Kara Taşıtları Sigortaları

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Mahmut YAVAŞİ
ISBN: 9786050505108
425,00 TL 500,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Mahmut YAVAŞİ
Baskı Tarihi 2019/12
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak

Kara Taşıtları Sigortaları

Doç. Dr. Mahmut YAVAŞİ

2019/12 1. Baskı ,439 Sayfa

ISBN 978-605-05-0510-8


İÇİNDEKİLER

BÖLÜM BİR
Sorumluluk ve Kara Taşıtları

1.GİRİŞ25

2.CEZAİ SORUMLULUK28

2.1.Kast ve Olası Kast29

2.2. Taksir ve Bilinçli Taksir34

2.3.Cezai Sorumluluğun Kalkması veya Azaltılması40

3. HUKUKİ SORUMLULUK41

3.1. Kusura Dayalı Sorumluluk48

3.1.1.Kusur50

3.1.1.1.Kusurun Dereceleri52

3.1.1.2.Ağır Kusur-Hafif Kusur53

3.1.1.3.Asli Kusur – Tali Kusur54

3.1.2.Hukuka Aykırı Fiil57

3.1.3.İlliyet Bağı59

3.1.3.1.Ortak (Birlikte) İlliyet60

3.1.3.2.Yarışan İlliyet61

3.1.3.3. Seçimlik (Alternatif) İlliyet61

3.1.3.4.İlliyet Bağının Kesilmesi62

3.1.4. Zarar62

3.2. Kusursuz Sorumluluk63

3.3. Hakkaniyet Sorumluluğu67

3.4. Özen Sorumluluğu68

3.4.1. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu69

3.4.2.Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu70

3.4.3. Yapı malikinin sorumluluğu71

3.5. Tehlike Sorumluluğu72

4.CEZAİ SORUMLULUK-HUKUKİ SORUMLULUK İLİŞKİSİ75

4.1. Maddi Olay, Kusur ve Tazminat Miktarı Açısından75

4.2. Zaman Aşımı Açısından76

5. KABAHAT SORUMLULUĞU78

6. KARA TAŞITLARI VE SORUMLULUK81

6.1.İşletilme Halindeki Motorlu Araçlar Nedeniyle Sorumluluk83

6.1.1.İstisnası: Hatır Taşıması85

6.1.2.Sorumluluktan Kurtulma86

6.2.İşletme Halinde Bulunmayan Araçların Sebep Olduğu Zararlar87

6.3.Trafik Kazası Sonrası Yardım Faaliyetlerinden Doğan Sorumluluk87

7.SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI VE İBRANAMELER88

BÖLÜM İKİ
Sözleşme Serbestisi ve Sigorta Sözleşmeleri

1. GİRİŞ93

2.SÖZLEŞME SERBESTİSİ95

3.SÖZLEŞME SERBESTİSİNİN SINIRLARI99

3.1.Devletin İznine Tabi Sözleşmeler101

3.2.Sözleşme Yapma Zorunluluğu102

3.3.Sözleşmenin İçeriği Açısından104

3.4.Sözleşmenin Tarafını Seçme Açısından107

3.5.Öneri ve Kabul Ulaşması Açısından109

3.6.Sözleşmenin Lisanı Açısından Sınırlama109

3.7. Sözleşmelerin Nisbiliği Açısından Sınırlama109

3.8.Sözleşmenin Hüküm İfade Ettiği Süre Açısından Sınırlama111

3.9. Sözleşmenin Şekli Açısından112

3.10.Yargı Organlarının Müdahalesi114

BÖLÜM ÜÇ
Sigorta Sözleşmesinin Yapılması, Tarafları ve İlgilileri

1. GİRİŞ119

2.SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI119

3.SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE İLGİLİLERİ122

3.1.Sigortacı123

3.2.Sigorta Ettiren126

3.3.Sigortalı128

3.4. Lehtar134

3.4.1. Zarar Sigortalarında137

3.4.2. Can Sigortalarında138

3.2.1.1.Hayat Sigortasında139

3.2.1.2. Kaza Sigortasında140

3.2.1.3.Hastalık ve sağlık sigortası140

3.5. Hayatı Sigorta Edilecek Kişi140

