Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı

İçindekiler

Önsöz  5

Kısaltmalar  17

Bölüm 1

ULUSLARARASI HUKUKUN TEMEL NİTELİKLERİ

GİRİŞ  23

A. Hukuk Kavramı  24

1. Toplum ve Düzen  24

2. Hukuk  25

B. Uluslararası Hukuk Kavramı  27

1. Uluslararası Toplum  27

2. Uluslararası Toplumun Hukuku: Uluslararası Hukuk  29

2.1. Uluslararası Hukuk Kurallarının Oluşturulması  29

2.2. Uluslararası Hukuk Kurallarının Uygulanmasının Sağlanması  31

3. Uluslararası Hukukun Gelişimi  33

C. Uluslararası Hukuk–Ulusal Hukuk İlişkisi  35

1. Yaklaşımlar ve Prensipler  36

2. Türk Hukukunda Sistem  39

İngilizce Özet  43

Bölüm 2

ULUSLARARASI HUKUKUN KAYNAKLARI

GİRİŞ  51

A. Bağlayıcı Kaynaklar  53

1. Yapılageliş  53

2. Uluslararası Antlaşmalar  56

3. Hukukun Genel İlkeleri  59

B. Yardımcı Kaynaklar  60

1. Yargı Kararları  60

2. Öğreti  62

C. Diğer Olası Kaynaklar  63

1. Uluslararası Örgütlerin Kararları  63

2. Yumuşak Hukuk  65

3. Hakkaniyet  66

D. Kaynaklar Hiyerarşisi  67

İngilizce Özet  69

Bölüm 3

ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR

GİRİŞ  79

A. Genel Bilgiler  79

1. Antlaşmaların Konumu ve Önemi  79

2. Tanımı  81

B. Antlaşmaların Yapılışı  82

1. Uluslararası Hukuktaki Durum  82

2. Antlaşmaların Yapılmasında Türk Hukukundaki Sistem  85

C. Antlaşmalara Bağlayıcı Güç Kazandırılması  86

1. Uluslararası Hukuktaki Durum  86

2. Türk İç Hukukundaki Durum  87

D. Antlaşmaların Hüküm Doğurması  90

1. Uluslararası Hukuktaki Durum  91

2. Türk İç Hukukundaki Durum  92

E. Uluslararası Antlaşmaların Geçersizliği  93

1. Geçersizlik Nedenlerinin Sınıflandırılması  93

2. Geçersizlik Nedenleri  94

2.1. Mutlak Geçersizlik Nedenleri  95

2.2. Nisbi Geçersizlik Nedenleri  96

3. Geçersizliğin Öne Sürülmesi  97

F. Uluslararası Antlaşmaların Uygulanmasına İlişkin Temel Prensipler ve Antlaşmaların Uygulamadaki Etkileri  98

1. Bazı Temel Prensipler  98

2. Üçüncü Ülkeler İçin Hak ve Yükümlülükler  99

3. Çekinceler  100

4. Uluslararası Antlaşmaların Çatışması  101

G. Uluslararası Antlaşmaların Değiştirilmesi ve Sona Ermesi  101

1. Antlaşmaların Değiştirilmesi  101

2. Antlaşmaların Sona Ermesi  102

İngilizce Özet  105

Bölüm 4

ULUSLARARASI HUKUKTA KİŞİLİK

GİRİŞ  117

A. Uluslararası Hukukta Kişilik Kavramı  117

1. Hukukta Kişilik  117

2. Uluslararası Hukukta Kişilik  118

B. Uluslararası Hukukun Kişileri  119

1. Devlet  119

1.1. İnsan Topluluğu  120

1.2. Ülke  120

1.3. Kurulu Otorite  121

1.4. Bağımsızlık ve Uluslararası Münasebetleri Yürütebilme Yeteneği  122

