Trafik Kazalarında Hukuki ve Cezai Sorumluluk

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

TRAFİK HUKUKU KAVRAMLARI

I. TRAFİK KAVRAMI

II. GENEL ANLAMDA KAZA KAVRAMI VE UNSURLARI

III. TRAFİK KAZASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR, ZARAR

SORUMLULARI VE KUSUR

İKİNCİ BÖLÜM

TRAFİK HUKUKUNDAN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUKLAR

I. KUSURSUZ SORUMLULUK

II. KUSUR (HAKSIZ FİİL) SORUMLULUĞU

III. İŞLETENİN SORUMLULUĞU VE SORUMLULUKTAN KURTULMA

HALLERİ

IV. TRAFİK KAZASINDA İŞLETEN DIŞINDAKİ SORUMLULAR

V. TRAFİK KAZASINDA DEVLET’İN SORUMLULUĞU

VI. SORUMLULUĞUN KALDIRILMASI VE AZALTILMASI YASAĞI

VII. HUKUK VE CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ BİRBİRLERİNE

ETKİLERİ

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TRAFİK HUKUKUNDAN DOĞAN CEZAİ SORUMLULUKLAR

I. TRAFİK SUÇLARI

II. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NDA DÜZENLENEN TRAFİK SUÇLARI

VE YARGILAMA USULÜ

III. TÜRK CEZA KANUNU’NDA DÜZENLENEN SUÇLAR

IV. TÜRK CEZA HUKUKUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI

V. TRAFİK CEZA HUKUKU VE TÜRK CEZA HUKUKUNDAKİ CEZALARIN

UYGULANMASI

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR VE TAZMİNATLAR

I. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR

II. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ TAZMİNAT

1

Prof. Dr. Yusuf Alper’e “kısa anlatım planı” fikri nedeniyle teşekkür edilen Prof. Dr. Ali

Nazım Sözer’in Türk Genel Sağlık Sigortası isimli kitabından esinlenilmiştir.

10 Kısa İçindekiler

BEŞİNCİ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR VE TAZMİNATLAR

I. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR

II. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MANEVİ TAZMİNAT

ALTINCI BÖLÜM

TRAFİK HUKUKUNDA SİGORTALAR VE GÜVENCE HESABI

I. SİGORTA KAVRAMI

II. ZORUNLU SİGORTALAR

III. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALAR

IV. GÜVENCE HESABI (KARAYOLU TRAFİK GARANTİ SİGORTASI)

V. BİRDEN ÇOK SİGORTANIN BİRARADA BULUNMASI HALİNDE

SORUMLULUK SIRASI

VI. YETERSİZ VEYA FAHİŞ TAZMİNAT ÖDEMELERİNİN İPTALİ

YEDİNCİ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARI VE

UYGULANACAK USUL

I. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN ZARARLARDA AÇILABİLECEK DAVA

TÜRLERİ

II. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN DAVALARDA GÖREV VE YETKİ

III. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN DAVALARDA UYGULANACAK YAZILI

YARGILAMA USULÜ VE DAVANIN AŞAMALARI

IV. BASİT YARGILAMA USULÜ

SEKİZİNCİ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI,

FAİZ VE İBRA

I. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA

ZAMANAŞIMI

II. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA FAİZ

III. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA İBRA

DOKUZUNCU BÖLÜM

MADDİ TAZMİNAT HESAPLARINDA YARARLANILAN TABLOLAR VE

ÖRNEK BİLİRKİŞİ RAPORLARI

I. TABLOLAR

II. BİLİRKİŞİ RAPORLARI

KAYNAKLAR

KAVRAM DİZİNİ

İÇİNDEKİLER

ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ.......................................................................................... 5

BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ.......................................................................................... 7

KISA PLAN ................................................................................................................ 9

İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... 11

KISALTMALAR ......................................................................................................... 43

GİRİŞ ...............................................................................................................45

BİRİNCİ BÖLÜM

TRAFİK HUKUKU KAVRAMLARI

I. TRAFİK KAVRAMI .....................................................................................47

A. TRAFİĞİN TANIMI VE GELİŞİMİ ................................................................. 47

B. TRAFİĞİN UNSURLARI ............................................................................... 48

1. İNSAN UNSURU................................................................................... 48

a. Sürücü .......................................................................................... 48

b. Yaya ............................................................................................. 48

c. Yolcu ............................................................................................ 48

d. Trafik Görevlisi............................................................................... 49

2. ARAÇ UNSURU .................................................................................... 49

3. ÇEVRE VE YOL UNSURU....................................................................... 49

C. TRAFİĞİN ÖNEMİ ...................................................................................... 50

II. GENEL ANLAMDA KAZA KAVRAMI VE UNSURLARI...................................50

A. KAZA KAVRAMI.......................................................................................... 50

B. KAZANIN UNSURLARI ................................................................................ 51

1. KİŞİYE VEYA EŞYAYA GELEN ZARAR..................................................... 51

2. DIŞARIDAN GELEN OLAY (DIŞ ETKİ) .................................................... 52

3. İSTENİLMEYEN OLAY........................................................................... 52

4. ANİ OLAY............................................................................................ 53

5. UYGUN İLLİYET BAĞI........................................................................... 54

III. TRAFİK KAZASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR, ZARAR

SORUMLULARI VE KUSUR ........................................................................54

A. TRAFİK KAZASI KAVRAMI VE İLGİLİ TANIMLAR........................................... 54

B. TRAFİK KAZASI SAYILAN HALLER............................................................... 55

1. TRAFİK KAZASININ MEYDANA GELDİĞİ YERE GÖRE.............................. 55

a. Karayolunda Meydana Gelen Kazalar............................................... 55

b. Karayolu Dışında Meydana Gelen Kazalar......................................... 56

2. TRAFİK KAZASINA KARIŞAN ARAÇLARA GÖRE ...................................... 57

12 İçindekiler

C. İŞLETEN KAVRAMI VE İŞLETEN SAYILANLAR............................................... 58

1. GERÇEK İŞLETEN OLARAK SORUMLULAR .............................................. 58

a. Araç Sahibi .................................................................................... 59

b. Ortak İşleten ................................................................................. 61

c. İşletenin Belirlenmesi ..................................................................... 61

d. Araç Sahibi Dışındaki Gerçek İşletenler ............................................ 62

aa. Aracı mülkiyeti muhafaza kaydıyla satın alanlar......................... 62

bb. Aracı uzun süreli kiralayanlar ................................................... 63

2. İŞLETEN GİBİ SORUMLU OLANLAR (FARAZİ İŞLETENLER) ..................... 64

a. Motorlu araçla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar.............................. 64

aa. Oto tamirhane ve servislerinin sorumluluğu .............................. 64

bb. Oto galerilerinin sorumluluğu ................................................... 66

cc. Garaj ve otopark sahiplerinin sorumluluğu ................................ 66

dd. Oto kiralama şirketlerinin sorumluluğu...................................... 69

b. Yarış düzenleyicileri........................................................................ 70

c. Motorlu aracı çalan veya gasp eden kişiler ....................................... 70

d. Devletin farazi işleten sayılması....................................................... 71

3. İŞLETENİN EYLEMLERİNDEN SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER ..................... 71

a. Sürücü .......................................................................................... 71

aa. İşleten Olan Sürücü................................................................. 71

bb. İşleten Olmayan Sürücü .......................................................... 71

b. Aracın Kullanılmasına Katılan Yardımcı Kişiler ................................... 72

D. TRAFİK KAZASINDA KUSUR........................................................................ 73

1. KUSURUN OBJEKTİF YÖNÜNÜN BELİRLENMESİ..................................... 73

a. Trafik Kurallarına Göre Belirlenmesi................................................. 73

aa. Asli Kusurlu Sayılan Durumlar .................................................. 73

bb. Diğer Kusur Durumların Belirlenmesi ........................................ 74

b. Özen Kurallarına Göre Belirlenmesi.................................................. 74

2. KUSURUN SUBJEKTİF YÖNÜNÜN BELİRLENMESİ ................................... 75

3. KUSURUN DERECELENDİRİLMESİ ......................................................... 75

a. Ağır Kusur ..................................................................................... 75

b. Hafif kusur..................................................................................... 76

c. Orta Kusur..................................................................................... 76

4. UYGULAMADAKİ KUSUR BELİRLEME YÖNTEMİ VE ELEŞTİRİLER............. 76

5. CEZA MAHKEMESİNDE TESPİT EDİLEN OLGULARIN KUSURUN

BELİRLENMESİNE ETKİSİ ..................................................................... 77

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI ...................................................... 78

İçindekiler 13

İKİNCİ BÖLÜM

TRAFİK HUKUKUNDAN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUKLAR

I. KUSURSUZ SORUMLULUK.........................................................................91

A. ÖZEN SORUMLULUĞU (OLAĞAN SEBEP SORUMLULUĞU) ............................. 93

1. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI ................................................................. 95

2. SORUMLULUKTAN KURTULMA (KURTULUŞ BEYYİNESİ) ......................... 95

3. İSTİHDAM EDENİN YARDIMCI KİŞİYE RÜCUU ....................................... 96

B. TEHLİKE SORUMLULUĞU ........................................................................... 96

1. İŞLETENİN KAÇINILMAZLIKTAN DOĞAN SORUMLULUĞU ....................... 99

a. Kaçınılmazlık.................................................................................. 99

aa. Kaçınılmazlık Kavramı.............................................................. 99

bb. Kaçınılmazlığın Unsurları.......................................................... 99

aaa. İrade Dışında Meydana Gelen Olay ................................... 99

bbb. Davranış Kuralının veya Sözleşme Borcunun İhlâli.............100

ccc. İlliyet Bağının Bulunması.................................................100

ddd. Olayın Önlenemezliği ......................................................100

b. Kaçınılmazlığın Sorumluluğa Etkisi..................................................101

2. HAKKANİYET SORUMLULUĞU..............................................................102

C. HUKUKUMUZDA DİĞER KUSURSUZ SORUMLULUK TÜRLERİ........................102

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 103

II. KUSUR (HAKSIZ FİİL) SORUMLULUĞU ................................................. 109

A. KUSUR SORUMLULUĞU KAVRAMI..............................................................109

B. HAKSIZ FİİL .............................................................................................112

C. HAKSIZ FİİLİN UNSURLARI .......................................................................113

1. FİİL (DAVRANIŞ) ................................................................................113

a. Davranış Kavramı ve Sorumluktaki Rolü..........................................113

b. Davranışın Tanımı ve Unsurları.......................................................114

c. Davranış Çeşitleri..........................................................................114

aa. Olumlu Davranış (Bir Şey Yapma) ...........................................114

bb. Olumsuz Davranış (Bir Şey Yapmama) ....................................115

2. HUKUKA AYKIRILIK ............................................................................115

a. Genel Bilgi....................................................................................115

b. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Haller........................................116

3. ZARAR ...............................................................................................118

a. Genel Olarak Zarar Kavramı...........................................................118

b. Maddi Zararın Tanımı ve Unsurları..................................................118

aa. Malvarlığı...............................................................................118

bb. Malvarlığının Eksilmesi............................................................119

cc. Azalmanın İrade Dışı Meydana Gelmesi ...................................119

14 İçindekiler

c. Manevi Zarar ............................................................................... 120

d. Maddi Zarar Çeşitleri .................................................................... 120

aa. Fiili Zarar – Yoksun kalınan kar .............................................. 120

bb. Doğrudan Zarar – Dolaylı Zarar.............................................. 122

cc. Kişiye İlişkin Zarar – Eşyaya İlişkin Zarar ................................ 122

4. İLLİYET BAĞI..................................................................................... 123

a. Uygun İlliyet Bağı......................................................................... 123

b. Ortak İlliyet Bağı .......................................................................... 124

c. Yarışan (Birlikte) İlliyet Bağı.......................................................... 125

d. İlliyet Bağının Kesilmesi ................................................................ 125