3.6.Dain-i mürtehin (Rehin Alacaklısı)141

3.7. Zarar Gören147

BÖLÜM DÖRT
Sigorta Sözleşmelerinin Konusu

1.GİRİŞ151

2. SİGORTA SÖZLEŞMELERİNİN KONUSU: SİGORTALANABİLİR MENFAAT151

3. SİGORTALANABİLİR MENFAAT TÜRLERİ157

4. ZARAR SİGORTALARINDA SİGORTALANABİLİR MENFAAT160

4.1.Sorumluluk Sigortalarında Sigortalanabilir Menfaat161

4.1.1.Trafik Sigortasında161

4.1.1.1. Karayolu169

4.1.1.2.Motorlu Taşıt/Araç170

4.1.2. Yeşil Kart Sigortası185

4.1.3.Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası191

4.1.3.1.  Teminat Verilen Menfaatler ve Riskler193

4.1.3.2. Teminat Dışında Kalan Zararlar193

4.1.3.2.1. Sigortalının Kendisinin Uğrayacağı Zararlar194

4.1.3.2.2.Araç Sürücüsünün Uğrayacağı Zararlar194

4.1.3.2.3. İşletenin veya Araç Sürücüsünün Eşinin, Altsoy ve Üstsoyunun, Edindiği Evladın ve Birlikte Yaşadığı Kardeşlerinin Uğrayacağı Zararlar195

4.1.3.2.4.Araç Sahibi ile İşleteni Arasındaki İlişkiden Meydana Gelen Zararlar195

4.1.3.2.5.Araçtaki Malların Bozulmasından Meydana gelen Zararlar196

4.1.3.2.6.Çalınan veya Gaspedilen Araca Bilerek Binen Yolcuların Uğradığı Zararlar196

4.1.3.2.7.Yarışlarda ve Yarış Pistinde Meydana Gelen
Zararlar196

4.1.3.2.8. Aracın Gözetim, Bakım, Onarımı ve Konsinye Olarak Bırakıldığı Sıradaki Zararlar196

4.1.3.2.9. Patlayıcı ve Parlayıcı Maddeler Taşınması Sırasındaki Zararlar196

4.1.3.2.10. Terör Eylemlerinde ve Sabotajlarda Kullanılan Araçlarda Meydana Gelen Zararlar196

4.2.Mal Sigortalarında Sigortalanabilir Menfaat197

4.2.1.Menfaatin Doğduğu An199

4.2.2.Menfaat Sahibinin Değişmesi199

4.2.3.Kara Araçları Kasko Sigortasında Sigortalanabilir Menfaat201

5.CAN SİGORTALARINDA SİGORTALANABİLİR MENFAAT223

5.1.Hayat Sigortalarında223

5.2.Kaza Sigortalarında226

5.3.Hastalık ve Sağlık Sigortası227

BÖLÜM BEŞ
Sigorta Sözleşmelerinin Taraflarının
ve İlgililerinin Borç ve Yükümlülükleri

1. GİRİŞ233

2. BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜK233

3.SÖZLEŞMENİN YAPILMASI SIRASINDAKİ BORÇ VE
YÜKÜMLÜLÜKLER 239

3.1.Sigorta Ettirenin “Beyan”, Sigortacının “Aydınlatma”
Yükümlülükleri242

3.2.Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü246

3.2.1.Genel Olarak247

3.2.2.“Bilinen” veya “Bilinmesi Gereken Hususlar” Kavramları251

3.2.3.“Önemli” Hususlar252

3.2.4.Beyan Yükümlülüğünün Şekli255

­­­­­­3.2.5.Beyan Yükümlülüğünün İhlali Halleri ve Yaptırımları256

3.2.5.1.Rizikonun Gerçekleşmesinden Önce Beyan
Yükümlülüğünün İhlal Edildiğinin Öğrenilmesi258

3.2.5.1.1.  Cayma259

3.2.5.1.2.  Prim Farkı İsteme261

3.2.5.2.Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra Beyan
Yükümlülüğünün İhlal Edildiğinin Öğrenilmesi261

3.3.Sigortacının Aydınlatma (Bilgilendirme) Yükümlülüğü263

3.3.1.Sigortacının Aydınlatma (Bilgilendirme) Yükümlülüğünü
Gerekliliği267

3.3.2.Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı Dışındaki Sigortalar268

