Halka Arz Kavramı ve Halka Arzda Kullanılan Satış Yöntemleri

TM155
Halka Arz Kavramı ve Halka Arzda Kullanılan Satış Yöntemleri
Av. Senem MUTLU UŞAKLI
2010 Baskı, XLII+244 Ciltli,  
ISBN 978-605-4002-88-7 

BİRİNCİ BÖLÜM

İHRAÇ ve HALKA ARZ KAVRAMLARI


I. İHRAÇ 5
A. GENEL OLARAK 5
B. FİNANSAL (MALİ) PİYASALAR 5
1. Para Piyasaları 6
2. Sermaye Piyasaları 7
C. SERMAYE PİYASALARI 9
1. Birinci El Piyasaları 9
2. İkinci El Piyasaları 10
3. Sermaye Piyasalarının Fonksiyonu 11
D. İHRAÇ KAVRAMININ TANIMI 12 
E. İHRAÇÇI KAVRAMI 13
1. Anonim Ortaklıklar 14
a. Tanımı 14
b. Düzenlendikleri Mevzuat Açısından Sınıflandırılmaları 15
aa. Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Anonim 
Ortaklıklar 15
bb. Özel Kanunla Kurulmuş veya Hakkında Özel Kanun
Çıkarılmış Anonim Ortaklıklar 15
cc. Özel Kanunlara ve İlgili Mevzuata Tabi Anonim 
Ortaklıklar 15
c. Halka Açık Anonim Ortaklık 17
aa. Pay Senetleri Halka Arz Edilmiş Olan Anonim
Ortaklıklar 18
bb. Pay Senetleri Halka Arz Edilmiş Sayılan Anonim 
Ortaklıklar 19
2. Kamu İhraççıları 25
3. Yabancı İhraççılar 26
F. İHRAÇ İŞLEMİNİN KONUSU: SERMAYE PİYASASI
ARAÇLARI 27
1. Menkul Kıymetler 29
a. Tanımı ve Unsurları 29
b. Menkul Kıymet Niteliğinde Olduğu Kabul Edilen Sermaye
Piyasası Araçları 40
2. Diğer Sermaye Piyasası Araçları 41
G. İHRAÇ İŞLEMLERİNDE KULLANILAN SATIŞ 
MODELLERİ 43
1. Halka Arz Yoluyla Satış 43
2. Halka Arz Edilmeksizin Satış (Tahsisli Satış) 44
a. Türk Hukukunda Halka Arz Edilmeksizin Satış 45
b. ABD Hukukunda Halka Arz Edilmeksizin Satış 50
II. HALKA ARZ 54
A. YASAL TANIM 54
1. Türk Hukukunda 54
a. Genel Halka Arz 55
b. Halkın Bir Anonim Ortaklığa Katılmaya veya Kurucu 
Olmaya Davet Edilmesi 56
aa. Şirkete Ortak Olma 56
bb. Şirkete Kurucu Olma 56
c. Hisse Senedinin Borsa veya Teşkilatlanmış Sair Piyasalarda
Devamlı İşlem Görmesi Hali 57
d. Halka Açık Anonim Ortaklıkların Sermaye Artırımları
Dolayısıyla Paylarının veya Hisse Senetlerinin Satışı 58
e. Halka Arz Varsayımı 60