5. KUSUR .............................................................................................. 125

a. Tanımı......................................................................................... 125

b. Kusurun Türleri............................................................................ 126

aa. Kasıt..................................................................................... 126

bb. Kusur (Taksir – İhmal) .......................................................... 127

c. Kusur Ehliyeti............................................................................... 128

aa. Genel Bilgi ............................................................................ 128

bb. Temyiz Kudretinden Yoksun Olanların Sorumluluğu ................. 129

d. Kusurun ispatı.............................................................................. 129

e. Zarar Görenin Kusuru................................................................... 129

f. Üçüncü Şahsın Kusuru.................................................................. 130

III. İŞLETENİN SORUMLULUĞU VE SORUMLULUKTAN KURTULMA

HALLERİ................................................................................................. 131

A. İŞLETME HALİNDE OLAN ARACIN KAZASINDAN SORUMLULUK (TEHLİKE

SORUMLULUĞU) ŞARTLARI ...................................................................... 131

1. MOTORLU ARAÇ İŞLETME HALİNDE OLMALI ....................................... 131

2. BİR ZARAR MEYDANA GELMELİ .......................................................... 132

3. MOTORLU ARAÇ İŞLETİLMESİ İLE ZARAR ARASINDA UYGUN İLLİYET

BAĞI OLMALI..................................................................................... 133

4. ZARAR HUKUKA AYKIRI KULLANIM NEDENİYLE MEYDANA GELMELİ..... 134

B. İŞLETME HALİNDE OLMAYAN ARACIN KAZASINDAN SORUMLULUK

ŞARTLARI................................................................................................ 134

1. ARAÇ İŞLETME HALİNDE OLMAMALI................................................... 135

2. ZARAR TRAFİK KAZASINDAN DOĞMALI............................................... 136

C. SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ .................................................... 136

1. GENEL SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ ................................... 136

a. Kusur Bulunmamalı ...................................................................... 137

b. Araçtaki Bozukluk Kazayı Etkilememiş Olmalı ................................. 137

c. Mücbir Sebep............................................................................... 139

d. Zarar Görenin Ağır Kusuru ............................................................ 140

e. Üçüncü Şahsın Ağır Kusuru........................................................... 141

İçindekiler 15

2. ÖZEL SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ ......................................142

a. Aracın Çalınması veya Gasp Edilmesi..............................................142

b. Hatır İçin Taşıma veya Aracın Hatır İçin Verilmesi ...........................142

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 143

IV. TRAFİK KAZASINDA İŞLETEN DIŞINDAKİ SORUMLULAR ..................... 152

A. İŞLETEN OLMAYAN SÜRÜCÜNÜN SORUMLULUĞU.......................................152

B. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NA GÖRE SİGORTACININ

SORUMLULUĞU ........................................................................................153

1. GENEL BİLGİ ......................................................................................153

2. SORUMLULUĞUN UNSURLARI .............................................................154

3. TRAFİK KAZALARINDA DAVA AÇMADAN ÖNCE TRAFİK

SİGORTACISINA BAŞVURULMASI ÖN ŞARTI.........................................155

4. TRAFİK SİGORTACISININ SORUMLULUĞUNA GETİRİLEN

KISITLAMALAR ...................................................................................156

5. DESTEKTEN YOKSUN KALMA, YANSIMA ZARAR VEYA SİGORTALININ

KUSURU HALİNDE TRAFİK SİGORTACISININ SORUMLULUĞU ...............158

a. Yansıma Zarar (Gelir kaybı, kâr kaybı, iş durması ve kira

mahrumiyeti vb) Halinde Sigortacının Sorumluluğu..........................158

b. Destekten Yoksun Kalma Zararı Halinde Sigortacının Sorumluluğu....158

aa. Üçüncü Kişinin Ölümü Dolayısıyla Ölenin Desteğinden Yoksun

Kalanların Zararları.................................................................158

bb. Sigortalının Ölümü Halinde Ölenin Desteğinden Yoksun

Kalanların Zararları.................................................................159

c. Sigortalının Kusuru Halinde Sigortacının Sorumluluğu ......................160

C. GÜVENCE HESABININ SORUMLULUĞU (ZMS SİGORTALARI TARAFINDAN

KARŞILANMAYAN ZARARLARDA) ...............................................................160

D. DİĞER KİŞİLERİN SORUMLULUĞU .............................................................160

1. HAYVAN BULUNDURANIN SORUMLULUĞU ...........................................160

2. EV BAŞKANININ SORUMLULUĞU .........................................................162

3. YAYA VE BİSİKLET SÜRÜCÜLERİNİN SORUMLULUĞU............................162

4. ÜRETİCİNİN (İMALATÇININ) SORUMLULUĞU.......................................163

5. RAYLI MOTORLU ARAÇ (TREN) İŞLETENLERİN SORUMLULUĞU ...........164

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 166

V. TRAFİK KAZASINDA DEVLET’İN SORUMLULUĞU .................................. 171

A. DEVLET’İN İŞLETEN OLARAK SORUMLULUĞU.............................................171

B. DEVLET’İN YÖNETSEL İŞLEM VE EYLEMLERDEN (HİZMET

KUSURURUNDAN) DOĞAN SORUMLULUĞU ................................................171

1. GENEL BİLGİ ......................................................................................171

2. HİZMET KUSURUNUN SÖZ KONUSU OLDUĞU DURUMLAR.....................172

a. Kötü İşleyen Hizmet......................................................................172

b. Hizmetin Geç İşlemesi...................................................................173

c. Hizmetin Hiç İşlememesi ...............................................................174

16 İçindekiler

C. TRAFİK KAZASINDA YARALANANLARIN TEDAVİ GİDERLERİNİN

DEVLETÇE KARŞILANMASI ....................................................................... 176

1. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN SORUMLULUĞUNUN SONA ERMESİ ............. 177

2. SGK’CA TEDAVİ GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖDEMELERİN BELİRLENMESİ.... 177

VI. SORUMLULUĞUN KALDIRILMASI VE AZALTILMASI YASAĞI ................ 178

A. TÜRK BORÇLAR KANUNUNA GÖRE GENEL YASAK HÜKMÜ.......................... 178

B. DİĞER KANUNLARDA SORUMLULUĞUN KALDIRILMASI VE AZALTILMASI

YASAĞI ................................................................................................... 179

1. TÜRK TİCARET KANUNUNDA SORUMLULUĞUN KALDIRILMASI VE

AZALTILMASI YASAĞI ........................................................................ 179

2. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNUNDA SORUMLULUĞUN KALDIRILMASI

VE AZALTILMASI YASAĞI ................................................................... 180

3. KARAYOLLARI TAŞIMA KANUNUNDA SORUMLULUĞUN KALDIRILMASI

VE AZALTILMASI YASAĞI ................................................................... 182

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 182

VII. HUKUK VE CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ BİRBİRLERİNE

ETKİLERİ ............................................................................................... 188

A. HAKSIZ FİİL VE SUÇ KAVRAMLARI İLE BİRBİRLERİ ARASINDAKİ

ETKİLEŞİMLERİ ....................................................................................... 188

1. SADECE HAKSIZ FİİL OLUŞTURAN HUKUKA AYKIRI FİİLLER ................ 190

2. SADECE SUÇ OLUŞTURAN HUKUKA AYKIRI FİİLLER ............................ 190

3. HEM SUÇ HEM HAKSIZ FİİL OLUŞTURAN HUKUKA AYKIRI FİİLLER....... 191

B. CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİNDEKİ ETKİLERİ ... 191

1. BAĞIMSIZLIK İLKESİ VE İSTİSNALARI................................................. 191

2. BAĞLANTILI DAVALAR VE BEKLETİCİ SORUN...................................... 193

3. BERAAT KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİNDEKİ ETKİLERİ.............. 195

a. Yüklenen suçun Fail Tarafından İşlenmediğini veya İddia Edilen

Fiilin Gerçekleşmediğini Kesin Olarak Tespit Eden Beraat Kararı

Hukuk Hakimini Bağlar ................................................................. 196

b. Delil Yetersizliğine Dayanan Beraat Kararları Hukuk Hâkimini

Bağlamaz .................................................................................... 197

4. CEZA VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA DAİR KARARLARIN HUKUK

MAHKEMESİNDEKİ ETKİLERİ.............................................................. 198

a. Kusurluluğu Ortadan kaldıran Haller (Ayırt Etme Gücünün

Olmadığı) Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Dair

Kararların Hukuk Mahkemesindeki Etkisi ........................................ 198

b. Cezalandırma Engellerinin Bulunması Nedeniyle Ceza Verilmesine

Yer Olmadığına Dair Kararların Hukuk Mahkemesindeki Etkisi.......... 199

5. MAHKUMİYET KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİNDEKİ ETKİLERİ..... 200

a. Mahkumiyet Kararının Bağlayıcı olduğu Haller ................................ 200

aa. Ceza Mahkemesi Kararının Kesin Hüküm Olduğu Mahkumiyet

Halleri .................................................................................. 200

bb. Ceza Mahkemesi Kararının Maddi Olguyu Tespit Eden

Mahkumiyet Halleri ............................................................... 200

İçindekiler 17

cc. Ceza Mahkemesinin İlliyet Bağını Tespit Eden Mahkumiyet

Halleri ...................................................................................202

dd. Ceza Mahkemesinin Hukuka Aykırılığı ve Kusuru Tespit Eden

Mahkumiyet Halleri ................................................................203

b. Mahkumiyet Kararının Bağlayıcı olmadığı Haller...............................204

aa. Kusurun Oranının Tespiti Bakımından Mahkumiyet Kararı

Hukuk Hakimini Bağlamaz ......................................................204

bb. Zararın Varlığı ve Miktarının Tespiti Bakımından Mahkumiyet

Kararı Hukuk Hakimini Bağlamaz.............................................205

cc. Ayırt Etme (Temyiz Kudretini) Gücünü Tayin Bakımından

Mahkumiyet Kararı Hukuk Hakimini Bağlamaz..........................206

C. CEZA SORUŞTURMASININ HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ...........................207

1. TAKİPSİZLİK KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİ KARARINA ETKİSİ ....207

2. AF KANUNU NEDENİYLE VERİLEN DÜŞME KARARININ HUKUK

MAHKEMESİ KARARINA ETKİSİ ...........................................................207

D. CEZA MAHKEMESİNİN HUKUK MAHKEMESİ KARARINDAN ETKİLENMESİ .....208

E. BAĞIMSIZLIK İLKESİNİN DİĞER MEDENÎ HUKUK İLİŞKİLERİNE ETKİSİ .......209

F. TÜRK CEZA HUKUKUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI VE ŞİKAYETTEN

VAZGEÇMENİN TAZMİNATA ETKİSİ ...........................................................210

1. TÜRK CEZA KANUNUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI ..................................210

2. HAPİS CEZASININ TAZMİNAT KARŞILIĞI ERTELENMESİ .......................211

3. CEZA YARGILAMASINDA UZLAŞMA ......................................................212

a. Trafik Kazasından Doğan Maddi ve Manevi Zarar İçin Uzlaşma.........216

b. Uzlaşmanın Failler ve Müteselsil Sorumlular Üzerindeki Etkisi ...........217

c. Uzlaşma Halinde Manevi Tazminat .................................................219

G. ŞİKAYETTEN VAZGEÇMENİN TAZMİNATA ETKİSİ .......................................220

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 221

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TRAFİK HUKUKUNDAN DOĞAN CEZAİ SORUMLULUKLAR

I. TRAFİK SUÇLARI ................................................................................... 231

A. TRAFİK SUÇU KAVRAMI ............................................................................231

B. TRAFİK SUÇLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ .....................................................232

II. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NDA DÜZENLENEN TRAFİK SUÇLARI

VE YARGILAMA USULÜ .......................................................................... 233

A. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NDA DÜZENLENEN TRAFİK SUÇLARI..........233

