Sermaye Şirketlerinde Nev'i Değişikliği ve Vergisel Boyutu

Merve Ayçe ÖZMERİÇ

2020/04 1. Baskı, 145 Sayfa

ISBN 978-605-05-0579-5

Günümüzde sermaye şirketleri ekonomik ve ticari gereksinimler başta olmak üzere, bünyelerindeki ihtiyaçlar sebebiyle nev’i değişikliği yoluna gitmektedirler. Bu aşamada şirketlerin nev’i değişikliği işleminin tamamlanması için gerekli şartların sağlanması ve mevzuatta belirtilen yükümlülüklere uyulması gerekmektedir.

Şirketlerin nev’i değişikliği yaparken, bu işlemin vergilendirmeye tabi olup olmayacağı ya da hangi hallerde vergilendirmeye tabi olacağı şirketler bakımından önem taşımaktadır. Böylelikle bu çalışma ile gerek nev’i değiştirme kurumunun nasıl işletileceği, gerekse nev’i değişikliği işleminin vergilendirmeye tabi olup olmayacağının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Sermaye şirketlerinin farklı neviden olmaları da vergisel yükümlülüklerde farklılıklara yol açmakta olduğundan, çalışmada nev’i değişikliğinin bu kapsamda değerlendirilmesi ile de konu farklı bir bakış açısından ele alınmaya çalışılmıştır. Çalışmanın bu sebeple nev’i değişikliği yapacak veyahut bu yönde planlaması olan şirketler bakımından yol gösterici ve bilgilendirici olacağını düşünmekteyiz. Ayrıca, çalışmanın özellikle nev’i değişikliğinin vergisel boyuttaki etkileri konusunda, getirilecek dü­zenlemelere ışık tutmak açısından yararlı olacağı umut edilmektedir.

Tez hazırlama sürecinde manevi desteğini eksik etmeyen annem ve ağabeyim ile her türlü desteği ile yanımda olan fakülte arkadaşım Arş. Gör. Nida Malbeleği’ ne yardımlarından ötürü çok teşekkür ederim.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ5

KISALTMALAR LİSTESİ11

GİRİŞ13

BİRİNCİ BÖLÜM
TİCARET HUKUKU UYARINCA
SERMAYE ŞİRKETLERİNDE NEV’İ DEĞİŞİKLİĞİ

1.1.Şirket Türleri15

1.2.Sermaye Şirketleri18

1.3.Sermaye Şirketlerinin Türleri ve Özellikleri19

1.3.1.Anonim Şirket19

1.3.2.Limited Şirket22

1.3.3.Anonim Şirket ile Limited Şirket Arasındaki Farklar23

1.3.4.Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket24

1.4.Nev’i Değişikliği25

1.4.1. Tanımı25

1.4.2.Nev’i Değişikliği Tercihinin Sebepleri26

1.4.3.Nev’i Değişikliği Çeşitleri27

1.4.3.1. Devredici Nev’i Değişikliği27

1.4.3.2. Biçim Değiştirici Nev’i Değişikliği28

1.4.4.Nev’i Değişikliği ve Birleşmenin Farkları29

1.4.5.Türk Ticaret Kanunu’nda Nev’i Değişikliği Düzenlemesi31

1.4.6.Nev’i Değiştirmede Hâkim Olan İlkeler34

1.4.6.1. Nev’i Seçmede Sınırlı Özgürlük İlkesi34

1.4.6.2. Nev’i Değiştirmede Devamlılık İlkesi35

1.4.6.3. Nev’i Değiştirmede Süreklilik İlkesi36

1.4.7.Nev’i Değişikliği İçin Yapılması Gereken İşlemler37

1.4.7.1.Şirket Esas Sözleşmesinin Seçilen Türe Göre Düzenlenmesi37

1.4.7.2. Bilanço Hazırlanması38

1.4.7.3. Tür Değiştirme Planının Hazırlanması40

1.4.7.4. Tür Değiştirme Raporu40

1.4.7.5. Tür Değiştirmenin Denetlenmesi41

1.4.7.6. Tür Değiştirme Belgelerinin Ortakların İncelemesine Sunulması41

1.4.7.7. Alacaklıların ve Çalışanların Korunması41

1.4.7.8. Tür Değiştirme Kararının Alınması45

1.4.7.9. Tür Değiştirmenin Tescili ve İlanı46

1.4.8.Nev’i Değiştirme İşlemine Karşı Yargı Yolları47

1.4.8.1.İptal Davası47

1.4.8.2.Denkleştirme Akçesi Talebi48

1.4.8.3.Sorumluluk Davası49

İKİNCİ BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU KAPSAMINDA
NEV’İ DEĞİŞİKLİĞİ

2.1.Yapısal Değişikliklerin Vergilendirilmesi53

2.2.Kurumlar Vergisi Kanunu Kapsamında Nev’i Değişikliği55

2.2.1. “Devir” Hükmünde Sayılan Vergisiz Nev’i Değişikliği57

2.2.2. “Devir” Şartlarını Taşımayan Vergili Nev’i Değişikliği62

2.3.Kurumlar Vergisi Beyannamesi ve Taahhütname   İbrazı65

2.4.Geçmiş Yıllara Ait Zararların Mahsubu70

2.5.Kurum Kazancının Vergilendirilmesindeki KVK md.5/1-e İstisna Uygulamasının Nev’i Değiştirme Bakımından Değerlendirilmesi76

2.6.Yatırım İndirimlerinin Akıbeti80

2.7.Devir Giderleri80

2.8. Anonim Şirketin Yurt Dışı İştirak Hisselerini Elden Çıkarması
Halinde İştirak Kazancının Vergilendirilmesi80

2.9. Emisyon Priminin Vergilendirilmesi85

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DİĞER VERGİ TÜRLERİ İLE VERGİ USUL KANUNU VE
AMME ALACAKLARINDAN SORUMLULUK BAKIMINDAN
NEV’İ DEĞİŞİKLİĞİ

3.1. Gelir Vergisi Bakımından Nev’i Değişikliği89

3.1.1.Muhtasar Beyannamesi İbrazı Yükümlülüğü89

3.1.2.Ücretli Çalışanların Gelir Vergisi Matrahının Tespiti90

3.1.3. Ortakların Hisse Devri Neticesinde Değer Artış Kazancı Kapsamında Vergilendirilmesi91

3.1.4.Değer Artış Kazancının Vergilendirilmesinde Nev’i Değişikliğinin Etkisi97

3.2.Katma Değer Vergisi Bakımından Nev’i Değişikliği102

3.2.1.Devir Halinde Katma Değer Vergisi İstisnası102

3.2.2.Katma Değer Vergisi Beyannamesi İbraz Yükümlülüğü106

3.2.3.Katma Değer Vergisi İndirimi107

3.2.4.Katma Değer Vergisi İstisnası108

3.2.5.Ortakların Hisse Devri Neticesinde Katma Değer Vergisi Kapsamında Vergilendirilmesi109

3.3.Damga Vergisi Bakımından Nev’i Değişikliği111

3.4.Harç Ödeme Yükümlülüğü Bakımından Nev’i Değişikliği114

3.5.Banka Sigorta Muamele Vergisi Bakımından Nev’i Değişikliği117

3.6.Özel Tüketim Vergisi Bakımından Nev’i Değişikliği117

3.7.Vergi Usul Kanunu Bakımından Nev’i Değişikliği118

3.7.1.Defterlerin Tasdiki ve Bildirim Yükümlülüğü118

3.7.2.Yenileme Fonu122

3.7.3.Amortisman Uygulaması123

3.7.4.Enflasyon Düzeltme Hesapları124

3.8.Amme Alacaklarından Sorumluluk Bakımından Nev’i Değişikliği125

3.8.1. Amme Alacakları Bakımından Nev’i Değişikliği125

3.8.2. Ortakların ve Kanuni Temsilcilerin Şirketin Amme Borçlarından Kaynaklanan Vergisel Yükümlülüğünün Karşılaştırılması126

SONUÇ133

KAYNAKÇA139