1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu'na Göre Kooperatiflerin Denetimi

Yayınevi: Yetkin Yayınları
Yazar: Ali Said YAZICI
ISBN: 9786050508758
212,50 TL 250,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Ali Said YAZICI
Baskı Tarihi 2021/06
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak
Sayfa Sayısı 210

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR 

GİRİŞ 

BİRİNCİ BÖLÜM KOOPERATİF ŞİRKETLERİN TİPOLOJİSİ ve TEMEL KARAKTERİSTİĞİ

1. Kooperatifin Tanımı ........................................................................... 3

2. Kooperatifin Unsurları ...................................................................... 13

2.1. Tüzel Kişilik ........................................................................... 14

2.2. Değişir Ortaklılık .................................................................... 15

2.3. Sermayenin Değişkenliği ....................................................... 16

2.4. Kooperatif Ortaklarının Nitelikleri ......................................... 17

2.5. Ekonomik Menfaatlerin Karşılıklı Yardım, Dayanışma ve Kefalet Suretiyle Sağlanıp Korunması ................................... 18

2.6. Ortakların Belirli Ekonomik Menfaatlerinin Karşılanması Amacı ..................................................................................... 19

3. Kooperatiflerin Hukuki Niteliği ....................................................... 22

4. Kooperatifçiliğin Evrensel İlkeleri ................................................... 30

4.1. Gönüllü ve Serbest Giriş İlkesi .............................................. 34

4.2. Demokratik Yönetim İlkesi .................................................... 36

4.3. Ortağın Ekonomik Katılımı İlkesi .......................................... 39

4.4. Özerklik ve Bağımsızlık İlkesi ............................................... 42

4.5. Eğitim, Öğretim ve Bilgilendirme İlkesi ................................ 44

4.6. Kooperatiflerarası İşbirliği İlkesi ........................................... 46

4.7. Toplumsal Sorumluluk İlkesi ................................................. 47

5. Türkiye’de Kooperatifçiliğin Tarihi Gelişimi................................... 48

6. Kooperatiflerin Sınıflandırılması ...................................................... 57

6.1. Genel Olarak .......................................................................... 57

x

6.2. Bağlı Bulunduğu Bakanlıklar Nezdinde Kooperatiflerin Sınıflandırılması ..................................................................... 63

6.2.1. Tarım ve Orman Bakanlığı’na Bağlı Kooperatifler ... 64

6.2.1.1. Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ............. 64

6.2.1.2. Sulama Kooperatifleri ................................ 65

6.2.1.3. Su Ürünleri Kooperatifleri ......................... 66

6.2.1.4. Pancar Ekicileri Kooperatifleri .................. 66

6.2.1.5. Tarım Kredi Kooperatifleri ........................ 67

6.2.2. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na Bağlı Kooperatifler .............................................................. 69

6.2.2.1. Konut Yapı Kooperatifleri ......................... 69

6.2.2.2. Küçük Sanayi Siteleri İşyeri Yapı Kooperatifleri............................................. 71

6.2.2.3. Toplu İşyeri Yapı Kooperatifleri ............... 73

6.2.3. Ticaret Bakanlığına Bağlı Kooperatifler .................... 74

6.2.3.1. Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri .......... 74

6.2.3.2. Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri............................................. 75

6.2.3.3. Tüketim Kooperatifleri .............................. 76

6.2.3.4. Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri ............ 77

6.2.3.5. Turizm Geliştirme Kooperatifleri .............. 78

6.2.3.6. Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi ................................................. 78

6.2.3.7. Temin ve Tevzi Kooperatifleri .................. 79

6.2.3.8. Üretim ve Pazarlama Kooperatifleri .......... 79

6.2.3.9. Küçük Sanat Kooperatifleri ....................... 80

6.2.3.10. Sigorta Kooperatifleri ................................ 80

İKİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK ŞİRKETLERDE DENETİM

1. Denetimin Tanımı ............................................................................. 83

2. Denetimin Amacı ve Yararları.......................................................... 87

3. Denetimin Önemi ............................................................................. 88

4. Denetim Türleri ................................................................................ 89

5. Amacına Göre Denetim Türleri ........................................................ 89

5.1. Mali Tabloların Denetimi ....................................................... 90

5.2. Uygunluk Denetimi ................................................................ 90

5.3. Faaliyet Denetimi ................................................................... 91

xi

5.4. Özel Amaçlı Denetim ............................................................. 92

5.5. Düzenlilik Denetimi ............................................................... 92

5.6. Performans Denetimi .............................................................. 93

6. Kaynağına Göre Denetim Türleri ..................................................... 93

6.1. Yasal-Zorunlu Denetim .......................................................... 93

6.2. İsteğe Bağlı Denetim .............................................................. 94

7. Niteliğine Göre Denetim Türleri ...................................................... 94

7.1. Geleneksel Denetim ............................................................... 94

7.2. Risk Denetimi ......................................................................... 95

8. Denetçinin Statüsüne Göre Denetim Türleri .................................... 95

8.1. İç Denetim .............................................................................. 95

8.2. Dış Denetim ............................................................................ 96

9. Denetim Standartları ......................................................................... 97

9.1. Genel Standartlar .................................................................... 98

9.1.1. Mesleki Eğitim ve Deneyim ...................................... 98

9.1.2. Bağımsızlık ................................................................ 99

9.1.3. Mesleki Özen ve Dikkat ............................................. 100

9.2. Çalışma Alanı Standartları ................................................... 100

