Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu

ÖNSÖZ............................................................................................................................. 5

İÇİNDEKİLER .................................................................................................................... 7

KISALTMALAR................................................................................................................ 13

GİRİŞ.............................................................................................................................. 17

BİRİNCİ BÖLÜM

UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDELERİN

KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ VE TARİHSEL GELİŞİMİ

I. UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDELERİN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ.................... 23

A. Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Kavramları ...................................................... 23

1. Uyuşturucu Madde Kavramı ................................................................... 24

2. Uyarıcı Madde Kavramı........................................................................... 25

3. Psikotrop Madde Kavramı....................................................................... 26

4. Madde Bağımlılığı Kavramı...................................................................... 27

5. Yoksunluk Kavramı .................................................................................. 29

6. Tolerans Kavramı..................................................................................... 30

B. Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Türleri ............................................................. 30

1. Genel Açıklamalar ................................................................................... 30

2. Doğal Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Türleri ........................................... 32

a. Afyon................................................................................................ 33

b. Morfin .............................................................................................. 34

c. Eroin................................................................................................. 34

d. Kodein .............................................................................................. 35

e. Kokain .............................................................................................. 36

f. Crack ................................................................................................ 36

g. Esrar ................................................................................................. 36

h. Marihuana........................................................................................ 37

3. Sentetik Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Türleri ....................................... 38

a. Barbituratlar..................................................................................... 39

b. Amfetaminler ................................................................................... 40

c. Ecstasy (MDMA).............................................................................. 40

d. Captagon.......................................................................................... 41

8 İçindekiler

e. LSD (Halüsinojenler) ........................................................................ 42

g. İnhalants (Uçucular) ........................................................................ 43

II. UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ ............................44

A. Genel Açıklamalar ........................................................................................... 44

B. İlk Çağ Medeniyetlerinde Uyuşturucu ve Uyarıcı Maddeler ........................... 44

C. Batı’da Uyuşturucu ve Uyarıcı Maddeler ........................................................ 48

D. İslam Hukukunda Uyuşturucu ve Uyarıcı Maddeler........................................ 51

E. Türk Hukukunda Uyuşturucu ve Uyarıcı Maddeler......................................... 60

İKİNCİ BÖLÜM

UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDELERİN

KONTROL ALTINA ALINMASI VE YASAKLANMASINA YÖNELİK

ULUSLARARASI DÜZENLEMELER İLE BU ALANDA ÇALIŞMA YAPAN ULUSLARARASI

ÖRGÜTLER

I. GENEL AÇIKLAMALAR........................................................................................67

II. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE SUÇLARINA İLİŞKİN ULUSLARARASI

DÜZENLEMELER ................................................................................................69

A. 1909 Şanghay Afyon Anlaşması ...................................................................... 70

B. 1912 La Haye Afyon Sözleşmesi...................................................................... 71

C. 1914 La Haye Afyon Konferansı ...................................................................... 72

D. 1925 Cenevre Afyon Sözleşmesi ..................................................................... 73

E. 1931 Cenevre Afyon Sözleşmesi ..................................................................... 74

F. Zararlı İlaçların Gayrimeşru Ticaretinin Men’i Hakkındaki 1936 Cenevre

Sözleşmesi....................................................................................................... 74

G. 1946 New York Protokolü ............................................................................... 75

H. Sentetik Uyuşturucu Maddeler Hakkında 1948 Paris Protokolü..................... 76

İ. 1953 New York Afyon Protokolü..................................................................... 77

J. Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesi.......................................... 77

K. 1961 Tek Sözleşmesini Değiştiren 1972 Tarihli Protokol ................................ 79

L. 1971 Psikotrop Maddelere Dair Sözleşme...................................................... 79

M. Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığına Karşı 1988 Birleşmiş

Milletler Sözleşmesi ........................................................................................ 80

III. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE SUÇLARINA YÖNELİK ÇALIŞMA

YÜRÜTEN ULUSLARARASI ÖRGÜTLER................................................................81

A. Uyuşturucu Maddeler Komisyonu (CND) ....................................................... 83

B. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddelerin Kötüye Kullanılmasını

Denetleme Fonu (UNFDAC) ........................................................................... 83

C. Birleşmiş Milletler Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Program (UNDCP) ........ 83

İçindekiler 9

D. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC).................................... 84

E. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)........................................................................... 85

F. Avrupa Konseyi Bünyesindeki Pompidou Grubu ............................................ 85

G. Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığını İzleme Merkezi

(EMCDDA) ....................................................................................................... 86

H. Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı (INTERPOL) ............................................ 86

İ. Avrupa Polisi (EUROPOL) ............................................................................... 88

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NDA

UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇU

I. GENEL AÇIKLAMALAR ....................................................................................... 89

II. YASAL DÜZENLEME .......................................................................................... 91

III. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUN

UNSURLARI ...................................................................................................... 94

A. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Kanunilik

(Tipiklik) Unsuru.............................................................................................. 95

B. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Maddi

Unsurları ....................................................................................................... 100

1. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Fiil

(Hareket) Unsuru................................................................................... 100

a. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya Ruhsata

Aykırı Olarak İmal, İthal veya İhraç Etme (TCK m. 188/1) .............. 104

aa. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak İmal Etmek........................................... 104

bb. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak İthal Etmek........................................... 108

cc. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak İhraç Etmek.......................................... 117

b. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya Ruhsata

Aykırı Olarak Ülke İçinde Satma, Satışa Arz Etme, Başkalarına

Verme, Sevk Etme, Nakletme, Depolama, Satın Alma, Kabul

Etme ve Bulundurma (TCK m. 188/3) ............................................ 120

aa. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak Ülke İçinde Satmak ve Satışa Arz

Etmek ...................................................................................... 120

bb. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak Ülke İçinde Başkalarına Vermek .......... 124

cc. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya Ruhsata

Aykırı Olarak Ülke İçinde Sevk Etmek ve Nakletmek................... 127

10 İçindekiler

dd. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak Ülke İçinde Depolamak ........................ 130

ee. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak Ülke İçinde Satın Almak ....................... 133

ff. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak Ülke İçinde Kabul Etmek ...................... 134

gg. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeleri Ruhsatsız veya

Ruhsata Aykırı Olarak Ülke İçinde Bulundurmak..................... 135

c. Üretimi Resmi Makamların İznine veya Satışı Yetkili Tabip

Tarafından Düzenlenen Reçeteye Bağlı Olan ve Uyuşturucu

veya Uyarıcı Madde Etkisi Doğuran Her Türlü Maddeyi İmal,

İthal veya İhraç Etme, Satma, Satışa Arz Etme, Başkalarına

Verme, Sevk Etme, Nakletme, Depolama, Satın Alma, Kabul

Etme veya Bulundurma (TCK m. 188/6) ........................................ 142

d. Uyuşturucu veya Uyarıcı Etki Doğurmamakla Birlikte,

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Üretiminde Kullanılan ve

İthal veya İmali Resmi Makamların İznine Tabi Olan

Maddeleri İthal, İmal, İhraç, Satma, Satın Alma, Sevk Etme,

Nakletme ve Depolama (TCK m. 188/7) ........................................ 143

2. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Netice

Unsuru................................................................................................... 146

3. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda İlliyet

(Nedensellik) Bağı Unsuru ..................................................................... 148

4. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Faili............ 149

5. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun

Mağduru................................................................................................ 152

6. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Konusu ...... 154

7. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Nitelikli

Halleri .................................................................................................... 160

a. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda

Cezayı Artıran Nitelikli Haller ......................................................... 162

aa. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Verilen veya Satılan

Kişinin Çocuk Olması ............................................................... 162

bb. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddenin Eroin, Kokain,

Morfin, Sentetik Kannabinoid ve Türevleri veya

Bazmorfin Olması.................................................................... 164

cc. Suçun TCK m. 188/4-b’de Belirtilen Yerlerde İşlenmesi.......... 168

dd. Suçun Üç veya Daha Fazla Kişi Tarafından Birlikte veya

Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi .................................. 172

ee. Suçun Failinin Fıkrada Öngörülen Meslek Grupları ile

İştigal Etmesi ........................................................................... 181

İçindekiler 11

b. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda

Cezayı Azaltan Nitelikli Hal: Suçun Maddi Konusunun Üretimi

Resmi Makamların İznine veya Satışı Yetkili Tabip Tarafından

Düzenlenen Reçeteye Bağlı ve Uyuşturucu veya Uyarıcı Etki

Doğuran Maddeler Olması............................................................. 183

C. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Manevi

Unsurları ....................................................................................................... 185

1. Kast ....................................................................................................... 186

2. Taksir..................................................................................................... 195

3. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar (Kast-Taksir Kombinasyonu)....... 197

D. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Hukuka

Aykırılık Unsuru............................................................................................. 199

IV. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUN ÖZEL

GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ........................................................................................203

A. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçuna Teşebbüs............. 204

B. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçuna İştirak .................. 221

C. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda İçtima................ 229

V. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNDA ETKİN

PİŞMANLIK ......................................................................................................247

A. Genel Açıklamalar......................................................................................... 247

B. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Cezayı

Kaldıran Etkin Pişmanlık................................................................................ 249

1. Failin, Kendi İşlediği Yahut İştirak Ettiği Uyuşturucu veya Uyarıcı

Madde İmal ve Ticareti Suçunu Bildirmesi Gerekliliği ........................... 250

2. Etkin Pişmanlık Duygusuyla Suç İhbarının Bizzat Fail Tarafından

Yapılması Gerekliliği .............................................................................. 251

3. Suçun Resmi Makamlar Tarafından Öğrenilmesinden Önce

İhbarda Bulunulması Gerekliliği ............................................................ 252

4. Suç Ortaklarının ve Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin

Saklandığı ya da İmal Edildiği Yerin Yetkili Mercilere Bildirmesi

Gerekliliği .............................................................................................. 254

5. Failin Vermiş Olduğu Bilgilerin, Suça Karışan Diğer Şeriklerin

Yakalanmasını Yahut Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Ele

Geçirilmesini Sağlaması Gerekliliği........................................................ 256

C. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Cezayı

Hafifleten Etkin Pişmanlık ............................................................................. 258

1. Failin, Kendi İşlediği Yahut İştirak Ettiği Uyuşturucu veya Uyarıcı

Madde İmal ve Ticareti Suçunu Bildirmesi Gerekliliği ........................... 259

2. Hizmet ve Yardımın Bizzat Fail Tarafından Gönüllü Olarak

Yapılması Gerekliliği .............................................................................. 259

12 İçindekiler

3. Hizmet ve Yardımın, Soruşturma veya Kovuşturma Makamlarına

Yapılması Gerekliliği .............................................................................. 260

4. Hizmet ve Yardımın, Suçun Resmi Makamlar Tarafından

Öğrenilmesinden Sonra Ancak Mahkemece Hüküm Verilmesinden

Önce Yapılması Gerekliliği ..................................................................... 261

5. Hizmet ve Yardımın, Suçun Ortaya Çıkmasına ya da Diğer Suç

Ortaklarının Yakalanmasına Yönelik Olması Gerekliliği ......................... 263

6. Hizmet ve Yardımın, Sonuca Etkili ve Faydalı Olması Gerekliliği ........... 263

VI. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUN

YAPTIRIMLARI .................................................................................................264

A. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Cezalar .............. 264

1. TCK m. 188/1’de Düzenlenen Suçların Cezaları..................................... 266

2. TCK m. 188/3’de Düzenlenen Suçların Cezaları..................................... 269

3. TCK m. 188/6’da Düzenlenen Suçların Cezaları..................................... 270

4. TCK m. 188/7’de Düzenlenen Suçların Cezaları..................................... 270

B. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Güvenlik

Tedbirleri....................................................................................................... 271

C. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Yabancı

Ülkelerden Alınan Cezaların Etkisi ................................................................ 281

VII. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNUN

SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA USULÜ ........................................................290

VIII. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇUNDA

ZAMANAŞIMI ..................................................................................................306

A. Genel Açıklamalar ......................................................................................... 306

B. TCK m. 188/1’de Düzenlenen Suçların Zamanaşımı...................................... 308

C. TCK m. 188/3’de Düzenlenen Suçların Zamanaşımı...................................... 310

D. TCK m. 188/6’da Düzenlenen Suçların Zamanaşımı...................................... 311

E. TCK m. 188/7’de Düzenlenen Suçların Zamanaşımı...................................... 312

SONUÇ......................................................................................................................... 313

KAYNAKLAR ................................................................................................................. 321