1. SÜRÜCÜ BELGESİ OLMADAN MOTORLU ARAÇ SÜRME SUÇU.................234

2. ALKOLLÜ İÇKİ, UYUŞTURUCU VEYA KEYİF VERİCİ MADDELERİN

ETKİSİ ALTINDA ARAÇ SÜRME SUÇU...................................................235

3. HIZ SINIRLAMALARINA İLİŞKİN SUÇLAR..............................................238

4. HIZ SINIRLAMALARINA İLİŞKİN SUÇLARDA CEZA UYGULANMAYACAK

HALLER..............................................................................................240

B. TRAFİK SUÇLARINDA YARGILAMA USULÜ..................................................241

18 İçindekiler

1. TRAFİK SUÇLARININ KOVUŞTURULMASI VE GÖREVLİ MAHKEMELER.... 241

2. TRAFİK SUÇLARINDA TEKERRÜR........................................................ 242

3. CEZA PUANI UYGULAMASI ................................................................. 243

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 243

III. TÜRK CEZA KANUNU’NDA DÜZENLENEN SUÇLAR ................................. 248

A. KASITLI SUÇ............................................................................................ 248

1. TÜRK CEZA KANUNUNDA DOĞRUDAN KAST........................................ 248

2. TÜRK CEZA KANUNUNDA OLASI (DOLAYLI) KAST................................ 248

B. TAKSİRLİ SUÇ VE TRAFİK HUKUKUNDA TAKSİRLİ SUÇ .............................. 249

1. TAKSİR KAVRAMI VE UNSURLARI ....................................................... 249

2. TÜRK CEZA KANUNU’NDA TAKSİR ...................................................... 250

3. TÜRK CEZA KANUNUNDA BİLİNÇLİ TAKSİR......................................... 251

C. TRAFİK HUKUKUNDA TAKSİRLİ SUÇLARDA KUSURUN BELİRLENMESİ ........ 252

1. KUSURUN BELİRLENMESİNDE HAKİM YETKİLİ VE GÖREVLİDİR ........... 252

2. KUSURUN DERECELENDİRİLMESİNDE BİLİRKİŞİ UYGULAMASI ............ 254

D. TRAFİK CEZA HUKUKUNDA İLLİYET (NEDENSELLİK) BAĞI ......................... 256

1. ORTAK KUSURLARDA İLLİYET BAĞI.................................................... 256

2. ÖNE GEÇEN NEDEN VE İLLİYET BAĞI ................................................. 257

3. İLLİYET BAĞININ KESİLMESİ.............................................................. 259

a. Üçüncü Kişinin Bağımsız Nitelikteki Kusuru..................................... 259

b. Zarar Görenin Kusuru................................................................... 261

c. Ortak Kusurlu Davranışta İlliyet Bağı ............................................. 262

d. Önlenemez (Mücbir Neden) Durum ............................................... 262

E. TÜRK CEZA KANUNU’NDA YER ALAN TAKSİRLİ SUÇLAR............................. 263

1. TAKSİRLE ADAM ÖLDÜRME (TCK m. 85)............................................. 263

2. TAKSİRLE ADAM YARALAMA............................................................... 264

a. Taksirle Basit Yaralama (TCK m. 89/1) .......................................... 264

b. Taksirle Ağır Yaralama (TCK m. 89/2)............................................ 264

c. Yüksek Oranda Kayıpların Gerçekleştiği Taksirle Ağır Yaralanmalar

(TCK m. 89/3) ............................................................................. 265

d. Birden Çok Kişinin Taksirle Yaralanması (TCK m. 89/4)................... 265

e. Taksirli Suçlarda Soruşturma ve Kovuşturmanın Şikayete Bağlılığı

(TCK m. 89/5) ............................................................................. 265

F. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (TCK m. 179)................... 266

1. GENEL BİLGİ ..................................................................................... 266

2. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ SAĞLAYAN TEKNİK İŞARET VE İŞLETİM

SİSTEMİNİ DEĞİŞTİREREK TEHLİKEYE NEDEN OLMAK (TCK m.

179/1)............................................................................................... 267

a. Suçun Maddi Unsurları.................................................................. 267

b. Manevi Unsur............................................................................... 270

c. Suça Teşebbüs ve İçtima.............................................................. 270

İçindekiler 19

3. TEHLİKELİ OLABİLECEK ŞEKİLDE ARAÇ KULLANMA SUÇU (TCK m.

179/2) ...............................................................................................271

a. Suçun Maddi Unsurları ..................................................................271

b. Manevi Unsur ...............................................................................273

c. Suça Teşebbüs, İştirak ve İçtima ...................................................273

d. Ceza ve Muhakeme.......................................................................273

4. ALKOL VEYA UYUŞTURUCU MADDE ETKİSİ YA DA BAŞKA BİR

NEDENLE TRAFİĞİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (TCK m. 179/3) ...............274

a. Suçun Maddi Unsurları ..................................................................274

aa. Fail, Mağdur ve Suçun Konusu................................................274

bb. Alkol veya Uyuşturucu Almış Olmak.........................................274

b. Manevi Unsur ...............................................................................278

c. Suça Teşebbüs, İştirak ve İçtima ...................................................279

d. Yaptırım ve Muhakeme..................................................................279

G. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKMA (TCK m. 180)............280

1. SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER .......................................................280

2. SUÇUN MADDİ UNSURLARI.................................................................281

3. MANEVİ UNSUR..................................................................................282

4. SUÇA TEŞEBBÜS, İŞTİRAK VE İÇTİMA .................................................282

5. YAPTIRIM VE MUHAKEME ...................................................................282

H. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU İLE KARAYOLLARI

TRAFİK KANUNU İLİŞKİSİ .........................................................................282

I. TRAFİK HUKUKUNDA YAYALARIN CEZAİ SORUMLULUĞU............................283

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 285

IV. TÜRK CEZA HUKUKUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI.................................. 297

A. TÜRK CEZA KANUNUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI VE ŞİKAYETTEN

VAZGEÇMENİN ETKİSİ..............................................................................297

1. TÜRK CEZA KANUNU’NDA TAZMİNAT YAPTIRIMI .................................297

2. ŞİKAYETTEN VAZGEÇMENİN TAZMİNATA ETKİSİ .................................298

B. HAPİS CEZASININ TAZMİNAT KARŞILIĞI ERTELENMESİ .............................299

C. CEZA YARGILAMASINDA UZLAŞMA ............................................................300

1. UZLAŞMA ...........................................................................................300

a. Uzlaşmanın Uzlaştırmacı Tarafından Yapılması ................................301

b. Uzlaşmanın Mahkeme Tarafından Yapılması....................................303

2. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ VE MANEVİ ZARAR İÇİN

UZLAŞMA ...........................................................................................304

3. UZLAŞMANIN DİĞER FAİLLERE VE MÜTESELSİL SORUMLULARA

ETKİSİ ...............................................................................................305

4. MANEVİ TAZMİNATIN UZLAŞMA İLE ÖDENMESİ...................................308

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 309

20 İçindekiler

V. TRAFİK CEZA HUKUKU VE TÜRK CEZA HUKUKUNDAKİ CEZALARIN

UYGULANMASI ...................................................................................... 310

A. SUÇLARIN KOVUŞTURULMASIYLA GÖREVLİ MAHKEME.............................. 310

B. CEZALARIN BELİRLENMESİNDE DEĞİŞİK DURUMLAR ................................ 311

1. TEKERRÜR (SUÇUN YİNELENMESİ) VE HUKUKİ NİTELİĞİ .................... 311

a. Tekerrürün Koşulları..................................................................... 313

aa. Kişi, Önceden İşlediği Bir Suç Nedeniyle Hapis veya Adli Para

Cezasına Mahkum Edilmiş Olmalıdır........................................ 313

bb. Önceki Mahkumiyet Hükmünün İnfazından İtibaren Belli Bir

Süre İçinde Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir................. 314

b. Tekerrürün Sonuçları.................................................................... 315

2. SUÇLARIN ÇOKLUĞU HALİ ................................................................. 316

a. Bileşik Suç ................................................................................... 317

b. Zincirleme Suç ............................................................................. 317

c. Fikri İçtima .................................................................................. 319

C. CEZALARIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ............................. 320

D. CEZANIN VERİLEMEYECEĞİ VEYA İNDİRİLEBİLECEĞİ DURUMLAR.............. 323

E. HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKMA............................................ 324

F. HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ.............................................................. 325

G. HAPİS CEZASINA SEÇENEK YAPTIRIMLAR................................................. 327

1. ADLİ PARA CEZASINA ÇEVİRME.......................................................... 328

2. DİĞER SEÇENEK YAPTIRIMLAR........................................................... 329

H. HÜKMÜN AÇIKLANMASI VE HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ

BIRAKILMASI........................................................................................... 330

1. HÜKÜM ............................................................................................. 330

2. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI...................... 330

3. HÜKMÜN AÇIKLANMASI VE SEÇENEK YAPTIRIMLAR ............................ 332

4. AÇIKLANMASI GERİ BIRAKILAN KARARIN KALDIRILMASI..................... 332

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 332

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR VE TAZMİNATLAR

I. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR....................................... 341

A. ZARAR KAVRAMI...................................................................................... 341

B. MADDİ ZARAR KAVRAMI TANIMI VE UNSURLARI....................................... 342

1. MADDİ ZARAR KAVRAMI .................................................................... 342

2. MADDİ ZARARIN UNSURLARI ............................................................. 342

a. Malvarlığı..................................................................................... 343

b. Malvarlığının Eksilmesi.................................................................. 343

c. Malvarlığındaki Eksilmenin İrade Dışı Meydana Gelmesi .................. 343

3. MADDİ ZARAR TÜRLERİ ..................................................................... 344

İçindekiler 21

a. Fiili Zarar - Yoksun kalınan kar.......................................................344

b. Doğrudan Zarar - Dolaylı Zarar ......................................................345

c. Kişiye İlişkin Zarar - Eşyaya İlişkin Zarar.........................................346

C. MADDİ ZARARIN İSPATLANMASI...............................................................346

D. MADDİ ZARARIN HESAPLANACAĞI ZAMAN.................................................347

E. MADDİ ZARAR MİKTARINA FAİZ EKLENMESİ..............................................349

F. MADDİ ZARARIN DENKLEŞTİRİLMESİ (Yararın İndirilmesi)..........................350

1. GENEL BİLGİ VE YARAR KAVRAMI .......................................................350

2. DENKLEŞTİRMENİN ŞARTLARI ............................................................351

a. Zarar Verici Olay Zarar Gören Lehine Ekonomikbir Yarar

Sağlamalıdır..................................................................................351

b. Zarar Verici Olay İle Yarar Arasında Uygun İlliyet Bağı Olmalıdır.......352

c. Tarafların İradesi veya Bir Kanun Hükmü Yararın

Denkleştirilmesini Engellememelidir................................................353

aa. Üçüncü Kişilerin Zarar Gören’e İfa Amacı Taşımayan

Yardımları..............................................................................353

bb. Zarar Görenin Önlem ve Davranışları Sonucu Elde Edilen

Yararlar.................................................................................355

aaa. Zarar Görenin Zararı Kendi İmkanlarıyla Gidermesi ...........355

bbb. Zarar Görenin Yaptığı Kaza veya Hayat Sigortaları ............355

cc. Haksız Fiil Nedeniyle Yapılmayan Giderler ................................355

dd. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalınmasında Özel Durumlar..........356

3. DENKLEŞTİRMEDE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI (TMK m. 2)...........356

4. DENKLEŞTİRME İŞLEMİNDE USUL SORUNLARI ....................................356

G. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR ÇEŞİTLERİ ............................357

1. EŞYA VE HAYVANLARA İLİŞKİN ZARARLAR ..........................................357

a. Tam Kayıp (Kullanılamaz Hale Gelme) Zararı...................................357

b. Onarım Giderleri Zararı..................................................................360

c. Onarılmış Eşyalarda Değer Kaybı Zararı ..........................................361

aa. Tam Olarak Onarılması İmkansız Araçlarda Değer Kaybı...........361

bb. Tam Olarak Onarılıp Eski Haline Getirilebilen Araçlarda

Değer Kaybı...........................................................................362

d. Gelir Yoksunluğu Zararı (Ek-Munzam Zarar)....................................362

e. Özel Aracın Onarım Süresince Kullanılamamasından Doğan Zarar....363

2. İNSANA İLİŞKİN MADDİ ZARARLAR .....................................................364

a. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesinden Doğan Maddi Zarar ............364

aa. İyileştirme (Tedavi) Giderleri ..................................................365

bb. Kazanç Kaybı, Çalışma Gücünün Azalmasından veya Sürekli

Kaybından Doğan Zarar..........................................................366

aaa. Çalışma Gücünün Geçici Kaybından Doğan Zarar ..............366

bbb. Çalışma Gücünün Sürekli Olarak Azalması veya

Kaybından Doğan Zarar ..................................................366

22 İçindekiler

aaaa. Çalışma Gücündeki Sürekli Azalmanın Oranı......... 367

bbbb. Zarar Görenin Gelir Durumu................................ 368

cccc. Çalışma Süresi ve Bunun Başlangıç Anı ................ 368

cc. Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zarar.................... 369

b. İnsan Ölümünde Maddi Zarar........................................................ 370

aa. İyileştirme Giderleri ve Gelir Kaybı.......................................... 370

bb. Gömme (Defin) Giderleri........................................................ 370

cc. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalma ......................................... 370