2. Karşılaştırmalı Hukukta 60
a. ABD Hukukunda 60
b. AB Hukukunda 61
B. HUKUKİ NİTELİĞİ 62
C. HALKA ARZIN ŞEKLİ 67
1. Doğrudan Halka Arz 68
2. Aracı Kuruluşlar Vasıtasıyla Halka Arz 68
a. Yüklenimsiz Aracılık Sözleşmeleri (En İyi Gayret Aracılığı
Sözleşmeleri) 71
b. Yüklenimli Aracılık Sözleşmeleri 74
aa. Bakiyeyi Yüklenim Sözleşmeleri 74
bb. Tümünü Yüklenim Sözleşmeleri 75
c. Karma Türler 77
aa. Kısmen En İyi Gayret, Kısmen Bakiyeyi Yüklenim 
Sözleşmeleri 78
bb. Kısmen En İyi Gayret, Kısmen Tümünü Yüklenim 
Sözleşmeleri 78
cc. Kısmen Tümünü Kısmen Bakiyeyi Yüklenim 
Sözleşmeleri 78
D. HALKA ARZIN TÜRLERİ 78
1. Birinci El Piyasasında Halka Arz 79
a. Hisse Senetlerinin Birinci El Piyasasında Halka Arzı 79
aa. Tedrici Kuruluş Esnasında Halka Arz 79
bb. Sermaye Artırımı Yoluyla Halka Arz 80
b. Hisse Senetleri Dışında Kalan Sermaye Piyasası Araçlarının
Birinci El Piyasasında Halka Arz Edilmesi 81 
2. İkinci El Piyasasında Halka Arz 82
3. Karma Halka Arzlar 83 
E. HALKA ARZDA BULUNMANIN ETKİLERİ 84
1. Halka Arzın Makroiktisadi ve Mikroiktisadi Etkileri 84
a. Halka Arzın Makroiktisadi Fonksiyonu: Mülkiyetin Küçük
Yatırımcı ile Paylaşılması 84
b. Halka Arzın Mikroiktisadi Fonksiyonu: Finansman 
Sağlama 84
2. Halka Arzda Bulunmanın Şirket Açısından Etkileri 85
a. Halka Arzda Bulunmanın Şirket Açısından Olumlu
Sonuçları 85
aa. İhraççı Ortaklığın Prestijinin Artması 85
bb. Hisse Senetlerinin Likit Enstrüman Niteliği
Kazanması 86
cc. Kayıtlı Sermaye Sistemine Geçilebilmesi 86
dd. Oydan Yoksun Hisse Senedi İhraç Etme İmkânı 91
b. Halka Arzda Bulunmanın Şirket Açısından Doğurduğu
Yükümlülükler 92
aa. SPKn’nun ve diğer Mevzuatın Öngördüğü 
Yükümlülüklere Tabi Olma 92
bb. Kâr Dağıtma Zorunluluğu 93
cc. Kamuyu Aydınlatma Yükümlülüğü ve Özel Durum
Açıklamaları 95
dd. Bağımsız Denetime Tabi Olma 100
ee. Reklâm ve İlanlarda Özel Düzenlemelere Tabi Olma 101
c. Halka Arzda Bulunmanın Şirket Açısından Olumsuz
Sonuçları 103
aa. Ortaklığın Kontrolünün El Değiştirmesi Tehlikesi 103