3.3.3.Aydınlatmaya (Bilgilendirmeye) İlişkin Genel İlkeler269

3.3.4.Bilgilendirme ile Yükümlü Olanlar ve Bilgilendirmeyi
Talep Edebilecek Diğer Kişiler271

3.3.5.Sözleşmenin Müzakeresi ve Kurulması Sırasındaki
Bilgilendirme Yükümlülüğü274

3.3.6. Aydınlatma Yükümlülüğünün Şekli280

3.3.7.Aydınlatma Yükümlülüğünün Gereği Gibi Yerine Getirilmemesi281

4.TEKLİFİN YAPILMASI İLE KABULÜ ARASINDAKİ
BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLER286

4.1.Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü286

4.2. Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü287

5.SÖZLEŞME SÜRESİ İÇİNDEKİ BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLER287

5.1.Sigorta Ettirenin Prim Ödeme Borcu287

5.1.1.Prim287

5.1.2. Prim Borçlusu290

5.1.3. Prim Ödeme Şekli, İfa Zamanı ve Temerrüt294

5.1.4.Prim Alacaklısı298

5.2. Sigortacının Poliçe Verme Yükümlülüğü300

5.3.Sigortacının Sözleşme Süresince Sigorta İlişkisi Bakımından Önemli Sayılabilecek Olayları ve Gelişmeleri Sigortalıya Yazılı Olarak
Açıklama301

5.4.Sigortacının Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü ve Geçmişe Etkili Sigorta302

5.4.1. Genel Olarak302

5.4.2.Geçmişe Etkili Sigortada305

5.5. Sigorta Ettirenin Sözleşme Süresi İçinde Beyan Yükümlülüğü308

5.5.1. Rizikonun Gerçekleşmesinden Önce308

5.5.2. Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra310

5.6. Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü312

6. RİZİKO GERÇEKLEŞTİĞİNDE BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLER312

6.1. Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü313

6.2.Sigorta Ettirenin Zararı Önleme, Azaltma ve Sigortacının Rücu Haklarını Koruma Yükümlülüğü314

6.3.Sigorta Ettirenin Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına İzin Verme Yükümlülüğü319

6.4. Sigortalının Bildirmesi Gereken Olaylar324

6.4.1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik)
Sigortasında325

6.4.2. Kara Araçları Kasko Sigortasında327

6.4.3. Zarar Görenin Bilgi Verme Zorunluluğu328

BÖLÜM ALTI
Sigortacının Tazminat Ödeme Borcu

1.GİRİŞ331

2.ZARAR336

2.1.Sigorta Tazminatı Açısından Zarar337

2.1.1.Gerçek Zarar338

2.1.2. Zarar Görenlerin Çokluğu341

3. MADDİ ZARARLAR343

3.1.Bir Şeyin Zarara Uğraması Halinde347

3.1.1.Değer Kaybı348

3.1.2.Ekspertiz Ücreti350

3.2.Ölüm Halinde352

3.2.1. Defin ve Cenaze Giderleri352

3.2.2.Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri ile Çalışma
Gücünün Azalmasından Ya Da Yitirilmesinden Doğan Kayıplar354

3.2.3.Destekten Yoksun Kalma Tazminatı 356

3.2.3.1. Destek Kavramı358

3.2.3.2.Destekten Yoksun Kalma Tazminatında Kusur360

3.2.3.3. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının
Hesaplanmasındaki Faktörler360

3.2.3.4. Tazminatın Hesaplanacağı Süre361

3.2.3.5. Ölenin ve Destekten Yoksun Kalanın Vasıfları363

3.3.3.1.1.Ölenin Geliri365

3.3.3.1.2.Ölenin Eğitim ve Deneyim Düzeyi 367

3.3.3.1.3. Desteğin Medeni Durumu368

3.3.3.1.4. Desteğin Yaşı ile Yardım ve Bakıma
İhtiyacı368

3.3.3.1.5.Destekten Yoksun Kalanların Sayısı ve Her Birine Ölenden Düşen Destek Oranı369