9.2.1. Planlama ve Gözetim ............................................... 101

9.2.2. İç Kontrol Yapısının İncelenmesi ............................ 102

9.2.3. Kanıt Toplama.......................................................... 103

9.3. Raporlama Standartları ......................................................... 104

10. Denetim Yöntemleri ....................................................................... 104

11. Denetim Teknikleri ......................................................................... 107

12. Denetçi ............................................................................................ 110

12.1. Denetçinin Tanımı ve Özellikleri ......................................... 110

12.2. Denetçi Türleri ..................................................................... 111

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KOOPERATİFLERDE DENETİM

1. Genel Olarak ................................................................................... 115

2. Kooperatiflerde İç Denetim ............................................................ 117

2.1. Kooperatif Genel Kurulu Tarafından Yapılan Denetim ....... 123

2.2. Kooperatif Ortakları Tarafından Yapılan Denetim .............. 126

2.2.1. Bilgi Edinmek ve Suret İstemek .............................. 127

2.2.2. İzin Almak Suretiyle Kooperatifin Ticari Defter ve Belgelerini İncelemek ......................................... 130

2.2.3. Genel Kurul Toplantılarına Katılma Hakkı .............. 132

xii

2.2.4. Genel Kurulu Toplantıya Çağırmak ......................... 134

2.2.5. Gündeme Madde Eklemek ....................................... 138

2.2.6. Genel Kurul Kararları Aleyhine İptal Davası Açmak ...................................................................... 141

2.2.7. Denetçilerden Bilgi ve Açıklama Yapılmasını İstemek ..................................................................... 143

2.3. Kooperatif Denetçileri Tarafından Yapılan Denetim ........... 144

2.3.1. Denetçilerin Atanması ve Seçimi ............................. 144

2.3.2. Denetçilerin Sayısı ve Görev Süresi ........................ 145

2.3.3. Denetçilerde Aranılan Şartlar ................................... 146

2.3.4. Kooperatif Denetçilerinin Görevleri ........................ 147

2.3.4.1. Bilançonun Defterlere Uygunluk Halinde Bulunup Bulunmadığının İncelenmesi .............................................. 148

2.3.4.2. Defterlerin Düzenli Bir Şekilde Tutulup Tutulmadığının İncelenmesi .................... 149

2.3.4.3. İşletmenin Neticeleriyle Mameleki Hakkında Uyulması Gerekli Hükümlere Göre işlem İşlem Yapılıp Yapılamadığının İncelenmesi .................. 149

2.3.4.4. Ortaklar Listesinin Usulüne Uygun Olarak Tutulup Tutulmadığının İncelenmesi ...... 150

2.3.4.5. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılması ..... 150

2.3.4.6. Yönetim Kurulu Üyelerinin Üyelik Şartlarını Taşıyıp Taşımadıklarının Araştırılması ............................................ 151

2.3.4.7. Yönetim Kurulunun Toplantı Nisabını Kaybetmesi Halinde Boşalan Yönetim Kurulu Üyeliğine Yedek Üye Çağrılması ................................................ 152

2.3.4.8. Genel Kurul Kararlarına Karşı İptal Davası Açılması ....................................... 152

2.3.4.9. Kooperatif Kasasının Teftiş Edilmesi ...... 153

2.3.4.10. Tasfiye İşlemlerine Nezaret Edilmesi ...... 153

2.3.4.11. Yönetim Kurulu Üyelerinin Kanun ve Anasözleşme Hükümleri İle İyiniyet Esaslarına Uygun Davranmalarına Nezaret Etmek ......................................... 154

2.3.4.12. Kooperatif Ortaklarının Şikâyetlerini İncelemek ve İnceleme Sonucunu Yıllık Raporunda Açıklamak ................... 154

xiii

2.3.4.13. Uygun Gördükleri Teklifleri Yönetim Kurulu Toplantı Gündemlerine Koydurmak .............................................. 155

2.3.5. Kooperatif Denetçilerinin Yükümlülükleri .............. 155

2.3.5.1. Yıllık Rapor Düzenleme Yükümlülüğü ... 155

2.3.5.2. Noksanlıkları ve Mevzuata Aykırılıkları Haber Verme Yükümlülüğü .................... 157

2.3.5.3. Ortaklara Açıklama Yapma Yükümlülüğü ........................................... 157

2.3.5.4. Toplantılara Katılma Yükümlülüğü ......... 158

2.3.5.5. Sır Saklama Yükümlülüğü ....................... 159

2.3.5.6. Özen Gösterme Yükümlülüğü ................. 159

2.3.6. Kooperatif Denetçilerinin Sorumlulukları ............... 160

2.3.6.1. Kooperatif Denetçilerinin Hukuki Sorumluluğu ............................................ 161

2.3.6.2. Kooperatif Denetçilerinin Cezai Sorumluluğu ............................................ 163

2.3.7. Denetçilerin Mali Hakları ........................................ 166

2.3.8. Denetçilik Görevinin Sona Ermesi .......................... 166

2.3.9. İç Denetimin Etkinleştirilmesine Yönelik Öneriler . 167

3. Kooperatiflerde Üst Denetim .......................................................... 168

4. Kooperatiflerde Dış Denetim .......................................................... 180

4.1. Dış Denetim Türleri.............................................................. 181

4.1.1. Kooperatiflerin Kuruluş Aşamasındaki Denetimi .... 181

4.1.1.1. Anasözleşmenin Hazırlanması ve Onaylanması ............................................ 182

4.1.1.2. İlgili Bakanlık İzni ve Denetimi .............. 185

4.1.1.3. Tescil Aşamasında Denetim .................... 187

4.1.2. Kuruluş Sonrasında Kooperatif Faaliyet ve İşlemlerinin Denetimi .............................................. 189

