| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Murat DOĞAN, İsmail ATAMULU, Ahmet Hulusi AKKAŞ, Gökhan ŞAHAN, Aynur HASOĞLU |
| Baskı Tarihi | 2020/10 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 326 |
İnsanın en önemli ihtiyaçları yeme, içme, giyinme, barınma, eğitim, sağlık olarak sıralanabilir. Bunlar kadar önemli başka bir ihtiyaçları da sosyal düzen kurallarıdır. Gerçekten, insanların gerek fert olarak hayatlarını sürdürebilmeleri gerekse toplum hayatını düzen içerisinde sürdürebilmeleri için birtakım kurallara ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu kurallar arasında, adaleti, eşitliği, düzeni ve güvenliği sağlama amacı güden ve Devletin uyulmasını zor kullanarak sağladığı hukuk kuralları ayrı bir yere sahiptir. Bu önemi sebebiyle de sadece hukuk fakültelerinde değil, hemen her fakültede hukukun temel kavramları, hukuka giriş, hukuk başlangıcı ve benzeri adlarla hukuk kuralları hakkında genel bilgi vermeye yönelik, hukuki müesseseleri genel hatlarıyla ele alan, temel hukuk mantığını kazandırma amacı taşıyan derslere yer verilmektedir. Hatta yalnızca üniversitelerde değil, artık ortaokullarda da “Hukuk ve Adalet” adıyla aynı amacı güden dersler müfredata eklenmiş bulunmaktadır.
Bu kitap, yıllardır çeşitli fakülte ve yüksekokullarda hukukun temel kavramları, hukuka giriş, hukuk başlangıcı gibi dersleri veren beş ayrı akademisyen tarafından birlikte kaleme alınmıştır. Amacımız; ders programlarında bu dersler bulunan iktisadi ve idari bilimler fakülteleri, sosyal ve beşeri bilimler fakülteleri, uygulamalı bilimler fakülteleri, sosyal bilimler meslek yüksekokulları ve adalet meslek yüksekokulları ve benzeri okulların öğrencilerine genel bilgi sunan, hukuki müesseseleri tanıtma ve hukuk mantığını kazandırma amacı güden bir eser ortaya koymaktır. Böylece yıllar içerisinde oluşan bilgi birikiminin ve özellikle bu derslerdeki tecrübenin, öğrenciye faydalı olacak tarzda sunulması arzu edilmiştir.
Kitapta; konular, anlaşılır bir dille ve mümkün olduğunca örneklerle aktarılmaya ve zaman zaman şemalarla açıklanmaya çalışılmıştır. Bilimsel eserlere dipnotlarda atıf yapılmayarak, yararlanılan eserler kaynakçada gösterilmekle yetinilmiştir. Kitabın yazımında hukuk alanında yayımlanmış genel eserlerden faydalanılmıştır. Doktrindeki tartışmalara yer verilmemiştir. Okuyucuya yararlı olacağı düşüncesiyle bir kavram dizini eklenmiştir.
Kitap, sistematiği ve konu bütünlüğü bozulmayacak şekilde, yazarlarının kaleme aldıkları kısımlar dikkate alınarak bölümlere ayrılmıştır. Ancak, bazı bölümlerde bazı konular farklı yazarlar tarafından kaleme alınmıştır. Bu çerçevede; tarafımdan, birinci bölüm, ikinci bölüm, üçüncü bölümün § 1., § 2. ve § 3. başlıkları ve yedinci bölüm kaleme alınmış; üçüncü bölümün § 8. başlığı, dördüncü bölüm ve dokuzuncu bölüm Dr. Öğretim Üyesi Aynur Hasoğlu; üçüncü bölümün § 5., § 6. ve § 7. başlıkları ile sekizinci bölümün § 1. ve § 2. başlıkları Dr. Öğretim Üyesi İsmail Atamulu; altıncı bölüm ile sekizinci bölümün § 3. başlığı Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Hulusi Akkaş; üçüncü bölümün § 4. başlığı, beşinci bölüm ve sekizinci bölümün § 4. başlığı da Dr. Öğretim Üyesi Gökhan Şahan tarafından yazılmıştır.