3.3.Bedensel Zarar Halinde 369

3.3.1.Tedavi Giderleri371

3.3.2. Kazanç Kaybı (Geçici İşgöremezlik Tazminatı)374

3.3.3. Çalışma Gücünün Azalmasından ya da Yitirilmesinden
Doğan Kayıplar376

3.3.4. Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Kayıplar381

4.MANEVİ ZARAR382

5. TAZMİNATTAN İNDİRİM YAPILMASI387

5.1.Hatır Taşıması388

5.2.Zarar Görenin veya Desteğinden Yoksun Kalınanın Kusuru388

5.3.Sürücüsü Alkollü Araca Binmek389

5.4.Emniyet Kemeri Takmamak389

5.5.İstiap Haddinin Aşılması390

5.6.Kask Giymemek390

5.7.Araç Hareket Halinde İken Ayağa Kalkmak390

5.8.Aşırı Yorgunluk ya da Yetersizlik390

5.9.Sürücüsünün Ehliyeti Olmayan Araca Binmek391

5.10.Aile İçi Bakım Dayanışması391

5.11.Rücu Edilemeyen Ödemeler391

6.TAZMİNATIN ZAMANINDA ÖDENMEMESİ392

6.1.Temerrüt Faizi395

6.2.Aşkın Zarar395

7. SİGORTACININ RÜCÜ HAKKI396

7.1.Trafik Sigortasında397

7.1.1.Kasıt ve Ağır Kusur398

7.1.2.Ehliyetsiz Araç Kullanma400

7.1.3. Uyuşturucu Madde veya Alkollü İçki Almış Kişilerin
Araç Kullanması400

7.1.4. İstiap Haddinin Aşılması401

7.1.5. Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesinden Dolayı Zarar Miktarında Artış 402

7.1.6.Çalınma ve Gasp Edilmede Kusur403

7.1.7. Olay Yerini Terk Etme403

7.2. İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortasında 403

8.ALACAKLI VE BORÇLU SIFATININ AYNI KİŞİDE BİRLEŞMESİ405

9.İBRA405

9.1.Maddi Zararlar Açısından İbra Sözleşmesinin İptali406

9.1.1.Objektif Yetersizlik ve Fahişlik409

9.1.2.İbra sözleşmesinin Diğer Borçlulara Etkisi410

9.1.3. Gelişen Durum410

9.1.4.Ceza Davası ile İbraname Arasındaki İlişki411

9.2.Manevi Zararlar Açısından İbra Sözleşmesinin İptali411

10. ZAMANAŞIMI411

10.1.Haksız Fiil Zamanaşımı 416

10.2.Zamanaşımının Başlaması421

10.3.Zararın Öğrenilmesi422

10.4.Zararın Sorumlusunun Öğrenilmesi424

10.5.Zamanaşımının Durması424

10.6.Zamanaşımının Kesilmesi425

10.7.Zamanaşımından Feragat427

KAYNAKÇA429

Türkiye’nin taraf olduğu insan haklarına dair uluslararası sözleşmelerde[1] olduğu gibi, 1982 Anayasası’nın başlangıcında da, herkesin hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip olduğu kabul edilmektedir. Onurlu bir hayat sürdürülmesi için, Anayasa ile de teminat altına alınan yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme[2] ile mülkiyet[3] gibi haklardan etkin bir şekilde yararlanılabilmelidir.

Onurlu bir hayatın sürdürülebilmesi için kabul edilen haklar bizzat hakkın tanındığı kişi tarafından korunabileceği gibi, kişilere tanınan haklara müdahale edenlere Devlet tarafından da yaptırımlar uygulanabilir. Kişinin maddi ve manevi varlığında veya haklarında meydana gelebilecek zararların olumsuz sonuçlarını ortadan kaldırmak amacı ile sigorta sözleşmesi yapılabileceği gibi, kişinin maddi ve manevi varlığını veya haklarını ihlal edenlerin hukuki, cezai ve idari (kabahat) sorumluluğu da doğabilir. Maddi veya manevi varlığı ile hakları ihlal edilen kişiler, Anayasa’nın 36. maddesinin “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” ve 40. maddesinin “Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlal edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkanının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.” hükümleri kapsamında tanınan hak arama hürriyetinden yararlanarak, görmüş olduğu zararın tazminini talep edebilir.[4] Devlet kamu adına faile müeyyide uygulayabilir.