1.5. Self–Determinasyon Hakkı  124

1.6. Devlet Türleri ve Uluslararası Hukuktaki Etkileri  125

1.7. Devletlerin Tanınması  127

2. Uluslararası Örgütler  130

3. Gerçek Kişiler  131

İngilizce Özet  135

Bölüm 5

DEVLETİN ÜLKESİ

GİRİŞ  143

A. Devletin Ülkesi  143

1. Sınırlar  143

2. Kara Ülkesi  144

2.1. Nehirler, Göller ve Uluslararası Akarsular  146

2.2. Kanallar  150

3. Hava Ülkesi  150

4. Deniz Ülkesi  152

B. Ülkenin Kazanılması ve Kaybedilmesi  152

1. İşgal  152

2. Arazi Oluşumu  153

3. Zamanaşımı  153

4. Fetih ve İlhak  154

5. Yargı Kararları  155

6. Devir (Rıza)  155

İngilizce Özet  157

Bölüm 6

DEVLETİN YETKİSİ

GİRİŞ  167

A. Devletin Cezai Yetkisi  167

1. Ülkesellik Prensibi  169

2. Vatandaşlık Prensibi  169

3. Koruma Prensibi  170

4. Pasif Kişisellik Prensibi  171

5. Evrensellik Prensibi  171

B. Devletin Hukuki Yetkisi  173

1. Devletin Münhasır Yetkileri  174

1.1. Devletin Ülkesel Yetkileri  174

1.2. Ülkesel Yetkisine Genel Sınırlandırmalar  174

1.3. Devletin Ülkesel Yetkisine Özel Sınırlandırmalar  176

1.4. Devletin Ülkesi Dışındaki Münhasır Yetkileri  181

2. Devletin Ortak ve Yarışan Yetkileri  183

İngilizce Özet  185

Bölüm 7

ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU

GİRİŞ  195

A. Deniz Hukukunun Gelişimi ve Deniz Hukuku Kurallarının Kaynakları  196

1. Kısa Tarihçe  196

2. Deniz Hukukunun Kaynakları  199

B. Deniz Alanları  201

1. Devletlerin Egemenliği Altındaki Deniz Alanları  201

1.1. Esas Çizgi  201

1.2. İçsular  204

1.3. Karasuları  206

1.4. Uluslararası Boğazlar  210

1.5. Takımada Devleti ve Takımada Suları  211

2. Devletlerin Bazı Yetkiler Kullandıkları Deniz Alanları  213

2.1. Bitişik Bölge  213

2.2. Kıta Sahanlığı  215

2.3. Münhasır Ekonomik Bölge  218

3. Ada Kavramı ve Adaların Deniz Alanları  220

4. Açık Deniz  222

4.1. Tanımı ve Hukuksal Statüsü  222

4.2. Açık Denizlerde Devletlerin Yetkileri  223

5. Uluslararası Deniz Yatağı  225

6. Deniz Alanlarının Sınırlandırılması  226

İngilizce Özet  231

Bölüm 8

HAVA VE UZAY HUKUKU

ULUSLARARASI HAVA HUKUKU  245

Giriş ve Tarihsel Gelişim  245

A. Hava Sahasının Hukuksal Statüsü  248

1. Ulusal Hava Sahasının Hukuksal Statüsü  248

2. Uluslararası Hava Sahasının Statüsü  250

B. Hava Ulaşım Rejimi  251

1. Uluslararası Hava Sahasında Uçuş Rejimi  251

2. Ulusal Hava Sahasında Uçuş Rejimi  253

C. Hava Sahasından İletişim (Telekomünikasyon) Maksadıyla Yararlanma  256

ULUSLARARASI UZAY HUKUKU  260

Giriş  260

A. Uluslararası Uzay Hukukunun Kaynakları  262

B. Uzay Hukukunun Temel Prensipleri  265