Birden fazla yazarın bir eseri kalemi almasının kolaylıkları yanı sıra bazı güçlükleri de bulunmaktadır. Özellikle kullanılan dil ve üslup yazara göre değişmektedir. Bu dil ve üslup farklılığının, yazarların özgün tarzlarını bozmadan, okuyucuyu yormayacak ve anlamayı zorlaştırmayacak şekilde asgariye indirilmesi, birliğin sağlanması gerekmektedir. Bu eserin yazımında, dil ve üslup birliğini sağlama görevini değerli meslektaşım Dr. Öğretim Üyesi İsmail Atamulu üstlenmiş ve fedakârane çalışmasıyla başarıyla gerçekleştirmiştir.
ÖNSÖZ............................................................................................................................. 7
İÇİNDEKİLER .................................................................................................................... 9
KISALTMALAR................................................................................................................ 25
BİRİNCİ BÖLÜM
SOSYAL HAYAT VE SOSYAL DÜZEN KURALLARI
§ 1. SOSYAL HAYAT VE SOSYAL DÜZENİN SAĞLANMASININ GEREKLİLİĞİ .............. 27
§ 2. SOSYAL DÜZEN KURALLARI VE TÜRLERİ........................................................... 28
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 28
II. SOSYAL DÜZEN KURALLARININ TÜRLERİ......................................................... 29
A. DİN KURALLARI......................................................................................... 30
B. AHLAK KURALLARI .................................................................................... 31
C. GÖRGÜ KURALLARI................................................................................... 33
D. HUKUK KURALLARI ................................................................................... 34
§ 3. HUKUK KURALLARI İLE DİĞER SOSYAL DÜZEN KURALLARININ
KARŞILAŞTIRMASI ........................................................................................... 36
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 36
II. DİN KURALLARI İLE KARŞILAŞTIRMASI ............................................................ 36
III. AHLAK KURALLARI İLE KARŞILAŞTIRMASI ....................................................... 38
IV. GÖRGÜ KURALLARI İLE KARŞILAŞTIRMASI ...................................................... 40
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUK KAVRAMI, HUKUKUN AMACI VE TÜRLERİ
§ 1. HUKUK TERİMİ VE KAVRAMI ........................................................................... 43
I. HUKUK TERİMİ ................................................................................................ 43
II. HUKUK KAVRAMI ............................................................................................ 44
A. TANIM ...................................................................................................... 44
B. HUKUK KURALLARININ NİTELİKLERİ ......................................................... 44
1. Genel ve Soyut Nitelikte Olmaları ...................................................... 45
2. Objektif Nitelikte Olmaları.................................................................. 45
10 İçindekiler
3. Sürekli Nitelikte Olmaları.................................................................... 46
4. Dışa Yansıyan Davranışları Düzenlemeleri.......................................... 46
5. Uyulması Devlet Tarafından Zorla Sağlanmalı .................................... 46
§ 2. HUKUKUN AMACI ............................................................................................46
I. ADALETİ TESİS ETMEK ..................................................................................... 47
II. SOSYAL DÜZENİ SAĞLAMAK............................................................................ 48
III. EŞİTLİĞİ SAĞLAMAK ........................................................................................ 49
IV. HUKUKİ GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK ..................................................................... 50
V. TOPLUMUN İHTİYAÇLARINI KARŞILAMAK....................................................... 51
§ 3. HUKUKUN ÇEŞİTLİ AYIRIMLARI.........................................................................52
I. POZİTİF HUKUK – MEVZU HUKUK................................................................... 52
II. OLAN HUKUK – OLMASI GEREKEN HUKUK ..................................................... 53
III. MADDİ HUKUK – ŞEKLİ HUKUK ....................................................................... 54
IV. ÖZEL HUKUK – KAMU HUKUKU ...................................................................... 55
V. MİLLİ HUKUK – MİLLETLERARASI HUKUK........................................................ 57
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKUN UYGULANMASI
§ 1. HUKUK KURALLARININ NİTELİKLERİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI .............59
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 59
II. EMREDİCİ HUKUK KURALLARI......................................................................... 59
III. TANIMLAYICI HUKUK KURALLARI.................................................................... 61
IV. YETKİ VERİCİ KURALLAR .................................................................................. 62
V. İLGA EDİCİ KURALLAR...................................................................................... 62
VI. TAMAMLAYICI HUKUK KURALLARI.................................................................. 63
VII. YORUMLAYICI HUKUK KURALLARI .................................................................. 64
§ 2. HUKUK KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI .........................65
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 65
II. YER BAKIMINDAN UYGULAMADA KABUL EDİLEN İLKELER ............................. 65
A. MÜLKİLİK (YERSELLİK)............................................................................... 65
B. ŞAHSİLİK (KİŞİSELLİK) ................................................................................ 66
