Doktor ve Sağlıkçılara Şiddetin Hukuki Boyutu ve Sonuçları ( Doktor ve Diş Hekimi, Hemşire, Ebe, Hastabakıcılara Özgü Suçlar)

Asım EKREN

IBÖLÜM

DOKTOR veya SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDET

EYLEMLERİNİN KAPSAMI, HUKUKİ BOYUTU ve SONUÇLARI

SAĞLIK MESLEĞİ MENSUPLARINA ÖZGÜ SUÇLAR

SAĞLIK ÇALIŞANLARIYLA İLGİLİ CEZAİ KAVRAMLAR

1)Doktor yada sağlık personelinin ceza hukuku açısından konumu,

kamu görevlisi yada memur olmasının sonucu 1

2)Sağlık çalışanlarının mesleki faaliyetleri nedeniyle maruz kaldıkları

eylemler 5

a) Kasten yaralama / öldürme 5

b) Hakaret 7

b1 Yargıtay uygulamalarında doktor-sağlık çalışanlarına /

kamu görevlilerine karşı hakaret 8

b11 Beddua, kaba, nezaket dışı, ağır eleştiri, hak arama

özgürlüğü kişinin uğradığını düşündüğü haksızlığı dile

getirme nedeniyle nedeniyle hakaret8

b12 Sair söz yada davranışlar nedeniyle verilen karar

örnekleri12

b13 Hastanenin acil servisinde hakaret ve aleniyet unsuru14

b14 Doktorun davranışı nedeniyle, hakaret ve tehdit

eyleminde haksız tahrik hükmünün uygulanıp

uygulanmayacağının tartışılması 17

c) Tehdit 17

ç) Görevi yaptırmamak için direnmek 19

d) Mala zarar vermek 20

3)Doktorların görevi kötüye kullanma yada ihmal suçları / örnek

kararlar 23

3a Doktorlar yönünden genel olarak görevi ihmal, görevi kötüye

kullanma 23

3a1 Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları

ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi (İnsan Hakları

ve Biyotıp Sözleşmesi) 25

VI

3a2 19021960 tarihli Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 25

3a3 Hasta Hakları Yönetmeliği25

3a4 Hekimlik Meslek Etiği Kuralları26

3a5 Malpractice Bildirisi 26

3b Doktorların görevi kötüye kullanmaları yada ihmal suçlarına

ilişkin karar örnekleri 29

3b1 İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek

hastanın durumunun ağırlaşmasına neden olmak suretiyle

görevi ihmal etmesi 29

3b2 İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek

hastanın ölümüne neden olmak suretiyle görevi ihmal

etmesi 29

3b3 Doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek hastanın

bebeğinin ölü doğmasına neden olarak görevi kötüye

kullanması 30

3b4 İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek

hastanın ölümüne neden olmak suretiyle görevi kötüye

kullanması30

3b5 Doktorun mesai saatinde görev başında bulunmayarak

görevi kötüye kullanması31

3b6 İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek gebe

kadının ve bebeğinin ölümüne neden olarak görevi ihmal

etmesi 31

3b7 Doktorun otopsi yapmayarak görevi kötüye kullanması31

3b8 Doktorun taksirle ölüme neden olması ve görevi kötüye

kullanmasının karşılaştırılması32

3b9 Talep edilen ambulansın gönderilmemesi suretiyle görevi

kötüye kullanma 33

3b10 Doktorun eksik tedaviyle hastanın düşük yapmasına neden

olduğunun ileri sürülmesi suretiyle görevi ihmal 34

3b11 Doktorun eksik tedaviyle hastanın bebeğinin ve ölümüne

neden olduğunun ileri sürülmesi suretiyle görevi ihmal 34

3b12 Doktorun tedavi sürecinde gerekli kontrol ve tahlilleri

yapmamak suretiyle hastanın ölümüne neden olduğunun ileri

sürülmesi suretiyle görevi ihmal 35

3b13 Doktorun, hastaları özel hastaneye yönlendirmek suretiyle

görevi kötüye kullanması 36

3b14 Doktorun hastayı, hastahane ortamında tedavi etmesi

gerekirken taburcu ederek durumunun kötüleşmesine neden

olarak görevi ihmal etmesi 36

VII

3b15 Doktorun hastayı, uzmanından konsültasyon istemesi

gerektiği halde bunu yapmayarak evine göndermesinden

sonra hastanın ölmesi nedeniyle görevi ihmal etmesi 37

3b16 Tıbbi hata ile yaralanma yada ölüm arasında illiyet bağının

olmaması durumu38

4)Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eylemlerinin artması üzerine

