Türk Borçlar Hukukunda Ceza Koşulu

İÇİNDEKİLER

İçindekiler

Önsöz  5

Kısaltmalar  13

GİRİŞ

I. KONUNUN TAKDİMİ  17

II. KONUNUN ÖNEMİ  18

III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI  18

I. BÖLÜM:

TÜRK HUKUKU’NDA CEZA KOŞULU

I. CEZA KOŞULU KAVRAMI VE TANIMI  21

A. Kavram  21

B. Tanım  26

C. Kanun Sistematiği İçindeki Yeri  28

II. CEZAİ KOŞULUNUN AMACI, HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULAMA ALANI  29

A. Amacı  29

B. Ceza Koşulunun Hukuki Niteliği  36

C. Ceza Koşulunun Uygulama Alanı  37

1. Genel Olarak  37

2. Ceza Koşuluna Yer Verilen İşlemler  38

3. Ceza Koşuluna Yer Verilemeyen İşlemler  41

III. CEZA KOŞULUNUN UNSURLARI  46

A. Asıl Borcun Mevcut Olması  46

1. Genel Olarak  46

2. Asıl Borcun Konusu  47

3. Asıl Borcun Doğuş Kaynakları  49

4. Asıl Borcun Geçerli Olması  52

a. Genel Olarak  52

b. İptal Edilebilir Borçlar  56

c. Eksik Borçlar  56

B. Ceza Koşulu Olarak Asıl Borçtan Ayrı ve Bağımsız Bir Edimin Bulunması  58

C. Ceza Koşulunun Fer’i Niteliği  60

D. Ceza Koşulunun Sağlar Arası Bir Hukuki İşlem ile Kararlaştırılması  62

IV. CEZA KOŞULUNUN TÜRLERİ  63

A. Seçimlik Ceza Koşulu (İfa Yerine Talep Edilebilen Ceza Koşulu–Alternatif Ceza Koşulu)  64

B. İfaya Eklenen Ceza Koşulu (Gecikme Cezası)  70

C. İfayı Engelleyen Ceza Koşulu (Dönme Cezası – İfa Yerine Ceza Koşulu)  75

V. CEZA KOŞULUNUN BENZER KAVRAMLARDAN FARKI  79

A. Götürü Tazminattan (Kira Tazminatı)  79

B. Temerrüt Faizinden  87

C. Cayma Parasından (Pişmanlık Akçesi–Zamanı Rücu–Cayma Tazminatı)  90

D. Bağlanma Parasından  95

II. BÖLÜM:

İFAYA EKLENEN CEZA KOŞULU

I. İFAYA EKLENEN CEZA KOŞULU ALACAĞININ İLERİ SÜRÜLMESİ  99

A. İfaya Eklenen Ceza Koşulu Alacağının Muaccel Olmadan Önceki Hükümleri  99

1. Genel Olarak  99

2. Miras  99

3. Alacağın Devri  100

4. Borcun Üstlenilmesi  101

5. Haciz  102

6. İflas  102

B. İfaya Eklenen Ceza Koşulunun Muaccel Olması  103

1. Genel Olarak  103

2. Muacceliyet Anı  108

3. Muacceliyet Koşulları  113

a. Genel Olarak  113

b. Asıl Borcun Muaccel Olması  114

c. Asıl Borcun İhlal Edilmesi  116

d. Borçlunun Kusurlu Olması  120

4. İspat Yükü  127

II. İFAYA EKLENEN CEZA KOŞULUNUN HÜKÜMLERİ  128

A. Genel Olarak  128

B. Asıl Alacak ile Ceza Koşulunun Birlikte İstenilmesi  131

C. Ceza Koşulunu Talep Hakkının Düşmesi  141

1. Ceza Koşulundan Açıkça Vazgeçme  142

2. Ceza Koşulundan Zımnen Vazgeçme  144

a. Genel Olarak  144

b. Ceza Koşulunda Zımnen Vazgeçmenin Şartları  149

ba. Asıl Borcun İfasının Taraflarca Kararlaştırılmış Şartlara Uygun Olmaması  149

bb. Kararlaştırılmış Şartlara Uygun Olmayan İfanın Alacaklı Tarafından Kabul Edilmiş Olması  149

bc. Kabul Esnasında Ceza Koşulunun Saklı Tutulmaması  150

bd. Sözleşmeden Dönme Yoluna Başvurulmamış Olması  155

III. İFAYA EKLENEN CEZA KOŞULUNU AŞAN ZARARIN TAZMİNİ  158

A. Genel Olarak  158

B. Ceza Koşulunu Aşan Zararın Tazmininin Şartları  162

1. Ceza Koşulunu Aşan Bir Zararın Bulunması  162

2. Asıl Borcun İhlali ile Zarar Arasında İlliyet Bağının Bulunması  164

3. Borçlunun Kusurlu Olması  165

C. Ceza Koşulunu Aşan Zararın Tazmini İçin Aranan Şartların Değiştirilmesi ve Ceza Koşulunu Aşan Zarar Talebinin Düşmesi  167