4.1.2.1. İlgili Bakanlıklar Tarafından Yapılan Denetim ................................................... 189

4.1.2.2. Bağımsız Denetim Kuruluşları Tarafından Yapılan Denetim ...................................... 195

4.1.2.3. Hakem Kurullarının Denetimi ................. 196

4.1.2.4. Kredi Veren Kurum ve Kuruluşların Denetimi .................................................. 197

SONUÇ ...................................................................................................... 199

KAYNAKÇA ............................................................................................. 201

Kooperatifler, ekonomik gereksinmelerini tek başlarına karşılaya-mayan, iktisadi yönden zayıf kişilerin, karşılıklı güven duygusuna da-yalı olarak, demokratik ilkeler çerçevesinde bir araya gelerek oluştur-dukları teşekküllerdir. Dolayısıyla kooperatif teşekküller açısından in-san, önemli bir faktördür. İnsanın ise zayıf bir varlık olması hasebiyle, kooperatif teşekküller açısından denetim, son derece önemi haiz bir hu-sustur. Çünkü kooperatif yöneticilerinin veya yönetimde söz sahibi olan kişilerin, kötü niyetli davranarak kooperatifin çıkarlarını kendi çıkarları doğrultusunda kullandıkları, günümüzde sık rastlanılan durumlardan-dır. Ülkemizde kooperatifler üzerinde caydırıcı etkili bir denetim sis-teminin tesis edilememiş olması, bu durumu ortaya çıkaran en önemli faktördür. Oysaki etkili bir denetim, kooperatif ortaklarının en büyük güvencesidir. Ayrıca denetim, kooperatiflerden beklenen faydanın, tam olarak yerine getirilmesi bakımından önemli bir yere sahiptir. Çünkü denetimsiz bir kooperatif teşekkülden, belirli bir başarıya ulaşmasını veya ulaşılmış bir başarıyı sürdürmesini beklemek oldukça zordur.

Kooperatif teşekküllerin iyileştirilmesinde ve sıhhatli bir yapıya ka-vuşturulmasında, en etkili tedavi araçlarından biri olarak kabul edilen denetimin, kim tarafından yapılacağı önemli bir husustur. Hukuku-muzda kooperatiflerin denetimi kamu menfaati ve özel yani ortakların menfaati bağlamında iki farklı şekilde ele alınmaktadır. Dolayısıyla de-netim kamu menfaatinin söz konusu olduğu durumlarda devlet, özel menfaatlerin söz konusu olduğu durumlarda ise ilgili kooperatifin or-ganları tarafından yerine getirilmektedir.

Kooperatiflerdeki başlıca denetim türleri üç gruba ayrılmaktadır. Söz konusu denetim türlerinin ilki kooperatif genel kurulunun, ortakla-rın ve denetim kurulu üyelerinin yaptığı Koop. K. md. 65, 66 ve 67 de

viii

düzenlenen iç denetim, diğeri ilgili bakanlığın, noterin, sicil memurla-rının, bağımsız denetim kuruluşlarının ve hakem kurullarının yaptığı Koop. K. md. 90, 91 ve 95’de düzenlenen dış denetim ve nihayetinde, kooperatiflerin bağlı bulunduğu üst birliğin yaptığı Koop. K. md. 75 ve 91’de düzenlenen üst denetimdir. Dolayısıyla 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na bakıldığı zaman denetim noktasında birçok düzenleme ya-pılmakla birlikte, kooperatiflerin denetimi ile ilgili hükümlerin ülke şartları da dikkate alınarak revize edilmesi gerekliliği kaçınılmaz bir gerçektir.

Söz konusu çalışmamıza doğrudan veya dolaylı olarak birçok kişi-nin maddi ve manevi katkısı bulunmaktadır. Maddi ve manevi katkısı bulunan herkese teşekkürü bir borç bilirim. Fakat bu kişilerden özellikle aileme, danışman hocam Doç. Dr. Mustafa Alioğlu’na ve Av. Dr. Yahya Deryal’a özel olarak teşekkür ederim.

Nihayetinde bu çalışmanın yayımlanmasında özverili ilgisinden do-layı sayın Muharrem Başer başta olmak üzere Yetkin Yayınevi’nin tüm değerli çalışanlarına teşekkürlerimi arz ederim.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ........................................................................................................ vii

İÇİNDEKİLER ............................................................................................ ix

KISALTMALAR ........................................................................................ xv

GİRİŞ ............................................................................................................. 1

BİRİNCİ BÖLÜM KOOPERATİF ŞİRKETLERİN TİPOLOJİSİ ve TEMEL KARAKTERİSTİĞİ

1. Kooperatifin Tanımı ........................................................................... 3

2. Kooperatifin Unsurları ...................................................................... 13

2.1. Tüzel Kişilik ........................................................................... 14

2.2. Değişir Ortaklılık .................................................................... 15

2.3. Sermayenin Değişkenliği ....................................................... 16

2.4. Kooperatif Ortaklarının Nitelikleri ......................................... 17

2.5. Ekonomik Menfaatlerin Karşılıklı Yardım, Dayanışma ve Kefalet Suretiyle Sağlanıp Korunması ................................... 18