III. TÜRK HUKUKUNDA KABUL EDİLEN İLKE ......................................................... 66
§ 3. HUKUK KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMA ALANI.................67
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 67
İçindekiler 11
II. HUKUK KURALLARININ YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ VE
YÜRÜRLÜKTENKALKMASI ............................................................................... 68
A. HUKUK KURALLARININ YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ.......................................... 68
1. Yürürlük Tarihi Öngörülmüş Olan Kuralların Yürürlüğe Girmesi......... 69
2. Yürürlük Tarihi Öngörülmemiş Olan Kuralların Yürürlüğe
Girmesi ............................................................................................... 69
B. HUKUK KURALLARININ YÜRÜRLÜKTEN KALKMASI................................... 70
1. Süresinin Dolması Sebebiyle Yürürlükten Kalkma .............................. 71
2. İptal Sebebiyle Yürürlükten Kalkma ................................................... 72
3. Başka Bir Hukuk Kuralı Sebebiyle Yürürlükten Kalkma....................... 72
a. Açık Yürürlükten Kaldırma............................................................ 73
b. Örtülü (Zımni) Yürürlükten Kaldırma ............................................ 73
III. HUKUK KURALLARININ GERİYE YÜRÜMEMESİ (KANUNLARINGEÇMİŞE
ETKİLİ OLMAMASI).......................................................................................... 76
A. İLKE........................................................................................................... 76
B. İSTİSNALAR ............................................................................................... 77
1. Ceza Hukukunda Lehe Olan Kanunun Uygulanması ........................... 77
2. Usul Hukukunda Yeni Kanunun Derhal Uygulanması ......................... 78
C. ESKİ KANUNUN YENİ KANUN ZAMANINDA ETKİSİNİ SÜRDÜRMESİ ......... 78
1. Kural: Kazanılmış Haklar ..................................................................... 78
2. İstisnalar ............................................................................................. 79
a. Beklenen Haklar ........................................................................... 79
b. Kamu Düzeni ve Genel Ahlaka İlişkin Emredici Hükümler ............ 79
§ 4. HUKUK KURALLARININ ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMA ALANI ............... 80
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 80
II. YORUM ÇEŞİTLERİ........................................................................................... 80
A. YASAMA YORUMU ................................................................................... 80
B. BİLİMSEL YORUM ..................................................................................... 81
C. YARGI YORUMU........................................................................................ 81
III. YORUM METODLARI ....................................................................................... 81
A. SÖZEL (LAFZİ) YORUM METODU .............................................................. 82
B. TARİHİ YORUM METODU ......................................................................... 82
C. AMAÇSAL YORUM METODU .................................................................... 82
D. ZAMANA UYGUN OBJEKTİF YORUM METODU......................................... 83
12 İçindekiler
§ 5. HUKUK KURALLARININ YORUMLANMASINDA GEÇERLİ OLAN MANTIK
KURALLARI.......................................................................................................83
I. KIYAS ............................................................................................................... 83
II. EVLEVİYET (ÖNCELİKLE UYGULAMA) .............................................................. 84
III. ZIT ANLAMINDAN SONUÇ ÇIKARMA............................................................... 85
§ 6. HÂKİMİN HUKUK KURALI KOYMASI .................................................................85
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 85
II. HÂKİMİN HUKUK KURALI KOYMASININ ŞARTLARI.......................................... 86
A. KANUN BOŞLUĞU BULUNMASI ................................................................ 86
1. Bilinçli- Bilinçsiz Boşluk ....................................................................... 87
2. Açık- Örtülü Boşluk ............................................................................. 88
3. Gerçek- Gerçek Olmayan Boşluk ........................................................ 88
B. ÖRF VE ADET HUKUKUNDA UYGULANABİLİR BİR KURALIN
BULUNMAMASI........................................................................................ 89
III. HAKİMİN KOYDUĞU HUKUK KURALININ ROLÜ............................................... 89
§ 7. HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ .................................................................................90
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 90
II. TAKDİR YETKİSİNİN BULUNDUĞU HALLER ...................................................... 90
A. KANUNDA AÇIKÇA TAKDİR YETKİSİ VERİLEN HALLER ............................... 91
B. KANUNDA KULLANILAN DEYİMLER .......................................................... 91
C. KANUNUN YAZILIŞ BİÇİMİ ........................................................................ 92
III. HAKİMİN TAKDİR YETKİSİNİ KULLANMASI ...................................................... 92
§ 8. HUKUK KURALLARININ YAPTIRIMI ...................................................................93
I. GENEL OLARAK ............................................................................................... 93
II. YAPTIRIM KAVRAMININ TARİHÇESİ ................................................................ 94
III. TÜRLERİ........................................................................................................... 95