1. Ceza Koşulunu Aşan Zararın Tazmini İçin Aranan Şartların Değiştirilmesi  167

2. Ceza Koşulunu Aşan Zararın Tazmininden Vazgeçme  167

3. Asıl Borcu Meydana Getiren Sözleşmeden Dönme  168

4. Dönme Cezası ve Götürü Tazminat Anlaşmasında Ceza Koşulunu Aşan Zararın Tazmini  168

IV. İFAYA EKLENEN CEZA KOŞULUNUN ALACAĞIN DEVRİNE, BORCUN ÜSTLENİLMESİNE KONU EDİLMESİ VE TEMİNATA BAĞLANMASI  168

A. Alacağın Devrine Konu Edilmesi  168

B. Borcun Üstlenilmesine Konu Edilmesi  170

C. Teminata Bağlanması  171

V. İFAYA EKLENEN CEZA KOŞULUNUN ÖZELLİKLE AKARYAKIT BAYİLİĞİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ GÖRÜNÜŞ ŞEKLİ  174

A. Genel Olarak  174

B. Akaryakıt Bayiliği Sözleşmelerinde İfaya Eklenen Ceza Koşulunun Hükümleri  176

III. BÖLÜM:

İFAYA EKLENEN AŞIRI

CEZA KOŞULUNUN İNDİRİLMESİ

I. İFAYA EKLENEN AŞIRI CEZA KOŞULUNUN İNDİRİLMESİ  181

A. Genel Olarak  181

B. Ceza Koşulunun İndirilmesinin Amacı  184

C. Ceza Koşulunun İndirilmesinin Hukuki Niteliği  186

D. Ceza Koşulunun İndirilmesinin Şartları  187

1. Genel Olarak  187

2. Geçerli ve Gerçek Bir Ceza Koşulunun Bulunması  189

3. Ceza Koşulunun Muaccel Olması  193

4. Ceza Koşulunun İfa Edilmemiş Olması  193

5. Ceza Koşulunun Aşırı (Fahiş) Olması  195

a. Genel Olarak  195

b. Aşırılığın Tespitinde Başlıca Ölçütler  196

ba. Alacaklının Menfaatleri  196

bb. Borçlunun Borca Aykırılığının Ağırlığı  198

bc. Borçlunun Kusurunun Ağırlığı ve Alacaklının Ortak Kusuru  199

bd. Tarafların Ekonomik Durumları  200

be. Ceza Koşulu Yükümlüsünün Menfaati  200

bf. Ceza Koşulunun Kararlaştırılma Amacı  201

bg. Asıl Sözleşmenin Türü ve Süresi  202

bh. Asıl Sözleşme İlişkisinden Doğan Bağlılığın Ölçüsü  202

bı. Sözleşmenin Taraflarının Tecrübe Düzeyi  203

6. Yabancı Para Borçlarında Ceza Koşulunun İndirilmesi  203

7. Aşırılığın Tespitinde Esas Alınacak An  204

E. Usul İşlemleri  206

1. Görev  206

2. Hakem  212

3. Yetki  213

4. İndirim Talebinde Bulunma Şekli  213

5. İndirimin Yapılış Şekli  214

6. İndirimin Ölçüsü  216

7. İndirim Kararının Hukuki Niteliği  216

8. İndirim Kararının Hükmü  217

9. Yargılama Giderleri ve İcra–İnkâr Tazminatı  218

F. Ceza Koşulunun İndirilmesinde Tacirlerin Durumu  219

1. Genel Olarak  219

2. Tacirlerde Ceza Koşulunun İndirilmesinin Şartları  222

3. Tacirlerin Ceza Koşulunun Geçersizliğini veya İndirilmesini İleri Sürmesi  228

SONUÇ  239

Kaynaklar  247

Kavram Dizini  257

Özgeçmiş  263