2.6. Ortakların Belirli Ekonomik Menfaatlerinin Karşılanması Amacı ..................................................................................... 19

3. Kooperatiflerin Hukuki Niteliği ....................................................... 22

4. Kooperatifçiliğin Evrensel İlkeleri ................................................... 30

4.1. Gönüllü ve Serbest Giriş İlkesi .............................................. 34

4.2. Demokratik Yönetim İlkesi .................................................... 36

4.3. Ortağın Ekonomik Katılımı İlkesi .......................................... 39

4.4. Özerklik ve Bağımsızlık İlkesi ............................................... 42

4.5. Eğitim, Öğretim ve Bilgilendirme İlkesi ................................ 44

4.6. Kooperatiflerarası İşbirliği İlkesi ........................................... 46

4.7. Toplumsal Sorumluluk İlkesi ................................................. 47

5. Türkiye’de Kooperatifçiliğin Tarihi Gelişimi................................... 48

6. Kooperatiflerin Sınıflandırılması ...................................................... 57

6.1. Genel Olarak .......................................................................... 57

x

6.2. Bağlı Bulunduğu Bakanlıklar Nezdinde Kooperatiflerin Sınıflandırılması ..................................................................... 63

6.2.1. Tarım ve Orman Bakanlığı’na Bağlı Kooperatifler ... 64

6.2.1.1. Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ............. 64

6.2.1.2. Sulama Kooperatifleri ................................ 65

6.2.1.3. Su Ürünleri Kooperatifleri ......................... 66

6.2.1.4. Pancar Ekicileri Kooperatifleri .................. 66

6.2.1.5. Tarım Kredi Kooperatifleri ........................ 67

6.2.2. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na Bağlı Kooperatifler .............................................................. 69

6.2.2.1. Konut Yapı Kooperatifleri ......................... 69

6.2.2.2. Küçük Sanayi Siteleri İşyeri Yapı Kooperatifleri............................................. 71

6.2.2.3. Toplu İşyeri Yapı Kooperatifleri ............... 73

6.2.3. Ticaret Bakanlığına Bağlı Kooperatifler .................... 74

6.2.3.1. Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri .......... 74

6.2.3.2. Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri............................................. 75

6.2.3.3. Tüketim Kooperatifleri .............................. 76

6.2.3.4. Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri ............ 77

6.2.3.5. Turizm Geliştirme Kooperatifleri .............. 78

6.2.3.6. Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi ................................................. 78

6.2.3.7. Temin ve Tevzi Kooperatifleri .................. 79

6.2.3.8. Üretim ve Pazarlama Kooperatifleri .......... 79

6.2.3.9. Küçük Sanat Kooperatifleri ....................... 80

6.2.3.10. Sigorta Kooperatifleri ................................ 80

İKİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK ŞİRKETLERDE DENETİM

1. Denetimin Tanımı ............................................................................. 83

2. Denetimin Amacı ve Yararları.......................................................... 87

3. Denetimin Önemi ............................................................................. 88

4. Denetim Türleri ................................................................................ 89

5. Amacına Göre Denetim Türleri ........................................................ 89

5.1. Mali Tabloların Denetimi ....................................................... 90

5.2. Uygunluk Denetimi ................................................................ 90

5.3. Faaliyet Denetimi ................................................................... 91

xi

5.4. Özel Amaçlı Denetim ............................................................. 92

5.5. Düzenlilik Denetimi ............................................................... 92

5.6. Performans Denetimi .............................................................. 93

6. Kaynağına Göre Denetim Türleri ..................................................... 93

6.1. Yasal-Zorunlu Denetim .......................................................... 93

6.2. İsteğe Bağlı Denetim .............................................................. 94

7. Niteliğine Göre Denetim Türleri ...................................................... 94

7.1. Geleneksel Denetim ............................................................... 94

7.2. Risk Denetimi ......................................................................... 95

8. Denetçinin Statüsüne Göre Denetim Türleri .................................... 95

8.1. İç Denetim .............................................................................. 95

8.2. Dış Denetim ............................................................................ 96

9. Denetim Standartları ......................................................................... 97

9.1. Genel Standartlar .................................................................... 98

9.1.1. Mesleki Eğitim ve Deneyim ...................................... 98

9.1.2. Bağımsızlık ................................................................ 99

9.1.3. Mesleki Özen ve Dikkat ............................................. 100

9.2. Çalışma Alanı Standartları ................................................... 100

9.2.1. Planlama ve Gözetim ............................................... 101

9.2.2. İç Kontrol Yapısının İncelenmesi ............................ 102

9.2.3. Kanıt Toplama.......................................................... 103

9.3. Raporlama Standartları ......................................................... 104

10. Denetim Yöntemleri ....................................................................... 104

11. Denetim Teknikleri ......................................................................... 107

12. Denetçi ............................................................................................ 110

12.1. Denetçinin Tanımı ve Özellikleri ......................................... 110

12.2. Denetçi Türleri ..................................................................... 111

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KOOPERATİFLERDE DENETİM

1. Genel Olarak ................................................................................... 115

2. Kooperatiflerde İç Denetim ............................................................ 117

2.1. Kooperatif Genel Kurulu Tarafından Yapılan Denetim ....... 123

2.2. Kooperatif Ortakları Tarafından Yapılan Denetim .............. 126

2.2.1. Bilgi Edinmek ve Suret İstemek .............................. 127

2.2.2. İzin Almak Suretiyle Kooperatifin Ticari Defter ve Belgelerini İncelemek ......................................... 130