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 371

II. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ TAZMİNAT................................. 375

A. MADDİ TAZMİNAT KAVRAMI .................................................................... 375

B. TAZMİNATIN AMACI VE ÖNEMİ ................................................................ 376

C. MADDİ TAZMİNAT TÜRLERİ ..................................................................... 377

1. AYNİ TAZMİNAT ................................................................................ 378

a. Haksız Olarak alınan Şeyin Semereleri İle Birlikte İade Edilmesi....... 379

b. Aynı Cinsten Misli Eşya İle Değiştirme............................................ 379

c. Zarar Gören Şeyin Onarımı ........................................................... 379

d. Haksız Fiil Kararının Yayınlanması.................................................. 379

2. NAKDİ TAZMİNAT.............................................................................. 380

a. Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Nakdi Tazmin................................. 380

b. İnsan Ölümünde Nakdi Tazmin (Destekten Yoksun Kalma

Tazminatı) ................................................................................... 384

D. TAZMİNATIN BELİRLENMESİ VE HESAPLANMASI....................................... 385

1. TAZMİNAT İLE ZARAR ARASINDAKİ İLİŞKİ.......................................... 385

2. TAZMİNATIN KAPSAMI....................................................................... 386

3. TAZMİNATIN İNDİRİLMESİ VE TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ...... 387

a. Genel Bilgi ................................................................................... 387

b. Tazminattan Zarar Verene İlişkin İndirim Sebepleri......................... 388

aa. Zarar Verenin Kusuru Hafif Olmalıdır ...................................... 388

bb. Zarar Veren Tazminatı Ödediğinde Yoksulluğa Düşecek

Olmalıdır............................................................................... 389

cc. Hakkaniyet Tazminatta İndirim Yapmayı Gerektirmelidir .......... 390

c. Tazminattan Zarar Görene İlişkin İndirim Sebepleri ........................ 391

aa. Zarar Görenin Zarar Doğuran Fiile Önceden Razı Olması.......... 391

bb. Zarar Görenin Kusuru (Ortak Kusur)....................................... 393

aaa. Zararın Doğumunda Ortak Kusur .................................... 396

aaaa. Zarara Engel Olacak Tedbirleri Almama veya

Özen Göstermeme ............................................. 396

bbbb. Zarar Tehlikesini Göze Almak .............................. 397

bbb. Zararın Artmasında Ortak Kusur...................................... 398

aaaa. Zarar Görenin Meslek Değiştirmekten Kaçınması .. 399

İçindekiler 23

bbbb. Zarar Görenin Bir Ameliyat veya Tedaviden

Kaçınması...........................................................399

ccc. Tazminat Yükümlüsünün Durumunu Ağırlaştırma..............400

cc. Zarar Görenin Bedensel Yatkınlığı (Bünyevi İstidatı) .................401

d. Takdire Bağlı (Durumun Gereği) İndirim Sebepleri ..........................401

aa. Tarafların Ekonomik Durumu ..................................................402

aaa. Zarar Verenin Yoksulluğa Düşecek Olması........................402

bbb. Zarar Görenin Çok Yüksek Bir Gelire Sahip Olması ............403

bb. Hatır (Yardım) İşleri ...............................................................404

cc. Beklenmeyen Hal (Umulmayan Olay) ......................................404

dd. Yardımcı Kişi Konumundaki Üçüncü Kişinin Kusuru ...................406

ee. Uzak (Zayıf) İlliyet Bağı ..........................................................407

ff. Diğer İndirim Sebepleri ..........................................................407

4. TAZMİNATIN TAMAMEN KALDIRILMASI...............................................407

5. HESAPLANAN TAZMİNAT MİKTARINDAN HAKKANİYET SEBEBİYLE

ARTTIRMA VEYA İNDİRME YAPILAMAMASI ..........................................408

E. MADDİ TAZMİNAT HAKKININ MİRASÇILARA GEÇMESİ................................409

1. EŞYAYA VERİLEN ZARARA İLİŞKİN TAZMİNATTA .................................409

2. BEDEN BÜTÜNLÜĞÜNÜN İHLALİYLE İLGİLİ TAZMİNATTA.....................410

3. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINDA ......................................410

F. TAZMİNATA UYGULANACAK FAİZ ..............................................................410

1. TAZMİNATLARA UYGULANACAK FAİZ TÜRÜ .........................................410

2. TAZMİNATLARDA FAİZ BAŞLANGICI ....................................................411

3. DAVA AÇILIRKEN FAİZ İSTEĞİ, FAİZİN TÜRÜNÜN VE FAİZİN

BAŞLANGICININ BELİRTİLMESİ...........................................................412

G. BEDENSEL BÜTÜNLÜĞÜN İHLALİNDE VE İNSAN ÖLÜMÜNDE TAZMİNAT......412

1. GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK TAZMİNATI....................................................415

a. Bedensel Zarar Kavramı ve Korunması ...........................................416

b. Geçici İş Göremezlikten Doğan Zarar..............................................417

aa. Sakatlığın veya Hastalığın Çeşidi - Derecesi..............................420

bb. Sakatlığın veya Hastalığın Zarar Görenin Mesleğine Etkisi .........421

cc. Zarar Görenin Elde Ettiği Gelir.................................................421

aaa. Giydirilmiş Ücret Kavramı ve Tespiti.................................421

bbb. Net Ücret Kavramı ve Tespiti...........................................422

2. SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK TAZMİNATI..................................................423

a. Yaşam Süresi (Muhtemel Ömür Süresi) ..........................................424

b. İş Görebilme Çağı (Faal Ömür Süresi - Çalışma Süresi)....................424

c. Maluliyet Oranı (meslekte kazanma gücü kaybı - Çalışma Gücü

Kaybı) ..........................................................................................426

aa. İş Göremezlik Oranının Tespiti ................................................428

bb. İş Göremezlik Oranının Tespitinde Kullanılan Cetveller..............429

24 İçindekiler

aaa. Kılavuz Maluliyet Baremi................................................. 429

bbb. SGK Maluliyet Baremi..................................................... 429

d. İşçinin Ücreti (Müstakbel Gelir Kaybı) ............................................ 429

e. Kusurun Belirlenmesi.................................................................... 430

3. İŞ GÖREMEZLİKTE TAZMİNAT HESABI................................................ 433

a. Tazminat Hesabında Dikkate Alınacak Etkenler............................... 433

aa. İşçiye Bağlı Etkenler.............................................................. 433

bb. İşverene Bağlı Etkenler.......................................................... 436

b. Sürekli İş göremezlikte Zarardan ve Tazminattan Yapılacak

İndirimler .................................................................................... 436

aa. SGK Tarafından Sağlanan Parasal Yardımlar............................ 437

aaa. Geçici İş Göremezlik Ödeneği ......................................... 438

bbb. Sürekli İş Göremezlik Ödeneği........................................ 441

bb. Kişinin İş Göremezlik Oranı .................................................... 443

cc. Zarar Görenin Kendi Kusuru (Ortak Kusur).............................. 444

aaa. Zarar Görenin Kusurlu Bulunduğu Durumlar .................... 445

bbb. Kusurda ve Kaçınılmazlıkta Çeşitli Olasılıklar .................... 447

dd. İşverenin Müzayaka (Yoksulluk) Durumuna Düşmesi ............... 448

ee. Özel Sigorta Ödemeleri.......................................................... 450

ff. İşverence ve Özel Kişilerce Yapılan Ödemeler ......................... 451

gg. Sosyal Yardım Zamları ve Sürekli Bakıma Muhtaçlık Geliri ........ 451

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 452

H. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI.................................................. 460

1. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINA İLİŞKİN KAVRAMLAR........ 460

a. Destek Kavramı............................................................................ 460

b. Destekten Yoksunluk Kavramı....................................................... 461

c. Destekten Yoksun Kalanlar ........................................................... 461

2. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ YASAL DAYANAĞI........... 461

3. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ KONUSU VE AMACI......... 463

4. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ HUKUKİ NİTELİĞİ........... 465

5. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINDA İŞLETENİN HUKUKİ

SORUMLULUĞU ................................................................................. 465

a. Kusurlu Sorumluluk ...................................................................... 466

b. Kusursuz Sorumluluk.................................................................... 467

aa. Özen Sorumluluğu (Olağan Sebep Sorumluluğu) ..................... 469

bb. Tehlike Sorumluluğu.............................................................. 471

cc. İşletenin Kaçınılmazlıktan Doğan Sorumluluğu......................... 474

aaa. Kaçınılmazlık Kavramı ve Unsurları.................................. 474

bbb. Kaçınılmazlığın Sorumluluğa Etkisi................................... 475

dd. Hakkaniyet Sorumluluğu........................................................ 476

6. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARI VE ZARARIN NİTELİĞİ................ 477

İçindekiler 25

a. Destekten Yoksun Kalma Zararının Niteliği......................................477

aa. Kazançtan Yoksun Kalma Niteliği.............................................477

bb. Zararın Yansıma Zarar Olup Olmadığı Sorunu...........................477

b. Ödenmesi Öngörülen Zararların Çeşitleri.........................................478

aa. Cenaze Giderleri ....................................................................478

bb. Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri .....................479

cc. Çalışma Gücünün Azalması veya Kaybedilmesinden Doğan

Kayıplar.................................................................................480

7. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ÖZEL KOŞULLARI ............480

a. Destek Olan Kişinin Ölmesi ............................................................480

b. Desteklik İlişkisinin Bulunması........................................................481

aa. Gerçek Destek (Fiili Destek)....................................................481

bb. Varsayılan Destek (Farazi Destek)...........................................482

c. Destekte Bakım Gücünün Bulunması ve Destekten Yoksun Kalanın

Bakıma İhtiyacının Bulunması ........................................................482

aa. Bakım Gücü...........................................................................482

bb. Bakım İhtiyacı........................................................................483

8. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ HESAPLANMASI ....................484

a. Zararın Hesaplanma Tarihi.............................................................485

b. Desteğe Ait Gelirin Tespiti .............................................................485

aa. Bilinen Dönem Geliri...............................................................486

aaa. Bakiye Ömür Hesabı .......................................................486

bbb. Desteğin Geliri................................................................487

bb. Bilinmeyen Dönem Geliri ........................................................488

aaa. Aktif Dönem Geliri ..........................................................488

bbb. Pasif Dönem Geliri..........................................................489

c. Desteğe Ait gelirin Paylaştırılması...................................................490

aa. Paylaştırmada İlkeler..............................................................490

bb. Paylaştırmada Eş ve Çocukların Payı........................................490

cc. Destek Gücü ve Bakım ihtiyacı Süresi ......................................491

aaa. Desteğin Bakım (Destek) Gücü Süresi..............................491

bbb. Destekten Yoksun Kalanların İhtiyaç Süresi......................491

d. Destekten Yoksun Kalma Zarar ve Tazminat Hesabında İndirimler....492

aa. Eşin Evlenme Şansı ve Çalışıp Kazanma Yeteneği .....................492

aaa. Eşin Evlenme Şansı.........................................................492

bbb. Eşin Çalışıp Kazanma Yeteneği ........................................493

bb. Yapılmayan Masrafların Dikkate Alınması .................................494

cc. Desteğin (Müterafık) Kusuru...................................................494

dd. Kaçınılmazlık (Hakkaniyet) İndirimi..........................................495

ee. Miras Geliri ............................................................................495

