| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Fatih DİLER |
| Baskı Tarihi | 2021/04 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 171 |
Devlet, bir kara parçası ve ulus üzerinde gözetim ve idare gibi görevler yürütmek üzere kurulmuş olan bir aygıttır. Devletin ülkesi üzerinde hâkimiyet kurabilmesinin kaynağı ise şüphesiz egemenlik kudretidir. Anılan egemenlik kuvvetinin devlete sağladığı bir takım yetkiler mevcuttur. Vergilendirme yetkisi de temel olarak devletin egemenlik kudretinden kaynaklanan ve devlete kişilerin mülkiyetleri üzerinde zor kullanma yetkisi veren bir ayrıcalıktır. Vergilendirme yetkisinin kullanımında meydana gelebilecek keyfilik ve ayrımcılık endişesi vergilendirme yetkisinin tarihinde önemli rol oynamıştır. Önceleri krala ya da hükümdara ait olan bu yetki egemen iradeye sahip olunması nedeniyle mutlak bir şekilde uygulanırken çeşitli çabalar sonucunda yasama organlarına geçmiştir. Böylece vergilendirme yetkisinin anayasalar tarafından devlete tanınmış bir hak halini almasının en büyük adımı atılmıştır. Vergilendirme yetkisinin kullanımına ilişkin hususların anayasalarda belirlenebilmesi ise bu yetkinin sınırlarının açık ve net bir şekilde çizilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda hukuk devleti ve sosyal devlet ilkeleri devreye girmektedir. Bu ilkeler genel, kişilik dışı, adil, hakkaniyetli ve eşitlikçi vergi politikaları oluşturmak açısından iktidarın uyması gereken kuralların mükellefler tarafından öngörülebilir bir şekilde belirlenmesini sağlamaktadır. Hukuk devleti ilkesi ile vergilendirme yetkisini kullanırken üstün kamu gücünü kullanan devletin güçsüz konumda olan mükelleflere hukukla bağlı şekilde muamele etmesi hedeflenir. Bu ise vergilerin yasalar ile konulması, kaldırılması ve değiştirilmesi, genel ve eşit, kişiler tarafından öngörülebilir ve hukuki güvenlik ilkesi çerçevesinde vergilendirme yapılması gibi araçlar ile gerçekleşebilir. Ancak vergilendirme yetkisinin kullanımında hukuk devleti ilkesi tek başına yeterli değildir. Yalnızca bahsedilen araçların anayasalarda öngörülmesi adaletli ve kişiler arasında imkân eşitliği yaratan bir toplum sistemi yaratamaz. Bu noktada sosyal devlet ilkesi ön plana çıkmaktadır. Sosyal devlet ilkesi ve hukuk devleti ilkesi birlikte uygulanarak vergi adaletinin sağlandığı, kişilerin ödeyebileceği yükten daha fazlası altına sokulmadığı müreffeh bir devlet anlayışı ile hukukun üstünlüğünün hâkim kılındığı bir vergi sistemi oluşturulmuş olacaktır.
Bu çalışma Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Mali Hukuk Tezli Yüksek Lisans programı kapsamında yazılan ve kabul edilen tez çalışmasından ibarettir. Bu itibarla eserin ortaya çıkmasında en büyük desteği sağlayan tez danışmanım saygıdeğer hocam Prof. Dr. Serdar ALTINOK’a ve tez jürimde yer alan kıymetli hocalarım Prof. Dr. Hilmi ÜNSAL ve Prof. Dr. Yusuf Ziya TAŞKAN’a teşekkürlerimi bir borç bilirim.
Öte yandan tüm tez çalışmam boyunca desteklerini hiç esirgemeyen kıymetli eşim ve değerli idare hukukçusu Araştırma Görevlisi Kübra İmran DİLER’e, İstanbul Vergi Mahkemesi’nde görev yaptığım sürede eleştirileri ile çalışmaya katkı sağlayan Hâkim Cihan BAYDERE’ye, Adalet Bakanlığı’nda birlikte görev yaptığım değerli mesai arkadaşlarım Hâkim Faruk GÖKER ve Hâkim Mehmet Emre ŞİMŞEK’e en içten şükranlarımı sunarım.