yapılan yasal düzenlemeler 39

- 663 Sayılı KHK'nın 54 Maddesi: Hukuki Yardım39

-Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle

Yapılacak Hukuki Yardımların Usül ve Esasları Hakkında

Yönetmelik 39

-Sağlık Bakanlığı, Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair

Yönetmelik 40

-Sağlık Bakanlığı, 14/05/2012 tarih ve 2012/23 sayılı ile 27/07/2012

tarih ve 2012/850 sayılı genelgeleri 41

-Sağlık Bakanlığı Beyaz Kod Birimi 41

- İçişleri Bakanlığının 26/04/2012 tarih ve 2012/22 sayılı genelgesi 41

- 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu 12Ek Maddesi 42

5)Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eylemlerinin soruşturma

yapmaya yetkili makamlara (cumhuriyet başsavcılığına,

emniyete, jandarmaya) bildirilmesinde (ihbar veya şikayet

edilmesinde) yasal zorunluluk var mıdır? 44

6)Doktor, sağlık çalışanlarına yönelik gerçekleşen şiddet eylemlerinde

hızlı ve etkili soruşturma yapılması uygulamadaki soruşturmalarda

yapılan hatalar 47

7)Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eyleminde bulunan şüphelilerin

tutuklanması meselesi 49

8)Şiddet eylemlerinde, sağlık mesleği mensubunun meydana gelen

olayda etken olabilecek söz yada davranışları nedeniyle haksız

tahrik uygulaması 52

9)Hekim / sağlık çalışanlarına özgü suçlar, doktor / sağlık çalışanlarınca

işlenmesi halinde cezası artan suçlar 56

a Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi 57

bKişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç yapma

veya satma 60

c Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti 60

d Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti 61

e Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma 61

f Gerçeğe aykırı belge düzenlemek / belgede sahtecilik61

VIII

ı Sağlık birimlerindeki protokol defterlerinde tahrifat yapmak,

deftere gerçeğe aykırı kayıt yapmak 64

10) Sağlık çalışanlarının kendi aralarındaki suç teşkil eden eylemleri 65

- Şahsi, sosyal ilişkilerinden kaynaklanan eylemler 66

- Bir taraf için görevden kaynaklanan eylemler 66

- İki taraf için de görevden kaynaklanan eylemler 67

11)Sağlık mesleği mensuplarının hangi eylemleri doğrudan

soruşturmaya hangi eylemleri soruşturma iznine tabidir?68

12)Sağlık birimleri yönetimlerinin cumhuriyet başsavcılığı –

mahkemelerle yaptıkları resmi yazışmalarında olası sorumluluklar 70

13)Diş tabipliği, sahte veya diplomasız / yetkisiz diş hekimliği

yapmak 74

131 Diş hekimliği mesleğinin genel nitelikleri 74

132 1219 Sayılı Kanuna göre, diş tabiplerinin idari para cezasını

gerektiren eylemleri 74

133 Diş hekiminin muayenehanesinde yetkisiz kişileri çalıştırması75

134 Yetkisiz olarak diş hekimliğini yapmak 75

135 Diplomasız - sahte diş hekimliği yapmak 76

136 Diş protez teknikerlerinin diş tabipliği faaliyetlerinde bulunması 79

14) İzinsiz - ruhsatsız sağlık kurumu açmak, sağlık hizmeti sunmak 81

-1219 Sayılı, Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair

Kanun'un 25 Maddesi 81

-1262 Sayılı, İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 19

Maddesi  81

- 3359 Sayılı, Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu 82

141 Sahte hekimlik yapmak 83

142 İzinsiz / yetkisiz hekimlik yapmak 83