26 İçindekiler

ff. Zarar Sorumulusunun Yoksulluk Durumuna Düşmesi ............... 496

gg. Hak sahiplerine Bağlanan Gelirler ........................................... 496

hh. Özel Sigortalar Tarafından Yapılan Ödemeler .......................... 497

aaa. Sigorta Ölen Destek Tarafından Yaptırılmışsa................... 497

bbb. Sigorta İşleten Tarafından Yaptırılmışsa .......................... 497

ıı. İşletence ve Üçüncü Kişilerce Yapılan Ödemeler...................... 498

9. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARI HALİNDE TRAFİK

SİGORTACISININ SORUMLULUĞU....................................................... 498

a. Yansıma Zarar (Gelir kaybı, kâr kaybı, iş durması ve kira

mahrumiyeti vb) Halinde Sigortacının Sorumluluğu......................... 498

b. Destekten Yoksun Kalma Zararı Halinde Sigortacının Sorumluluğu... 499

aa. Üçüncü Kişinin Ölümü Dolayısıyla Ölenin Desteğinden Yoksun

Kalanların Zararları................................................................ 499

bb. Sigortalının Ölümü Halinde Ölenin Desteğinden Yoksun

Kalanların Zararları................................................................ 499

c. Sigortalının Kusuru Halinde Sigortacının Sorumluluğu ..................... 500

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 500

BEŞİNCİ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR VE TAZMİNATLAR

I. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR ..................................... 515

A. MANEVİ ZARAR KAVRAMINI AÇIKLAYAN TEORİLER ................................... 517

1. SÜBJEKTİF TEORİ.............................................................................. 517

2. OBJEKTİF TEORİ................................................................................ 517

3. KARMA TEORİ ................................................................................... 519

B. HUKUKA AYKIRI FİİLİN YÖNELDİĞİ VARLIĞIN TÜRÜNE GÖRE MANEVİ

ZARAR..................................................................................................... 520

1. MADDİ NİTELİKTE OLMAYAN KİŞİSEL DEĞERLERİN İHLALİNE

DAYANAN MANEVİ ZARAR.................................................................. 520

2. MADDİ NİTELİKTEKİ KİŞİSEL VARLIKLARA SALDIRI NEDENİYLE

ORTAYA ÇIKAN MANEVİ ZARAR.......................................................... 521

3. KİŞİLİK HAKKINA DAHİL OLACAK MESLEKİ VE EKONOMİK

DEĞERLERE SALDIRI NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN MANEVİ ZARAR ....... 522

II. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MANEVİ TAZMİNAT ............................... 522

A. MANEVİ TAZMİNAT KAVRAMI................................................................... 522

B. MANEVİ TAZMİNATIN NİTELİĞİ VE İŞLEVİ................................................ 524

1. TATMİN GÖRÜŞÜ............................................................................... 525

2. CEZA GÖRÜŞÜ................................................................................... 526

3. TAZMİNAT (TELAFİ) GÖRÜŞÜ............................................................. 526

4. CAYDIRICILIK (YARGITAY’IN) GÖRÜŞÜ............................................... 527

C. MANEVİ TAZMİNAT DAVASININ AMACI..................................................... 527

D. MANEVİ ZARAR HALLERİNDE TAZMİNAT İSTEYEBİLECEK OLANLAR ........... 529

İçindekiler 27

1. RUHSAL BÜTÜNLÜĞÜN İHLALİ HALİNDE..............................................529

a. Ruhsal Bütünlüğü Zarar Gören Kişi.................................................529

b. Ağır Bedensel Zarar Gören Kişinin Yakınları.....................................530

c. Zarar Gören Kişinin veya Yakınlarının Mirasçıları..............................531

2. ÖLÜM NEDENİYLE MANEVİ TAZMİNAT TALEBİNDE BULUNABİLECEK

OLANLAR ...........................................................................................531

a. Anne ve Baba ...............................................................................532

b. Eş................................................................................................533

c. Çocuklar.......................................................................................534

d. Kardeşler......................................................................................535

e. Nişanlı ve Evlatlık..........................................................................535

f. Diğer Yakınlar...............................................................................536

E. MANEVİ TAZMİNAT TAKDİRİNDE OLAYIN ÖZELLİKLERİ..............................536

1. MANEVİ ZARARIN ÖNEMLİ OLMASI .....................................................536

2. ZARAR GÖRENİN KENDİ KUSURU (ORTAK KUSURU).............................537

3. OLAYIN KAÇINILMAZLIK SONUCU OLUŞMASI.......................................538

4. SATIN ALMA GÜCÜ .............................................................................538

5. TARAFLARIN SOSYAL VE EKONOMİK DURUMLARI................................539

6. TAZMİNATIN TATMİN DUYGUSU OLUŞTURACAK TUTARDA OLMASI......539

7. TAZMİNATIN CAYDIRICILIK UYANDIRAN TUTARDA OLMASI.................540

8. TAZMİNAT DAVASININ GEÇ AÇILMASI.................................................540

9. OLAYIN OLUŞ ŞEKLİ ...........................................................................541

10. KİŞİNİN OLAY TARİHİNDEKİ YAŞI.......................................................541

a. Ölüm Tarihindeki Yaşı ...................................................................541

b. Bedensel Zarar Tarihindeki Yaşı .....................................................541

11. ÖLEN KİŞİNİN SAĞLIĞINDA DAVALI İLE ARASINDAKİ İLİŞKİNİN

NİTELİĞİ............................................................................................542

F. MANEVİ TAZMİNATIN BÖLÜNMEZLİĞİ İLKESİ ............................................542

1. MANEVİ TAZMİNATIN EK DAVA KONUSU YAPILAMAMASI .....................543

2. ISLAH DİLEKÇESİ İLE MANEVİ TAZMİNAT İSTENİLMESİ .......................544

3. AÇILMAMIŞ SAYILAN DAVADAKİ TUTARIN BAĞLAYICI OLMAMASI ........545

4. BEDENSEL ZARARIN GELİŞEREK ARTIŞ GÖSTERMESİ ..........................545

5. MANEVİ TAZMİNATA MAHSUBEN BİR MİKTAR PARA ALINMASINA

RAĞMEN DAVA HAKKININ SAKLI TUTULMASI HALİ ..............................546

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 547

ALTINCI BÖLÜM

TRAFİK HUKUKUNDA SİGORTALAR VE GÜVENCE HESABI

I. SİGORTA KAVRAMI ............................................................................... 559

II. ZORUNLU SİGORTALAR......................................................................... 561

A. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI (ZMSS) (TRAFİK SİGORTASI) ...563

28 İçindekiler

1. TRAFİK (ZMSS) SİGORTASININ KAPSAMI............................................ 565

a. Kaza Yeri Yönünden Kapsam......................................................... 565

b. Araç Yönünden Kapsam................................................................ 566

aa. Araç Türü Yönünden Kapsam................................................. 566

bb. Aracın İşletmede Olup Olmamasına Göre Kapsam ................... 566

2. TRAFİK (ZMSS) SİGORTASINCA KARŞILANAN ZARARLAR..................... 567

3. TRAFİK (ZMSS) SİGORTASINCA KARŞILANMAYAN ZARARLAR .............. 567

4. İŞLETEN VE SÜRÜCÜ YAKINLARININ TRAFİK (ZMSS)

SİGORTASINDAN YARARLANMA ŞARTLARI.......................................... 569

a. Genel Bilgi ................................................................................... 569

b. Dava açmadan önce Sigortaya Başvurma Zorunluluğu.................... 570

c. Kaza Sonrasında Sigorta Tarafından İstenen Belgeler ..................... 571

aa. Ölüm Halinde İstenen Belgeler............................................... 571

bb. Yaralanma Halinde İstenen Belgeler......................................... 571

5. ZARARIN KARŞILANMASINDA ÖNCELİKLİ SİGORTA............................. 572

B. KARAYOLU TAŞIMACILIĞI İLE İLGİLİ SİGORTALAR.................................... 573

1. ZORUNLU KARAYOLU TAŞIMACILIK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI.... 574

a. Sigortanın Kapsamı ve Teminatlar ................................................. 574

aa. Sigortanın Konusu ve Tanımlar............................................... 574

bb. Sigorta Kapsamına Giren Teminat Türleri ve Üst Sınırları.......... 576

cc. Sigorta Kapsamı Dışında Kalan Haller ..................................... 576

dd. Sigortalının Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Haller.......... 577

ee. Sigorta Kapsamına Girmeyen Taşıtlar ..................................... 577

ff. Sigortanın Coğrafi Sınırı, Başlangıcı ve Sonu............................ 578

gg. Sigorta Ücretinin Ödenmesi ve Sorumluluğun Başlangıcı ve

Sonu .................................................................................... 578

b. Sigortalının Yükümlülükleri ve Karşılanacak Zarar ve Tazminat ........ 578

aa. Hak Sahibinin Başvuru Hakkı ve Başvuru Süresi ...................... 578

bb. Rizikonun (Trafik kazasının) Gerçekleşmesi Halinde

Sigortalının Yükümlükleri ....................................................... 579

cc. Hak Sahibinden İstenebilecek Kazaya İlişkin Belgeler............... 579

c. Sigortanın Karşılayacağı Zarar ve Tazminat.................................... 580

aa. Tazminat Ödemesinde Öncelikli Sigorta Zorunlu Taşımacılık

Sigortasıdır ........................................................................... 580

bb. Tazminatın ve Dava Masrafları ile Avukatlık Ücretlerinin

Ödenmesi............................................................................. 580

cc. Tazminatın Tutarı Teminat Tutarından Fazla ve Zarar Gören

Birden Fazla Olur İse............................................................. 581

d. Sigortacının Halefiyet ve Rücu Hakkı.............................................. 581

aa. Sigortacının Halefiyeti ve Zarar Görenlerin Haklarının Saklı

Tutulması ............................................................................. 581

bb. Sigortacının Sigortalıya Rücu Hakkı......................................... 581

İçindekiler 29

e. Sigortalının Doğru Beyanda Bulunma Yükümlülüğü .........................583

aa. Sigortalının Sözleşme Yapılırken Doğru Beyan Yükümlülüğü......583

bb. Sigortalının Sigorta Süresi İçinde Doğru Beyan Yükümlülüğü.....583

f. Sigortalının Ticari ve Mesleki Sırlarının Saklı Tutulması ile

Sigortalının Değişmesi ...................................................................584

g. Tazminat Davasında Zamanaşımı ...................................................584

h. Tazminat Davalarında Yetkili Mahkeme...........................................585

ı. Sigortacı ve Sigortalının Karşılıklı Tebliğ ve İhbarları ........................585

2. ZORUNLU KOLTUK FERDİ KAZA SİGORTASI.........................................586

a. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasının Özellikleri ............................586

aa. Sigorta Türü Olarak Koltuk Sigortasının Özellikleri ....................586

bb. Diğer Sigortalara Göre Koltuk Sigortasının Özellikleri ................587

b. Koltuk Sigortasında Teminatın Kapsamı ..........................................588

aa. Yer ve Zaman Yönünden Koltuk Sigortasının Kapsamı ..............588

bb. Zararı doğuran olaylar yönünden Koltuk Sigortasının Kapsamı...589

cc. Sigortalanan kişiler yönünden Koltuk Sigortasının Kapsamı .......592

aaa. Yolcular .........................................................................592

bbb. Yolcu sayılanlar ..............................................................592

ccc. Sürücüler.......................................................................595

ddd. Yardımcı kişiler...............................................................596

c. Sigortanın Kapsamı, Teminatlar ve Ödenecek Miktarlar....................596

aa. Sigortanın Konusu ve Kaza .....................................................596

bb. Sigorta Teminatları ve Ödenecek Miktarlar...............................598

cc. Sigortanın Ödeyeceği Miktarlar ...............................................599

dd. Sigorta Teminatı Dışında Kalan Haller......................................600

d. Zarar Görenlerin Haklarının Saklı Tutulması ve Sigortacının Sigorta

Ettirene Rücu Hakkı ......................................................................600

e. Tazminatın Belirlenmesi, Ödenmesi ve Teminat Türlerinin Birleşmesi.....602

aa. Tazminatın Belirlenmesi..........................................................602

bb. Teminat Türlerinin Birleşmesi ve Tazminatın Ödenmesi ............602

f. Sigortaya Başvurma Zorunluluğu ve Zamanaşımı ............................603

aa. Dava açmadan önce Sigortaya Başvurma Zorunluluğu..............603

bb. Zamanaşımı...........................................................................604