1. Uzaydaki Faaliyetler Uluslararası Hukuk Kurallarınca Düzenlenir  265

2. Uzayın Keşfi ve Kullanımı Bütün Devletlere Açıktır  265

3. Uzaydaki Faaliyetler Bütün Devletlerin Faydasına Olmalıdır  266

4. Uzayın Keşfi ve Kullanımı Barışçıl Olmalıdır  266

5. Uzay ve Gök Cisimleri Üzerinde Egemenlik Kurulamaz  268

6. Faaliyetler, İşbirliği, Dayanışma ve Çıkarlara Saygı Prensiplerine Dayanmalıdır  269

7. Uzaya Gönderilen Araçlar Üzerindeki Hak ve Sorumluluklar Devam Eder  270

8. Uzayın Keşfi ve Kullanımı Çevreye Zarar Vermemelidir  273

9. Astronotların Kurtarılması ve İadesi Yükümlülüğü  274

10. Uzaya Gönderilen Araçlarla İlgili Kayıt Yükümlülüğü  275

İngilizce Özet  277

Bölüm 9

ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU

GİRİŞ  289

A. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Kavramı ve Gelişimi  290

1. İnsan Hakları ve Uluslararası İnsan Hakları Kavramı  290

2. Uluslararası İnsan Hakları Kavramının İçeriği  291

2.1. BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi  291

2.2. Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi  293

2.3. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi  294

2.4. Bölgesel Nitelikli İnsan Hakları Sözleşmeleri  296

2.5. Özel Konulu İnsan Hakları Sözleşmeleri  301

B. İnsan Haklarının Uluslararası Düzeyde Korunması  304

1. Yapılageliş Hukuku  305

2. Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmelerindeki Koruma Sistemleri  305

2.1. Birleşmiş Milletler ve İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması  306

2.2. Avrupa’da İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması  310

2.3. Latin Amerika’da İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması  312

2.4. Afrika’da İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması  314

2.5. Sürekli Arap İnsan Hakları Komisyonu ve İİÖ Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu  315

İngilizce Özet  317

Bölüm 10

ULUSLARARASI HUKUKTA KUVVET KULLANMA

GİRİŞ  327

A. Birleşmiş Milletler Öncesi Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma  327

1. “Haklı Savaş” Kavramı ve Gelişimi  327

2. İki Dünya Savaşı Arası Dönemde Kuvvet Kullanma Yasağına İlişkin Düzenlemeler  330

B. Birleşmiş Milletler Döneminde Kuvvet Kullanma  334

1. Birleşmiş Milletler Statüsü ve Kuvvet Kullanma Yasağına İlişkin Düzenlemeler  334

2. Birleşmiş Milletler Sonrası Kuvvet Kullanma Yasağına İlişkin Gelişmeler  341

İngilizce Özet  347

Bölüm 11

ULUSLARARASI SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU VE ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK

GİRİŞ  355

A. Silahlı Çatışmalar Hukukunun Kuralları  355

1. Gelişimi  355

2. Kurallar ve Sınıflandırılmaları  360

2.1. Yasaklanmış Silahlar ve Savaş Teknikleri  361

2.2. Korunan Kişiler  362

B. Silahlı Çatışmalar Hukuku Kurallarının İhlali ve Sonuçları  365

1. Gerçek Kişilerin (Bireylerin) Cezai Sorumluluğu  366

2. İhlallerden Doğan Suçlar  371

3. Uluslararası Ceza Mahkemesi  376

İngilizce Özet  379

Bölüm 12

DEVLETLERİN ARDIL OLMALARI

GİRİŞ  387

A. Devletlerin Uluslararası Antlaşmalara Ardıl Olması  388

1. Uluslararası Hukukta Durum  388

2. Türkiye ve Devletlerin Ardıl Olması  391

B. Devletlerin Diğer Bazı Konularda Ardıl Olması  392

1. Devletlerin Devlet Mallarına Ardıl Olması  392

2. Devlet Borçları  394

3. Devlet Arşivleri  395

4. Devletin Yönetim Biçimi  396

5. Uyrukluk Bakımından Ardıllık  397

İngilizce Özet  399

Bölüm 13

DEVLETİN SORUMLULUĞU

GİRİŞ  407

A. Sorumluluğun Ortaya Çıkması  408

B. Yükümlülüğün İhlal Edilmesi  409

C. Devlete Yüklenebilme (Bağlanabilme)  410

D. Sorumluluğu Ortadan Kaldıran Haller  415

E. Devlet Sorumluluğunun Uygulanması  416

F. Diplomatik Koruma (Himaye) ve Uyrukluk  418

İngilizce Özet  421

Bölüm 14

ULUSLARARASI UYUŞMAZLIKLARIN

BARIŞÇIL YOLLARLA ÇÖZÜMÜ

GİRİŞ  431

A. Diplomatik Yollar  432

1. Görüşme  432

2. Dostça Girişim ve Arabuluculuk  433

3. Uzlaştırma  434

4. Veri Toplama ve Soruşturma  435

B. Yargısal Yollar  436

1. Mahkeme: Uluslararası Adalet Divanı  436

1.1. Davalarda Karar Verme  438

1.2. Tavsiye Görüşü  440

2. Hakemlik  441

İngilizce Özet  443

Bölüm 15

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

GİRİŞ  453

A. Birleşmiş Milletler’in Temel Nitelikleri  454

1. Birleşmiş Milletler’in Temel Amaçları ve Prensipleri  454

2. Üyelik  455

3. Bütçe  456

B. Birleşmiş Milletler’in Yapısı  457

1. Genel Kurul  458

1.1. Yapısı  458

1.2. Yetki ve Görevleri  460

2. Güvenlik Konseyi  461

2.1. Yapısı  461

2.2. Yetki ve Görevleri  463

3. Ekonomik ve Sosyal Konsey  465

3.1. Yapısı  465

3.2. Yetki ve Görevleri  466

4. Vesayet Konseyi  467

5. Uluslararası Adalet Divanı  468

5.1. Yapısı  468

5.2. Yargı Yetkisi  469

6. Sekreterlik  469

İngilizce Özet  471

Bölüm 16

ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKU

GİRİŞ  479

A. Uluslararası Çevre Hukukunun Gelişimi  479

B. İlkeler ve Yükümlülükler  482

1. Sınır Aşan Zarara Yol Açmama Yükümlülüğü  483

2. Çevresel Etki Değerlendirmesi Yapma Yükümlülüğü  483

3. İhtiyatlılık İlkesi  484

4. Kirleten Öder İlkesi  485

5. Ortak Fakat Farklılaştırılmış Sorumluluklar  485

6. Sürdürülebilir Kalkınma ve Kullanım  486

7. Nesillerarası Hakkaniyet  487

8. Bilgi Verme  487

C. Önemli Alanlar  488

1. Biyolojik Kaynaklar  488

2. Tehlikeli Madde ve Faaliyetler  489

3. Hava ve Atmosfer  490

4. Ozon Tabakası  492

5. İklim Değişikliği ve Küresel Isınma  493

İngilizce Özet  495

Bölüm 17

ULUSLARARASI EKONOMİ HUKUKU

Giriş  507

A. Uluslararası Ekonomi Hukuku Kavramı  508

1. Gelişimi  508

2. Uluslararası Ekonomi Hukukunun Tanımı  512

B. Uluslararası Ekonomi Hukukunun Prensipleri  514

1. Uluslararası Ticarete İlişkin Prensipler  514

1.1. Uluslararası Para Fonu (IMF)  515

1.2. Dünya Bankası  518

1.3. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Antlaşması (GATT)  520

1.4. Dünya Ticaret Örgütü (DT)  522

2. Doğrudan Yabancı Yatırımlar  524

2.1. Kavram ve Gelişimi  524

2.2. Hukuki Prensipler  526

3. Uluslararası Kalkınma  531

3.1. Kavram ve Gelişimi  531

3.2. Hukuki Prensipler  534

4. Uluslararası Ekonomik Yaptırımlar  537

4.1. Kavramsal Çerçeve  537

4.2. Yaptırımlara Dair Kurallar  539

İngilizce Özet  543

Kaynakça  551

Kavramlar Dizini  557