Viyana Satım Antlaşması’nda Sözleşmenin Kurulması

MH362
Viyana Satım Antlaşması’nda Sözleşmenin Kurulması
Tuğçe ORAL
2014/05 Baskı, 160 Sayfa
ISBN 978-975-464-830-0 

Dünyada, hukukun birleştirilmesi yolundaki çalışmalar 19. yüzyılda başlamış ve 20. yüzyılda hızlanarak devam etmiştir. Yeknesaklaştırma çalışmaları hem ulusal hukukların birbirine yakınlaşmasını sağlar hem özellikle ticari ilişkiler alanında daha güvenli bir ortam hazırlar hem de gelişmiş ülkelerle gelişmekte olan ülkeler arasında uyum kurulmasına, zayıfın güçlü karşısında korunmasına hizmet eder.

Uluslararası ticaret hukuku ve borçlar hukuku alanında yapılan yeknesaklaştırma çalışmaları arasında en dikkat çeken ve geldiği nokta itibarıyla en başarılı olan çalışma uluslararasına satım sözleşmesine ilişkindir. Özel Hukukun Birleştirilmesi Hakkında Uluslararası Enstitü (UNIDROIT) ilk olarak 1930 yılında uluslararası mal satımı hakkında çalışma yapmak üzere bir çalışma grubu kurmuş ve ilk yeknesak kanun taslağı 1934 yılında hazırlanmıştır. II. Dünya Savaşı ile sekteye uğrayan bu çalışmalar Savaş’ın ardından devam etmiş ve 1964 yılında iki Antlaşma (Maddi Taşınırların Milletlerarası Satımı Hakkında Yeknesak Kanun ve Maddi Taşınırların Milletlerarası Satım Sözleşmesinin Kurulması Hakkında Yeknesak Kanun – Lahey Antlaşmaları) kabul edilmiştir. Bu Antlaşmalar 1972 yılında yürürlüğe girmekle beraber tahmin edilen ilgiyi görmemiş ve yaygınlaşmamıştır.

Antlaşmaların uygulaması sınırlı kalmakla beraber, Dünyada bu alana dikkat çekilmesi sağlanmış ve özellikle Milletlerarası Ticaret Hukuku Hakkında Birleşmiş Milletler Komisyonu (UNCITRAL)’nun kurulmasıyla çalışmalar yeni bir ivme kazanmıştır. UNCITRAL tarafından oluşturulan bir çalışma grubu Lahey Antlaşmaları olarak bilinen bu iki Antlaşmayı 1978 yılında birleştirmiş ve Kıta Avrupası ile Anglo-Saxon hukukçulardan oluşan akademisyen ve uygulayıcı heyeti bu metne son şeklini vermiştir. 1980 yılında Viyana’da yapılan toplantı sonucunda Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Convention on International Sale of Goods – CISG) kabul edilmiştir. Tahminlerin çok ötesinde ilgi gören bu Sözleşme hukukun yeknesaklaştırılması çabalarının en başarılısı olarak değerlendirilmektedir.

Halen 80 ülkenin taraf olduğu Sözleşme, ülkemizde “Viyana Satım Antlaşması” adı ile daha ziyade tanınmıştır. Türkiye 7 Temmuz 2010 tarihi itibarıyla Sözleşmeye taraf olmuş ve Sözleşme 1 Ağustos 2011 tarihinde ülkemizde yürürlüğe girerek hukukumuzun bir parçası halini almıştır. Türk Borçlar Kanunu hazırlanırken de özellikle satış sözleşmesine ilişkin hükümlerde Viyana Satım Antlaşması’ndan da yararlanıldığı Kanun’un gerekçesinde vurgulanmıştır.

Sonuç olarak halen ülkemizde satış sözleşmeleri bakımından TBK hükümlerinin yanında, “uluslararası mal satımı” niteliğini taşıyan ve Sözleşme’nin çizdiği kapsama giren sözleşmelere doğrudan CISG hükümleri uygulanacaktır. Dolayısıyla CISG – Viyana Satım Antlaşması ülkemiz hukukunda bilinmesi gereken önemli bir uluslararası metindir. (Önsöz'den)