3. TAŞIMACILIK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI......................................604

a. Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk

Sigortası.......................................................................................604

b. Tüp gaz Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası .....................................605

C. YEŞİL KART (GREEN KART) SİGORTASI.....................................................606

D. MOTORLU ARAÇLARLA İLGİLİ MESLEKİ FAALİYETTE BULUNANLARIN

SİGORTASI ..............................................................................................609

E. YARIŞ DÜZENLEYENLERİN SİGORTASI ......................................................610

30 İçindekiler

III. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALAR.................................................................. 610

A. İHTİYARÎ MALİ SORUMLULUK SİGORTASI (İMSS) ..................................... 611

1. İHTİYARİ MALİ SORUMLULUK SİGORTASI TEMİNATININ KAPSAMI ...... 611

2. EK SÖZLEŞMEYLE TEMİNAT KAPSAMINA ALINABİLECEK HAL VE

TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER ..................................................... 614

3. TAZMİNATIN AZALTILMASI VEYA KALDIRILMASI SONUCUNU

DOĞURAN HALLER............................................................................. 615

B. KASKO SİGORTASI................................................................................... 616

1. KASKO SİGORTASI TEMİNATININ KAPSAMI ........................................ 618

2. EK SÖZLEŞMEYLE TEMİNAT KAPSAMINA ALINABİLECEK HAL VE

TEMİNAT DIŞINDA KALAN HALLER ..................................................... 619

3. TAZMİNATIN AZALTILMASI VEYA KALDIRILMASI SONUCUNU

DOĞURAN HALLER............................................................................. 621

a. Eksik Sigorta................................................................................ 621

b. Aşkın Sigorta ............................................................................... 621

c. Muafiyetler .................................................................................. 622

4. KASKO SİGORTASININ BAŞLANGICI VE SONU..................................... 622

IV. GÜVENCE HESABI (KARAYOLU TRAFİK GARANTİ SİGORTASI) ............ 622

A. GÜVENCE HESABINA BAŞVURULABİLECEK HÂLLER.................................... 623

B. GÜVENCE HESABININ SORUMLULUK SINIRI VE ZARARIN FAZLA OLMASI

HALİ ....................................................................................................... 624

C. GÜVENCE HESABINDAN KARŞILANMAYACAK ZARARLAR............................ 625

D. GÜVENCE HESABI KAPSAMINDAKİ SİGORTALAR ....................................... 626

E. GÜVENCE HESABINA BAŞVURU ŞEKLİ, SÜRESİ VE GEREKLİ BELGELER....... 627

1. ÖLÜM HALİNDE GEREKEN BELGELER.................................................. 627

2. SAKATLANMA HALİNDE GEREKEN BELGELER ...................................... 627

3. SİGORTACILIK KANUNU’NUN 14/2 C) MADDESİ UYARINCA

BEDENSEL ZARARLAR DIŞINDAKİ MADDİ ZARARLAR İÇİN BELGELER... 627

F. GÜVENCE HESABI TARAFINDAN ÖDEMENİN YAPILMASI VEYA DAVA

YOLU ...................................................................................................... 628

G. GÜVENCE HESABININ RÜCU HAKKI VE ZAMANAŞIMI................................. 629

V. BİRDEN ÇOK SİGORTANIN BİRARADA BULUNMASI HALİNDE

SORUMLULUK SIRASI............................................................................ 630

VI. YETERSİZ VEYA FAHİŞ TAZMİNAT ÖDEMELERİNİN İPTALİ.................. 631

A. YETERSİZ VEYA FAHİŞ ÖDEMELER ........................................................... 631

B. YETERSİZ VEYA FAHİŞ ÖDEME HALİNDE İBRANAMELERİN HUKUKİ

DURUMU ................................................................................................. 632

C. YETERSİZ ÖDEMELERİN TAZMİNATTAN İNDİRİMİ VE YÖNTEM.................. 633

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 635

İçindekiler 31

YEDİNCİ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARI VE

UYGULANACAK USUL

I. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN ZARARLARDA AÇILABİLECEK DAVA

TÜRLERİ ................................................................................................ 657

A. BELİRSİZ ALACAK DAVALARI.....................................................................657

1. MADDİ TAZMİNATLARDA BELİRSİZ ALACAK DAVASI ............................657

a. Belirsiz Alacak Davasının Önemi ve İşlevi........................................658

b. Belirsiz Alacak Davasının Özellikleri ve Açılabileceği Durumlar ..........660

c. Belirsiz Alacak Davasının Açılması ve Dava Değerinin Artırılması

Aşaması .......................................................................................665

2. MANEVİ TAZMİNATLARDA BELİRSİZ ALACAK DAVASI...........................666

a. Belirsiz Alacak Davasında Manevi Tazminatın İşlevi .........................666

b. Manevi Tazminat Miktarı ve Belirlemede Ölçü .................................667

c. Manevi Tazminatın İstenme Zamanı...............................................667

d. Sonradan Ortaya Çıkan Durumlarda Manevi Tazminat .....................668

B. TESPİT DAVALARI ....................................................................................668

1. MADDİ TAZMİNATLARDA TESPİT DAVASI............................................668

a. Tespit Davasının Önemi ve İşlevi....................................................668

b. Tespit Davasının özellikleri ve Açılabileceği Durumlar.......................669

c. Tespit Davasının Açılması ..............................................................670

2. MANEVİ TAZMİNATLARDA TESPİT DAVASI ..........................................671

C. KISMİ DAVALAR .......................................................................................672

1. MADDİ TAZMİNATLARDA KISMÎ DAVA.................................................672

a. Kısmi Davanın Önemi ve İşlevi.......................................................673

b. Kısmi Davanın Özellikleri................................................................674

c. Kısmi Davanın Açılması..................................................................674

2. MANEVİ TAZMİNATLARDA KISMÎ DAVA ...............................................675

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 676

II. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN DAVALARDA GÖREV VE YETKİ ......... 686

A. GÖREVLİ MAHKEME..................................................................................686

1. GENEL BİLGİ ......................................................................................686

a. Göreve İlişkin Genel Hükümler.......................................................686

b. İnsan Zararlarında Görev...............................................................687

c. Karayolları Trafik Kanunu‘na Göre Görev ........................................688

2. İŞ BÖLÜMÜ ........................................................................................696

a. İş Dağılımı....................................................................................697

b. İş Bölümü İtirazı ...........................................................................698

3. GÖREVSİZLİK KARARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER.........................699

B. YETKİLİ MAHKEME ...................................................................................700

32 İçindekiler

1. GENEL YETKİLİ MAHKEME.................................................................. 701

2. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN DAVALARDA YETKİ....................................... 701

3. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU‘NA GÖRE YETKİ ................................. 702

4. DAVALININ BİRDEN FAZLA OLMASI HALİNDE YETKİ ........................... 704

5. TÜZEL KİŞİLERLE İLGİLİ DAVALARDA YETKİ....................................... 705

6. SÖZLEŞMEDEN DOĞAN DAVALARDA YETKİ......................................... 706

7. YERLEŞİM YERLERİ İLE İLGİLİ DİĞER MADDELER ............................... 706

C. YETKİ SÖZLEŞMESİ.................................................................................. 707

1. GENEL BİLGİ ..................................................................................... 707

2. YETKİ SÖZLEŞMESİNİN ŞARTLARI...................................................... 707

a. Kesin Yetkinin Bulunduğu Durumlarda Yetki Sözleşmesi Yapılamaz.. 707

b. Yetki Sözleşmesi Yazılı Şekilde Olmalıdır ........................................ 708

c. Uyuşmazlık ve Mahkeme Belirli Olmalıdır ....................................... 708

D. YETKİ İTİRAZI......................................................................................... 708

1. İLK İTİRAZLARDAN OLMASI VE İLERİ SÜRÜLME ZAMANI..................... 708

2. YETKİ İTİRAZININ NASIL YAPILACAĞI ................................................ 709

3. YETKİ İTİRAZININ İNCELENMESİ VE MAHKEMENİN KARARI ................ 710

4. YETKİNİN KESİN OLDUĞU DAVALARDA, MAHKEMENİN

KENDİLİĞİNDEN KARAR VERMESİ ...................................................... 711

5. YETKİSİZLİK KARARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER.......................... 712

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 713

III. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN DAVALARDA UYGULANACAK YAZILI

YARGILAMA USULÜ VE DAVANIN AŞAMALARI...................................... 726

A. DAVA ŞARTLARI ...................................................................................... 726

1. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDA BELİRTİLEN ŞARTLAR ............... 726

a. Mahkemeye İlişkin Dava Şartları.................................................... 727

b. Taraflara İlişkin Dava Şartları........................................................ 727

c. Dava Konusuna İlişkin Dava Şartları .............................................. 728

d. Özel Kanunlardaki (2918 s. Trafik Kanunu) Özel Dava Şartları......... 729

2. DAVA ŞARTLARINA İLİŞKİN MADDE GEREKÇESİNDEKİ AÇIKLAMALAR.. 729

3. DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ..................................................... 732

B. DAVANIN AÇILMASI................................................................................. 734

1. DAVA ÖNCESİ HAZIRLIKLAR............................................................... 734

2. DAVANIN AÇILMA ZAMANI ................................................................. 734

3. YARGILAMA HARÇ VE GİDERLERİ AVANSI ÖDENMESİ ......................... 735

4. DAVA DİLEKÇESİ İLE BİRLİKTE VERİLECEK BELGELER......................... 736

5. DAVA DİLEKÇESİNİN TEBLİĞİ ............................................................ 737

6. DAVANIN GERİ ALINMASI .................................................................. 737

7. TARAFTA İRADİ DEĞİŞİKLİK .............................................................. 738

8. DAVA KONUSUNUN DEVRİ ................................................................. 738

C. DİLEKÇELER AŞAMASI ............................................................................. 741

İçindekiler 33

1. DAVA DİLEKÇESİ VE UNSURLARI.........................................................741

a. Mahkemenin Adı ...........................................................................741

b. Tarafların Adı, Soyadı ve Adresleri..................................................741

c. Davacının Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) Kimlik Numarası ....................742

d. Kanuni Temsilcilerin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri ......742

e. Davanın Konusu ve Değeri.............................................................743

f. Davanın Dayanağı Olan Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık

Özetleri ........................................................................................743

g. İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği............744

h. Dayanılan Hukuki Sebepler............................................................744

ı. Belgelerin Dilekçeye Eklenmesi ve Başka Yerlerden Getirtilecek

Belgeler Hakkında Açıklama Yapılması Zorunluluğu .........................745

j. Talep Sonucu ...............................................................................746

k. İmza ............................................................................................747

2. CEVAP DİLEKÇESİ VE UNSURLARI .......................................................747

a. Cevap Dilekçesinin Verilmesi ve Süresi ...........................................747

b. Süresinde veya Hiç Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonucu.............748

c. Cevap Dilekçesinin İçeriği..............................................................749

aa. Unsurları ...............................................................................749

bb. Usule İlişkin İtirazlar ..............................................................750

cc. Esasa İlişkin İtirazlar ..............................................................751

d. Cevap Dilekçesinde Eksiklik Bulunması ...........................................751

e. Karşı Dava Açılması.......................................................................752

aa. Karşı Dava Açılabilmesinin Şartları...........................................752

bb. Karşı Davanın Açılması ve Süresi.............................................753

cc. Asıl Davanın Sona Ermesi .......................................................754

3. CEVABA CEVAP VE İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ .......................................754

a. Cevaba Cevap Dilekçesi.................................................................754

aa. Cevaba Cevap Dilekçesinin Verilmesi.......................................754

bb. Cevaba Cevap Dilekçesinin Verilmemesinin veya Geç

Verilmesinin Sonuçları ............................................................755

cc. Cevaba Cevap Dilekçesinde Neler Olmalıdır..............................755

b. Davalının İkinci Cevap Dilekçesi .....................................................756

aa. İkinci Cevap Dilekçesinin Verilme Süresi ..................................756

bb. İkinci Cevap Dilekçesinin İçeriği ..............................................756