IV. KAMU HUKUKU YAPTIRIMLARI ....................................................................... 95
V. ÖZEL HUKUK YAPTIRIMLARI............................................................................ 97
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKUN KAYNAKLARI
§ 1. KAYNAK KAVRAMI ...........................................................................................99
§ 2. YÜRÜRLÜKTEKİ HUKUKUN KAYNAKLARI ........................................................100
I. ASLÎ KAYNAKLAR ........................................................................................... 100
A. YAZILI KAYNAKLAR.................................................................................. 100
İçindekiler 13
1. Anayasa ............................................................................................ 101
2. Kanun ............................................................................................... 103
3. Kanuna Denk Metinler ..................................................................... 105
a. Milletlerarası Andlaşmalar ......................................................... 105
b. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi.................................................. 106
c. Yönetmelik ................................................................................. 107
d. Diğer Yazılı Hukuk Kuralları......................................................... 108
B. YAZILI OLMAYAN KAYNAKLAR – ÖRF VE ADET HUKUKU ........................ 108
II. YARDIMCI KAYNAKLAR ................................................................................. 110
A. BİLİMSEL GÖRÜŞLER............................................................................... 110
B. YARGI KARARLARI (KAZAİ İÇTİHAT) ........................................................ 111
BEŞİNCİ BÖLÜM
HAK
§ 1. HAK KAVRAMI VE HAKKIN TÜRLERİ................................................................113
I. HAK KAVRAMI............................................................................................... 113
A. GENEL OLARAK....................................................................................... 113
B. HAKKI TANIMLAYAN TEORİLER............................................................... 113
§ 2. HAKLARIN TÜRLERİ.........................................................................................114
I. KAMU HUKUKU HAKLARI- ÖZEL HAKLAR...................................................... 114
A. KAMU HUKUKU HAKLARI ....................................................................... 114
B. ÖZEL HUKUK HAKLARI ............................................................................ 116
II. KONUSUNA GÖRE HAKLAR ........................................................................... 117
A. MALVARLIĞI HAKLARI ............................................................................ 117
B. ŞAHIS VARLIĞI HAKLARI.......................................................................... 117
III. DEVREDİLEBİLİR OLUP OLMAMASINA GÖRE HAKLAR .................................. 117
A. DEVREDİLEBİLİR HAKLAR ........................................................................ 117
B. DEVREDİLEMEYEN HAKLAR .................................................................... 118
IV. NİTELİKLERİNE GÖRE HAKLAR....................................................................... 118
A. MUTLAK HAKLAR.................................................................................... 118
1. Maddi Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar .......................................... 119
a. Mülkiyet Hakkı............................................................................ 119
b. Sınırlı Ayni Haklar........................................................................ 119
aa. İrtifak Hakları ...................................................................... 120
bb. Rehin Hakları....................................................................... 120
cc. Taşınmaz Yükü .................................................................... 121
14 İçindekiler
2. Maddi Olamayan Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar ......................... 121
3. Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar ...................................................... 122
B. NİSBİ HAKLAR ......................................................................................... 122
V. ETKİLERİNE GÖRE HAKLAR ............................................................................ 123
A. YENİLİK DOĞURAN HAKLAR.................................................................... 123
1. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar ......................................................... 123
2. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar .................................................... 124
3. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar......................................................... 124
4. Yenilik Doğuran Hakların Özellikleri ................................................. 124
B. ALELADE HAKLAR.................................................................................... 125
§ 3. HAKLARIN KAZANILMASI ...............................................................................126
I. ASLEN KAZANMA .......................................................................................... 126
II. DEVREN KAZANMA ....................................................................................... 126
III. TESİSEN KAZANMA ....................................................................................... 127
IV. HAKLARIN KAZANILMASINDA İYİNİYETİN ROLÜ............................................ 127
A. İYİNİYET KAVRAMI .................................................................................. 127
B. İYİNİYETİN UNSURLARI ........................................................................... 128
V. HAKLARIN KULLANILMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI VE HAKKIN