2.2.3. Genel Kurul Toplantılarına Katılma Hakkı .............. 132

xii

2.2.4. Genel Kurulu Toplantıya Çağırmak ......................... 134

2.2.5. Gündeme Madde Eklemek ....................................... 138

2.2.6. Genel Kurul Kararları Aleyhine İptal Davası Açmak ...................................................................... 141

2.2.7. Denetçilerden Bilgi ve Açıklama Yapılmasını İstemek ..................................................................... 143

2.3. Kooperatif Denetçileri Tarafından Yapılan Denetim ........... 144

2.3.1. Denetçilerin Atanması ve Seçimi ............................. 144

2.3.2. Denetçilerin Sayısı ve Görev Süresi ........................ 145

2.3.3. Denetçilerde Aranılan Şartlar ................................... 146

2.3.4. Kooperatif Denetçilerinin Görevleri ........................ 147

2.3.4.1. Bilançonun Defterlere Uygunluk Halinde Bulunup Bulunmadığının İncelenmesi .............................................. 148

2.3.4.2. Defterlerin Düzenli Bir Şekilde Tutulup Tutulmadığının İncelenmesi .................... 149

2.3.4.3. İşletmenin Neticeleriyle Mameleki Hakkında Uyulması Gerekli Hükümlere Göre işlem İşlem Yapılıp Yapılamadığının İncelenmesi .................. 149

2.3.4.4. Ortaklar Listesinin Usulüne Uygun Olarak Tutulup Tutulmadığının İncelenmesi ...... 150

2.3.4.5. Genel Kurulun Toplantıya Çağrılması ..... 150

2.3.4.6. Yönetim Kurulu Üyelerinin Üyelik Şartlarını Taşıyıp Taşımadıklarının Araştırılması ............................................ 151

2.3.4.7. Yönetim Kurulunun Toplantı Nisabını Kaybetmesi Halinde Boşalan Yönetim Kurulu Üyeliğine Yedek Üye Çağrılması ................................................ 152

2.3.4.8. Genel Kurul Kararlarına Karşı İptal Davası Açılması ....................................... 152

2.3.4.9. Kooperatif Kasasının Teftiş Edilmesi ...... 153

2.3.4.10. Tasfiye İşlemlerine Nezaret Edilmesi ...... 153

2.3.4.11. Yönetim Kurulu Üyelerinin Kanun ve Anasözleşme Hükümleri İle İyiniyet Esaslarına Uygun Davranmalarına Nezaret Etmek ......................................... 154

2.3.4.12. Kooperatif Ortaklarının Şikâyetlerini İncelemek ve İnceleme Sonucunu Yıllık Raporunda Açıklamak ................... 154

xiii

2.3.4.13. Uygun Gördükleri Teklifleri Yönetim Kurulu Toplantı Gündemlerine Koydurmak .............................................. 155

2.3.5. Kooperatif Denetçilerinin Yükümlülükleri .............. 155

2.3.5.1. Yıllık Rapor Düzenleme Yükümlülüğü ... 155

2.3.5.2. Noksanlıkları ve Mevzuata Aykırılıkları Haber Verme Yükümlülüğü .................... 157

2.3.5.3. Ortaklara Açıklama Yapma Yükümlülüğü ........................................... 157

2.3.5.4. Toplantılara Katılma Yükümlülüğü ......... 158

2.3.5.5. Sır Saklama Yükümlülüğü ....................... 159

2.3.5.6. Özen Gösterme Yükümlülüğü ................. 159

2.3.6. Kooperatif Denetçilerinin Sorumlulukları ............... 160

2.3.6.1. Kooperatif Denetçilerinin Hukuki Sorumluluğu ............................................ 161

2.3.6.2. Kooperatif Denetçilerinin Cezai Sorumluluğu ............................................ 163

2.3.7. Denetçilerin Mali Hakları ........................................ 166

2.3.8. Denetçilik Görevinin Sona Ermesi .......................... 166

2.3.9. İç Denetimin Etkinleştirilmesine Yönelik Öneriler . 167

3. Kooperatiflerde Üst Denetim .......................................................... 168

4. Kooperatiflerde Dış Denetim .......................................................... 180

4.1. Dış Denetim Türleri.............................................................. 181

4.1.1. Kooperatiflerin Kuruluş Aşamasındaki Denetimi .... 181

4.1.1.1. Anasözleşmenin Hazırlanması ve Onaylanması ............................................ 182

4.1.1.2. İlgili Bakanlık İzni ve Denetimi .............. 185

4.1.1.3. Tescil Aşamasında Denetim .................... 187

4.1.2. Kuruluş Sonrasında Kooperatif Faaliyet ve İşlemlerinin Denetimi .............................................. 189

4.1.2.1. İlgili Bakanlıklar Tarafından Yapılan Denetim ................................................... 189

4.1.2.2. Bağımsız Denetim Kuruluşları Tarafından Yapılan Denetim ...................................... 195

4.1.2.3. Hakem Kurullarının Denetimi ................. 196

4.1.2.4. Kredi Veren Kurum ve Kuruluşların Denetimi .................................................. 197

SONUÇ ...................................................................................................... 199

KAYNAKÇA ............................................................................................. 201

Akipek, Jale G., Akıntürk, Turgut ve Ateş Karaman, Derya; Türk Medenî Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Ankara: Beta Yayınları, 7. Baskı, 2009.