İKİNCİ BÖLÜM

HALKA ARZ SÜRECİ VE HALKA ARZDA UYGULANAN 
SATIŞ YÖNTEMLERİ






I. HALKA ARZ SÜRECİ 105
A. KAYDA ALMA 105
1. Kayda Aldırma Zorunluluğu 105
a. Türk Hukukunda 105
aa. Tanım ve İşleyiş 105
bb. Kayda Alma Sistemi ve İzin Sisteminin
Karşılaştırılması 109
cc. Raf Kayıt Sistemi 111
b. ABD Hukukunda Kayda Alma Sistemi 115
aa. Kayda Alınma Başvurusundan Önceki Dönem 118
bb. Bekleme Dönemi 122
cc. Kayda Alma Başvurusunun Geçerlilik Kazanmasından
Sonraki Dönem 129
2. Kayıt Başvurusu için Gereken Belgeler 129
3. Payların Halka Arzında Kayıt 129
a. Mevcut Hisse Senetlerinin Halka Arzında 129
b. Halka Açık Olmayan Ortaklıkların Paylarının Sermaye
Artırımı Yoluyla Halka Arzında 130
c. Halka Açık Ortaklıkların Sermaye Artırımları Yoluyla 
Halka Arz 131
d. Satılamayan Hisse Senetlerinin Satın Alınacağının Taahhüt
Edilmesi 131
aa. Esas Sermaye Sistemine Tabi Anonim Ortaklıklarda 132
bb. Kayıtlı Sermaye Sistemine Tabi Anonim Ortaklıklarda 134
4. Borçlanma Araçlarının Halka Arzında Kayıt 135
5. Kayda Alma Başvurusunda Bulunmamanın Sonuçları 136
a. Hukuki Yönden 136
b. Cezai Yönden 137 
B. İZAHNAME VE SİRKÜLER 137
1. İzahnamenin Tanımı ve İçeriği 137 
a. Tanım 137
b. İçerik 139
2. Sirkülerin Tanımı ve İçeriği 141
a. Tanım 141
b. İçerik 142
3. İzahname ve Sirkülerin Hazırlanması ve Değişiklikler 143
4. İzahname ve Sirkülerde Yer Alan Bilgilerden Doğan Hukuki
Sorumluluk 145
5. ABD Hukukunda İzahname ve Sirküler 150
a. İzahname ve Sirkülerin Tanımı, İçerikleri ve Fonksiyonları 150 
b. İzahname ve Sirkülerden Doğan Hukuki Sorumluluk 151
6. AB Hukukunda İzahname ve Sirküler 153
a. 28 Mayıs 2001 tarih ve 2001/34 EC sayılı “Menkul 
Kıymetlerin Resmi Borsa Kotuna Kabulü ve Kota Alınacak
Menkul Kıymetler Hakkında Açıklanacak Bilgilere İlişkin
Yönerge” (“2001/34 sayılı Yönerge”) 154
b. 4 Kasım 2003 tarih ve 2003/71 EC sayılı “Halka Arz 
İşlemlerinde Kullanılacak İzahnameler Hakkında
Yönerge”dir (“2003/71 sayılı Yönerge”) 157 
II. HALKA ARZ PROSEDÜRÜNDE SATIŞ 162
A. TEMEL İLKELER 162
1. Satış Süresi 162
2. Yüklenimin Zorunlu Hale Getirilmesi 162
3. Tam ve Nakden Ödeme İlkesi 163
4. Halka Arzda Aracı Kuruluşların Başlıca Yükümlülükleri 166
5. Halka Arzda İşlem Sınırlamaları 167
6. Kamuyu Aydınlatmaya İlişkin Esaslar 170
7. Halka Arzda Uygulanacak Teşvikler 172
B. HALKA ARZDA ÖN TALEP TOPLAMA 173 
III. SATIŞ ve SATIŞ YÖNTEMLERİ 174
A. SATIŞ YÖNTEMLERİ 174
1. Belirli Satış ve Dağıtım Yöntemleri ile Bunlara Uyma 
Zorunluluğu Olan Ortaklıklar 177
2. Talep Toplama Yöntemi 179
a. Talep Toplama Yönteminin Çeşitleri 180
aa. Sabit Fiyatla Talep Toplama Yöntemi 180
bb. Fiyat Teklifi Alma Yoluyla Talep Toplama Yöntemi 182
cc. Fiyat Aralığı Yoluyla Talep Toplama Yöntemi 182
b. Talep Formu ve Talep Toplama Süresi 182
c. Senet Bedellerinin Yatırılması 184
d. Dağıtım İlkeleri 184
aa. Sabit Fiyatla veya Fiyat Aralığı Yoluyla Talep Toplama
Yöntemlerinde Dağıtım İlkeleri 185
bb. Fiyat Teklifi Alma Yoluyla Talep Toplama Yönteminde
Dağıtım İlkeleri 186
e. Dağıtım Listesinin Kesinleşmesi, Karşılanamayan Talepler 
ve Teslim 188
3. Talep Toplamaksızın Satış Yöntemi 189
4. Borsa’da Satış Yöntemi 190
a. “Borsa”nın Tanımı 192
b. Borsa’ya Kote Edilebilen Menkul Kıymetler 195
aa. Ortaklık Haklarını Temsil Eden Menkul Kıymetlerin 
İlk Kotasyonu 197
bb. Borçluluğu Temsil Eden Menkul Kıymetlerin 
Kotasyonu 200
5. Karşılaştırmalı Hukuklarda Halka Arzda Kullanılan Satış
Yöntemleri 201
a. AB Hukuku’nda 201
b. ABD Hukuku’nda 205
B. EK SATIŞ 208
1. Tanımı ve Uygulaması 208
2. Ek Satış Hakkının Ek Alım Hakkından Farkı 211
a. Ek Alım Hakkının Tanımı ve Uygulaması 211
aa. Ek Alım Hakkının Kullanılması 213
bb. Ek Alım Hakkının Kullanılmaması 214
b. Ek Alım Hakkının Ek Satış Hakkından Farkları 215
c. ABD Hukukunda Ek Alım Hakkı 216
C. SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ TESLİMİ VE SATIŞ
SONUÇLARININ KURUL’A BİLDİRİLMESİ 217
1. Sermaye Piyasası Araçlarının Teslimi 217
2. Satış Sonuçlarının Kurul’a Bildirilmesi 219
D. FİYAT İSTİKRARI SAĞLANMASI 219 
1. Tanımı 219
2. Türleri 224


SONUÇ 226

KAYNAKÇA 235