KÖTÜYE KULLANILMASI ................................................................................ 129
A. DÜRÜSTLÜK KURALI ............................................................................... 129
B. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI ............................................................ 130
VI. HAKLARIN KAYBEDİLMESİ ............................................................................. 131
ALTINCI BÖLÜM
HAKLARIN KORUNMASI
§ 1. GENEL OLARAK ..............................................................................................133
§ 2. İSTEME (TALEP) HAKKI ...................................................................................133
§ 3. DAVA HAKKI...................................................................................................134
I. GENEL OLARAK ............................................................................................. 134
II. DAVA TÜRLERİ............................................................................................... 134
A. HUKUK DAVALARI................................................................................... 134
B. CEZA DAVALARI ...................................................................................... 135
C. İDARİ DAVALAR ...................................................................................... 137
§ 4. HAKKIN KİŞİNİN KENDİSİ TARAFINDAN KUVVET KULLANILARAK
KORUNMASI ..................................................................................................138
I. KUVVET KULLANMA...................................................................................... 138
İçindekiler 15
II. MEŞRU (YASAL) SAVUNMA........................................................................... 139
III. ZORUNLULUK HALİ ....................................................................................... 141
§ 5. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU YAPILMAK SURETİYLE
HAKLARIN KORUNMASI..................................................................................143
§ 6. HAKLARIN ULUSLARARASI DÜZEYDE KORUNMASI.........................................144
YEDİNCİ BÖLÜM
HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI, UNSURLARI VE TÜRLERİ
§ 1. HUKUKİ OLAY, HUKUKİ FİİL VE HUKUKİ İŞLEM KAVRAMLARI..........................147
I. HUKUKİ OLAY................................................................................................ 147
II. HUKUKİ FİİLLER ............................................................................................. 148
A. HUKUKA AYKIRI FİİLLER .......................................................................... 149
1. Borca Aykırı Davranışlar ................................................................... 149
2. Haksız Fiiller...................................................................................... 149
B. HUKUKA UYGUN FİİLLER ........................................................................ 150
1. Duygu Açıklamaları (His Açıklamaları) .............................................. 150
2. Düşünce Açıklamaları (Tasavvur/Bilgi Açıklamaları)......................... 150
3. İrade Açıklamaları............................................................................. 151
a. Hukuki İşlemler........................................................................... 151
b. Hukuki İşlem Benzerleri.............................................................. 152
c. Maddi Fiiller................................................................................ 152
§ 2. HUKUKİ İŞLEMİN UNSURLARI .........................................................................152
I. KURUCU UNSURLAR ..................................................................................... 153
A. İRADE AÇIKLAMASI................................................................................. 153
1. Genel Olarak..................................................................................... 153
2. İrade Açıklamasının Unsurları........................................................... 153
3. İrade Açıklamasının (Beyanının) Türleri............................................ 154
B. HUKUKİ SONUÇ ...................................................................................... 155
C. DİĞER KURUCU UNSURLAR .................................................................... 156
II. GEÇERLİLİK UNSURLARI ................................................................................ 156
A. TÜM HUKUKİ İŞLEMLER BAKIMINDAN ARANAN GEÇERLİLİK
UNSURLARI............................................................................................. 156
1. Hukuki İşlemi Yapan Kişi Fiil Ehliyetine Sahip Olmalı........................ 156
2. Hukuki İşlem Emredici Hukuk Kurallarına, Kamu Düzenine,
Ahlaka ve Kişilik Haklarına Aykırı ve İmkânsız Olmamalı .................. 157
3. Hukuki İşlem Muvazaalı Olmamalı ................................................... 158
16 İçindekiler
4. Hukuki İşlemi Oluşturan İrade Açıklamaları Sakatlanmamış
Olmalı ............................................................................................... 158
a. Yanılma (Hata) ............................................................................ 158
b. Aldatma (Hile)............................................................................. 159
c. Korkutma (İkrah/Tehdit)............................................................. 160
B. SADECE BELİRLİ HUKUKİ İŞLEMLER BAKIMINDAN ARANAN
GEÇERLİLİK UNSURLARI .......................................................................... 161
1. Şekle Bağlı İşlemlerde Şekil Şartına Uyulmuş Olmalı ........................ 161
a. Genel Olarak............................................................................... 161
b. Şeklin Türleri............................................................................... 162
aa. Kaynaklarına Göre Şeklin Türleri......................................... 162