Aktepe, Eyyüp; Kooperatif İşletmeciliği, Ankara: Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürlüğü, 1988.

Altaş, Soner; Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim ve Limited Şirketlerde Şirket Denetimi, 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2010.

Altuğ, Figen; Mali Denetim, Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları, 2000.

Arkan, Sabih; Ticari İşletme Hukuku, (Gözden Geçirilmiş 19. Baskı), Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2014.

Arpacı, Abdulkadir; İçtihatlı Kooperatifler Kanunu ve Uygulamaları, 2. Baskı, İstanbul, 1995.

Arslan, Yüzgün; Genel Denetim Yaklaşımı, İstanbul: Dünya Yayınları, 1984.

Atay, Cevdet; Devlet Yönetimi ve Denetimi, 2. Baskı, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım, 1999.

Ayhan, Rıza, Özdamar, Mehmet ve Çağlar, Hayrettin; Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, (Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 6. Baskı), Ankara: Yetkin Yayınları, 2013.

Aykan, Filiz; Kooperatif Üyeliğinden Çıkarılma ve Çıkarılma Kararına İtiraz Davası, Ankara: Bilge Yayınevi, 2007.

202

Aytuna, Türkan; Felsefeci Gözüyle Denetim, Ankara: Denetde Yayını, 1986.

Bahtiyar, Mehmet; Ortaklıklar Hukuku, (Güncellenmiş 9. Baskı), İstanbul: Beta Yayıncılık, 2015.

Baklacıoğlu, Sadık; “Türkiye’de Bağımsız Muhasebe Denetimi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 47, Sayı: 3, 1992, ss. 21-55.

Başaran, Mustafa Şakir; Belediyelerce Kurulan Şirket ve İşletmelerde Dış Denetim, Ankara, 2010.

Bilge, Mehmet Emin; “Limited Şirketlerde Ortakların Bilgi Alma Hakkı”, AÜEHFD, C. IX, Sayı: 1-2, Erzincan, 2005, ss. 429-449.

Bilgili, Fatih ve Demirkapı, Ertan; Şirketler Hukuku, Bursa: Dora Yayıncılık, 9. Baskı, 2013.

Bilgin, Necdet ve Tanıyıcı, Şaban; “Türkiye’de Kooperatif ve Devlet İlişkilerinin Tarihi Gelişimi”, KMU İİBF Dergisi, Yıl: 10, Sayı: 15, Aralık 2008, ss. 136-159.

Birol, Lütfi; Türkiye’de Kooperatifler, Ankara: İstiklâl Matbaası, 1960.

Bozkurt, Tamer; Şirketler Hukuku, 9. Baskı, Legem Yayıncılık, 2018.

Çakır, Aytekin; “Konut Yapı Kooperatifçiliği ve Denetim Sorununun Çözümü İçin Örnek Model Geliştirilmesi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1992).

Çalışkan, Merdan; Kooperatifler İçin Genel Kurul Rehberi, Ankara: Adalet Yayınevi, 2012.

──; “Son Kanun Değişikliği Kapsamındda Kooperatif Yöneticilerinin Bakanlıkça Görevden Alınması”, Mali Çözüm Dergisi, Ocak-Şubat 2011, ss.151-161.

203

Çaloğlu, Oktay; Kooperatifler Kanunu Açıklaması, Ankara: Maliye Postası Yayınevi, 2013.

Çelik, Aytekin; Bağımsız Denetim Kuruluşlarının Sorumluluğu, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005.

Çetin, Erol; Ceza Hukuku Açısından Kooperatifler ve Kooperatiflerde İşlenen Suçlar, Ankara: Yetkin Yayınları, 2004.

Çevik, Orhan Nuri; Kooperatifler Hukuku Uygulaması ve İlgili Mevzuat, 5. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 1999.

──; Kooperatifler Kanunu, 6. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2003.

Çıkın, Ayhan ve Karacan, Ali Rıza; Genel Kooperatifçilik, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 1994.

Çiçek, Hüseyin; “Tarım Kredi Kooperatifleri İle Birlikleri ve Muhasebesi- Birim Tarım Kredi Kooperatiflerine İlişkin Örnek Muhasebe Uygulamaları”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999).

Çiftçi, İrfan ve Çukurova, Şengür; Genel Kooperatifçilik 1, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1985.

Demirtaş, Numan; “Üçüncü Sektör Kooperatif İşletmelerde Verimliliğin Arttırılmasında Denetim Fonksiyonunun Önemi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2005).

Denetim, http://www.denetimnet.net/PrintPage.aspx?pgID=9955, (22.12.2020)

Deryal, Yahya; “Kooperatiflerde Ortak Sıfatının Kazanılması, Kaybedilmesi ve Hukuki Sonuçları”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994).

204

──; Türk Hukukunda Kooperatiflerin Hukuki Niteliği Sorunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Oğuz İmregün Armağanı, İstanbul, 1998, ss. 147-218.

Doğanay, İsmail; Türk Ticaret Kanunu Şerhi, 3 Cilt, 4. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayın, 2004.

Domaniç, Hayri; Ticaret Hukukunun Genel Esasları, (Genişletilmiş 4. Baskı), İstanbul: Temel Yayın Dağıtım, 1988.

Çöklü, Cafer Tayyar; Uygulamada Yapı Kooperatifleri, 5. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayın, 2004.

Erçin, Ferhat; Türk Hukukunda Kooperatif Tüzel Kişiliğinin Ayırıcı Özellikleri, 2. Baskı, İstanbul: Der Yayınları, 2005.