D. ÖN İNCELEME AŞAMASI............................................................................757

1. ANLAM VE AMACI ...............................................................................757

2. ÖN İNCELEMENİN ZAMANI VE KAPSAMI ..............................................759

3. ÖN İNCELEME EVRELERİ.....................................................................759

a. Duruşmasız Ön İnceleme...............................................................759

b. Duruşmalı Ön İncelemeye Tarafların Çağrılması ..............................760

34 İçindekiler

4. DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR HAKKINDA KARAR VERİLMESİ....... 760

5. ÖN İNCELEME DURUŞMASI ................................................................ 761

a. Dava Şartlarının İncelenmesi......................................................... 762

b. İlk İtirazların İncelenmesi ............................................................. 762

c. Uyuşmazlık Konularının Tespit Edilmesi ve Tutanağa Geçirilmesi ..... 763

d. Tarafların Sulhe Teşvik Edilmesi.................................................... 763

e. Eksik Belgelerin Tamamlatılması.................................................... 764

6. İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ............ 765

a. Dilekçeler Aşamasında İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve

Değiştirilmesi Yasağı..................................................................... 766

b. Ön İnceleme Aşamasında İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve

Değiştirilmesi Yasağı..................................................................... 767

c. Tahkikat Aşamasında İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve

Değiştirilmesi Yasağı..................................................................... 767

d. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağının

İstisnaları .................................................................................... 767

aa. Karşı Tarafın Açık Muvafakatinde İddia ve Savunmanın

Genişletilmesi ve Değiştirilmesi............................................... 767

bb. Islah’ta İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi... 768

cc. Dava Konusunun Devrinde İddia ve Savunmanın

Genişletilmesi ve Değiştirilmesi............................................... 768

aaa. Davalı Tarafından Dava Konusunun Devrinde İddia ve

Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi.................... 769

bbb. Davacı Tarafından Dava Konusunun Devrinde İddia ve

Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi.................... 770

7. ÖN İNCELEME TAMAMLANDIKTAN SONRA SÜRELER HAKKINDA

KARAR VERİLMESİ............................................................................. 771

a. Zamanaşımı................................................................................. 771

b. Hak Düşürücü Süreler................................................................... 772

E. TAHKİKAT AŞAMASI VE BU AŞAMADAKİ ÖZEL DURUMLAR......................... 773

1. TAHKİKAT AŞAMASI İŞLEMLERİ.......................................................... 773

2. SES VE GÖRÜNTÜ NAKLEDİLMESİ YOLUYLA DURUŞMA YAPILMASI ...... 773

3. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI................................................. 774

a. Dosyanın işlemden Kaldırılmasını Gerektiren Durumlar.................... 774

b. Davanın Yenilenmesi .................................................................... 774

c. Davanın Açılmamış Sayılması ........................................................ 775

4. ÖN SORUN VE BEKLETİCİ SORUN....................................................... 775

a. Ön Sorun..................................................................................... 775

b. Bekletici Sorun............................................................................. 776

5. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ VE AYRILMASI ..................................... 778

a. Davaların Birleştirilmesi ................................................................ 778

aa. Davaların Birleştirilmesi Şartları.............................................. 778

İçindekiler 35

bb. Davaların Birleştirilmesi Usulü .................................................778

b. Davaların Ayrılması .......................................................................779

aa. Davaların Ayrılması Şartları.....................................................779

bb. Davaların Ayrılması Usulü .......................................................780

6. İSTİCVAP ...........................................................................................781

7. ISLAH ................................................................................................783

a. Islahın Tanımı...............................................................................783

b. Islahın Zamanı ve Şekli..................................................................783

c. Islahın Çeşitleri.............................................................................784

aa. Davanın Tamamen Islahı........................................................784

bb. Davanın Kısmen Islahı............................................................784

d. Islahın Etkisi.................................................................................784

e. Kötüniyetli Islah............................................................................785

f. Islah Yoluyla Zamanaşımı Savunması .............................................785

g. İdare Mahkemelerinde Islah ..........................................................787

8. MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ .....................................................787

F. İSPAT YÜKÜ VE DELİLLER.........................................................................787

1. İSPAT YÜKÜ .......................................................................................789

2. KARİNELER ........................................................................................790

a. Fiili Karineler.................................................................................790

b. Kanuni Karineler ...........................................................................791

3. KARŞI İSPAT ......................................................................................792

4. İSPATLANMASI GEREKMEYEN DURUMLAR ...........................................792

5. DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ..................................................................795

6. DELİL LİSTELERİ ................................................................................798

7. TANIK GÖSTERİLMESİ VE DİNLENMESİ ...............................................800

a. Avukatların Tanığa Doğrudan Soru Yöneltebilmeleri ........................806

b. Tarafların Tanığa Doğrudan Soru Yöneltebilmeleri...........................807

8. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ .......................................................................808

a. Bilirkişiye Başvurulmasını Gerektiren Durumlar................................808

b. Bilirkişi Seçimi...............................................................................810

c. Bilirkişinin Görev Süresi .................................................................811

d. Bilirkişinin Haber Verme Yükümlülüğü ............................................811

e. Bilirkişinin Yetkileri ........................................................................812

f. Bilirkişi Açıklamalarının Tespiti ve Rapor .........................................812

g. Bilirkişi Raporunun Verilmesi..........................................................813

h. Bilirkişi Raporuna İtiraz .................................................................813

ı. Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Değerlendirilmesi................................813

9. UZMAN GÖRÜŞÜ.................................................................................814

a. Uzman Görüşünün Yararları...........................................................815

36 İçindekiler

b. Hangi Konularda Uzman Görüşü Alınabilir ...................................... 815

c. Uzmandan Hukuki Görüş Alınabilir mi?........................................... 816

d. Uzman Görüşünün Mahkemece Değerlendirilmesi........................... 816

G. KARAR VE HÜKÜM ................................................................................... 816

1. KARAR KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ.......................................................... 816

2. KARARIN İÇERİĞİ VE BİLDİRİLMESİ ................................................... 818

3. HÜKMÜN ETKİLERİ ............................................................................ 820

4. HÜKMÜN AÇIKLANMASI ..................................................................... 821

5. DAVANIN HÜKÜM VERİLMEDEN SONA ERMESİ.................................... 821

6. İLAMLARDA ZAMANAŞIMI .................................................................. 827

H. KANUN YOLLARI OLARAK İSTİNAF, TEMYİZ, KANUN YARARINA TEMYİZ

VE YARGILAMANIN YENİLENMESİ............................................................. 827

1. KANUN YOLU..................................................................................... 827

2. İSTİNAF ............................................................................................ 829

a. İstinaf Kavramı, Hukuki Niteliği Ve Türleri...................................... 829

aa. İstinaf Kavramı ..................................................................... 829

bb. İstinaf Teşkilatı ve Hukuki Nitelik............................................ 829

cc. Geniş Anlamda İstinaf - Dar Anlamda İstinaf........................... 830

b. İstinaf İle Temyiz Arasındaki Temel Farklar.................................... 830

c. Zaman Rakımından Uygulama Nedeniyle İstinaf mı, Temyiz mi

Olacaktır? .................................................................................... 831

d. Yetkili İstinaf Mahkemesi ve İstinaf Mahkemelerinin Bulunduğu

Bölge ve Yargı Çevreleri................................................................ 833

e. İstinaf Yoluna Başvurulabilecek Kararlar ........................................ 834

aa. İlk Derece Mahkemesi Kararı Olması....................................... 834

bb. Nihaî Karar Olması ................................................................ 835

cc. Kesin Karar Olmaması ........................................................... 835

f. İstinafa Başvuru Süresi ve İş Mahkemelerinde Süre........................ 836

g. İstinaf Dilekçesi, Cevap Dilekçesi ve Katılma yolu ile İstinaf............. 838

h. İstinaf Hakkından Feragat............................................................. 839

ı. İstinaf Başvurusunun Hükmün İcrasına Etkisi................................. 839

i. Ön İnceleme ve Duruşma Yapılmadan Verilecek Kararlar ................ 839

j. İstinafta İnceleme (Tahkikat) Ve İstinabe ...................................... 840

k. İstinaf İncelemesinde Yapılamayacak İşler..................................... 842

aa. Karşı Dava Açma Yasağı ........................................................ 842

bb. Müdahale Talebinde Bulunma Yasağı...................................... 842

cc. Islah Talebinde Bulunma Yasağı............................................. 843

dd. Birleştirme Talebinde Bulunma Yasağı .................................... 843

ee. Yetki Sözleşmesi Yapma Yasağı.............................................. 844

ff. Yeni Delil Gösterme île İddia ve Savunmada Bulunma Yasağı... 845

l. İstinaf Mahkemesi Kararı .............................................................. 845

İçindekiler 37

3. TEMYİZ..............................................................................................847

a. Temyiz Kavramı ............................................................................847

b. Temyizde Uygulanacak Hükümler...................................................848

c. Temyiz Hakkı ve Hukuki Yararın Bulunması.....................................849

d. Temyiz edilebilen Kararlar .............................................................850

e. Temyiz Edilemeyen Kararlar ..........................................................851

aa. Nihai Bir Karar Olması ............................................................851

bb. Temyize Engel Bir Durumun Olmaması....................................851

cc. İş Mahkemelerinden Verilen Kararlarda Durum ........................853

aaa. İş Mahkemelerinde Kesinlik ve Temyiz Edilebilirlik Sınırı ....853

bbb. İş Mahkemelerinde Temyiz Süresi....................................853

ccc. İş Mahkemelerinde Katılma Yoluyla Temyiz Süresi ............854

f. Temyiz Dilekçesi ve Nereye Verileceği ............................................854

g. Temyiz Süresi ve İncelemesi..........................................................855

h. Yargıtay’ın Onama kararları ...........................................................857

ı. Yargıtay’ın Bozma Sebepleri...........................................................857

i. Yargıtay Kararlarının Tebliği...........................................................858

j. Bozmaya Uyma veya Direnme .......................................................858

4. KANUN YARARINA TEMYİZ..................................................................859

5. YARGILAMANIN YENİLENMESİ ............................................................860

a. Yargılamanın Yenilenmesi Kavramı.................................................860

b. Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri ...............................................861

c. Yargılamanın Yenilenmesini İsteme Süresi......................................863

d. Yeniden yargılama veya hükmün iptali ...........................................863

e. Yeniden yargılamanın İcranın Durdurulmasına Etkisi........................863

6. DİĞER KANUN YOLLARI ......................................................................864

a. Karar Düzeltme.............................................................................864

b. Kararın Tavzihi..............................................................................865

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 866

IV. BASİT YARGILAMA USULÜ .................................................................... 890

A. GENEL BİLGİ ............................................................................................890

B. BASİT YARGILAMA USULÜNE TABİ DAVA VE İŞLER ....................................891

C. DAVA AÇILMASI VE DAVAYA KARŞILIK VERİLMESİ.....................................892

D. DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ........................................................................893

E. BASİT YARGILAMADA İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ ................893

F. ÖN İNCELEME VE TAHKİKAT .....................................................................893

G. HÜKÜM ....................................................................................................894

H. UYGULANACAK HÜKÜMLER .......................................................................895

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 895

38 İçindekiler

SEKİZİNCİ BÖLÜM

TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA

ZAMANAŞIMI, FAİZ VE İBRA

I. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA

ZAMANAŞIMI......................................................................................... 901

A. GENEL ANLAMDA ZAMANAŞIMI ................................................................ 901

1. ZAMANAŞIMI KAVRAMI, AMACI VE ÖNEMİ.......................................... 902

a. Zamanaşımı Kavramı .................................................................... 902

b. Zamanaşımının Amacı................................................................... 903

c. Zamanaşımının Önemi.................................................................. 905

2. ZAMANAŞIMININ ŞARTLARI ............................................................... 906

a. Borcun Zamanaşımına Uğramaya Elverişli Olması ........................... 906

b. Borcun Muaccel Olması................................................................. 906

c. Kanuni Sürenin Geçmesi............................................................... 908

aa. Olağan (Genel) Zamanaşımı Süresi......................................... 908

bb. Olağandışı (İstisnai) Zamanaşımı Süresi.................................. 908

3. ZAMANAŞIMININ TÜRLERİ ................................................................. 909

a. Kazandırıcı Zamanaşımı - Kaybettirici Zamanaşımı .......................... 909

b. Sözleşme Zamanaşımı - Haksız Fiil Zamanaşımı.............................. 910

c. Hukuk Zamanaşımı - Ceza Zamanaşımı.......................................... 910

4. ZAMANAŞIMINDA GENEL İLKELER ...................................................... 911

a. Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması........................................... 911

b. Zamanaşımı Sürelerinin Kesinliği ................................................... 911

c. Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi ............................................ 911

aa. Zamanaşımının Durması ........................................................ 911

bb. Zamanaşımının Kesilmesi....................................................... 912

d. Davanın Reddedilmesinde Ek Süre ................................................ 913

e. Zamanaşımından Vazgeçme (Feragat)........................................... 913

f. Zamanaşımının İleri Sürülmesi (Resen İncelenememe) ................... 913

g. Af Kanunlarının Zamanaşımına Etkisi ............................................. 914

ı. Daimî Def’i Hakkı.......................................................................... 914

5. RÜCU DAVALARINDA ZAMANAŞIMI..................................................... 915

a. Rücu Hakkı ve Koşulları ................................................................ 915

b. Rücu Hakkının Kapsamı ................................................................ 915

c. Rücu Edilebilecek Miktar............................................................... 916

d. Rücu Hakkının Kaybı..................................................................... 917

e. Rücu Davasında Zamanaşımı Süresi............................................... 917

6. ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE.............................................. 917

a. Hak Düşürücü Süre Kavramı ......................................................... 918

b. Hak Düşürücü Süre ve Zamanaşımı Arasındaki Farklar.................... 918

B. HAKSIZ FİİLDE GENEL ZAMANAŞIMI SÜRELERİ......................................... 919

İçindekiler 39

1. BORÇLAR HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ ..................................922

a. Genel Bilgi....................................................................................922

b. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Zamanaşımı Süreleri ...............922

aa. İki Yıllık Zamanaşımı Süresi (Olağan-Subjektif-Nispi

Zamanaşımı Süresi)................................................................923

bb. On Yıllık Zamanaşımı Süresi (Mutlak-Objektif Zamanaşımı

Süresi) ..................................................................................924

cc. Ceza Zamanaşımı Süresi.........................................................925

aaa. Zarar Veren Fiil, Cezayı Gerektiren Bir Fiil Olmalıdır...........925

bbb. Ceza Zamanaşımı Süresi Daha Uzun Olmalıdır ..................926

ccc. Ceza Davası Zamanaşımının Uygulanabileceği Diğer

Durumlar .......................................................................927

2. YARGILAMA HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ...............................928

a. Genel Bilgi....................................................................................928

b. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemesi Kanunu’na Göre .............................928

3. TRAFİK HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ......................................929

a. Karayolları Trafik Kanununda Zamanaşımı Süreleri ..........................930

aa. İki Yıllık Zamanaşımı Süresi (Olağan-Subjektif-Nispi

Zamanaşımı Süresi)................................................................930

bb. On Yıllık Zamanaşımı Süresi (Mutlak-Objektif Zamanaşımı

Süresi) ..................................................................................931

cc. Ceza Zamanaşımı Süresi (Olağanüstü-Uzamış Zamanaşımı

Süresi) ..................................................................................931

b. Karayolu Taşıma Kanununa Göre Zamanaşımı Süresi.......................932

C. HAKSIZ FİİLDE ZAMANAŞIMININ BAŞLAMA ZAMANI...................................934

1. FİİLİN İŞLENDİĞİ TARİH KAVRAMI......................................................934

2. ZARARIN GERÇEKLEŞMESİ KOŞULU.....................................................936

3. TAZMİNAT YÜKÜMLÜSÜNÜN (FAİLİN) ÖĞRENİLMESİ ...........................941

4. ZARARIN ÖĞRENİLMESİ......................................................................942

5. BEDENSEL ZARARIN ARTMASI (GELİŞEN DURUMLAR)..........................945

6. BİZİM GÖRÜŞÜMÜZ (ZARARIN PARA İLE ÖLÇÜLEBİLİR DEĞERİNİN

ÖĞRENİLMESİ)...................................................................................947

7. ZARARIN BELİRLENMESİ VE ZAMANAŞIMI AÇISINDAN HMK 107.

MADDESİ YORUMUMUZ ......................................................................949

8. ÖRNEK DAVA ÜZERİNDEN YARGITAY KARARI DEĞERLENDİRMESİ........951

9. ZARARIN ÖĞRENİLMESİ İÇİN ZARARIN PARA İLE ÖLÇÜLEBİLİR

ŞEKİLDE BELİRLENMESİ GEREKTİĞİ KONUSUNDA 16.03.2016

TARİHLİ YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARI ............................954

D. İDAREYE KARŞI HAKSIZ FİİL NEDENİYLE AÇILACAK TAZMİNAT

DAVALARINDA ZAMANAŞIMI VE ISLAH......................................................961

E. SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ ...................................................962

1. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK (TRAFİK) SİGORTASINDA

ZAMANAŞIMI......................................................................................962

40 İçindekiler

a. 2918 Sayılı KTK’nda Zamanaşımı................................................... 962

b. Sigortacıya Uygulanacak Zamanaşımı Süreleri ................................ 963

c. Rücu Davalarında Zamanaşımı Süresi ............................................ 964

d. İşleten ve Sürücü Yakınlarının Trafik Sigortasından

Yaralanmalarında Zamanaşımı Süreleri .......................................... 964

2. İSTEĞE BAĞLI SİGORTADA ZAMANAŞIMI............................................ 965

3. TAŞIMA SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI................................................ 965

a. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortasında

Zamanaşımı................................................................................. 965

b. Taşıma Sigortasında Zamanaşımı Süreleri ...................................... 966

c. Taşıma Sigortasında Zamanaşımını Kesen Nedenler........................ 966

d. Taşıma Sigortasında Rücu Davalarında Zamanaşımı Süresi.............. 966

4. ZORUNLU KOLTUK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI................................ 966

a. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza

Sigortasında Zamanaşımı.............................................................. 966

b. Zorunlu Koltuk Sigortasında Zamanaşımı Süreleri ........................... 967

c. Zorunlu Koltuk Sigortasında Zamanaşımını Kesen Nedenler............. 967

d. Zorunlu Koltuk Sigortasında Rücu Davalarında Zamanaşımı Süresi... 967

5. GÜVENCE HESABINDA ZAMANAŞIMI................................................... 967

6. TÜPGAZ SORUMLULUK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI.......................... 968

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................... 968

II. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA FAİZ ..................... 991

A. GENEL ANLAMDA FAİZ............................................................................. 991

1. FAİZ KAVRAMI................................................................................... 991

2. FAİZİN NİTELİĞİ................................................................................ 992

3. FAİZ BORCUNUN KAYNAKLARI ........................................................... 993

4. FAİZ TÜRLERİ.................................................................................... 994

a. Kanuni (Yasal) Faiz ...................................................................... 994

aa. Genel Bilgi ............................................................................ 994

bb. Türk Borçlar Kanunu’nda Yasal Faiz........................................ 996

b. Temerrüt (Gecikme) Faizi ............................................................. 998

c. Ticari Faiz.................................................................................... 998

5. TRAFİK KAZALARINDA TEKNİK FAİZ ................................................... 999

B. HAKSIZ FİİLLERDE (TRAFİK KAZALARINDA) FAİZ.....................................1000

1. HAKSIZ FİİLLERDE FAİZ TÜRÜ VE BAŞLANGICI ..................................1000

a. Haksız Fiillerde Faiz Türü .............................................................1000

b. Haksız Fiillerde Faiz Başlangıcı......................................................1001

2. DAVADA FAİZ İSTEĞİ VE BAŞLANGICI ...............................................1002

a. Dava Açılırken Faiz İsteği.............................................................1002

b. Faizin Başlangıcının Belirtilmesi ....................................................1002

aa. Davanın Kısmen Islahında Faiz Başlangıcı ..............................1003

İçindekiler 41

bb. Ek Davada Faiz Başlangıcı ....................................................1004

cc. Sigortacının Sorumluluğunda Faiz Başlangıcı..........................1004

c. Faizin Türünün Belirtilmesi...........................................................1005

3. FAİZİN AYRI BİR DAVA İLE İSTENMESİ..............................................1005

a. Ayrı Bir Dava İle Faiz İsteme Nedeni ve Şartları ............................1005

b. Faiz Davasının Açılışında Yöntem..................................................1006

c. Faiz Davasında Ayrıca Faiz Talebi.................................................1006

4. FAİZ DAVALARINDA ZAMANAŞIMI .....................................................1007

a. Faiz ve Zamanaşımı.....................................................................1007

b. Faiz Davalarında Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması.................1007

5. FAİZİN ANA PARAYI GEÇİP GEÇEMEYECEĞİ.......................................1008

6. BİLEŞİK FAİZ....................................................................................1009

a. Ticarî Olmayan İşlerde Bileşik Faiz ...............................................1009

b. Ticarî İşlerde Bileşik Faiz .............................................................1009

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................. 1010

III. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA İBRA..... 1018

A. İBRA VE İBRA SÖZLEŞMESİ (İBRANAME) KAVRAMI ..................................1018

B. İBRANAMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................1020

C. İBRANAMENİN UNSURLARI .....................................................................1021

1. ESASA İLİŞKİN UNSURLAR................................................................1021

a. İbranın Konusunu Oluşturan Alacağın Kuşkulu Olmaması, Doğmuş

ve Belirgin Bulunması..................................................................1021

b. Tarafların İrade Beyanlarının Uygun Olması ve Alacaklının

Borçluyu Borçtan Kurtarma İradesine Sahip Olması.......................1021

c. Taraflar Arasında İbra Sözleşmesinin Varlığı..................................1022

2. İBRA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ.............................................................1022

D. İBRANIN ÇEŞİTLERİ................................................................................1023

1. İVAZLI İBRA - İVAZSIZ İBRA .............................................................1023

a. İvazlı İbra...................................................................................1023

b. İvazsız ibra.................................................................................1023

2. TAM İBRA - KISMİ İBRA....................................................................1024

E. İBRANIN SONUÇLARI..............................................................................1024

KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI .................................................. 1024

DOKUZUNCU BÖLÜM

MADDİ TAZMİNAT HESAPLARINDA YARARLANILAN TABLOLAR VE

ÖRNEK BİLİRKİŞİ RAPORLARI

I. TABLOLAR............................................................................................ 1028

 CSO 1980 (AMERİKAN YAŞAM TABLOSU) .......................................................1028

 GELİR ARTIŞ VE İSKONTO TABLOSU .............................................................1032

 GELİR ARTIŞ VE İSKONTOLAMA İSKONTOLU ÇALIŞMA DÖNEMİ KAZANÇLARI .1034

42 İçindekiler

 P.M.F (POPULATION MASCULINE ET-FEMININE) YAŞAMA TABLOSU (1931) .....1035

 PMF YAŞAM TABLOSU ...................................................................................1036

II. BİLİRKİŞİ RAPORLARI ....................................................................... 1037

 TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MALULİYETTE MADDİ TAZMİNAT HESABI..........1037

 İŞGÜCÜ KAYBI NEDENİ İLE TAZMİNAT HESAP RAPORU ..................................1043

 GEÇİCİ İŞ GÖRMEZLİKTEN DOĞAN TAZMİNAT VE MALULİYETTEN DOĞAN

TAZMİNAT....................................................................................................1045

 MALULİYET NEDENİYLE TAZMİNAT................................................................1047

 KIZ ÇOCUĞUN ÖLÜMÜNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI ..............1049

 EŞİN ÖLÜMÜNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI ............................1053

 BAĞ-KUR SİGORTALISININ ÖLÜMÜNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA

TAZMİNATI...................................................................................................1059

 ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİNİN YARALANMASINDA TAZMİNAT............................1063

 EV HANIMININ MALULİYETİNDE TAZMİNAT ...................................................1067

KAYNAKLAR ................................................................................................ 1073

KAVRAM DİZİNİ.......................................................................................... 1089