aaa. Kanunî Şekil................................................................ 162
bbb. İradî Şekil.................................................................... 162
bb. Amaçlarına Göre Şeklin Türleri ........................................... 163
aaa. Geçerlilik Şekli ............................................................ 163
bbb. İspat Şekli ................................................................... 163
cc. Yapılış Tarzına Göre Şekil .................................................... 164
aaa. Sözlü Şekil .................................................................. 164
bbb. Yazılı Şekil................................................................... 164
ccc. Resmî Şekil ................................................................. 165
ddd. Resmî Sicillere Tescil .................................................. 165
eee. İlan ............................................................................. 165
c. Şekle Aykırılığın Sonuçları........................................................... 165
2. Tasarruf İşlemini Yapanın Tasarruf Yetkisi Olmalı ............................ 166
3. Karşılıklı Borç Doğuran Sözleşmelerde Aşırı Yararlanma
Olmamalı .......................................................................................... 166
4. Sebebe Bağlı Tasarruf İşlemlerinde Onun Dayandığı
Borçlandırıcı İşlem Geçerli Olmalı..................................................... 166
III. TAMAMLAYICI UNSURLAR (ETKİNLİK UNSURLARI) ....................................... 167
§ 3. HUKUKİ İŞLEMİN TÜRLERİ ..............................................................................167
I. HÜKÜM DOĞURACAKLARI ZAMANA GÖRE HUKUKİ İŞLEMLER .................... 168
II. İVAZLI OLUP OLMAMALARINA GÖRE HUKUKİ İŞLEMLER.............................. 168
III. MEYDANA GELMESİ İÇİN GEREKLİ İRADE AÇIKLAMASININ SAYISINA
GÖRE HUKUKİ İŞLEMLER............................................................................... 169
A. TEK TARAFLI HUKUKİ İŞLEMLER.............................................................. 169
B. İKİ TARAFLI HUKUKİ İŞLEMLER................................................................ 169
C. KARARLAR............................................................................................... 170
İçindekiler 17
IV. MALVARLIĞINA YAPTIKLARI ETKİYE GÖRE HUKUKİ İŞLEMLER ...................... 170
A. BORÇLANDIRICI İŞLEMLER...................................................................... 171
B. TASARRUF İŞLEMLERİ ............................................................................. 171
C. KAZANDIRICI İŞLEMLER .......................................................................... 173
V. SEBEBE BAĞLI OLUP OLMAMALARINA GÖRE HUKUKİ İŞLEMLER ................. 174
SEKİZİNCİ BÖLÜM
HUKUKUN BÖLÜMLERİ
§ 1. ÖZEL HUKUK VE KAMU HUKUKU AYIRIMI ......................................................177
I. GENEL OLARAK ............................................................................................. 177
II. ÖZEL HUKUK VE KAMU HUKUKU AYIRIMINDA KISTASLAR ........................... 178
A. MENFAAT (ÇIKAR) KISTASI...................................................................... 178
B. EGEMENLİK KISTASI................................................................................ 179
C. EŞİTLİK KISTASI ....................................................................................... 179
D. İRADE SERBESTÎSİ (ÖZGÜRLÜĞÜ) KISTASI .............................................. 179
§ 2. ÖZEL HUKUK DALLARI ....................................................................................180
I. MEDENİ HUKUK ............................................................................................ 180
A. GENEL OLARAK ....................................................................................... 180
B. KİŞİLER HUKUKU..................................................................................... 181
1. Gerçek Kişiler.................................................................................... 181
a. Kişiliğin başlangıcı....................................................................... 182
b. Kişiliğin Sona Ermesi ................................................................... 183
aa. Ölüm ................................................................................... 183
aaa. Ölüm Karinesi............................................................. 184
bbb. Birlikte Ölüm Karinesi ................................................ 184
bb. Gaiplik ................................................................................. 185
aaa. Genel Olarak .............................................................. 185
bbb. Gaiplik Sebepleri ........................................................ 186
aaaa. Ölüm Tehlikesi İçinde Kaybolma..................... 186
bbbb. Uzun Süreden Beri Haber Alınamama ............ 186
ccc. Gaiplik Kararının Hüküm ve Sonuçları........................ 187
aaaa. Gaiplik Kararının Gaibin Evliliğine Etkisi.......... 187
bbbb. Gaiplik Kararının Mirasa Etkisi ........................ 187
18 İçindekiler
c. Gerçek Kişinin Ehliyetleri ............................................................ 188
aa. Hak Ehliyeti ......................................................................... 188
bb. Fiil Ehliyeti........................................................................... 189
aaa. Genel Olarak .............................................................. 189
bbb. Fiil Ehliyetinin Şartları ................................................ 189
aaaa. Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak..................... 189
bbbb. Ergin Olmak..................................................... 190
cccc. Kısıtlı Olmamak ............................................... 191
ccc. Fiil Ehliyetine Göre Kişiler........................................... 192
aaaa. Tam Ehliyetliler ............................................... 192
bbbb. Sınırlı Ehliyetliler ............................................. 192
cccc. Sınırlı Ehliyetsizler ........................................... 193
dddd. Tam Ehliyetsizler............................................. 195
d. Hısımlık ....................................................................................... 196
aa. Kan Hısımlığı........................................................................ 196
bb. Kayın Hısımlığı..................................................................... 198
cc. Evlat Edinmeden Doğan Hısımlık ........................................ 198
d. Yerleşim Yeri (İkametgâh)........................................................... 199
e. Kişisel Durum Sicili...................................................................... 201
2. Tüzel Kişiler....................................................................................... 202
a. Genel Olarak............................................................................... 202
b. Tüzel Kişiliğin Kazanılmasında Sistemler..................................... 203
c. Tüzel Kişilerin Çeşitleri................................................................ 204
aa. Tâbi Oldukları Hukuka Göre Tüzel Kişiler ............................ 205
aaa. Özel Hukuk Tüzel Kişileri ..................................................... 205
bbb. Kamu Hukuku Tüzel Kişileri ........................................ 205
ccc. Karma Niteliği Haiz Tüzel Kişiler................................. 205
bb. Yapılarına (Bünyelerine) Göre Tüzel Kişiler......................... 206
aaa. Kişi Topluluğu Niteliğindeki Tüzel Kişiler.................... 206
bbb. Mal Topluluğu Niteliğindeki Tüzel Kişiler ................... 206
d. Tüzel Kişilerin Ehliyeti ................................................................. 206
aa. Tüzel Kişilerin Hak Ehliyeti .................................................. 206
bb. Tüzel Kişilerin Fiil Ehliyeti.................................................... 207
e. Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi.......................................................... 208
İçindekiler 19
C. AİLE HUKUKU.......................................................................................... 209
1. Evlilik Hukuku ................................................................................... 210
a. Nişanlanma................................................................................. 210
b. Evlenme...................................................................................... 212
aa. Evlenmenin Şartları............................................................. 212
aaa. Maddî Şartlar ............................................................. 212
aaaa. Evlenme Ehliyeti ............................................. 212
bbbb. Evlenme Engelleri ........................................... 213
bbb. Şekli Şartlar ................................................................ 214
c. Evliliğin Sona Ermesi................................................................... 216
aa. Evlenmenin Hükümsüzlüğü ................................................ 216
aaa. Yokluk......................................................................... 216
bbb. Mutlak Butlan ............................................................ 216
ccc. Nisbi Butlan................................................................ 217
bb. Boşanma ............................................................................. 218
aaa. Boşanma Kavramı ...................................................... 218
bbb. Boşanma Sebepleri .................................................... 218
d. Evlilik Birliğinde Mal Rejimleri .................................................... 220
2. Soybağı (Nesep)................................................................................ 222
3. Velayet ve Vesayet ........................................................................... 224
D. MİRAS HUKUKU...................................................................................... 225
1. Genel Olarak..................................................................................... 225
2. Miras Hukukunun Ana Kavramları.................................................... 225
a. Mirasbırakan .............................................................................. 225
b. Tereke......................................................................................... 226
c. Mirasçı........................................................................................ 226
aa. Kanunî Mirasçılık................................................................. 226
bb. Atanmış Mirasçılık............................................................... 228
d. Ölüme Bağlı Tasarruflar.............................................................. 228
aa. Şekli Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar............................... 228
bb. Maddî Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar............................ 229
e. Mirasın Geçmesi......................................................................... 230
f. Mirasçılık Ehliyeti........................................................................ 230
g. Mirasın Reddi ............................................................................. 231
20 İçindekiler
E. EŞYA HUKUKU ........................................................................................ 232
1. Genel Olarak..................................................................................... 232
2. Maddî Eşya Hukuku .......................................................................... 232
a. Mülkiyet Hakkı............................................................................ 232
aa. Genel Olarak ....................................................................... 232
bb. Mülkiyet Hakkının Kapsamı................................................. 233
aaa. Bütünleyici Parça........................................................ 233