Uluslararası sözleşmeler ve Anayasa ile teminat altına alınan hakların ihlali sonucunu doğuran hukuki bir işlem veya olay; cezai, hukuki ve idari sorumluluklarının biri veya birkaçının doğmasına sebebiyet verebilir. Örneğin ölümlü-yaralanmalı bir trafik kazasına bağlı olarak cezai, hukuki ve idari sorumluluklar doğabilir. Bu bağlamda; ölümlü-yaralanmalı trafik kazası, Anayasa’nın 17. maddesinin “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. …, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; …”  hükmüne aykırılığın sonuçlarına dair düzenleme içeren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 85. maddesi uyarınca taksirle (dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla) bir insanın ölümüne neden olduğundan veya 89. maddesine göre taksirle yaralama suçlarını işlemiş olacağından, hapis ile cezalandırılabilir ve söz konusu fiil nedeni ile fail 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 53. ve 54. maddelerinin ölüm ve bedeni zararlar için öngördüğü zararlar ile 56. maddesinin öngördüğü manevi zararları da tazminle sorumlu tutulabilir. Ayrıca, 2918 sayılı Kanun’un 115/5. maddesi uyarınca idari para cezası ödeme sorumluluğunun doğmasına neden olabilir. Vücut bütünlüğünün ve yaşama hakkının ihlâli kişilik hakkı ihlâlinin türleri arasında olup, kanunlarla özel olarak da düzenlenmiştir.

Anayasa’nın 35. maddesinin “Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. …” hükmü ile tanınan mülkiyet hakkının muhtevasını; malı kullanma, maldan yararlanma ve mala tasarruf etme yetkileri oluşturur.[5] Mülkiyetin vermiş olduğu bu yetkilerin kullanılmasına herhangi bir nedenle mani olunması da Anayasa’nın 17. maddesinin ihlali halinde doğabilecek sorumlulukların doğmasına neden olabilir. Bu bağlamda; maddi hasarlı trafik kazaları sonucunda Anayasa’nın 35. maddesi manasındaki mülkiyet hakkına müdahale edilme sonucu doğabilir. Başkalarının mallarının, taşıtlarının hasarlanması, değerinin azalması mülkiyet hakkının kısıtlanması sonucunu doğurur. Otomobili ile bir başkasının otomobiline veya sair herhangi bir taşınır veya taşınmaza zara veren, vermiş olduğu zararı 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu kapsamında gidermekle sorumludur. Bununla birlikte; cezai sorumluluk açısından mala zarar vermenin suç sayılabilmesi için, fiilin kasıtla işlenmiş olması gerekir. Taksirle mala zarar verme suç değildir. Karayollarında meydana gelen ve yalnız maddi hasarla sonuçlanan trafik kazalarında tarafların anlaşması halinde ve fiil başka bir suç oluşturmuyorsa adli kovuşturma yapılmaz.[6]

Sorumluluk sadece hakların ihlali neticesinde doğmaz. Anayasa’nın 48. maddesi ile tanınan sözleşme serbestisi kapsamında yapılan sözleşmelerle de kişilere sorumluluk (borç) yüklemek olanaklıdır. Menfaatlere belirli riskler sonucu gelebilecek zararların tazmini için sigortacı ile sözleşme yapılabilir. Örneğin motorlu veya motorsuz kara taşıtının bir başka araçla çarpışması sonucunda doğabilecek zararlar açısından sigorta sözleşmesi yapılabilir. Sigorta sözleşmeleri ile hukuki sorumluluk doğuran olaylar nedeni ile doğabilecek zararlar açısından da sigorta sözleşmesi yapılabilir. Bu bağlamda; ölümlü-yaralanmalı olaylarla ilgili doğabilecek cezai ve idari sorumluluklar açısından sigorta sözleşmesi yapılamayacağı, 6098 sayılı Kanun ile 2918 sayılı Kanun’un öngördüğü hukuki sorumluluklar açısından sigorta sözleşmesi yapılabileceği vurgulanmalıdır. Doğrudan kara taşıtları sigortaları ile ilgili olmamakla birlikte, çalışmamızın bir bölümünün sorumluluklara ayrılmasının hukukun amacına uygun düşeceği düşünülmüştür.

