................... 131

B – Acentelik............................................................................... 134

C – Komisyonculuk...................................................................... 143

xiv İçindekiler

ŞİRKETLER HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK ŞİRKETLER HUKUKU VE BU KONUDA YAPILAN

AYIRIMLAR

§ 1 – Genel Olarak Şirketler Hukuku ....................................................... 145

§ 2 – “Şirket”in Unsurları ........................................................................ 146

I. GENEL OLARAK ........................................................................... 146

II. UNSURLAR.................................................................................. 147

A – Kişi ........................................................................................ 147

B – Sözleşme............................................................................... 147

C – Sermaye................................................................................ 148

D –Ortak Amaç ........................................................................... 152

E – Ortak Amaç İçin Faal Katılım (Affectio Societas)................... 152

§ 3 – Şirketler Hukuku Alanındaki Tasnifler............................................. 152

I. DÜZENLENDİĞİ YERE GÖRE .......................................................... 153

II. TÜZEL KİŞİLİĞİN OLUP OLMAMASINA GÖRE................................. 153

III. ORTAKLARIN ŞİRKET İÇİNDEKİ KONUMLARINA GÖ RE............... 154

A –Genel Olarak............................................................................... 154

B – Şahıs ve Sermaye Şirketleri (Karşılaştırmalı)............................... 154

IV. SERMAYE YAPILARINA GÖRE........................................................ 159

A –Esas = Muayyen = Sabit Sermayeli Şirketler............................... 159

B –Değişir Sermayeli Şirketler.......................................................... 160

C – Basit Sermayeli Şirketler............................................................. 160

D –Kayıtlı Sermayeli Şirketler........................................................... 161

V. ŞİRKETİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE OLAN BORCU NEDENİYLE ORTAKLARA

BAŞVURULUP BAŞVURULAMAYACAĞINA ve BAŞVURULABİLECEKSE

SORUMLULUĞUN DERECESİNE GÖRE................................................. 163

A –Sınırlı - Sınırsız Sorumluluk ......................................................... 163

B –Doğrudan (1. Dereceden) – Dolaylı (2. Dereceden) So rumluluk163

C – Adi - Müteselsil Sorumluluk........................................................ 163

D –Sonuç .......................................................................................... 164

Ticaret Hukuku xv

İKİNCİ BÖLÜM

ADİ ŞİRKET

§ 4 – Genel Olarak Adi Şirket .................................................................. 167

§ 5 – Adi Şirketin Özellikleri .................................................................... 168

I. TÜZEL KİŞİLİĞİN OLMAMASI ve SONUÇLARI................................. 168

II. ORTAKLAR ve ORTAKLARIN TACİR SIFATI ..................................... 169

III. İŞLEVLERİ ...................................................................................... 169

IV. KONUSU ve AMACI....................................................................... 169

§ 6 – Adi Şirketin Kuruluşu...................................................................... 169

§ 7 – Adi Şirketin İşleyişi ......................................................................... 170

I. İÇ İLİŞKİ ........................................................................................ 170

A –Sermaye Koyma Borcu ............................................................... 170

B – Kâra Katılma - Zararı Paylaşma................................................... 171

C – Şirketin Yönetimi ........................................................................ 171

1. Genel Olarak Şirketin Yönetimi ile İdare Hak ve Yetkisinin

Kazanılması ........................................................................... 171

2. İdare Hak ve Yetkisinin Kullanımı ........................................... 172

3. Yönetim Yetkisinin Kapsamı (Olağan ve Olağanüstü İşler) ..... 172

4. İdare Hak ve Yetkisinin Geri Alınması/Sınırlandırılması.......... 173

D –Yöneticilerin Hak ve Yükümlülükleri........................................... 173

E – Rekabet Yasağı ........................................................................... 174

F – Ortaklar Arasında Değişiklik (Girme, Çıkma, Çıkarılma).............. 174

1. Yeni Ortak Girmesi ve Alt Katılım ........................................... 174

2. Çıkma ve Çıkarılma................................................................ 174

II. DIŞ İLİŞKİ ...................................................................................... 175

A – Genel Olarak .............................................................................. 175

B – Temsil......................................................................................... 176

1. Dolaylı Temsil ......................................................................... 176

2. Doğrudan Temsil..................................................................... 176

3. Yetkisiz Temsil ........................................................................ 176

C – Sorumluluk ve Malvarlığı Rejimi................................................. 176

1. Sorumluluk ............................................................................. 176

2. Malvarlığı Rejimi ..................................................................... 177

III. SONA ERME .................................................................................. 177

A – Kendiliğinden Sona Erme (İnfisah)............................................. 177

B – İradî Sona Erme (Fesih)............................................................... 178

xvi İçindekiler

1. Taraf İradesi ile ....................................................................... 178

2. Mahkeme Kararı ile............................................................... 179

IV. SONA ERMENİN SONUÇLARI (TASFİYE-ZAMANAŞIMI).................. 179

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TİCARET ŞİRKETLERİ TİCARET ŞİRKETLERİ HAKKINDA UYGULANACAK

GENEL HÜKÜMLER

§ 8 – Ticaret Şirketleri Hakkındaki Genel Hükümler ............................... 183

I. GENEL OLARAK............................................................................. 183

II. TİCARET ŞİRKETLERİNİN ÖZELLİKLERİ ........................................... 183

A –Tüzel Kişilik ve Sonuçları............................................................. 183

B – Tacir Sıfatı................................................................................... 184

C –Ultra Vires İlkesi ve Kaldırılması ................................................. 184

III. TİCARET ŞİRKETLERİNDE ŞİRKET İLE ORTAKLAR ARASINDAKİ

MUHTELİF İLİŞKİLER HAKKINDAKİ HÜKÜMLER ............................. 185

A – Katılma Payı ............................................................................... 185

