| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Merve ÜNAL AÇIKGÖZ |
| Baskı Tarihi | 2021/10 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 396 |
16 Nisan 2017 tarihli halkoylamasıyla kabul edilen Anayasa değişiklikleri, Türkiye’de yürütmenin güçlendirilmesi eğiliminin son noktasını teşkil etmektedir. Türkiye’nin anayasal sisteminde köklü değişiklikler meydana getiren bu düzenlemeler neticesinde çok uzun bir süre uygulanan parlamenter sistemden; kuvvetlerin sert ayrılığına dayanan Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmiştir. Getirilen sistem, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerde uygulanan başkanlık sistemlerinden birtakım farklar barındırmaktadır. Güçlü yürütme ve siyasi istikrar arayışının bir sonucu olarak ortaya çıkan sistemde, yeni bir yürütme algoritması ortaya konarak düalist yürütme yapısından monist yürütme yapısına geçiş sağlanmıştır. 2017 Anayasa değişiklikleri neticesinde yürütmenin sorumluluğunda ve bu sorumluluğu denetleyen mekanizmalarda da değişikliğe gidilmiştir. Yürütme gücünün kullanılması ve yürütmenin daha hesap verebilir, şeffaf ve sorumlu olması bakımından denetim mekanizmalarının nasıl uygulanacağı önemli bir konumda bulunmaktadır. Ayrıca, bu denetim mekanizmalarının etkinliği hem kuvvetler ayrılığı ilkesi hem de demokrasi bakımından önem arz etmektedir.
Elinizdeki bu çalışma, aynı ismi taşıyan doktora tezinin güncellenmiş hali olup çalışmada 2017 Anayasa değişikliği sonrasında oluşturulan yeni yürütme yapısının denetimi ele alınmaktadır. 2017 Anayasa değişikliğinin yürütmenin denetlenmesi hususunda neleri değiştirdiği ve yeni sistemde denetimin nasıl yapıldığı sorularıyla yola çıkılan bu çalışmada, öncelikle Türkiye’de yürütmenin değişimi incelendikten sonra Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yürütmenin işleyişine yer verilmektedir. Bu noktada ayrıca yasama ve yürütme organları arasındaki denge denetim mekanizmaları üzerinde durulmaktadır. Yine, yapılan anayasa değişikliği sonrasında yürütmenin yasama ve yargı tarafından hangi vasıtalarla denetlenebildiği irdelenmektedir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 7
KISALTMALAR......................................................................................................... 11
GİRİŞ ....................................................................................................................... 13
BİRİNCİ BÖLÜM
YÜRÜTMENİN YASAMA TARAFINDAN DENETİMİ
I. YÜRÜTME KAVRAMI .................................................................................50
A. Organik ve Fonksiyonel Anlamda Yürütme............................................... 51
B. Geleneksel Yürütmeden Çağdaş Yürütmeye Geçiş................................... 52
C. Yürütmenin Yapısı..................................................................................... 54
1. Başkanlık Sisteminde Yürütme .......................................................... 56
2. Parlamenter Sistemde Yürütme ........................................................ 62
3. Yarı-Başkanlık Sisteminde Yürütme................................................... 66
II. TÜRKİYE’DE YÜRÜTME ..............................................................................68
A. İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Anayasal Yapı ve Yürütme............... 68
B. Türk-İslam Devletlerinde Anayasal Yapı ve Yürütme................................ 72
1. Selçuklu Devletinde Yürütme ............................................................ 72
2. Osmanlı Devletinde Yürütme ............................................................ 74
a. Klasik Dönem .............................................................................. 74
b. Tanzimat Dönemi........................................................................ 81
C. Cumhuriyet Dönemi Anayasalarında Yürütme ......................................... 89
1. 1921 Anayasası Dönemi .................................................................... 90
2. 1924 Anayasası Dönemi .................................................................... 93
3. 1961 Anayasası Dönemi .................................................................... 96
4. 1982 Anayasası Dönemi .................................................................. 101
a. 2007 Anayasa Değişikliği Öncesindeki Dönem (1982-2014)..... 102
8 İçindekiler
b. 2007 Anayasa Değişikliğinden Sonraki Dönem (2014-2108) .... 113
5. 2017 Anayasa Değişiklikleri............................................................. 122
a. Yasama Organına İlişkin Değişiklikler ....................................... 123
b. Yargı Organına İlişkin Değişiklikler............................................ 125
6. 2017 Anayasa Değişiklikleri Sonrasında Yürütme ........................... 132
a. Türkiye’de Başkanlık Sistemi Tartışmalarına Kısa Bir Bakış ...... 132
b. Cumhurbaşkanının Seçimi ........................................................ 140
c. Cumhurbaşkanının Tarafsızlığı.................................................. 143
d. Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri ...................................... 148
e. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu .............................................. 165
f. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar................................. 169
III. YÜRÜTMEYİ DENETLEME YOLLARI ...........................................................174
A. Denetim Kavramı.................................................................................... 174
B. Yasama Denetimi.................................................................................... 176
1. Soru ................................................................................................. 178
2. Genel Görüşme ............................................................................... 180
3. Gensoru........................................................................................... 181
4. Meclis Araştırması .................................................................................. 184
5. Meclis Soruşturması........................................................................ 187
C. 2017 Anayasa Değişikliği Sonrasında Yasama Denetimi......................... 193
1. Yazılı Soru ........................................................................................ 196
2. Meclis Soruşturması........................................................................ 198
D. İdari Denetim.......................................................................................... 202
1. 2017 Anayasa Değişikliği Sonrasında İdari Denetim ....................... 202
E. Yargı Denetimi ........................................................................................ 204
İKİNCİ BÖLÜM
YÜRÜTMENİN YARGI TARAFINDAN DENETİMİ
I. YARGI DENETİMİNİN ÖNEMİ....................................................................209
A. Hukuk Devleti (Hukukun Üstünlüğü) Kavramı ........................................ 209
B. Yargı Denetimi Hukuk Devleti İlişkisi ...................................................... 216
İçindekiler 9
II. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ SONRASINDA YÜRÜTMENİN YARGI
TARAFINDAN DENETİMİ .......................................................................... 222
A. Yürütmenin İşlemlerinin Yargı Tarafından Denetlenmesi....................... 224
1. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri .................................................... 233
a. Denetim Yeri Meselesi.............................................................. 233
b. Kanuna Uygunluk Denetimi Meselesi....................................... 236
c. Kararnamelerin Soyut Norm Yoluyla Denetimi......................... 239
(1) Dava Açma Yetkisi ve Süresi .............................................. 239
(2) Denetim Usulü................................................................... 241
(a) Kararnamenin Yürütme Yetkisine İlişkin Olarak
Çıkarılması .................................................................. 245
(b) Kararnamede Temel Hak ve Hürriyetlerin
Düzenlenmesi ............................................................. 247
(c) Kararnamenin Anayasada Münhasıran Kanunla
Düzenlenmesi Öngörülen Bir Konuya İlişkin
Olması......................................................................... 250
(d) Kararnamenin Düzenlediği Konunun Kanunda
Açıkça Düzenlenmiş Olması ........................................ 254
(3) Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuk Devleti
İlkesi Kapsamında Denetlenmesi....................................... 259
d. Kararnamelerin Somut Norm Yoluyla Denetimi ....................... 262
(1) Kararname İle Kanunlarda Farklı Hükümler Bulunması..... 264
(2) Kararname İle Düzenlenen Bir Konunun Sonradan
Kanunla Düzenlenmesi ...................................................... 269
(a) Somut Norm Denetimine Gidilmesi............................ 269
(b) Kararnamenin Hükümsüz Hale Gelmesi ..................... 272
2. Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri.................................................... 278
a. Yönetmeliklerin Niteliği ............................................................ 278
b. Normlar Hiyerarşisindeki Yeri................................................... 280
c. Yargısal Denetimi...................................................................... 281
3. Adsız Düzenleyici İşlemler ............................................................... 287
4. Cumhurbaşkanı Kararları................................................................. 289
a. Nitelendirme Meselesi.............................................................. 289
10 İçindekiler
b. Denetim Meselesi..................................................................... 294
5. Yargı Muafiyeti ................................................................................ 304
B. Olağanüstü Hal Döneminde Yürütmenin Yargı Tarafından
Denetlenmesi ......................................................................................... 309
1. Olağanüstü Hal İlanı İşleminin Denetimi ......................................... 310
a. Olağanüstü Hal İlanına İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı............... 311
b. Olağanüstü Hal İlanı Kararının Meclis Tarafından
Onaylanması............................................................................. 314
2. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Denetimi...... 319
a. Hukuki Rejimi............................................................................ 319
b. Anayasaya Uygunluk Denetimi................................................. 327
C. Yürütmenin Cezai Sorumluluğu ve Yargısal Denetimi ............................ 332
1. Soruşturma Açılması ....................................................................... 336
2. Yüce Divana Sevk Edilmesi .............................................................. 341
3. Yüce Divanda Yargılanması ............................................................. 343
SONUÇ.......................................................................................................... 353
KAYNAKÇA ................................................................................................... 371
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