Çalışma konumuzu; kişilerin Anayasa ile teminat altına alınan yaşama, vücut bütünlüğü ve mülkiyet haklarını ilgilendiren sigorta sözleşmeleri oluşturmaktadır. Bu bağlamda; 2918 sayılı Kanun’un 85/1. maddesinin “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, … doğan zarardan … sorumlu olurlar.” hükmü kapsamındaki hukuki sorumluluk için yapılan Trafik Sigortası[7] ile benzer haller için Motorlu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına Dair Avrupa Konseyi Konvansiyonu[8] gereğince yapılan Yeşil Kart Sigortası ve mülkiyet hakkına gelebilecek zararlar için yapılan Kara Taşıtları Kasko Sigortası incelenecektir.[9] İnceleme konusu sigortalar aşağıda görselleştirilmiştir.

KARA TAŞITLARI SİGORTALARI

Kara Araçları Sorumluluk Sigortaları

Mal Sigortası

 

 

 

 

Kara Taşıtları Kasko Sigortası

Kara taşıtları ile ilgili Genel Şartlar[10] dikkate alınarak, çalışmamızın konusunu oluşturulmuştur. Zorunlu sorumluluk sigortalarının teminat limitlerini aşan maddi zararlar için ve zorunlu sorumluluk sigortası ile teminat verilemeyen manevi zararları kapsayan sigorta sözleşmeleri incelenecektir. [11] Tablodan anlaşılacağı üzere; çalışmamız 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda “Zarar Sigortaları” olarak nitelendirilen, 1473. vd. maddeleri kapsamındaki sorumluluk sigortaları ile 1453 vd. maddeleri kapsamındaki mal sigortaları, kara taşıtları açısından incelenecektir.

Çalışma;

1) Genel olarak cezai, hukuki ve kabahat sorumluluğunun incelendiği Birinci Bölüm,

2) Genel olarak sözleşme serbestisi ve sigorta sözleşmeleri açısından sözleşme serbestisinin kısıtlandığı İkinci Bölüm,

3) Sigorta sözleşmesinin yapılması, sözleşmenin tarafları ve ilgililerinin incelendiği Üçüncü Bölüm,

4) Sigorta sözleşmelerinin konusunu oluşturan sigortalanabilir menfaatlerin incelendiği Dördüncü Bölüm,

5) Sigorta sözleşmelerinin taraflarının ve ilgililerinin haklarının ve borçlarının incelendiği Beşinci Bölüm ve

6) Sigortacının tazminat ödeme borcu ile tazminatla ilgili sair hususların incelendiği Altıncı Bölüm

olmak üzere, altı bölümden oluşmaktadır.

Çalışma, sahibinin hususiyetini göstermesi açısından benzer çalışmalardan ayrışmaktadır. Bu bağlamda; inceleme konusu ile ilgili olarak çok sayıda görsel üretilmiş olup, konu ile ilgili yargı kararları için de özel görseller de oluşturulmuştur.

Çalışma yazarın akademik bir çalışması olup, ileri sürülen görüşler yazarın sair görevleri açısından bağlayıcı sonuç doğurmaz.

Çalışmanın taslak metinlerini okuyup yazım ve imla hatalarının azaltılmasına katkı sağlayan Arş. Gör. Hakan Koçak, Arş. Gör. Elif Banu Varlı ve Arş. Gör. Rümeysa Köseoğlu’na çalışmanın kitap olarak elinize ulaşmasını sağlayan yayınevi temsilcilerine ve çalışanlarına teşekkür ederim.

 

Doç. Dr. Mahmut YAVAŞİ

Ulus, ANKARA



[1]      Bu bağlamda, Anayasa’nın 90/4. maddesinin “… temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” hükmü kapsamında olan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından10.12.1948 tarihinde ilan edilen Evrensel İnsan Hakları Bildirisi’nde ve Avrupa Konseyi’nin 04.11.1950 tarihinde kabul ettiği İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşmesi’nde de benzer kabuller olduğu vurgulanmalıdır.

[2]      Anayasa m. 17.

[3]      Anayasa m. 35.