Eriş, Gönen; Açıklamalı-İçtihatlı-Uygulamalı Kooperatifler Hukuku, 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2001.

Ete, Muhlis ve Pastanoğlu, Harun; Kooperatiflerin Denetimi, Ankara: Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları, 1970.

Faucherre, Henry; Kooperatif, Salâhaddin Sözeri (çev.), Ankara: Sebat Matbaası, 1951.

Fındıkoğlu, Z. Fahri; Türkiye’de Kooperatifçilik, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1953.

Güloğlu, Tuncay ve Korkmaz, Adem; “Kooperatifçilik İlkeleri, Küreselleşme ve Kooperatifçilikte Yeni Eğilimler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 55, Sayı: 1, 2005, ss. 811-831

Günay, Erhan; Kooperatiflerde Uyuşmazlık Rehberi, (Güncellenmiş 2. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.

Güredin, Ersin; Denetim İlkeleri ve Teknikleri, İstanbul: Formül Matbaası, 1982.

205

──; Denetim, 8. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları, 1998.

Hazar, Nurettin; Kooperatifçilik Tarihi, Ankara: Türk Kooperatifçilik Eğitim Vakfı Yayınları, 3. Baskı, 1990.

İmregün, Oğuz; Kara Ticareti Hukuku Dersleri, 8. Baskı, İstanbul: Evrim Dağıtım, 1987.

──; Kara Ticareti Hukuku Dersleri, 13. Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2005.

İnan, İ. Hakkı; Türkiye’de Tarımsal Kooperatifçilik ve AB Modeli, İstanbul: İTO Yayınları, 2. Baskı, 2008.

Kaçak, Nazif; Açıklamalı-İçtihatlı-Örneklerle Konut Yapı Kooperatifleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2004.

Kara, Mustafa; Kooperatifçilik, Bolu: Eduser Yayıncılık, 2003,

Karabeyli, Levent; Risk Denetimi, Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Hizmet İçi Eğitim Yayınları No: 4, 1999.

Karacehennem, Nejdet; Kooperatifler Hukuku, Ankara: Şark Matbaası, 1977.

Karanlık, Sebahattin; Kooperatifler ve Muhasebesi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2005.

Karayalçın, Yaşar; Ticaret Hukuku, Şirketler Hukuku, 2.Baskı, Ankara, 1973.

Kazancı, http://www.kazanci.com, (22.12.2020).

Keleş, Ruşen; Kooperatifçilik İlkeleri ve Sosyal Konut Politikası Açısından Türkiye’de Konut Kooperatifleri, Ankara: Gürsoy Basımevi, 1967.

Koç, Hakan; Kooperatifçilik Bilgileri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2. Baskı, 2001.

206

KOOP.GTB; http://koop.gtb.gov.tr/data/…/Denetim%20Kurulu %20 Rehberi.doc (06.03.2016)

──; http://koop. gtb. gov. tr/ kooperatifler – hakkında / kooperatifçilik-ilkeleri, (24.02.2016).

Kooperatif Denetim Kurulu Rehberi, http://koop.gtb.gov.tr/data/ …/Denetim%20Kurulu%20Rehberi.doc, (14.12.2020).

Köse, Hacı Ömer; Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Denetim, (Gözden Geçirilmiş 2. Baskı), Ankara: 145. Yıl Yayınları, 2007.

Kubalı, Derya; Performans Denetimi, Kavram İlkeler, Metodoloji ve Uygulamalar, 1. Baskı, Cumhuriyetin 75. Yıl Dönümü Dizisi: 11, Ankara: Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, 1998.

Kurtulan, Ahmet; Kooperatif Ortakları İçin El Kitabı, 2. Baskı, Ankara: Key Ofset Basım Hizmetleri, 2002.

──; Kooperatifler Kanunu ve Açıklaması, Defterler, Belgeler ve Muhasebe İşlemleri, 5. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2007.

──; Çiftçi Örgütlerinin Kurumsal Güçlendirilmesi Projesi Mevzuat ve Denetim Çalıştayı, Ankara, Aralık 2008.

──; Yapı Kooperatiflerinde Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu, Ankara: Lazer Ofset, 2013.

Kuru, Baki; İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usûl Hukuku, 2. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2018.

Lale, Muktedir; Özetli-Açıklamalı-İçtihatlı-Uygulamalı Kooperatifler Hukuku, 2 Cilt, (Tümüyle Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 2. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2010.

Memiş, İhsan ve Fırat, Ahmet; Kalkınmada Türk Kooperatifçilik Modeli Araştırması, Ankara: Kent Matbaası, 1979.

207

Moroğlu, Erdoğan; Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı, (Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş 3. Baskı), İstanbul: 12 Levha Yayınları, 2015.

Muhasebe Dersleri; http://muhasebedersleri.com/muhasebe-denetimi/ denetim-yontemleri.html, (22.12.2020).

Müftüoğlu, Hilal ve Aydos, Volkan; Türkiye’de Kooperatifçilik, Türk Konut Kooperatifçiliğine Alternatif Bir Model: Almanya, İstanbul: İTO Yayınları, 2001.

Mülayim, Ziya Gökalp; Atatürk’ten Bugüne Kooperatifçilik, Ankara: Yetkin Yayınları, 1998.

──; Kooperatifçilik, Ankara: Yetkin Yayınları, 7. Baskı, 2013.