ÖZET 5
ABSTRACT 7
ÖNSÖZ 11
İÇİNDEKİLER 13
KISALTMALAR 17
1. GİRİŞ 19
2. VERGİLENDİRME YETKİSİ VE GELİŞİMİ 23
2.1. Vergilendirme Yetkisi 23
2.1.1. Vergilendirme Yetkisi Kavramı 23
2.1.2. Vergilendirme Yetkisinin Kapsamı 24
2.1.2.1. Dar anlamda vergilendirme yetkisi 24
2.1.2.2. Geniş anlamda vergilendirme yetkisi 26
2.2. Vergilendirme Yetkisinin Kullanılması 26
2.2.1. Üniter Devletlerde Vergilendirme Yetkisinin Kullanılması 26
2.2.2. Federal Devletlerde Vergilendirme Yetkisinin Kullanılması 27
2.3. Vergilendirme Yetkisinin Batıdaki ve Türkiye’deki Gelişimi 29
2.3.1. İngiltere’deki Gelişmeler 29
2.3.1.1. Magna Carta (1215 tarihli büyük ferman) 30
2.3.1.2. Haklar dilekçesi (1628) 33
2.3.1.3. Haklar bildirisi (1689) 35
2.3.2. Almanya’daki Gelişmeler 36
2.3.3. Fransa’daki Gelişmeler 37
2.3.3.1. Fransız ihtilali öncesi Fransa’da vergilendirme yetkisi 37
2.3.3.2. Fransız İhtilali sonrası vergilendirme yetkisi 38
2.3.4. Amerika Birleşik Devletlerindeki Gelişmeler 40
2.3.4.1. Pul kanunu kongresi bildirgesi 41
2.3.4.2. İlk kıtasal kongre bildirgesi 42
2.3.4.3. Virginia haklar bildirgesi 43
2.3.5. Türk Hukukunda Vergilendirme Yetkisine İlişkin Gelişmeler 44
2.3.5.1. Osmanlı Devleti’nde vergilendirme yetkisi 47
2.3.5.1.1. Sened-i ittifak 48
2.3.5.1.2. Tanzimat fermanı 49
2.3.5.1.3. Islahat fermanı 50
2.3.5.2. Türk anayasalarında vergilendirme yetkisi 51
2.3.5.2.1. Kanun-i esasi 51
2.3.5.2.2. 1921 anayasası 52
2.3.5.2.3. 1924 anayasası 53
2.3.5.2.4. 1961 anayasası 53
2.3.5.2.5. 1982 Anayasası 54
2.4. Türk Hukukunda Vergilendirme Yetkisinin Temeli ve İşlevi 59
2.4.1. Vergilendirme Yetkisinin Yasama Organı Tarafından
Kullanılması 62
2.4.2. Vergilendirme Yetkisinin Yürütme Organı Tarafından
Kullanılması 63
3. TÜRK HUKUKUNDA VERGİLENDİRME YETKİSİNİN
SINIRLANDIRILMASINDA HUKUK DEVLETİ İLKESİ 67
3.1. Genel Olarak Hukuk Devleti İlkesi 67
3.2. Vergilendirme Yetkisinin Sınırlandırılmasında Hukuk Devleti
İlkesinin Unsurları 68
3.2.1. Vergilerin Kanuniliği İlkesi 68
3.2.2. Vergilendirmede Eşitlik ve Genellik İlkesi 72
3.2.2.1. Yargı kararlarında vergide eşitlik ve genellik ilkesi 78
3.2.3. Hukuki Güvenlik İlkesi 83
3.2.3.1. Vergilendirmede belirlilik ilkesi 84
3.2.3.2. Vergi kanunlarının geçmişe yürümezliği 87
3.2.3.3. Kıyas yasağı 91
3.2.4. Temel Hak ve Hürriyetler Açısından Sınırlamalar 93
3.2.4.1. Özel hayatın gizliliği 95
3.2.4.2. Çalışma ve sözleşme özgürlüğü 97
3.2.4.3. Mülkiyet ve miras hakkı 99
3.2.4.4. Başvurma hakkı ve yargısal denetim 103
3.2.4.4.1. İdari başvuru hakkı 104
3.2.4.4.2. Vergilendirme yetkisinin yargısal denetimi 106
3.2.4.4.2.1. Vergi, Bölge İdare
Mahkemeleri ve Danıştay
tarafından yapılan yargısal
denetim 106
3.2.4.4.2.2. Vergi yasalarının Anayasa
Mahkemesi tarafından
yargısal denetimi 110
3.2.5. Yasal İdare İlkesi 111
4. TÜRK HUKUKUNDA VERGİLENDİRME YETKİSİNİN
SINIRLANDIRILMASINDA SOSYAL DEVLET İLKESİ 113
4.1. Genel Olarak Sosyal Devlet İlkesi 113
4.1.1. 1982 Anayasasında Sosyal Devlet İlkesi 115
4.1.1.1. Anayasa ve ekonomi düzeni 119
4.2. Sosyal Devlet İlkesinin Vergilendirme Yetkisini Sınırlandıran
Hukuki Araçları 123
4.2.1. Mali Güce Göre Vergilendirme İlkesi 125
4.2.1.1. Mali güce ulaşabilmek için başvurulan yöntemler 129
4.2.1.1.1. Artan oranlı vergi tarifeleri 129
4.2.1.1.2. En az geçim indirimi 132
4.2.1.1.3. Ayırma ilkesi 133
4.2.1.1.4. Sosyal amaç taşıyan vergi muafiyet ve
istisnaları 134
4.2.2. Gelir ve Servetin Yeniden Dağılımında Vergilendirme 135
4.2.3. Vergi Yükünün Dengeli ve Adaletli Dağılımı 139
4.2.4. Planlı Kalkınma Hedefi ve Vergilendirme 140
4.3. Sosyal Devlet İlkesinin Vergilendirme Yetkisini Sınırlamada Hukuki
Etkisi 143
4.3.1. Mali Gücü Aşan Vergi Yükü Yüklenmesi 143
4.3.2. Planlı Kalkınma ve Sosyal Adalet Arasındaki Çelişki 145
4.3.3. Gelirin ve Servetin Yeniden Dağılımında Adaletsizlik 146
4.4. Vergilendirme Yetkisi Bağlamında Hukuk Devleti ve Sosyal Devlet
İlkeleri Arasındaki İlişki 147
5. SONUÇ VE ÖNERİLER 153
KAYNAKLAR 159
ÖZGEÇMİŞ 173
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