1. Genel Olarak ........................................................................... 185

2. Sermaye Taahhüdü ile İlgili Özellikler ve İstisnaî Hükümler ...... 185

3. Şirketin Sermaye Taahhüdü ile İlgili Sahip Olduğu Haklar........ 188

B – Faiz ve Ücret İsteme................................................................... 189

C – Ortakların Kişisel Alacaklıları ...................................................... 189

D –Zamanaşımı ................................................................................ 191

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KOLLEKTİF ŞİRKET

§ 9 – Kollektif Şirket................................................................................ 193

I. GENEL OLARAK............................................................................. 193

II. TANIM ve UNSURLAR................................................................... 193

A –Tanım.......................................................................................... 193

B –Unsurlar...................................................................................... 193

III. KURULUŞU.................................................................................... 194

A –Genel Olarak............................................................................... 194

B – Kuruluş Aşamaları ...................................................................... 194

1. Şirket Sözleşmenin Hazırlanması ............................................ 194

2. Tescil ve İlân ........................................................................... 195

Ticaret Hukuku xvii

C – Eksiklikler ................................................................................... 195

IV. KURULUŞTAN ÖNCEKİ DÖNEME AİT SORUMLULUK...................... 195

§ 10 – Kollektif Şirketin İşleyişi ............................................................... 196

I. KOLLEKTİF ŞİRKETTE İÇ İLİŞKİLER .................................................. 196

A – Genel Olarak .............................................................................. 196

B – Sermaye Koyma Borcu ............................................................... 196

C – Kârı Paylaşım- Zarara Katılım Esasları......................................... 197

D –İdare Hak ve Yetkisi .................................................................... 197

1. Kazanılması ve Kullanımı ........................................................ 197

2. Tek Kişinin Şirket Sözleşmesi ile İdareci Seçilmesi.................. 198

3. Kısıtlanması ve/veya Geri Alınması......................................... 198

4. İdare İşlerinin Sınırı ve Kapsamı ............................................ 198

5. Rekabet Yasağı....................................................................... 199

6. Denetim.................................................................................. 200

II. KOLLEKTİF ŞİRKETTE DIŞ İLİŞKİLER ve TEMSİL ............................... 200

A –Genel Olarak............................................................................... 200

B – Temsil Yetkisinin Kazanılması ve Kaybedilmesi .......................... 201

C – Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması........................... 201

1. Kapsamı ................................................................................. 201

2. Sınırlandırılması: Sınırlandırmanın Sınırı: Birlikte Temsil

veya Şube İşleri ..................................................................... 201

III. ŞİRKET ve ORTAKLARIN SORUMLULUĞU ...................................... 202

A –Kural: Şirketin Birinci Dereceden Sorumluluğu .......................... 202

B – İstisna: Ortakların Sorumluluğu ve Koşulları .............................. 202

C – Kollektif Şirket Ortaklarının İflâsı................................................ 203

IV. ORTAKLAR ARASINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER........................................ 203

A – Yeni Ortak Girmesi ..................................................................... 203

B –Ortağın Ayrılması........................................................................ 204

C –Ortağın Çıkarılması ..................................................................... 204

D –Çıkma ve Çıkarılmanın Sonuçları ................................................ 205

V. SONA ERME ve TASFİYE................................................................ 205

A –Genel Olarak............................................................................... 205

B – Kendiliğinden Sona Erme (İnfisah).............................................. 206

C – İradî Sona Erme .......................................................................... 206

1. Ortakların İradesi .................................................................. 206

2. Mahkeme Kararı ile............................................................... 206

D –Şirketin Tasfiyesi......................................................................... 207

xviii İçindekiler

BEŞİNCİ BÖLÜM

KOMANDİT ŞİRKET

§ 11 – Genel Olarak Komandit Şirket ...................................................... 209

I. TANIM-UNSURLAR-KURULUŞ....................................................... 209

II. İÇ İLİŞKİLER................................................................................... 209

III. DIŞ İLİŞKİLER ve SORUMLULUK ..................................................... 210

IV. SONA ERME.................................................................................. 211

ALTINCI BÖLÜM

ANONİM ŞİRKET

§ 12 – Genel Olarak Anonim Şirket ......................................................... 213

I. GENEL OLARAK............................................................................. 213

II. KAVRAM ve TANIM...................................................................... 214

III. UNSURLAR................................................................................... 214

A –Unvan ......................................................................................... 214

B – Sermayesi ve Sermayenin Özellikleri: Belirlilik ve Paylara

Bölünme ..................................................................................... 214

1. Belirli (Muayyen) Sermaye İlkesi ............................................ 214

2. Belirli Sermayenin Paylara Bölünmesi .................................. 215

C – Tüzel Kişilik ................................................................................. 219

D– Şirketin Tüm Malvarlığı ile; Ortakların (Şirkete Karşı) Sınırlı

Sorumluluğu ............................................................................... 219

F – Şirketin Konusu........................................................................... 219

G –Kurucu Sayısı............................................................................... 219

H –Sermaye Miktarı (Esas ve Kayıtlı Sermaye)................................. 219

IV. ANONİM ŞİRKETLERE HÂKİM OLAN İLKELER ................................. 220

A –Çoğunluk İlkesi............................................................................ 220

B – Sınırlı Sorumluluk ve Malvarlığının Korunması İlkesi.................. 220

C –Devletin İlgilenmesi ve Denetlemesi İlkesi ................................. 220

D –Kamuyu Aydınlatma İlkesi .......................................................... 221

E – Kurumsal Yönetim İlkesi ............................................................. 221

F – Eşit İşlem İlkesi ........................................................................... 221

G –Pay Sahiplerinin Şirkete Borçlanma Yasağı................................. 222

H –Serbest Pay Devri İlkesi .............................................................. 222

I – Emredici Hükümler İlkesi............................................................ 222

Ticaret Hukuku xix

§ 13 – Kuruluş......................................................................................... 223

I. ANONİM ŞİRKETİN KURULUŞU..................................................... 223

A –Genel Olarak ve Türleri............................................................... 223

B – Kurucular, Kurucuların Sayısı ve Nitelikleri................................. 223

C – Kuruluş İşlemleri......................................................................... 224

1. Esas Sözleşme ve İçeriği........................................................ 224

2. Resmî Onay ve Ön-Anonim Şirket Aşaması........................... 226

3. Sermaye Taahhüdü ile İlgili Bazı Özellikler............................ 226

4. Gerekiyorsa Bakanlık İzni...................................................... 227

5. Tescil ve İlân ile Tescilin Sonuçları ........................................ 227

II. KURULUŞTAKİ SAKATLIKLAR ve FESİH DAVASI ............................. 228

IV. KURULUŞTAN ÖNCEKİ İŞLEMLERDEN DOĞAN SORUMLULUK

ve MASRAFLAR ............................................................................ 229

V. KURULUŞ FORMALİTELERİNİN ARKADAN DOLANILMASI ve

KANUNA KARŞI HİLE..................................................................... 229

YEDİNCİ BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETTE İŞLEYİŞ VE ORGANLAR

§ 14 – Genel Olarak ................................................................................ 231

§ 15 – Yönetim Kurulu (YK) ..................................................................... 234

I. GENEL OLARAK............................................................................. 234

II. SEÇİM, ATAMA ve GÖREVİN SONA ERMESİ ................................. 235

A – Genel Olarak, Süre, Seçilme Koşulları ve Ehliyet........................ 235

1. Genel Olarak .......................................................................... 235

2. Süre....................................................................................... 235

3. Ehliyet ve Seçilme Koşulları .................................................. 236

B –Üyelik Sıfatının Kazanılma Yolları-Kural: Genel Kurul

Seçimi (GK) ................................................................................. 236

1. Ana Kural............................................................................... 236

2. İstisnalar................................................................................ 236

C –Üyelik Sıfatının Kaybedilmesi ve Yapılması Gereken İşlemler .... 237

III. YÖNETİM KURULUNUN ÇALIŞMA ŞEKLİ, TOPLANMASI ve

KARAR ALMASI............................................................................. 238

A –Genel Olarak............................................................................... 238

B – Toplantı ve Karar Yetersayısı ile Çalışma Esasları ....................... 239

C – Yönetim Kurulu Kararlarının Sakatlığı......................................... 240

xx İçindekiler

IV. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN GÖREV ve YETKİLERİ ................... 241

A –İdare Hak ve Yetkisi .................................................................... 241

1. Genel Olarak ......................................................................... 241

2. Yönetimin Devri .................................................................... 242

B – Temsil Yetkisi.............................................................................. 242

1. Genel Olarak ve Temsil Yetkisinin Kullanılması..................... 242

2. Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması ..................... 243

3. Temsil Yetkisinin Devredilmesi ve Murahhaslara

Bırakılması............................................................................. 244

V. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLERİ.......... 245

A –Hakları (İdarî ve Malî Haklar)...................................................... 245

B – Yükümlülükler............................................................................. 245

1. Özen ve Sadakat.................................................................... 245

2. Müzakereye Katılmama Yükümlülüğü .................................. 246

3. Ortaklıkla İşlem Yapma ve Şirkete Borçlanma Yasağı ........... 246

6. Rekabet Yasağı...................................................................... 247

§ 16 – Müdürler ...................................................................................... 250

§ 17 – Anonim Şirketlerde Denetim ........................................................ 250

I. GENEL OLARAK............................................................................. 250

II. HESAP DENETÇİSİ ......................................................................... 250

A –Genel Olarak ve Denetimin Konusu............................................ 250

B –Denetçi Olma Koşulları ve Denetçi Olmaya Engel Durumlar...... 251

C –Denetçinin Seçimi, Görevden Alınması, Denetçinin

Sözleşmeyi Feshi......................................................................... 251

1. Seçimi.................................................................................... 251

2. Görevden Alınması................................................................ 252

D –Denetçinin Görevleri, Hak ve Yükümlülükleri............................. 253

1. İbraz Yükümü-Bilgi Alma ....................................................... 253

2. Denetim Raporu Verme ve Görüş Yazıları ............................ 253

3. Tarafsızlık ve Sır Saklama Yükümü ........................................ 254

§ 18 – Genel Kurul (GK)........................................................................... 254

I. GENEL OLARAK............................................................................. 254

II. GENEL KURULUN TOPLANMASI (Olağan ve Olağanüstü) .............. 255

A –Toplantıya Davete Yetkili Olanlar ............................................... 256

B –Davetin Şekli ve İçeriği................................................................ 257

1. Genel Olarak ......................................................................... 257

2. Şekil, İçerik ve Gündem......................................................... 257

Ticaret Hukuku xxi

3. Genel Kurula Katılmaya Yetkili Olan Pay Sahipleri................ 258

C – Çağrısız ve Elektronik Ortamda Genel Kurul............................... 259

III. GENEL KURUL TOPLANTISININ YÜRÜTÜLMESİ .............................. 260

A –Toplantı Yeri ............................................................................... 260

B – Toplantıya Katılım, Oy Hakkının Sahibi ve Hazır Bulunanlar

Listesinin Oluşturulması ............................................................. 260

C – Toplantı ve Karar Yetersayısı ...................................................... 261

1. Basit Nisap (Oran)................................................................. 261

2. Ağırlaştırılmış Nisaplar (Oranlar)........................................... 262

D –Genel Kurulda Görüşmelerin Yapılması, Sonuçlanması ve

Yapılması Gereken Usulî İşlemler ............................................... 263

E – Kararların Etkisi........................................................................... 263

IV. PAY SAHİPLERİNİN GENEL KURULDA KİŞİSEL HAKLARINI

KULLANMASI................................................................................ 264

A –Genel Olarak ve Sıfatın Kanıtlanması ......................................... 264

B –Oy Hakkı...................................................................................... 264

1. Kazanılması ve Doğumu........................................................ 264

2. Kullanılması........................................................................... 264

3. Oy Hakkından Yoksunluk Hâlleri ........................................... 265

C – Genel Kurul Toplantısının Ertelenmesini İsteme Hakkı ................ 266

V. GENEL KURUL KARARLARININ HÜKÜMSÜZLÜĞÜ ......................... 266

A –Genel Olarak............................................................................... 266

B –Genel Kurul Kararlarının Sakatlık Nedenleri ............................... 266

1. Yokluk ................................................................................... 266

2. Butlan.................................................................................... 267

3. İptal Edilebilirlik .................................................................... 268

C – İptal Davasının Tarafları.............................................................. 268

1. Davacı Olabilecekler.............................................................. 268

2. Davalı .................................................................................... 270

D –İptal Davasının Dayanakları ........................................................ 270

1. Kanuna Aykırılık .................................................................... 270

2. Esas Sözleşmeye Aykırılık...................................................... 270

3. Objektif İyiniyet Kurallarına Aykırılık..................................... 270

E – Dava ile İlgili Usul........................................................................ 271

1. Yetkili ve Görevli Mahkeme, Süre, Teminat.......................... 271

2. Davaların Birleştirilmesi ve Diğer Usul Sorunları .................. 271

F – Davanın Sonuçları....................................................................... 271

xxii İçindekiler

§ 19 – Anonim Ortaklıkta Pay Sahiplerine İlişkin Bazı Haklar.................. 272

I. ÇOĞUNLUK HAKLARI.................................................................... 272

II. BİREYSEL HAKLAR......................................................................... 272

III. AZINLIK HAKLARI .......................................................................... 273

A –Genel Olarak............................................................................... 273

B – TTK’deki Azınlık Hakları .............................................................. 273

IV. MÜKTESEP (KAZANILMIŞ) ve VAZGEÇİLMEZ HAKLAR ................... 274

SEKİZİNCİ BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETTE PAY, PAY SAHİPLİĞİ VE MENKUL KIYMETLER

§ 20 – Pay ............................................................................................... 277

I. GENEL OLARAK PAY ve PAY KAVRAMININ İFADE ETTİĞİ

ANLAMLAR................................................................................... 277

III. KAZANMA ve KAYBETME.............................................................. 280

IV. ANONİM ŞİRKETLERİN KENDİ PAY/PAY SENETLERİNİ EDİNME ve

REHİN YASAĞI .............................................................................. 280

V. PAY SAHİBİNİN HAK ve BORÇLARI ................................................ 281

A –Haklar ......................................................................................... 281

1. Kâr ve Tasfiye Payı: ............................................................... 281

2. Oy Hakkı:............................................................................... 282

3. Rüçhan (Öncelik) Hakkı: ....................................................... 282

4. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı ................................................ 284

5. Özel Denetim İsteme Hakkı................................................... 285

B – Borçlar (Sermaye Koyma ve Taahhüt Edilen Sermayeyi

İfa Borcu) .................................................................................... 286

1. Sermaye Koyma Borcunun Sınırı........................................... 286

§ 21 – Anonim Şirkette Menkul Kıymetler .............................................. 289

I. GENEL OLARAK............................................................................. 289

II. PAY SENETLERİ ............................................................................. 289

A –Genel Olarak ve Türleri............................................................... 289

1. Hâmiline Yazılı Pay Senetleri................................................. 290

2. Nama Yazılı Pay/Pay Senetleri .............................................. 290

B –Anonim Şirkette Pay Devri.......................................................... 290

1. Çıplak Payların Devri: ............................................................ 291

2. Senede Bağlanmış Payların Devri .......................................... 291

Ticaret Hukuku xxiii

C – Pay/Pay Senetleri Üzerindeki Diğer Hukukî İşlemler (Rehin ve

İntifa Hakkı) ................................................................................ 296

D –Pay Defteri.................................................................................. 297

F – İmtiyazlı Pay/Pay Senetleri ve İmtiyaz Sistemi ........................... 298

III. İLMÜHABERLER ............................................................................ 299

IV. İNTİFA SENETLERİ ......................................................................... 299

DOKUZUNCU BÖLÜM

ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ İLE SERMAYE

ARTIRIMI-AZALTIMI; FİNANSAL TABLOLAR VE YEDEK AKÇELER

§ 22 – Esas Sözleşmesinin Değiştirilmesi ve Sermaye Artırımı-Azaltılmı.. 301

I. GENEL OLARAK............................................................................. 301

II. SERMAYENİN ARTIRILMASI/AZALTILMASI.................................... 301

A –Sermayenin Artırılması ............................................................... 301

B – Sermayenin Azaltılması .............................................................. 303

§ 23 – Finansal Tablolar ve Yedek Akçeler............................................... 304

I. FİNANSAL TABLOLAR.................................................................... 304

II. YEDEK AKÇE ................................................................................. 304

ONUNCU BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETLERDE HUKUKÎ SORUMLULUK

§ 24 – Anonim Şirketlerde Sorumluluk.................................................... 307

I. GENEL OLARAK............................................................................. 307

II. SORUMLULUK NEDENLERİ............................................................ 307

A –Genel Olarak............................................................................... 307

III. SORUMLU OLANLAR .................................................................... 308

A –“Kurucular, Yönetim Kurulu Üyeleri, Yöneticiler ve Tasfiye

Memurları”nın Sorumluluğu ...................................................... 308

1. Genel Olarak ......................................................................... 308

2. Doğudan Zarar-Dolaylı Zarar Ayırımı .................................... 310

B –Denetçinin Sorumluluğu............................................................. 312

IV. TESELSÜL ve BAŞVURU ................................................................. 313

V. SORUMLULUĞU ORTADAN KALDIRAN NEDENLER ve DAVA

İLE İLGİLİ USUL KURALLARI ........................................................... 314

A –Sorumluluğu Kaldıran Nedenler ................................................. 314

xxiv İçindekiler

B –Usul............................................................................................. 315

ON BİRİNCİ BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETİN SONA ERMESİ

§ 25 – Anonim Şirketin Son Bulması........................................................ 317

I. GENEL OLARAK............................................................................. 317

II. SONA ERME NEDENLERİ .............................................................. 317

A – Genel Nedenler.......................................................................... 317

B – Özel Nedenler ............................................................................ 317

1. Organların Eksikliği ................................................................. 317

2. Haklı Nedenlerle Fesih............................................................ 318

III. TASFİYE......................................................................................... 318

ON İKİNCİ BÖLÜM

LİMİTED ŞİRKET

§ 26 – Genel Olarak Limited Şirket.......................................................... 320

I. GENEL OLARAK............................................................................. 320

II. TANIM ve UNSURLAR................................................................... 320

A –Tanım.......................................................................................... 320

B –Unsurlar...................................................................................... 321

III. ŞİRKETİN KURULUŞU.................................................................... 323

A –Genel Olarak............................................................................... 323

B – Kuruluş Aşamaları ...................................................................... 323

1. Yazılı Şirket Sözleşmesi ve Sözleşmenin İçeriği ..................... 323

3. Sermaye Taahhüdü ile İlgili Bazı Özellikler............................ 324

4. Tescil ve İlân.......................................................................... 324

5. Kuruluştaki Sakatlıklar ve Fesih............................................. 324

C – Şirketin Kuruluşundan Önceki İşlemler ve Masraflar ................. 325

§ 27 – Limited Şirketin İşleyişi ve Organlar.............................................. 325

I. GENEL OLARAK............................................................................. 325

II. GENEL KURUL............................................................................... 325

A –Genel Olarak ve Yetkileri ............................................................ 325

B – Çağrı ve Toplantı ile İlgili Özel Düzenlemeler ............................. 326

1. Genel Olarak ......................................................................... 326

2. Genel Kurulda Yetersayılar ................................................... 327

Ticaret Hukuku xxv

3. Genel Kurul Kararlarının Sakatlığı ......................................... 328

III. MÜDÜR/MÜDÜRLER.................................................................... 328

A –Genel Olarak............................................................................... 328

B – Müdür Sıfatını Kazanma, Birden Fazla Müdürün Durumu ............. 329

1. Genel Olarak ......................................................................... 329

2. Birden Fazla Müdür Olması Durumu .................................... 329

C – Müdürlerin Görevleri, Yetkileri ve Yükümlülükleri ..................... 329

D –Sorumluluk ................................................................................. 330

IV. DENETÇİ ....................................................................................... 331

§ 28 – Limited Şirkette ORTAKLIK Sıfatı, Ortakların Hak, Borç ve

Sorumlulukları.............................................................................. 331

I. PAYLAR, PAY SAHİPLİĞİ ve PAY DEFTERİ ...................................... 331

A –Genel Olarak............................................................................... 331

B – Kazanma ..................................................................................... 331

C – Pay Defteri.................................................................................. 331

II. PAY SAHİPLİĞİ KONUSUNDA DEĞİŞİK OLASILIKLAR...................... 332

A –Esas Sermaye Payının Geçiş Hâlleri ............................................ 332

1. Genel Olarak ......................................................................... 332

2. Esas Sermaye Payının Devri .................................................. 332

3. Birden Fazla Ortağa Ait Esas Sermaye Payı........................... 333

B – Paylar Üzerinde Rehin ve İntifa Hakkı ........................................ 334

C – Esas Sermaye Payının İadesi ve Ortağın İbrası Yasağı................. 334

III. ORTAKLIK SIFATININ KAYBEDİLMESİ ............................................ 334

A –Esas Sermaye Payının Devri........................................................ 334

B – Çıkma.......................................................................................... 334

C – Çıkarılma..................................................................................... 335

1. Şirket Sözleşmesinde Öngörülen Nedenlerle........................ 335

2. Mahkeme Kararı ile............................................................... 335

IV. ORTAKLARIN HAK ve BORÇLARI................................................... 335

A – Haklar......................................................................................... 335

1. Kâr Payı (ve Yedek Akçe ile İlişkisi)........................................ 335

2. Tasfiye Payı ve Yeni Payları Alma Hakkı ................................ 335

3. Genel Kurula Katılma ve Oy Hakkı ........................................ 336

4. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı ................................................ 336

5. İptal Davası Açma Hakkı........................................................ 336

6. Şirketin Feshini İsteme.......................................................... 337

7. Pay Devri, Çıkma Hakkı ......................................................... 337

xxvi İçindekiler

B – Borçlar ........................................................................................ 337

1. Sermaye Taahhüdünü Yerine Getirme.................................. 337

2. Sır Saklama, Bağlılık Yükümü ve Rekabet Yasağı................... 337

V. ORTAKLARIN SORUMLULUĞU...................................................... 337

A –Genel Olarak............................................................................... 337

B – İstisnalar..................................................................................... 338

1. TTK’den Kaynaklı Olanlar: Ek Ödeme Yükümlülüğü ve

Yan Edim Yükümlülüğü ......................................................... 338

2. Vergi Mevzuatından Kaynaklı İstisna (Kamu Borçlarından

Sorumluluk)........................................................................... 339

VI. ŞİRKETİN KENDİ PAYLARINI EDİNMESİ.......................................... 339

§ 29 – Limited Şirkette Sözleşme Değişiklikleri........................................ 340

I. GENEL OLARAK............................................................................. 340

II. SERMAYE ARTIRIMI veya AZALTMA ............................................. 340

A –Sermaye Artırımı ve Rüçhan Hakkı ............................................. 340

B – Sermaye Azaltımı........................................................................ 340

§ 30 – Anonim Şirkete Yapılan Atıflar ..................................................... 341

§ 31 – Limited Şirketin Sona Ermesi ........................................................ 341

I. SONA ERME NEDENLERİ............................................................... 341

II. SONA ERMENİN SONUÇLARI ........................................................ 342

§ 32 – Ticaret Şirketlerinde Yapısal Değişiklikler (BİRLEŞME-BÖLÜNME

VE TÜR DEĞİŞTİRME).................................................................... 342

§ 33 – Birleşme ....................................................................................... 344

I. İLKELER, BİRLEŞME TÜRLERİ ve GEÇERLİ BİRLEŞMELER................. 344

A –Türleri ve İlkeler.......................................................................... 344

B –Geçerli Birleşmeler ..................................................................... 345

III. BİRLEŞMEDE ORTAKLIK PAYLARI ve HAKLARININ KORUNMASI .... 346

A – Genel Olarak ve Pay Sahipliği Haklarının Devamlılığı İlkesi........ 346

B – Pay Sahipliği Haklarının Devamlılığı İlkesinin İstisnaları ............. 347

IV. BİRLEŞME İŞLEMLERİ ve SÜRECİ.................................................... 348

A –Birleşme Sözleşmesi ................................................................... 348

B – Sermaye Artırımı, Bilânço, Birleşme Raporu .............................. 348

C – İnceleme Hakkı ........................................................................... 349

D –Birleşme Kararı ........................................................................... 349

1. Sermaye Şirketlerinde........................................................... 350

2. Şahıs Şirketlerinde ................................................................ 350

E – Birleşmenin Kesinleşmesi ........................................................... 350

Ticaret Hukuku xxvii

V. ALACAKLILARIN, ÇALIŞANLARIN KORUNMASI ve ORTAKLARIN

SORUMLULUĞU ........................................................................... 351

A –Alacaklıların Korunması .............................................................. 351

B –Ortakların Sorumluluğu .............................................................. 352

§ 34 – Bölünme....................................................................................... 352

I. GENEL OLARAK, KAVRAM ve AMAÇLAR ....................................... 352

II. İLKELER, BÖLÜNME TÜRLERİ ve GEÇERLİ BÖLÜNMELER ............... 353

A –Türleri ......................................................................................... 353

B – İlkeler.......................................................................................... 357

C –Geçerli Bölünmeler..................................................................... 358

III. BÖLÜNMENİN UYGULANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLER.................. 358

IV. BÖLÜNME İŞLEMLERİ ve SÜRECİ.................................................. 359

A –Genel Olarak, Bölünme Sözleşmesi- Bölünme Plânı................... 359

B – Bölünmenin Dışında Kalan Malvarlığı Değerleri ve Borçlar........ 360

C – İnceleme Hakkı ........................................................................... 360

D –Bölünme Kararı........................................................................... 360

V. BÖLÜNMEYE KATILAN ŞİRKETLERLE ORTAKLARIN KİŞİSEL

SORUMLULUĞU ve İŞ İLİŞKİLERİNİN GEÇMESİ .............................. 361

VI. BÖLÜNMENİN KESİNLEŞMESİ ....................................................... 361

§ 35 – Tür Değiştirme.............................................................................. 362

I. GENEL OLARAK, KAVRAM ve AMAÇLAR ....................................... 362

II. İLKELER ve GEÇERLİ TÜR DEĞİŞTİRME ŞEKİLLERİ........................... 362

III. ŞİRKET PAYLARI ve HAKLARININ KORUNMASI ............................. 364

IV. TÜR DEĞİŞTİRMENİN UYGULANMASI ve SÜREÇ .......................... 364

A –Kuruluş ve Ara Bilânço................................................................ 364

B – Süreç........................................................................................... 364

C – Alacaklıların Korunması .............................................................. 365

§ 36 – Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirme ile İlgili Ortak Hükümler.... 365

xxviii İçindekiler

KIYMETLİ EVRAK

HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜM

NEDEN KIYMETLİ EVRAK HUKUKU?

ADİ SENETLERLE FARKI, PİYASA GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMA

VE KORUMA KAYGILARI, TASNİF, DEFİLER, TEMEL KAVRAMLAR

§ 1 – Genel Olarak Kıymetli Evrak ve Alacağın Temliki İlişkisi ................. 367

I.GENEL OLARAK................................................................................ 367

A – Borçlar Hukuku ile Kıymetli Evrak Hukuku İlişkisi....................... 367

B – “Kıymetli Evrak” Terimi ve “Adi Senet”ten Farklılıkları .............. 368

C – Alacak Haklarının Devir Yolları: Alacağın Devri ve Ciro İlişkisi .... 371

II. KIYMETLİ EVRAK HUKUKU İLE BORÇLAR HUKUKU BAĞLANTISI;

KAMBİYO SENETLERİNDEKİ PİYASA İŞLEYİŞİ ve ÖĞRETİCİ

BİR ÖRNEK ................................................................................... 381

§ 2 – Kıymetli Evrak Hukuku ile İlgili Yasal Düzenleme ........................... 389

I. TÜRK TİCARET KANUNU............................................................... 389

II. TÜRK MEDENÎ KANUNU (TMK)..................................................... 390

III. SERMAYE PİYASASI KANUNU (SPKn.) ........................................... 390

IV. TCK VE ÖZEL KANUNLAR............................................................... 390

§ 3 – Kıymetli Evrak Hukukunun Temel Kavramları................................ 391

§ 4 – Kıymetli Evrakın Unsurları, Borçlunun Durumu ve Devir................ 400

I. KIYMETLİ EVRAKIN TANIMI ve UNSURLARI .................................. 400

II. KIYMETLİ EVRAKTA BORÇLUNUN DURUMU................................. 401

§ 5 – Kıymetli Evrak Alanında Yapılan Tasnifler...................................... 402

I. GENEL OLARAK ............................................................................... 402

II. TASNİF KRİTERLERİ ........................................................................ 402

A – Temsil Ettiği Hakkın Türüne Göre............................................... 402

B – Kıymetli Evraktaki Yapışık Hakkın Senetten Önce Var Olup

Olmamasına Göre....................................................................... 403

C – Kıymetli Evrakın Düzenlenmesine Neden Olan Temel İlişki

ile Bağlantısına Göre (İllî-Mücerret Kıymetli Evrak).................... 404

D – Devir Şekli veya Hak Sahibini Tespit Şekline Göre ..................... 405

Ticaret Hukuku xxix

E – Kamu Güvenine Layık Olup Olmamasına Göre........................... 416

İKİNCİ BÖLÜM

KIYMETLİ EVRAKIN ZIYA VE İPTALİ

§ 6 – Kıymetli Evrakın Zıya ve İptali......................................................... 419

I. GENEL OLARAK............................................................................. 419

II. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYA ve İPTALİ ile İLGİLİ GENEL HÜKÜMLER ... 419

III. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYA ve İPTALİ ile İLGİLİ ÖZEL HÜKÜMLER...... 420

IV. İPTAL KARARININ SONUÇLARI (GENEL) ........................................ 421

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KAMBİYO SENETLERİ (TİCARÎ SENETLER)

§ 7 – Genel Olarak Kambiyo Senetleri ve Özellikleri ............................... 423

I. GENEL OLARAK ve YASAL DÜZENLEME ........................................... 423

II. KAMBİYO SENETLERİNİN ÖZELLİKLERİ............................................ 423

A – Kanunen Emre Yazılı ve Bazı Durumlarda Kamu Güvenine

Layık Olması................................................................................ 423

B – Geçerliliklerinin Sıkı Şekil Şartlarına Bağlı Olması....................... 424

C – İbraz ve Tedavül Senetleri Olması .............................................. 424

D – Kurucu ve Mücerret (Soyut) Kıymetli Evrak Olması ................... 424

E – İmzaların Bağımsızlığı İlkesinin Geçerli Olması ........................... 425

F – Senetteki (Mündemiç) Hakkın Mutlaka Para Alacağı Olması ..... 425

G – Senet Dolayısıyla Borç Altına Girenlerin Hâmile Karşı

Müteselsilen Sorumlu Olması..................................................... 425

H – İcra ve İflas Hukukunda Özel Takip Usulünün Olması................ 426

III. KAMBİYO SENETLERİNDE EHLİYET, TEMSİL ve İMZA ..................... 426

A – Ehliyet ........................................................................................ 426

B – Temsil ......................................................................................... 427

C – İmza............................................................................................ 427

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KARŞILAŞTIRMALI OLARAK POLİÇE VE BONO

§ 8 – Poliçe ve Bono ................................................................................ 429

I. GENEL OLARAK, HUKUKİ NİTELEME ve İŞLEYİŞ ............................. 429

A – Poliçe.......................................................................................... 429

xxx İçindekiler

B – Bono ........................................................................................... 432

II. ZORUNLU ŞEKİL UNSURLARI......................................................... 433

A – Poliçe.......................................................................................... 433

B – Bono ........................................................................................... 437

C – Zorunlu Unsurlardaki Eksiklikler ve Tamamlayıcı Hükümler ...... 441

D – Yazılması Senedi Geçeriz Kılacak veya Yazılmamış Sayılmasına

Neden Olacak Unsurlar............................................................... 441

III. AÇIK (BEYAZ) POLİÇE (BONO ve ÇEK) ve EKSİK

POLİÇE/BONO/ÇEKTEN FARKLARI ................................................ 442

A – Açık (Beyaz) Poliçe - Bono - Çek ................................................. 442

B – Eksik Poliçe (Bono-Çek) .............................................................. 443

§ 9 – Poliçede Keşidecinin Konumu ve Kabul........................................... 444

I. KEŞİDECİNİN DURUMU................................................................. 444

II. GENEL OLARAK KABUL ve BONO ile ÇEKTE DURUM ..................... 444

III. KABULE ARZ (TEMEL İLKELER) ...................................................... 445

A – Kim Kabule Arz Eder?:................................................................ 445

B – Kabule Arz Nerede Yapılır?:........................................................ 445

C – Kabule Arz Ne İçin Yapılır?:......................................................... 445

D – Kabule Arz Zorunlu Mudur?....................................................... 445

E – Kabule Arz Ne Zamana Kadar Yapılabilir?................................... 446

F – (İradî ve Yasal) Kabule Arz Zorunluluğu Nedir? .......................... 450

G – Kabule Arz Yasağı Nedir ve Bu Yasak Kim Tarafından

Konulabilir?................................................................................. 450

I – Kabule Arz Sonunda “Kabul” Nasıl Yapılır?.................................. 451

J – Poliçeye Kabul Etmemeden Dolayı Sorumsuzluk Kaydı Konu

Olabilir Mi? ................................................................................. 451

K – Poliçe Kabule Arz Sonucunda Kabul Edilirse Ne Olur? ............... 452

L – Poliçe Kabule Arza Rağmen Kabul Edilmezse Ne Olur? .............. 452

§ 10 – Poliçenin (Bono ve Çekin) Cirosu................................................... 453

I. GENEL OLARAK............................................................................. 453

II. CİRONUN YAPILIŞI, ŞEKLİ, SÜRESİ ve TÜRLERİ .............................. 454

A – Cironun Tarafları Kimlerdir? Kimlere Ciro Yapılabilir? ............... 454

B – Ciro Ne Zamana Kadar Yapılabilir? ............................................. 454

C – Cironun Şekli Nasıldır? ............................................................... 455

D – Tam Ciro-Beyaz Ciro Ne Demektir?............................................ 457

E – Ciro Hangi Amaçlara Hizmet Eder? Ne İşlevleri Vardır? ............. 458

Ticaret Hukuku xxxi

§ 11 – Poliçe ve Bonoda Ödeme ve Aşamaları......................................... 461

I. GENEL OLARAK ve VADE – ÖDEME GÜNÜ AYIRIMI....................... 461

II. POLİÇE ve BONODA VADE TÜRLERİ .............................................. 462

III. POLİÇE ve BONODA ÖDEME REAKSİYONUNUN BAŞLAMASI......... 463

A –Ödeme İçin İbraz ........................................................................ 463

B –Ödeme Olgusu............................................................................ 467

§ 12 – Poliçe ve Bonoda Hâmilin Başvuru hakları ................................... 468

I. GENEL OLARAK............................................................................. 468

II. BAŞVURU HAKLARININ KULLANILMA KOŞULLARI .......................... 468

A – Maddi Şartlar ............................................................................. 468

B – Şeklî Şart: Protesto..................................................................... 470

III. İHBAR........................................................................................... 474

IV. BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI ..................................................... 474

A – Hâmilin Başvuru hakkının Kapsamı ............................................ 475

B – Ödeyen Başvuru borçlusunun Başvuru hakkının Kapsamı ......... 475

V. BAŞVURU BORÇLULARI ve ARALARINDAKİ İLİŞKİLER.................... 475

VI. BAŞVURU HAKKININ DÜŞMESİ..................................................... 476

A –Başvuru hakkının Düşme Nedenleri ........................................... 476

§ 13 – Poliçe ve Bonoda Zamanaşımı ...................................................... 476

I. GENEL OLARAK ............................................................................... 476

A – Poliçede Kabul Eden Muhatap, Bonoda Düzenleyene Karşı ...... 477

B – Hâmilin Kendisinden Önce Gelenlere Karşı................................ 477

C – Ödeyen Başvuru borçlusunun Kendisinden Önce Gelenlere

Başvurusu ................................................................................... 477

II. ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ ve DURMASI ................................... 478

A – Kesilme....................................................................................... 478

B – Durma ........................................................................................ 478

§ 14 – Poliçe ve Bonoda Aval................................................................... 478

I. GENEL OLARAK............................................................................. 478

II. AVALLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER .......................................... 479

A – Avalin Tarafları Kimlerdir? Aval Beyanı Nasıl Yapılır?................. 479

B – Avalin Hüküm ve Sonuçları Nelerdir? ......................................... 480

§ 15 – Sebepsiz Zenginleşme................................................................... 481

xxxii İçindekiler

BEŞİNCİ BÖLÜM

ÇEK

§ 16 – Genel Olarak Çek .......................................................................... 483

I. GENEL OLARAK............................................................................. 483

II. ÇEKİN İKTİSADÎ ve HUKUKİ NİTELİĞİ............................................. 484

III. ÇEKLE POLİÇENİN KARŞILAŞTIRILMASI ve ÇEKİN ÖZELLİKLERİ....... 485

§ 17 – Çekin Unsurları ............................................................................. 485

I. ÇEKİN ZORUNLU İÇERİĞİ ................................................................. 485

A – TTK Açısından ............................................................................. 485

B – 5941 Sayılı Çek Kanunu Açısından.............................................. 487

II. ÇEKE KONULABİLECEK İHTİYARÎ KAYITLAR ................................... 490

III. ÇEKE KONULAMAYACAK KAYITLAR............................................... 490

IV. ÇEKTE KABUL YASAĞI ve YANSIMALARI ....................................... 491

A – Genel Olarak .............................................................................. 491

B – Kabul Yasağının Yansımaları ....................................................... 491

C – Kabul Yasağını Yumuşatmak İçin Öngörülen Çareler.................. 491

§ 18 – Çekte Muhatap Banka-Keşideci İlişkileri ...................................... 492

I. GENEL OLARAK ÇEK ANLAŞMASI .................................................. 492

II. MUHATAP BANKANIN ÖZEN YÜKÜMLÜLÜKLERİ .......................... 494

III. BANKANIN ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ÖZEL GÖRÜNÜMÜ: SAHTE

veya TAHRİF EDİLMİŞ ÇEKİN ÖDENMESİNDEN DOĞAN

SORUMLULUK .............................................................................. 494

§ 19 – Çekin Tedavülü ............................................................................. 495

I. DEVİR ŞEKLİ AÇISINDAN ÇEKLER ..................................................... 496

A – Emre Yazılı Çekler ve Devir......................................................... 496

B – Nama Yazılı Çekler ve Devir........................................................ 497

C – Hâmiline Yazılı Çekler ve Devir Usulü......................................... 498

II. ÇEKİN KAYBEDİLMESİ ................................................................... 499

§ 20 – Çekte Aval..................................................................................... 499

§ 21 – Çekin Ödenmesi ve Ödeme Aşamaları .......................................... 499

I. GENEL OLARAK ............................................................................... 499

II. TÜRK UYGULAMASININ YARATTIĞI BİR SORUN: ÇEKTE VADE ...... 499

III. ÇEKİN İBRAZI................................................................................ 500

A – Çek Nerede İbraz Edilir? Poliçe ve Bono ile Farklılık .................. 500

B – İbraz Süreleri .............................................................................. 501

C – Muhatap Bankanın Ödemesi ve Dikkat Edilecek Noktalar......... 503

Ticaret Hukuku xxxiii

D – Çekin Ödenmesini Kesintiye Uğratan Durum: Cayma................ 505

E – Çekin Ödenmesinde İstisnai Durumlar: Ölüm, İflas,

Ehliyetsizlik………………………………………………………………………………506

F – Çekin Tamamen veya Kısmen Karşılıksız Çıkması: Hukuki ve

Cezaî Sonuçlar ............................................................................ 506

G – Karşılıksız Çek Düzenleme ile İlgili Yaptırımlar........................... 507