143 İzinsiz / ruhsatsız tıbbi müstahzar imal etmek, satmak 84

144 Ruhsatsız - izinsiz sağlık hizmeti sunmak 86

15) Aydınlatılmış onam belgesi ve cezası 88

-Uygulamada karıştırılan bin husus: Usulüne göre hazırlanmış ve

izah edilmiş aydınlatılmış onam belgesi doktorun sorumluluğunu

ortadan kaldırır 89

- Aydınlatılmış onam belgesini düzenlememenin cezası 90

- Anayasa Madde1790

-1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair

Kanun (Madde70) 91

IX

- İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi (5Maddesi) 91

- Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği 91

-Türk Tabipleri Birliği Hekimlik Meslek Etiği Kuralları (Madde26)92

16) Ebeler, sahte-diplomasız /yetkisiz olarak ebelik yapmak 95

161 Ebelik mesleğinin genel nitelikleri95

162 Sahte ebelik yapmak 96

163 İzinsiz / yetkisiz ebelik yapmak 96

164 1219 SK'ya göre, ebelerin idari para cezasını gerektiren

eylemleri 96

17)Hastabakıcı, diplomasız / yetkisiz olarak hastabakıcılığı yapmak 98

171Hastabakıcılık mesleğinin genel nitelikleri 98

172 İzinsiz / yetkisiz hastabakıcılık yapmak 98

173 1219 SK'ya göre, hastabakıcıların idari para cezasını gerektiren

Eylemleri99

18) Hemşireler, sahte veya diplomasız / yetkisiz hemşirelik yapmak100

181 Hemşirelik mesleğinin genel nitelikleri 100

182 Sahte, izinsiz / yetkisiz hemşirelik yapmak101

183 6283 Sayılı Kanuna göre, hemşirelerin idari para cezasını

gerektiren eylemleri 102

19) Başka doktorun kaşe ve/veya imzasını kullanmak 103

20)Bir kısım sağlık mesleği mensubunun yetkisinde olan işleri diplomasız

veya belgesiz olarak yapmak veya bu unvanları takınma suçu 106

21) Tabiplerinin idari para cezasını gerektiren eylemleri 108

211 Muayenehane açma yada nakil bildirimini yapmama 108

212 Görev yerini terk yada mesleği bırakma bildirimini yapmama 108

213 Kendisinde olmayan belli ünvanları kullanma, yetkisiz tıp

eğitimini verme 108

214 Ticari faaliyette bulunma108

215 Tabip odasına kayıt yapmama 108

216 Reklam yapma 108

22)Özel ve kamu sağlık urum ve kuruluşlarında çalışan tabipler, diş

tabipleri ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanların

sigortasının yapılmaması suçu109

23)Bir karşılaştırma: Sağlık mesleği mensupları ile diğer kamu

görevlilerinin usulsüz olarak görev yapmaları 111

231 Kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi 112

X

232 Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma 112

233 Sahte/diplomasız tabiplik yapmak 112

234 İzinsiz/yetkisiz olarak tabiplik yapmak 112

235 Diplomasız/sahte diş tabipliğini yapmak 112

236 İzinsiz/yetkisiz olarak diş tabipliğini yapmak113

237 Sahte/diplomasız ebelik yapmak 113

238 İzinsiz/yetkisiz ebelik yapmak113

239 Sahte, izinsiz/yetkisiz hemşirelik yapmak 113

2310 İzinsiz / yetkisiz hastabakıcılık yapmak 114

IIBÖLÜM

UYGULAMADA ADLİ RAPOR

1)Adli rapora genel bakış 115

2)Adli raporun yasal dayanağı 116

3)Adli raporun düzenlenmesi118

4)Adli raporun önemi, etkisi ve hukuki değeri 120

5)Adli raporun sorumluluğu 122

6)Adli raporun düzenlenmesinde görev ve takdirin kapsamı124

7)Uygulamada adli rapor düzenlenmesindeki eksiklik ve aksaklıklar 125

8)Sonuç olarak ne yapmak gerektiği130