Nasrattınoğlu, İrfan Ünver; Kooperatifçi Atatürk, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989.

Ozankaya, Özer., Engiz, Yalçın ve Tayanç, Tunç; Türkiye’de Kooperatifçilik, Milliyet Yayınları, 1. Baskı, 1976.

Ökçesiz, Abdullah; Üçüncü Sektör Kooperatifler Kooperatifçilik, Trabzon, 1999.

Özcan, Orhan; “Türkiye’de Kooperatifçiliğin Tarihi Gelişimi ve Cumhuriyet Dönemi Kooperatifçiliği”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007).

Özdemir, Kadir; “Kooperatiflerde Dış Denetim”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 102, İstanbul, 2010, ss. 151-163.

Özdemir, Necdet; Kooperatifçilik, Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, 1981.

Özer, Hüseyin; Kamu Kesiminde Performans Denetimi ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Ankara: T.C. Sayıştay 135. Kuruluş Yıldönümü Yayınları, 1997.

208

Özkorkut, Korkut; 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Açısından Anonim Şirketlerde Bağımsız Denetim, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2013.

Özmen, Kemal; Kooperatiflerde Genel Kurul İşlemleri, 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2012,

──; Açıklamalı-Uygulamalı-İçtihatlı Kooperatifler, (Güncellenmiş 4. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.

Özüekren, Şule; Nasıl Bir Konut Kooperatifçiliği?, Ankara: Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, 1996.

Parlar, Ali; Açıklamalı-İçtihatlı Kooperatifler Kanunu, Ankara, 2004.

Pekcanıtez, Hakan, Atalay, Oğuz ve Özekes, Muhammet; Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, 7. Bası, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.

Pınar, Hamdi; “ Kooperatif Yöneticilerinin Görevden Alınması ve Kooperatiflerde Denetim Sorunu”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XVIII, Y. 2014, S. 2, ss. 139-174.

Poroy, Reha ve Yasaman, Hamdi; Ticari İşletme Hukuku, (Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş 14. Baskı), İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2012.

Poroy, Reha, Tekinalp, Ünal ve Çamoğlu, Ersin; Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 12. Baskı, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010.

Pulaşlı, Hasan; 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Yeni Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Ankara: Adalet Yayınevi, 2012.

──; İsviçre ve Alman Hukuku İle Karşılaştırmalı, Notlu ve İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Ticari Mevzuat, Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.

Rehber, Erkan; Kooperatifçilik, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2011.

209

Şener, Abdüllatif ve Öztürk, İlhami; “Anonim Şirketlerde Pay Sahibi Olmayan Denetim Kurulu Üyelerine ve Denetçilere Kâr Payı Ödenmesinin Hukuki ve Mali Analizi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1,Yıl: 2012, ss. 151-185.

Şener, Oruç Hami; Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.

Şimşek, Edip; Kooperatif Ortaklıklar, Ankara: Yonca Matbaası, 1981.

TDK, www.tdk.gov.tr (22.12.2020).

Tekil, Fahiman; Limited Şirketler ve Kooperatifler Hukuku, İstanbul: Fakülteler Mecmuası, 1994.

Tekinalp, Ünal; Kooperatiflerde Ortakların Kişisel Niteliklerinin Önemi, Ortak Sıfatının Kazanılması ve Yitirilmesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1972.

Tezcan, Durmuş, Erdem, Mustafa Ruhan ve Önok, R. Murat; Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, (Güncellenmiş 12. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.

Topçu, A. Taner; Kooperatifçiliğin Dünü, Bugünü, Ankara, 1981.

Topçuoğlu, Metin; Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Bağımsız Denetçi ve Sorumluluğu, (Değiştirilmiş ve Genişletilmiş 2. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2012.

Toroslu, M. Vefa; Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Anonim Şirketlerde Denetim, 1. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2015.

Toroslu, Nevzat; “Kooperatif Personelinin Cezai Sorumluluğu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1994/4, ss. 524-534.

Tutar, Filiz, Alpaslan, Cemile, Tutar, Erdinç ve Turgut, Ahmet; “Türkiye’de Yerel Kalkınmanın Yeni Aktörü Üçüncü Sektör: Kooperatifler”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Mart 2014, Sayı: 1, ss. 501-524.

210

Tüneri, İlker; Kooperatifler Uygulaması, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2007.

Türközer, Bahir Güneş; Kooperatiflerde Denetim Sorunu, 1. Baskı, Ankara: Kalite Matbaası, 1977.

Uysal, Ozan; “Kamu Kesiminde Performans Denetiminin Etkinliği Bakımından Sayıştay’ın Rolü”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010).

Uzel, Haluk; Kooperatifçilik, Ankara: Gürsoy Basımevi, 1970.

Üskül, M. Zafer; Türk Hukuku’nda Kooperatifler Üzerindeki Devlet Denetimi, Eskişehir: İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, No: 168/105, 1976.

Üstün, Yusuf ve Aydın, Muhittin; Kooperatifler Hukuku, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2014.

Yapı Kooperatif; http://yapikooperatifportal.csb.gov.tr./portal/ repository/pdf/6.pdf (14.12.2020)

Yıldırım, Şevket; Kooperatif Kuruluşlarda Başarının Arttırılmasına Yönelik Önlemler, Ankara: Milli Prodüktive Merkezi Yayınları, 1992.

Yüzgeç, Seyit Halil; Kooperatif Genel Kurulu ve Genel Kurul Kararlarının İptali, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2010.

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.
İlgili Yayınlar