[4]      Hal böyle olmakla birlikte, Anayasa’nın 14. maddesine göre; Anayasa hükümlerinden hiçbiri, Devlete veya kişilere, Anayasa ile tanınan temel hak ve hürriyetlerin yok edilmesini mümkün kılacak şekilde yorumlanamaz. Bu doğrultuda 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 23. maddesi “Kimse, hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen de olsa vazgeçemez. Kimse özgürlüklerinden vazgeçemez veya onları hukuka ya da ahlâka aykırı olarak sınırlayamaz.” hükmüne yer verirken, 24. maddesi “Hukuka aykırı olarak kişilik hakkına saldırılan kimse, hâkimden, saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir. Kişilik hakkı zedelenen kimsenin rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça, kişilik haklarına yapılan her saldırı hukuka aykırıdır.” hükmüne, 25. maddesi ise “…, maddî ve manevî tazminat istemleri ile hukuka aykırı saldırı dolayısıyla elde edilmiş olan kazancın vekâletsiz iş görme hükümlerine göre kendisine verilmesine ilişkin istemde bulunma  hakkı saklıdır. …” hükmüne yer vermektedir.

[5]      Bu kapsamda 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 683(1). maddesi “Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.” hükmüne yer vermektedir. Mülkiyet hakkı konusunda tatmin edici bir çalışma için bkz. Akça K., 2015, Anayasa Mahkemesi Kararlarında Mülkiyet Hakkı, İnÜHFD Özel Sayı Cilt 1, ss. 543-596.

[6]      2918 sayılı Kanun m. 83/b. Madde metninde atıfta bulunulan 565. madde mülga 765 sayılı TCK’nın maddesi hükmü “Bir kimse caddelerde ve umumun gelip geçtiği yerlerde veya umuma açık mahallerde hayvanları ve arabaları ve otomobilleri şahıslar ve eşyanın emniyetine tehlike verecek tarzda sevk ve idare ederse yirmi güne kadar hafif hapse ve yirmi liraya kadar hafif cezayi nakdiye mahkum olur. Eğer fail ruhsatnameye tabi arabacı ve şoför ve sürücü ise bir aya kadar meslek ve sanatın tatili cezası da ilave olunur.” şeklindeydi, 5237 sayılı Kanun’un 179/2. maddesine tekabül etmektedir.

[7]      Belirtmek gerekir ki, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 17. maddesi ile öngörülen  “Zorunlu karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortası” kapsamında Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası Genel Şartları kapsamında yapılmaktaydıysa da, bu zorunluluk 6704 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 17. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olup, aynı madde ile 4925 sayılı Kanun’un 3. maddesindeki sorumluluk sigortasının tanımı “2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda belirtilen zorunlu mali sorumluluk sigortasını” şeklinde değiştirilmiştir. Dolayısıyla, 2918 sayılı Kanun’un 91/1. maddesinin öngördüğü zorunlu mali sorumluluk sigortası, 4925 sayılı Kanun’dan doğan hukuki sorumluluklar açısından da muteberdir.

[8]      European Convention on Compulsory Insurance against Civil Liability in respect of Motor Vehicles. Konvansiyonun İngilizce metnine https://rm.coe.int/16800656cd adresinden erişilebilir.

[9]      Söz konusu sigortalar açısından 2019 yılının Ağustos ayı sonu itibari ile toplamda 20.887.042 adet sözleşme yapılmış olup, toplam üretilen primlerin yarısından fazlası söz konusu sigorta sözleşmelerinden üretilmiştir. Buna göre; çalışmamız mevcut sigorta sözleşmelerinin oldukça önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Güncel resmi istatistiklere Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği’nin https://www.tsb.org.tr/resmi-istatistikler.aspx?pageID=909 adresinden erişilebilir.

[10]     Hazine Müsteşarlığının kanunlardan aldığı yetki kapsamında belirlenen Genel Şartlar 6098 sayılı Kanun’un 20. maddesinde düzenlenen genel işlem koşulu kapsamında değerlendirilemez. Bkz. Y. 17. HD., 29.05.2017, 2016/14573 E., 2017/6035 K.

[11]     Söz konusu sorumluluk; sıralı sorumluluktur. Mer’i mevzuata göre sıralı sorumlulukta sıra limitleri ile sınırlı olarak (1) Trafik Sigortası yoksa Güvence Hesabı, (2) ve varsa Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortacısı şeklindedir. İlkinin limitinin yeterli kalmaması halinde ikincisinin sigortacısının sorumluluğu doğacaktır. Sıralı sorumluluk açısından bkz. Y. 11. HD., 04.06.2012, 2012/4743 E., 2012/9708 K.; Y. 17. HD., 25.12.2014, 2014/7371 E., 2014/19410 K.; Y. 17 HD., 24.03.2015, 2014/16518 E, 2015/4757 K. 

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar