Trafik Sigortası ve Tazminat Davaları - ( ÖN SİPARİŞ )

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ............................................................................................................... 4

İÇİNDEKİLER .................................................................................................. 6

BİRİNCİ BÖLÜM SİGORTA HUKUKU VE TRAFİK SİGORTASI

I- GENEL OLARAK SİGORTA ............................................................................... 27

1) SİGORTANIN TANIMI ........................................................................................27

2) SİGORTA’NIN TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİMİ .............................................................32

3) TÜRK SİGORTA SİSTEMİNDE BULUNAN KURUMLAR ......................................36 A) Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK)…… ....................................................................................................36

B) Güvence Hesabı .............................................................................................37

C) Türkiye Sigorta Birliği (TSB) ...........................................................................39

D) Sigorta Tahkim Komisyonu ...........................................................................40

a) Genel Olarak............................................................................................40

b) Komisyonun Görevleri ve Amaçları ........................................................41

c) Komisyon Nasıl Çalışır .............................................................................43

E) Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi ..................................................................44

F) Sigortacılık Eğitim Merkezi (SEGEM) ............................................................45

G) Türkiye Motorlu Taşıtlar Bürosu ...................................................................46

H) Özel Riskler Yönetim Merkezi (ÖRYM) .........................................................48

İ) Sigorta Acenteleri ..........................................................................................48

J) Sigorta ve Reasürans Brokerleri ....................................................................49

K) Sigorta Eksperleri ..........................................................................................50

4) SİGORTANIN TEMEL İLKELERİ ...........................................................................51

A) Sigortalanabilir meşru bir menfaat olması ...................................................51

B) Azami iyi niyet ilkesi ......................................................................................52

C) Tazminat ilkesi ...............................................................................................53

D) Halefiyet ilkesi ...............................................................................................54

E) Hasara katılım ilkesi .......................................................................................55

F) Hasar ile riziko arasında illiyet ilkesi .............................................................56

5) SİGORTA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ..........................................................57

A) Sigorta ettiren- Sigortalı ................................................................................57

B) İşleten ............................................................................................................58

C) Lehtar .............................................................................................................62

D) Sigortacı (Sigorta Şirketi) ...............................................................................63

a) Sigorta Şirketlerinin ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluşu .....................64

b) Sigorta Şirketleri ve Reasürans Şirketlerinin Teşkilâtı ............................65

c) Sigorta Şirketlerinin Ruhsat Alma Zorunluluğu ......................................66

d) Sigorta Şirketlerinin Ruhsat Talebinin Reddedilmesi .............................67

e) Sigorta Şirketlerinin Ruhsatlarının İptali .................................................68

f) Sigorta Şirketlerinin Anasözleşme Değişiklikleri ....................................69

g) İntifa ve Oy Kullanma Haklarının Edinilmesi ..........................................69

h) Tasfiye, Birleşme, Devir, Portföy Devri ve İflas ......................................70

E) Sigortanın Konusu .........................................................................................70

F) Riziko..............................................................................................................71

a) Riskin Tesadüfi (Rastlantısal) Olması ......................................................72

b) Riskin Ölçülebilir Olması .........................................................................73

c) Riskin Parasal Değeri Olması...................................................................73

d) Risk Yasal Olmalı .....................................................................................74

e) Riskin Gerçekleşme İhtimali Düşük Olmalı .............................................74

G) Prim ...............................................................................................................74

H) Sigorta Bedeli, Sigorta Değeri ve Sigorta Süresi ...........................................76

a) Sigorta Bedeli (Poliçe Teminatı) .............................................................76

b) Sigorta Değeri ..........................................................................................77

c) Sigorta Süresi ..........................................................................................78

İ) Teminat .........................................................................................................78

J) Zeyilname ......................................................................................................79

K) Reasürans ......................................................................................................82

II- GENEL OLARAK TRAFİK SİGORTASI ................................................................ 83

1) TRAFİK SİGORTASININ TANIMI .........................................................................83

2) TRAFİK SİGORTASININ ÖZELLİKLERİ .................................................................84

A) Sorumluluk Sigortasının Gelişimi ..................................................................84

B) Sorumluluk Sigortası Kavramı ve Özellikleri .................................................86

C) Trafik Sigortasının Hukukî Niteliği .................................................................87

D) Trafik Sigortasının Kapsamı ...........................................................................90

E) Trafik Sigortasının Tarafları ........................................................................ 102

F) Trafik Sigortasının Sorumluluk Alanı .......................................................... 105

G) Trafik Sigortasının Başlangıcı ve Sonu ....................................................... 110

3) TRAFİK SİGORTASININ ŞARTLARI .................................................................. 113

A) Bir Fiil (Eylem) Olması ................................................................................ 114

B) Eylemin Hukuka Aykırılık Olması ............................................................... 115

C) Hukuka Aykırı Fiil Sonucu Bir Zarar Doğması ............................................. 116

D) Zarar Motorlu Bir Aracın İşletilmesinden Doğmalıdır ............................... 118

a) Motorlu Araç Kavramı .......................................................................... 120

aa) Hareket gücüne sahip olması ..................................................... 120

bb) Kendi itici gücüyle hareket etmesi ............................................. 121

cc) Karayolunda hareket etmesi ...................................................... 121

b) Motorlu Aracın İşletilme Hali ............................................................... 125

aa) Hareket halindeki araçlarda işletme kavramı ............................ 126

bb) Duran araçlarda işletme kavramı ............................................... 128

E) Zarar ile Kaza Arasında Uygun İlliyet Bağı Olmalıdır ................................. 129

a) Birden çok sebebin aynı zararı birlikte meydana getirmesi ................ 132

aa) Ortak illiyet ................................................................................. 132

bb) Yarışan illiyet ............................................................................... 134

cc) Seçimlik illiyet ............................................................................. 135

b) Birden çok sebepten yalnız birinin zararı doğurması .......................... 136

F) Trafik Sigortacısı Sorumluluktan Kurtulduğunu İspat Edememiş olmalıdır…….. .............................................................................................. 139

4) TRAFİK SİGORTASINA DAVA AÇMA ŞARTLARI .............................................. 141

A) Trafik Sigortacısına Başvuru Şartı .............................................................. 142

a) Zarar gören dava açmadan önce sigorta şirketine yazılı başvuruda bulunması gerekir ................................................................................ 143

b) Sigortacının yazılı başvuruya 15 gün içinde hiç cevap vermemiş olması…. ............................................................................................... 149

c) Sigortacı yazılı başvuruya cevap vermiş ancak zarar görenin talebini tam karşılamamış olması nedeniyle uyuşmazlık çıkmış olması .......... 150

B) Sigortacıya Başvuru Zorunluluğunun Dava Şartları Açısından Değerlendirilmesi ....................................................................................... 151

C) Dava Şartı Olarak Arabuluculuk ................................................................. 161

D) Dava Şartlarının İncelenmesi ..................................................................... 164

İKİNCİ BÖLÜM TRAFİK SİGORTASI HÜKÜMLERİ

I- SİGORTA SÖZLEŞMESİ ................................................................................. 167

1) Genel olarak ................................................................................................... 167

2) Sigorta sözleşmesinin yapılması sırasında susma ......................................... 172

3) Temsil ............................................................................................................. 174

A) Genel olarak ............................................................................................... 174

B) Talimat bulunmaması ................................................................................ 175

4) Sigorta menfaatinin yokluğu nedeniyle sözleşmenin geçersizliği ................ 175

5) Genel olarak sigortanın kapsamı ................................................................... 176

6) Sigorta süresi ve dönemi ............................................................................... 183

A) Sigorta süresi .............................................................................................. 183

B) Sigorta dönemi ........................................................................................... 188

7) Sigorta ettiren dışındakilerin bilgisi ve davranışı .......................................... 189

8) Sigorta sözleşmesinin feshi ve cayma ........................................................... 190

A) Olağanüstü durumlarda fesih .................................................................... 190

B) Sigorta priminin artırılmasında fesih ......................................................... 193

C) Kısmi fesih ve cayma .................................................................................. 194

D) Tarafların aczi, takibin semeresiz kalması ................................................. 194

E) Sigortacının iflası ........................................................................................ 196

F) Prim iadesi .................................................................................................. 198

9) Tebliğler ve Bildirimler .................................................................................. 198

II- TARAFLARIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ................................................... 199

1) SİGORTACININ BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ................................................ 199

A) Sigortacının Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü ............................................... 199

B) Sigortacının Aydınlatma (Bilgilendirme) Yükümlülüğü ............................. 205

a) Genel Olarak......................................................................................... 205

b) Aydınlatma Yükümlülüğünün Tanımı .................................................. 207

c) Aydınlatma Yükümlülüğünün Amacı ................................................... 208

d) Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı ............................................... 208

e) Aydınlatma Yükümlülüğüne İlişkin Genel İlkeler ................................ 209

f) Aydınlatma ile Yükümlü Olanlar .......................................................... 211

g) Aydınlatmaya Muhatap Olanlar .......................................................... 213

h) Aydınlatma Yükümlülüğünün Şekli ...................................................... 213

i) Aydınlatma Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesinin Sonuçları ......... 219

C) Sigorta Poliçesi Verme Yükümlülüğü ......................................................... 224

a) Genel Olarak......................................................................................... 224

b) Sigorta Poliçesinin İçeriği ..................................................................... 230

D) Sigortacının Giderleri Ödeme Borcu .......................................................... 237

E) Sigortacının Tazminat Ödeme Borcu ......................................................... 242

a) Genel Olarak......................................................................................... 242

b) Kısmi Tazminat Ödemeleri ................................................................... 245

c) Sigortacının Tazminat Borcundan Kurtulması ..................................... 247

2) SİGORTA ETTİRENİN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ....................................... 261

A) PRİM ÖDEME BORCU ................................................................................. 261

a) Genel Olarak......................................................................................... 261

b) Primin Ödenme Zamanı ....................................................................... 270

aa) Genel Olarak ............................................................................... 270

bb) Primlerin taksitlerinin muaccel olması ...................................... 271

cc) Başkası lehine yapılan sigortada sigortalı veya lehtarın prim borcundan sorumluluğu ................................................................. 272

dd) Rizikonun gerçekleşmesi halinde ödenecek tazminattan ödenmeyen prim taksitlerinin mahsubu ............................................................ 273

c) Ödeme Yeri .......................................................................................... 275

d) Primin İndirilmesi ................................................................................. 276

e) Prim Borcunun Ödenmemesinin Sonuçları ......................................... 277

aa) İlk Primin Ödenmemesinin Sonuçları ........................................ 277

i. Sigorta Şirketinin Sorumluluğunun Başlaması açısından .......... 277

ii. Sigortacının Cayma Hakkını Kullanması Açısından .................... 279

bb) Sonraki Prim Taksitlerinin Ödenmemesi ve Sigortacının Fesih Hakkı…… .......................................................................................... 286

i. Sigortacının sorumluluğu bakımından sonuçları ....................... 286

ii. Sözleşmenin feshi açısından ...................................................... 286

B) BEYAN YÜKÜMLÜLÜĞÜ ............................................................................. 291

a) Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğü ................................................. 297

aa) Genel olarak ............................................................................... 297

i. Sigortalanacak Mala veya Sigortalının Şahsına İlişkin Önemli Hususlar ...................................................................................... 302

ii. Sigortalanan Malın Kullanım Şekli veya Sigortalının Mesleği .... 303

bb) Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün Yerine Getirilme Yöntemleri .................................................................................. 305

i. Beyan Usulü ................................................................................ 305

ii. Liste Usulü .................................................................................. 306

iii. Karma Sistem .............................................................................. 308

cc) Beyan Yükümlülüğünün Yerine Getirileceği Şekil ...................... 309

dd) Beyan Yükümlülüğün Yerine Getirileceği Zaman ...................... 309

ee) Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesinin Sonuçları ........................................................ 312

i. Riziko Gerçekleşmeden Önce .................................................... 312

ia. Cayma hakkı................................................................................ 314

ib. Prim farkını isteme hakkı .......................................................... 316

ii. Riziko Gerçekleştikten Sonra...................................................... 317

ia. Tazminattan indirim yapma hakkı ............................................. 318

ib. Tazminat veya bedel ödeme borcunun ortadan kalkması ....... 320

b) Sözleşme Süresindeki Beyan Yükümlülüğü ......................................... 327

aa) Genel Olarak ............................................................................... 327

i. Rizikoyu Ağırlaştıran Hususların Bildirilmesi .............................. 329

ii. Riziko ağırlaşmasının unsurları ................................................... 333

ia. Değişikliğin sigortacının izni olmadan gerçekleşmiş olması ..... 333

ib. Değişikliğin esaslı olması ............................................................ 333

ic. Değişikliğin süreklilik arz etmesi ................................................. 333

id. Değişikliğin sözleşme kurulduktan sonra ortaya çıkması .......... 334

ie. Değişikliğin önceden beklenmeyen bir değişiklik olması .......... 334

iii. Rizikonun hafiflemesi ................................................................. 335

bb) Sözleşme Süresindeki Beyan Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi Gereken Süre .............................................................................. 336

cc) Sözleşme Süresindeki Beyan Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesinin Sonuçları ........................................................ 337

i. İhlalin rizikonun gerçekleşmesinden önce öğrenilmesi ............ 337

ii. İhlalin Riziko Gerçekleştikten Sonra Öğrenilmesi ...................... 340

ia. Rizikonun sigorta ettirenin ihmali ile ağırlaşması ...................... 341

ib. Rizikonun sigorta ettirenin kastı ile ağırlaşması ....................... 342

c) Riziko Gerçekleştiğindeki Beyan Yükümlülüğü ................................... 344

aa) Genel Olarak ............................................................................... 344

bb) Sigorta Ettirenin Beyan Etmekle Yükümlü Olduğu Hususlar ..... 347

cc) Sigorta Türlerine Göre Rizikonun Gerçekleşmesi ...................... 347

dd) Riziko Gerçekleştiğindeki Beyan Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi Gereken Süre ........................................................... 349

ee) Riziko Gerçekleştiğindeki Beyan Yükümlülüğünün İhlali ........... 350

C) BİLGİ VERME VE ARAŞTIRMA YAPILMASINA İZİN VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ…....................................................................................... 353

D) ZARARI ÖNLEME, AZALTMA VE SİGORTACININ RÜCU HAKLARINI KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ......................................................................................... 359

E) SÖZLEŞMEDE ÖNGÖRÜLEN YÜKÜMLÜLÜKLERİN İHLALİ .......................... 370

F) ZARAR GÖREN MAL VE ZARARIN GERÇEKLEŞTİĞİ YERDE DEĞİŞİKLİK YAPMAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ...................................................................... 377

III- BAŞKASI (ÜÇÜNCÜ KİŞİ) LEHİNE SİGORTA ................................................... 384

IV- GEÇMİŞE ETKİLİ SİGORTA ........................................................................ 388

1) Genel Olarak .................................................................................................. 388

2) Geçmişe Etkili Sigortanın Şartları .................................................................. 390

A) Geçmişe etkili sigorta anlaşması olmalı ..................................................... 390

B) Rizikonun gerçekleştiği veya gerçekleşme ihtimalinin ortadan kalkmış olduğunun bilinmemesi ............................................................................. 391

3) Geçmişe Etkili Sigorta Yapılmasının Sonuçları .............................................. 393

V- MÜŞTEREK SİGORTA ................................................................................... 395

VI- SORUMLULUK SİGORTASI HÜKÜMLERİ ................................................... 397

1) GENEL HÜKÜMLER ........................................................................................ 397

A) Sorumluluk sigortası sözleşmesinin konusu ve kapsamı .......................... 397

B) Makul giderlerin sorumluluk sigortacısı tarafından karşılanması ............. 399

C) Sigortalının Bildirim Yükümlülüğü ve Sigortacının Temerrüdü ................. 401

D) Sorumluluk sigortacısının hukuki yardımları ............................................. 402

a) Sigortacının sigortalı adına hukuki iş ve işlemleri yürütmesi .............. 402

b) Sigortacının sigortalı adına hukuki iş ve işlemleri yürütmemesi ........ 403

E) Sigortalın sorumluluk konusu olaya kasten neden olması ........................ 404

F) Doğrudan dava hakkı ................................................................................. 406

G) Sigortacının zarar görenden bilgi alma hakkı ............................................ 406

H) Sorumluluk Sigortalarında Takas Yasağı .................................................... 408

İ) Sorumluluk Sigortasında Halefiyet ............................................................ 409

a) Sigortacının zarar görene yapmış olduğu ödeme sigorta teminatı kapsamında olmalıdır ........................................................................... 410

b) Sigortacı halefiyet gereği ödediği miktar kadar diğer sorumlulara talep ve dava hakkı vardır. ............................................................................ 413

c) Sigortacı gerçek zarar miktarı kadar talepte bulunabilecektir ........... 413

2) ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI HÜKÜMLERİ ....................................... 415

A) Sözleşme yapma zorunluluğu .................................................................... 416

B) Zarar görenle ilişkide sigortacının ifa yükümlülüğü .................................. 418

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TRAFİK SİGORTASI KAPSAMINA GİREN TEMİNAT TÜRLERİ

I- MADDİ ZARARLAR TEMİNATI ...................................................................... 421

1) Mala (Şeye) Gelen Zarar Tazminatı ............................................................... 421

2) Değer Kaybı Tazminatı ................................................................................... 433

3) Araç Hasar Tazminatı ..................................................................................... 444

A) Aracın kısmi hasarlı olması ......................................................................... 445

a) Hasar Gören Parçanın Orijinal Olması ................................................. 448

b) Hasar Gören Parçanın Orijinal Olmaması ............................................ 456

c) Aracın Onarım Yerinin Seçimi ve Sonuçları ......................................... 458

d) Kısmi onarımda Hasarlı Parçaları Sigorta Şirketinin Talep etmesi ...... 462

e) Kısmi Hasar Halinde Onarım Bedelinin Servise Yapılması .................. 462

B) Aracın tam hasarlı ve ağır hasarlı olması ................................................... 462

a) Aracın Tam Hasarlı olması ................................................................... 462

b) Aracın Ağır Hasarlı Olması ................................................................... 467

c) Aracın Pert Total Kabul Edilmesi ve Sonuçları ..................................... 469

d) Hurda ve Çekme Belgelerinin Sigorta Şirketine İbraz edilememesi ... 474

C) Sigortalı aleyhine hasar bedeli ile ilgili dava açılması durumunda sigortacının davaya dahil olması ................................................................ 476

D) Sigortalı veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kimseler aleyhine cezai kovuşturmaya geçilmesi ............................................................................ 477

E) Hasar miktarının yüzde ellisinin avans olarak ödenmesi .......................... 477

F) Tazminat ve giderlerin ödenmesi .............................................................. 478

II- SAĞLIK GİDERLERİ TEMİNATI ....................................................................... 481

1) SAĞLIK HİZMETİ GİDERLERİ ........................................................................... 483

A) 6111 Sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış olan sağlık hizmeti giderlerinden sorumluluk ............................................................. 484

a) 6111 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden önce meydana gelen trafik kazalarından kaynaklanan sağlık hizmeti giderleri kanunun yürürlüğe girmesinden önce sigortacı tarafından ödenmiş ise SGK’dan rücu edebilir mi?..... ..................................................................................... 485

b) 6111 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden önce meydana gelen trafik kazalarından kaynaklanan sağlık hizmeti giderleri kanunun yürürlüğe girmesinden sonra sigortacı tarafından ödenmiş ise SGK’na rücu edebilir mi?.... ...................................................................................... 486

c) 6111 Sayılı Kanun yürürlüğe girmesinden önce sağlık hizmeti giderleri talepli açılan tazminat davalarında SGK’nun taraf durumu ................ 488

B) 6111 Sayılı Kanun yürürlüğe girdikten sonra yapılan sağlık hizmeti giderlerinden sorumluluk ........................................................................... 491

C) Trafik sigortası olmayan araçlar yönünden sorumluluk ............................ 492

D) Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarına göre sağlık hizmeti teminatı ...................................................... 495

E) Sağlık hizmeti giderlerinin ispatı ................................................................ 502

2) İYİLEŞME GİDERLERİ ...................................................................................... 506

A) Sağlık hizmeti aldığı sırada yapılan diğer giderler ..................................... 508

B) Taburcu olduktan sonra yapılan giderler .................................................. 512

C) İlerde yapılacak giderler ............................................................................. 513

D) İyileşme giderlerinin ispatı ......................................................................... 520

3) BAKICI GİDERİ ................................................................................................ 522

A) Genel Olarak ............................................................................................... 522

B) Bakıcıya İhtiyaç Olup Olmadığının Tespiti ................................................. 524

C) Yargıtay Uygulamalarına Göre Bakıcı Giderinin Belirlenmesi ve Sorumluluk… .............................................................................................. 525

D) Bakıcı Tazminatından Hakkaniyet İndirimi Yapılabilir mi? ........................ 529

E) Genel Şartlara Göre Bakıcı Giderlerinden Sorumluluk ve Bakıcı Giderlerinin Belirlenmesi ................................................................................................ 536

a) Geçici bakıcı giderinden sorumluluk ................................................... 538

b) Sürekli bakıcı giderinden sorumluluk .................................................. 541

c) Yargıtay kararları ile genel şartlar düzenlemesi arasında farklar ....... 543

aa) Bakıcı gideri tazminatına esas alınacak gelirin belirlenmesi açısından. ........................................................................................ 543

bb) Bakıcı gideri tazminatında asgari ücretin hangi oranda esas alınacağı açısından ......................................................................................... 544

III- SAKATLANMA TEMİNATI ............................................................................. 544

1) GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK KAYBI ....................................................................... 546

A) Geçici iş göremezlik süresi ......................................................................... 546

B) Geçici iş göremezlik kaybının tespiti .......................................................... 547

C) Geçici iş göremezlik kaybından trafik sigortasının sorumluluğu ............... 553

2) SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK (MALULİYET) KAYBI ............................................... 557

A) GENEL OLARAK ........................................................................................... 557

B) SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK (MALULİYET) ORANININ TESPİTİ VE UYGULANACAK MEVZUAT ......................................................................... 562

a) Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü ............................................. 565

b) Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği .......................................................................................... 566

c) Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği ............................................... 566

d) Özürlülük Ölçütü Sınıflandırılması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik ........................................................... 569

e) Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ......... 571

aa) Yönetmeliğin amacı .................................................................... 575

bb) Yönetmeliğin Kapsamı ................................................................ 575

cc) Yönetmeliğin Dayanağı .............................................................. 576

dd) Tanımlar ...................................................................................... 576

ee) Engellilik Sağlık Kurulunun Teşkili .............................................. 578

i. Birden fazla uzmanlık dalını ilgilendiren engel durumlarının tespiti 578

ii. Tek bir uzmanlık dalını ilgilendiren engel durumlarının tespiti . 578

ff) Engellilik Sağlık Kurulunun çalışma usulü ....................................... 580

gg) Yetkili sağlık kurum ve kuruluşları ............................................. 580

hh) Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporunun Düzenleme Usulü .................................................................................................... 583

ii) Erişkinler İçin Terör, Kaza ve Yaralanmaya Bağlı Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporunun düzenlenme usulü ............................................ 584

jj) Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporu ve Erişkinler İçin Terör, Kaza ve Yaralanmaya Bağlı Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporunun düzenleme esasları .......................................................................... 585

kk) Raporların geçerlilik süresi ......................................................... 586

ll) Raporlara itiraz ................................................................................ 588

mm) Kazanılmış haklar ........................................................................ 589

nn) Yürürlükten kaldırılan yönetmelik ............................................. 590

oo) Raporların elektronik ortamda düzenlenmesi .......................... 590

pp) Birden fazla hastalığı veya engeli bulunanların engel oranları . 590

f) Maluliyetin Tespitine İlişkin Mevzuatın Analizi ................................... 591

3) SAKATLIK TAZMİNATI HESAPLAMA USUL VE ESASLARI ............................... 596

A) GEÇİCİ İŞGÖREMEZLİK SÜRESİ VE SÜREKLİ İŞGÖREMEZLİK ORANININ TESPİTİ ........................................................................................................ 598

a) Kaza Tarihindeki Mevzuatın Uygulanması .......................................... 599

b) Maluliyet Raporunu Hazırlayacak Sağlık Kurulu Heyeti ...................... 602

c) Zarar gören kişinin bizzat muayene edilmesi suretiyle maluliyetin belirlenmesi .......................................................................................... 609

d) Maluliyet oranı yaralanan kişinin mesleği, yaptığı işin özelliklerine göre belirlenmelidir ...................................................................................... 611

e) Maluliyet Oranı Belirlerken Dava Konusu Olayla İlgisi Olmayan Önceye Dayalı Maluliyetlerin Dahil Edilmemesi ............................................... 612

f) Gelişen-Değişen Durum (Maluliyetin Niteliği ve Kapsamında Zaman İçinde Değişiklik Olması) ...................................................................... 613

g) Post Travmatik Stres Bozukluğunun Tespiti ........................................ 623

h) Alt Ekstremitede Bir Yıllık Sürenin Beklenmesi ................................... 629

i) Maluliyet Raporunun İçeriği ................................................................ 637

B) KUSURUN AĞIRLIĞININ TESPİTİ ................................................................. 641

a) Genel Olarak Kusur .............................................................................. 641

b) Kusurun Dereceleri .............................................................................. 644

aa) Kasıt ............................................................................................ 645

bb) İhmal ........................................................................................... 647

c) Kusurun İspat Yükü .............................................................................. 649

d) Kusurun Belirlenmesinde Bilirkişinin Rolü .......................................... 653

e) Ceza Mahkemesinin Kararının Hukuk Mahkemesine Etkisi ............... 660

C) TAZMİNATA ESAS KAZANCIN TESPİTİ ........................................................ 667

a) Fiilen Bir İşi ve Kazancı Olanlar ............................................................ 669

aa) Bir iş yerine bağlı olarak bordrolu çalışanlar ............................. 669

bb) Bir iş yerine bağlı olmadan serbest çalışanlar ........................... 673

b) Fiilen Bir İşi Ve Kazancı Olmayanlar ..................................................... 682

aa) Ev Kadınları Yönünden ............................................................... 683

bb) Öğrenciler Açısından .................................................................. 685

cc) 18 Yaşından Küçük Çocuklar Açısından ...................................... 689

c) Aktif-Pasif Dönem Tazminata Esas Kazançlar ..................................... 692

d) Bilinen Dönem Bilinmeyen Dönem Kazançları .................................... 698

aa) Bilinen (İşlemiş) Dönem Kazancı ................................................ 698

bb) Bilinmeyen Dönem Kazancı ........................................................ 706

e) Genel Şartlara Göre Kazancın Belirlenmesi ......................................... 709

aa) Geçici ve Sürekli Sakatlık Tazminatı Hesaplama Usul ve Esasları……….................................................................................... 711

bb) Genel Şartlara Göre Aktif ve Pasif Dönemin Esasları ................ 714

i. Genel Şartlara Göre Aktif Dönem Gelirinin Belirlenmesi .......... 717

ii. Genel Şartlara Göre Pasif Dönem Gelirinin Belirlenmesi .......... 719

cc) Askerlik Süresinde Gelirin Belirlenmesi ..................................... 719

dd) Bilinen/İşlemiş Dönem Gelirinin Belirlenmesi ........................... 720

ee) Bilinmeyen/İşleyecek Dönem Gelirinin Belirlenmesi ................ 720

D) MUHTEMEL HAYAT SÜRESİNİN BELİRLENMESİ ........................................ 723

a) PMF (Population Mesculine Et Fèminine) 1931 Fransa Hayat Tablosu…………. ..................................................................................... 724

b) CSO (Commissioners Standard Ordinary) 1980 ABD Hayat Tablosu .. 724

c) TRH-2010 (Ulusal Mortalite) Hayat Tablosu ....................................... 725

E) EKONOMİK GELECEĞİN SARSILMASINDAN DOĞAN ZARARLAR ............... 733

IV- DESTEKTEN YOKSUN KALMA (ÖLÜM) TEMİNATI .................................... 744

1) ÖLÜM HALİNDE UĞRANILAN ZARARLAR ...................................................... 744

A) Cenaze giderleri .......................................................................................... 746

B) Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar ................................. 749

a) Ölüm Halinde Uğranılan Tedavi Giderleri ........................................... 752

aa) Trafik kazası nedeniyle ölüm halinde trafik sigortasından talep edilemeyecek tedavi giderleri ........................................................ 753

bb) Trafik kazası nedeniyle ölüm halinde trafik sigortasından talep edilebilecek tedavi giderleri ........................................................... 756

b) Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Çalışma Gücünün Azalmasından Ya Da Yitirilmesinden Doğan Kayıplar ............................................................ 760

aa) Ölüm hemen gerçekleşmemişse çalışma gücünün azalması (geçici iş göremezlik) nedeniyle uğranılan zararlar ...................................... 760

bb) Ölüm hemen gerçekleşmemişse çalışma gücünün yitirilmesi (maluliyet) nedeniyle uğranılan zararlar........................................ 761

C) Ölenin Desteğinden Yoksun Kalan Kişilerin Bu Sebeple Uğradıkları Kayıplar… .................................................................................................... 765

2) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ TANIMI VE NİTELİĞİ ............. 767

A) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Tanımı ......................................... 767

B) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Niteliği ......................................... 768

3) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ÖZELLİKLERİ.......................... 774

A) Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Bağımsız Bir Tazminattır .................. 775

B) Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Kendine Özgü Bir Tazminattır ......... 781

C) Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Maddî Tazminat Niteliğindedir ....... 782

D) Destek Kaybından Doğan Zarar Yansıma Yoluyla Uğranılan Bir Zarardır . 784

a) Genel Olarak......................................................................................... 784

b) Yansıma Yoluyla Zarara Uğrayanlar Bakımından Tazminatın Kapsamı……. ......................................................................................... 786

c) Giderilecek Zarar Bakımından Tazminatın Kapsamı ........................... 787

E) Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nafaka Borcu Değildir ...................... 788

F) Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Haczedilemez ................................... 791

4) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ÖZEL ŞARTLARI ..................... 791

A) Bir Ölüm Olması ......................................................................................... 791

B) Ölen Kişinin Destek Olması ........................................................................ 792

a) Gerçek (Fiili) Destek ............................................................................. 795

aa) Eşlerin birbirlerine desteği ......................................................... 796

i. Destek Olarak Koca .................................................................... 797

ii. Destek Olarak Evli Kadın............................................................. 800

bb) Çocukların anne ve babasına desteği ........................................ 805

cc) Anne ve babanın çocuklara desteği ........................................... 807

dd) Kardeşin kardeşe desteği ........................................................... 818

ee) Medeni Nikah Olmaksızın Birlikte Yaşayanların desteği ........... 821

b) Farazi Destek ........................................................................................ 829

aa) Küçük çocuğun anne ve babasına desteği ................................. 830

bb) Nişanlının destek durumu .......................................................... 833

C) Bakım İlişkisi Olması ................................................................................... 839

a) Bakma kavramı ..................................................................................... 839

b) Bakım ilişkisinin unsurları .................................................................... 841

aa) Bakım fiili (eylemli), düzenli ve sürekli olmalıdır ....................... 842

bb) Bakım karşılıksız olmalıdır .......................................................... 844

cc) Bakım ekonomik olmalıdır ......................................................... 844

dd) Destek bakım gücüne sahip olmalıdır ........................................ 846

ee) Bakım ahlâka aykırı bir amaç taşımamalıdır .............................. 850

D) Destek Talep Edenin Bakım İhtiyacı İçinde Bulunması .............................. 851

5) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI HESAPLAMA USUL VE ESASLARI 855

A) TARAFLARIN KUSURUNUN TESPİTİ ............................................................ 857

B) TAZMİNATA ESAS ALINCAK DESTEĞİN GELİRİNİN BELİRLENMESİ ............ 859

a) Genel Olarak......................................................................................... 859

b) Hükme En Yakın Tarihteki Gelir ........................................................... 864

c) Gerçek Desteğin Gelirinin Belirlenmesi ............................................... 873

aa) Bir işyerine bağlı olarak ücretle çalışanların geliri ..................... 873

bb) Serbest çalışanların geliri ........................................................... 881

cc) Küçük çocuk desteklerin geliri.................................................... 887

dd) Ev hanımının geliri ...................................................................... 890

d) Aktif- Pasif Döneme Esas Kazanç ......................................................... 892

e) Bilinen Dönem Bilinmeyen Döneme Esas Kazanç ............................... 895

aa) Bilinen (işlemiş) dönem kazancı ................................................. 895

bb) Bilinmeyen (işleyecek)dönem kazancı ....................................... 897

f) Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarına Göre Desteğin Gelirin Belirlenmesi..................................... 902

aa) Genel Şartlara göre desteğin aktif dönemde tazminata esas gelirinin tespiti ............................................................................ 903

bb) Genel Şartlara göre destek şahsın tazminata esas pasif dönem gelirinin tespiti ............................................................................ 906

cc) Genel Şartlara göre işlemiş (bilinen) dönem gelirinin tespiti .... 908

dd) Genel Şartlara göre işleyecek (bilinmeyen) dönem gelirinin tespiti….. ..................................................................................... 909

C) DESTEKTEN YOKSUN KALANLARIN DESTEK PAYLARI ................................ 910

a) Genel Olarak......................................................................................... 910

b) Yargıtay’ca Kabul Edilen Destek Payları .............................................. 913

aa) Genel olarak ............................................................................... 913

bb) Çocuksuz eşin payı ...................................................................... 919

cc) Çocuklarla birlikte eşin payı ....................................................... 920

dd) Eş ve çocuklar ile birlikte anne ve babanın payı ........................ 923

ee) Küçük çocukların ana-babalarına varsayımsal destekliği .......... 930

ff) Kardeşin kardeşe destekliğinde destek payları .............................. 937

D) DESTEK VE DESTEKLENENLERİN BAKİYE ÖMÜRLERİNİN TESPİTİ .............. 938

a) PMF (Population Mesculine et Fèminine) 1931 Fransa Hayat Tablosu………… ...................................................................................... 943

b) CSO (Commissioners Standard Ordinary) 1980 ABD Hayat Tablosu .. 945

c) TRH-2010 (Ulusal Mortalite) Hayat Tablosu ....................................... 946

E) DESTEKTEN YOKSUN KALANLARIN BAKIM SÜRELERİ ............................... 951

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TRAFİK SİGORTASININ SORUMLULUĞU

I- TRAFİK SİGORTASININ SORUMLULUK KAPSAMI .......................................... 963

1) Trafik Sigortası Kapsamında Olan İşletenin Sorumluluğu ............................ 964

A) Trafik sigortasının sorumluluğu ve gerçek işleten ..................................... 966

a) Araç maliki ............................................................................................ 967

b) Aracın mülkiyeti muhafaza kaydıyla alıcısı .......................................... 968

c) Aracın uzun süreli kiracısı, ariyet ve rehin alanı .................................. 969

B) Trafik sigortasının sorumluluğu ve farazi işleten ....................................... 974

a) Motorlu araçla ilgili mesleki faaliyette bulunan kişiler ....................... 974

b) Yarış düzenleyicileri ............................................................................. 976

c) Motorlu aracı çalan veya gasbeden kişiler .......................................... 978

d) Devlet ve diğer kamu tüzel kişileri ....................................................... 983

C) Trafik sigortasının sorumluluğunda ki işletenin eylemlerinden sorumlu olduğu kişiler .............................................................................................. 985

a) Sürücü. ................................................................................................. 986

b) Diğer yardımcılar. ................................................................................. 987

2) Trafik Sigortasının Kapsamında Olmayan İşletenin Sorumlulukları ............. 989

A) İşletilme halinde olmayan aracın vermiş olduğu zarardan sorumluluk .... 989

a) İşletilme halinde olmayan motorlu bir aracın sebep olduğu trafik kazası olmalıdır ............................................................................................... 990

b) Zarar görenler kazaya, işletenin veya yardımcılarının kusurunun veya aracın bozukluğunun sebep olduğunu ispat etmelidir ....................... 991

B) Kazadan sonra yapılan yardım çalışmaları sırasında doğan zararlardan işletenin sorumluluğu ................................................................................ 994

II- TRAFİK SİGORTASI TEMİNATI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR .......................... 996

1) Karayolları Trafik Kanununa Göre Teminat Dışında Kalan Hususlar ............ 996

A) İşletenin; Karayolları Trafik Kanunu uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler ....................................... 997

B) İşletenin; eşinin, usul ve füruunun, kendisine evlat edinme ilişkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler ...................................................... 998

C) İşletenin; bu Kanun uyarınca sorumlu tutulmadığı şeye gelen zararlara ilişkin talepler ........................................................................................... 1000

D) Bu Kanunun 105 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre trafik sigortasının teminatı altında yapılacak motorlu araç yarışlarındaki veya yarış denemelerindeki kazalardan doğan talepler .......................................... 1001

E) Motorlu araçta taşınan eşyanın uğrayacağı zararlar ............................... 1002

F) Manevi tazminata ilişkin talepler ............................................................. 1002

G) Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen tazminat talepleri ................. 1003

H) İlgililerin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri .................................................................................................... 1004

İ) Destekten yoksun kalan hak sahibinin, destek şahsının kusuruna denk gelen tazminat talepleri ........................................................................... 1005

J) Gelir kaybı, kâr kaybı, iş durması ve kira mahrumiyeti gibi dolaylı zararlar,….. ................................................................................................ 1006

K) Hasar sebebiyle trafikten çekme veya hurdaya çıkarılma işlemi görmüş araçların değer kaybı tazminatı talepleri ................................................. 1006

L) Terör nedeniyle uğranılan zararlar .......................................................... 1008

2) Genel Şartlara Göre Teminat Dışında Kalan Haller ..................................... 1009

3) Tek taraflı trafik kazalarında işleten veya sürücünün yüzde yüz kendi kusuru ile kendi ölümüne neden olması durumunda zorunlu mali sorumluluk sigortasının sorumluluğu ............................................................................. 1014

III- SİGORTACININ SİGORTALISINA RÜCU ŞARTLARI ....................................... 1032

1) Zarar verici olayın kast veya ağır kusur sonucu oluşması ........................... 1039

2) Ehliyetsiz araç kullanmak ............................................................................ 1043

3) Alkollü (Uyuşturucu veya keyif verici maddeler alarak) araç kullanmak ... 1049

4) İstiap haddini aşmak ruhsat olmadan yolcu veya patlayıcı-parlayıcı madde taşımak ......................................................................................................... 1059

5) Sigorta ettirenin rizikonun gerçekleşmesinden sonra gerekli yükümlülükleri yerine getirmemesi ..................................................................................... 1068

6) Aracın çalınması veya gasp edilmesinde sigortalının ihmali ...................... 1072

7) Olay yerini terk etme ve kaza ve alkol raporu düzenlenme yükümlülüğüne aykırı davranmak ......................................................................................... 1079

IV- SİGORTACININ SORUMLULUĞUNU KALDIRAN ANLAŞMALAR VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE .................................................................................. 1086

V- GARAMETEN ZARAR GİDERİM İLKESİ .................................................... 1092

VI- SİGORTALI ARACIN EL DEĞİŞTİRMESİ DURUMUNDA SORUMLULUK ..... 1097

BEŞİNCİ BÖLÜM TRAFİK SİGORTASININ SORUMLULUKTAN KURTULMASI & TAZMİNATTAN İNDİRİM VE MAHSUPLAR

I- TRAFİK SİGORTACISININ SORUMLULUKTAN KURTULMASI VEYA SORUMLULUĞUNUN AZALTILMASI ........................................................... 1102

1) Trafik Sigortasını Sorumluluktan Kurtaracak Ön Şartlar ............................. 1103

A) İşletenin kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurunun bulunmaması ......................................................................... 1103

B) Araçtaki bir bozukluğun kazayı etkilememiş olması ............................... 1104

2) Trafik Sigortasının Sorumluluktan Kurtulmasının Özel Şartları .................. 1105

A) Mücbir Sebep ........................................................................................... 1105

a) Mücbir sebebin şartları ...................................................................... 1107

aa) Mücbir sebebi teşkil eden bir olay olmalıdır ........................... 1108

bb) Zarar verenin dışında bir olay olmalıdır (Haricilik) .................. 1108

cc) Bir davranış normunun veya borcun ihlâli ............................... 1110

dd) Mücbir sebep ile zararlı sonuç arasında illiyet bağı olmalıdır . 1110

ee) Kaçınılmazlık ............................................................................. 1110

b) Mücbir sebebin hükümleri ................................................................ 1111

B) Zarar Görenin Ağır Kusuru ....................................................................... 1114

C) Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru ...................................................................... 1118

II- TAZMİNATTAN YAPILACAK İNDİRİMLER .................................................... 1126

1) HAKKANİYET İNDİRİMİ................................................................................. 1126

2) ASKERLİK SÜRESİ .......................................................................................... 1138

A) Sakatlık Tazminatı Yönünden ................................................................... 1138

B) Destekten yoksun kalma tazminatı yönünden ........................................ 1142

3) HATIR İÇİN TAŞIMA VE KULLANDIRMA İNDİRİMİ ....................................... 1144

A) Genel olarak ............................................................................................. 1144

B) Hatır İçin Taşıması ve Kullandırma İndiriminin Şartları ........................... 1146

a) Taşıma ve kullandırma ücretsiz olmalıdır .......................................... 1146

b) Hatır için taşınan veya kullanan kişinin ölmesi ya da yaralanması ... 1151

c) Ölüm veya yaralanma hatır taşıması sırasında olmalıdır. ................. 1152

C) Hatır İçin Taşımada Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri ...................... 1152

D) Hatır İçin Taşımada Zamanaşımı .............................................................. 1153

E) Hatır Taşımasının İleri Sürülmesi ve İspat Yükü ....................................... 1153

F) Hatır İçin Taşınanın Uğradığı Zararların Trafik Sigortası Teminat Kapsamında Olup Olmadığı ..................................................................... 1159

G) Hatır taşıması indiriminde hâkimin taktir yetkisi .................................... 1169

H) Hatır İndiriminin diğer sorumlulara etkisi ............................................... 1173

4) MÜTERAFİK (ORTAK) KUSUR İNDİRİMİ ....................................................... 1174

A) Genel Olarak ............................................................................................. 1174

B) Müterafik (Ortak) Kusurda İndirim Sebepleri .......................................... 1180

a) Zarar görenin zararı doğuran fiile razı olması ................................... 1181

b) Zarar görenin zararın doğmasında ya da artmasında etkili olması .. 1183

c) Zarar gören tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış olması 1184

d) Tazminatın Ödenmesi Zarar Verenin Mali Durumunu Kötüleştirilmesi………. ......................................................................... 1189

aa) Zarar sorumlusunun hafif kusurlu olması ................................ 1190

bb) Belirlenen tazminatı ödemekle zarar veren yoksulluğa düşecek olması ........................................................................................ 1192

cc) Hakkaniyetin indirimi gerektirmesi .......................................... 1193

C) Müterafik Kusur İndirimi Oranı ................................................................ 1196

D) Müterafik Kusurun İleri Sürülüşü ............................................................. 1200

III- DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARINI AZALTAN HALLER ........................ 1201

1) Mirastan Elde Edilecek Menfaatler ............................................................. 1202

2) Yetiştirme Giderleri ..................................................................................... 1209

3) Hayatta Kalan Eşin Tekrar Evlenme İhtimali ............................................... 1212

A) Evlenme ihtimalinin belirlenmesi ............................................................ 1212

B) Evlenme ihtimalinin belirlenme tarihi ..................................................... 1220

IV- ZARAR GÖRENLERE YAPILAN ÖDEMELERİN TAZMİNATTAN MAHSUBU 1226

1) Sosyal Güvenlik Kurumunca Yapılan Ödeme ve Bağlanan Gelirlerin Tazminattan Mahsubu ................................................................................ 1226

A) Genel olarak ............................................................................................. 1226

B) Trafik İş Kazası .......................................................................................... 1229

C) İşverenin sorumluluğunun kapsamı ........................................................ 1233

a) İç tavan ............................................................................................... 1233 b) Dış tavan ............................................................................................. 1234

D) İşverenin 5510 sayılı Kanun 23. maddesi açısından sorumluluğu .......... 1237 E) Üçüncü kişinin sorumluluğu ..................................................................... 1238

F) İlk peşin sermaye değerindeki artış veya eksilmenin rücu hakkı üzerindeki etkisi.......................................................................................................... 1242

a) Sigortalıya ve hak sahibine bağlanan gelirin kesilmesi durumu ....... 1242

b) Sigortalının iş göremezlik derecesinde artmanın veya azalması durumu.. ............................................................................................. 1243

c) Farklı sigorta kollarına ait gelir ve aylıkların birleşmesi durumu ...... 1245

G) Rücu edilemeyecek ödemeler ................................................................. 1249

2) Emekli Sandığınca Yapılan Ödemeler .......................................................... 1254

3) Özel Sigorta Ödemeleri ............................................................................... 1258

A) Can Sigortaları .......................................................................................... 1258

B) Sorumluluk Sigortaları .............................................................................. 1260

4) İfa Amacını Taşıyan Ödemeler .................................................................... 1262

A) Genel olarak ............................................................................................. 1262

B) İfa amacını taşıyan ödemelerin güncellenerek mahsubu konusunda görüşler ..................................................................................................... 1264

C) Ödemelerin güncellenmesi konusunda görüşümüz ............................... 1274

V- ZARAR GÖRENİN İBRASI VE DAVADAN FERAGATİNİN DİĞER TAZMİNAT SORUMLULARI YÖNÜNDEN SONUÇLARI ............................................................ 1280

1) Zarar görenin ibra ve feragatinin sonuçları ................................................ 1280

A) Genel olarak ............................................................................................. 1280

B) Zarar görenin sorumlulardan birini tam ibra etmesi ............................... 1282

C) Zarar görenin sorumlulardan biri hakkındaki feragati ............................ 1287

2) Zarar görenlerin sorumlulardan biri ile yaptığı ibra sözleşmesinin diğer sorumlulara etkisi ........................................................................................ 1288

A) Zarar görenin trafik sigortacısını ibra etmesinin sonuçları ..................... 1288

B) Zarar görenin sürücüyü ibra etmesinin sonuçları ................................... 1292

C) Zarar görenin işleteni ibra etmesinin sonuçları ....................................... 1294

VI- İNDİRİM VE MAHSUPLARDA SIRA ......................................................... 1295

1) Hatır taşıması indirimi ................................................................................. 1297

2) Müterafik (ortak) kusur indirimi ................................................................. 1298

3) Hesaplanan tazminattan mahsup edilecek ödemeler ................................ 1301

4) İndirim ve ödemelerin mahsubunda farklı sıralamanın tazminat miktarına etkisi ............................................................................................................. 1301

A) Hatır taşıması ve müterafik kusur indirimi önce daha sonra ödemeler mahsup edilmesi durumunda tazminat hesabı ....................................... 1310

B) Önce ödemeler mahsup edilip daha sonra hatır taşıması ve müterafik kusur indirimi yapılması durumunda tazminat hesabı...................................... 1311

ALTINCI BÖLÜM TRAFİK SİGORTASINA KARŞI AÇILAN DAVALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ

I- GENEL OLARAK ZAMANAŞIMI ................................................................... 1313

1) Zamanaşımının ilkeleri................................................................................. 1316

2) Zamanaşımı ile hak düşürücü süre arasında ki farklar ............................... 1317

II- ZAMANAŞIMI SÜRELERİ ............................................................................ 1319

1) İKİ YILLIK KISA SÜRELİ ZAMANAŞIMI ........................................................... 1320

A) Zarar görenin zararı öğrenmesi ............................................................... 1320

B) Zarar görenin tazminat yükümlüsünü öğrenmesi ................................... 1326

2) ON YILLIK KESİN (MUTLAK) SÜRELİ ZAMANAŞIMI ...................................... 1328

3) CEZA ZAMANAŞIMI ...................................................................................... 1329

A) Haksız fiilin aynı zamanda suç teşkil etmesi ............................................ 1335

B) Fiil için ceza kanunlarının öngördüğü zamanaşımı süresi tazminat davasında öngörülen zamanaşımı süresinden daha uzun olmalıdır ...... 1341

III- TAZMİNAT SORUMLULARIN BİRBİRLERİNE RÜCU ve HALEFİYETTE ZAMANAŞIMI ..................................................................................................... 1344

1) Karayolları Trafik Kanunu Hükümlerine Göre Rücu Zamanaşımı ............... 1346

2) Halefiyete Dayalı Rücuda Zamanaşımı ........................................................ 1348

IV- ZAMANAŞIMININ DURMASI ................................................................. 1351

1) TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDA DÜZENLENEN DURMA NEDENLERİ .......... 1353

A) Velayet Süresince, Çocukların Ana Ve Babalarından Olan Alacakları İçin……… .................................................................................................... 1353

B) Vesayet Süresince, Vesayet Altında Bulunanların Vasiden veya Vesayet İşlemleri Sebebiyle Devletten Olan Alacakları İçin .................................. 1354

C) Evlilik Devam Ettiği Sürece, Eşlerin Diğerinden Olan Alacakları İçin ....... 1355

D) Hizmet İlişkisi Süresince, Ev Hizmetlilerinin Onları Çalıştıranlardan Olan Alacakları İçin............................................................................................ 1356

E) Borçlu, Alacak Üzerinde İntifa Hakkına Sahip Olduğu Sürece ................. 1357

F) Alacağı, Türk Mahkemelerinde İleri Sürme İmkânının Bulunmadığı Sürece…. ................................................................................................... 1357

G) Alacaklı ve Borçlu Sıfatının Aynı Kişide Birleşmesinde, Birleşmenin İleride Geçmişe Etkili Olarak Ortadan Kalkması Durumunda, Bu Durumun Ortaya Çıkmasına Kadar Geçecek Sürece ............................................................ 1358

H) Covid 19 Nedeniyle Durma ...................................................................... 1358

2) ZAMANAŞIMI DURMASININ SONUÇLARI ................................................... 1363

V- ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ ..................................................................... 1363

1) ZAMANAŞIMININ KESİLME SEBEPLERİ ....................................................... 1364

A) Borçlunun Fiillerinden Kaynaklanan Kesilme Sebepleri .......................... 1365

B) Alacaklının Eylemlerinden Kaynaklanan Zamanaşımının Kesilme Sebepleri…. ............................................................................................... 1368

a) Alacaklının Mahkemede Dava Açması veya Def’i Yoluyla Alacağını İleri Sürmesi ........................................................................................................ 1369

b) Alacaklının Hakem Huzurunda Dava Açması veya Def’i Yoluyla Alacağını İleri Sürmesi ........................................................................................ 1374

c) Alacaklının İcra Takibinde Bulunması ................................................ 1376

d) Alacaklının İflas Masasına Başvurması .............................................. 1378

C) Adli Makamlarda Gerçekleştirilen Fiillerinden Kaynaklanan Kesilme Sebepleri ................................................................................................... 1378

2) ZAMANAŞIMI KESİLMESİNİN SONUÇLARI .................................................. 1380

A) Zamanaşımı Kesildikten Sonra İşlemeye Başlayacak Yeni Süre Yönünden……. ........................................................................................... 1380

B) Zamanaşımı Kesilmesinin Diğer Şahıslara Etkisi ...................................... 1384

a) Müteselsil borçlular yönünden .......................................................... 1384

b) Bölünemeyen Borçlar Yönünden ...................................................... 1385

c) Kefiller Yönünden ............................................................................... 1386

d) Tazminat Yükümlüsü ve Sigortacı Yönünden .................................... 1386

3) DAVANIN USUL YÖNÜNDEN REDDEDİLMESİ HALİNDE EK SÜRE ............... 1387

VI- TAZMİNAT ALACAĞININ ZAMANAŞIMINA UĞRAMASININ SONUÇLARI 1388

1) Asıl Alacak Bakımından Zamanaşımının Sonuçları ..................................... 1389

2) Asıl Alacağa Bağlı Alacaklar Bakımından Zamanaşımının Sonuçları ........... 1390

VII- ZAMANAŞIMI DEF’İNİN İLERİ SÜRÜLME ZAMANI.................................. 1391

1) Açılan Davada Zamanaşımı Def’inin İleri Sürülmesi ................................... 1392

A) Süresinden sonra verilen cevap dilekçesi ile zamanaşımı def’inde bulunulması .............................................................................................. 1394

B) Islah dilekçesi ile zamanaşımı itirazında bulunulması ............................. 1397

a) Süresinde cevap dilekçesi verilmesi durumunda ıslah ile zamanaşımı def’i… .................................................................................................. 1397

b) Cevap dilekçesi verilmemesi durumunda ıslah ile zamanaşımı def’i 1400

2) Zamanaşımı Def’inin İcra Takibinde İleri Sürülebileceği An ....................... 1403

3) Zamanaşımı Def’inin İflas Yolu ile Takipte İleri Sürülebileceği An .............. 1404

VIII- ZAMANAŞIMINDAN FERAGAT .............................................................. 1405

IX- TALEP EDİLECEK FAİZ TÜRÜ VE BAŞLANGIÇ TARİHİ ................................... 1406

KAYNAKÇA .............................................................................................. 1410

İnsanların hayatın getirdiği risklere karşı bir güvence arayışına girme-leri sigortayı ortaya çıkarmıştır. Motorlu araçların yaygınlaşması ile birlikte trafikte oluşturduğu tehlike ve trafik kazası rizikosunun gerçekleşme sıklığı karayolları motorlu araçlar mali sorumluluk sigortasının zorunlu olmasını gerektirmiştir.

Türk hukuk sisteminde, karayolları trafiğini konu edinen ilk yasa hükmü 03.04.1930 tarihli ve 1580 sayılı Belediye Kanunu’dur. Bu yasa ile belediyelere trafiği düzenleme yetkisi verilmiş ve motorlu araç işletilmesin-den doğacak sorumluluk genel hükümler çerçevesinde kusur sorumluluğu olarak değerlendirilmişti. Daha sonra 6085 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 13.10.1983 tarihinde halen yürürlükte bulunan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu yürürlüğe girmiştir. Karayolları Trafik Kanunu trafik sigor-tası ile ilgili düzenlemelerin temel kaynağını teşkil etmektedir.

Trafik sigortası ile ilgili en önemli düzenlemelerden biri de Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarıdır. Ge-nel Şartlar ile, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca motorlu araç işletenlerine yüklenen hukuki sorumluluk için düzenlenen Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına yönelik ilgililerinin hak ve yükümlü-lüklerine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

Ülkemizde her yıl binlerce trafik kazası olmakta bu kazalarda binlerce insan ölmekte sakat kalmakta, malları ve araçları zarar görmektedir. Kişiler bu zararlarının giderilmesi amacı ile trafik sigortası aleyhine mahkemelere ve sigorta hakemlerine on binlerce tazminat davası açmaktadırlar. Nere-deyse sigorta denilince ilk akla trafik sigortası gelmektedir. Sigortaya dayalı uyuşmazlıkların yüzde seksenini trafik kazalarından doğan tazminat dava-ları oluşturmaktadır.

Kitabımızda, trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davalarında tra-fik sigortasına başvurma şartları ve usulü, trafik sigortasının sorumluluk kapsamı, trafik sigortasının kapsamına aldığı teminat türleri, araç hasarla-rında trafik sigortasının zararları karşılama usul ve esasları, sağlık gideri

teminatının kapsamı ve Genel Şartların hükümlerinin getirdiği sorunlar, ge-çici iş göremezlik kaybı ve geçici bakıcı giderinden trafik sigortasının so-rumluluğu, sakatlanma ve destekten yoksun kalma zararlarından sorumlu-luk, trafik sigortasının teminat altına aldığı zararların tespiti ve tazminatın hesaplanmasında ki usul ve esaslar, trafik sigortasının sorumluluktan kur-tulma şartları, trafik sigortasının teminat kapsamında olmayan riziko ve za-rarlar, trafik sigortasının sigortalısına rücu şartları, tazminatlarda yapılacak indirim ve mahsuplar ile trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davala-rında dava zamanaşımı konusunda konu anlatımı, örnek olaylarla tartışmalı konuların çözümü ile her konu sonunda o konu ile ilgili Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararlarına yer verilmiştir.

Kitabımızın trafik sigortalarından kaynaklanan tazminat davalarında uyuşmazlıkların çözümünde bir soluk getirmesi, hakimlerimiz, sigorta ha-kemlerimiz, avukat meslektaşlarımız, sigorta eksperleri ve bilirkişileri için faydalı bir kaynak olması tek dileğimizdir.

Bu çalışmanın basım ve dağıtımını üstlenen Yetkin Yayınevinin sahibi Sayın Muharrem BAŞER’e, ayrıca kitabı baskıya hazırlayan yayınevinin de-ğerli çalışanlarına titiz ve özverili çalışmaları nedeniyle teşekkür ederim.

Kitabımı sevgili eşim Derya’ya, avukat meslektaşım olan çocuklarım Aykut ve Burak’a armağan ediyorum.

Hüseyin TUZTAŞ

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi Üyesi