bbb. Eklenti ........................................................................ 233
cc. Mülkiyetin Çeşitleri ............................................................ 234
aaa. Tek Kişi Mülkiyeti – Birlikte Mülkiyet ......................... 234
bbb. Taşınır Mülkiyeti – Taşınmaz Mülkiyeti...................... 234
b. Sınırlı Aynî Haklar........................................................................ 235
aa. Genel Olarak ...................................................................... 235
bb. Sınırlı Aynî Hakların Çeşitleri ............................................... 235
aaa. İrtifak Hakları.............................................................. 235
bbb. Rehin Hakkı ................................................................ 236
ccc. Taşınmaz Yükü ........................................................... 237
3. Şekli Eşya Hukuku ............................................................................. 238
a. Zilyetlik ....................................................................................... 238
b. Tapu Sicili.................................................................................... 239
II. BORÇLAR HUKUKU........................................................................................ 239
A. BORÇLAR HUKUKUNUN TANIMI VE KONUSU......................................... 239
B. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMLARI..................................................... 240
1. Borç .................................................................................................. 240
2. Borç İlişkisi........................................................................................ 240
C. BORÇLARIN KAYNAKLARI........................................................................ 241
1. Sözleşmeler ...................................................................................... 241
2. Haksız Fiil .......................................................................................... 244
3. Sebepsiz Zenginleşme....................................................................... 245
D. BORCUN İFA EDİLMEMESİ ...................................................................... 248
1. Kusurlu İfa İmkansızlığı ..................................................................... 248
2. Borçlunun Temerrüdü ...................................................................... 248
3. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi (Kötü İfa) ................................... 249
4. Borç İlişkisinin ve Borcun Sona Ermesi ............................................. 249
E. MÜTESELSİL BORÇLULUK VE ALACAKLILIK ............................................. 250
İçindekiler 21
F. ŞARTA BAĞLI BORÇLAR .......................................................................... 250
G. CEZAİ ŞART (CEZA KOŞULU).................................................................... 251
H. CAYMA PARASI (PİŞMANLIK AKÇESİ)...................................................... 251
I. BAĞLANMA PARASI (PEY AKÇESİ)........................................................... 251
III. TİCARET HUKUKU.......................................................................................... 251
A. TİCARİ İŞLETME HUKUKU ....................................................................... 252
1. Ticari İşletme .................................................................................... 252
2. Tacir.................................................................................................. 252
3. Ticaret Sicili ...................................................................................... 253
4. Ticaret Unvanı .................................................................................. 253
5. İşletme Adı........................................................................................ 254
6. Marka ............................................................................................... 254
7. Haksız Rekabet ................................................................................. 254
8. Ticari Defterler ................................................................................. 255
B. ŞİRKETLER HUKUKU................................................................................ 255
1. Şirket Kavramı .................................................................................. 256
2. Şirket Türleri..................................................................................... 256
a. Kollektif Şirket ............................................................................ 256
b. Komandit Şirket.......................................................................... 256
c. Anonim Şirket ............................................................................. 257
d. Limited Şirket.............................................................................. 257
e. Kooperatifler .............................................................................. 257
f. Adi Şirket .................................................................................... 258
C. KIYMETLİ EVRAK HUKUKU...................................................................... 258
D. TAŞIMA HUKUKU.................................................................................... 259
E. DENİZ TİCARETİ HUKUKU ....................................................................... 259
F. SİGORTA HUKUKU .................................................................................. 260
IV. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK...................................................................... 260
A. VATANDAŞLIK HUKUKU.......................................................................... 261
B. YABANCILAR HUKUKU ............................................................................ 262
C. KANUNLAR İHTİLAFI ............................................................................... 263
§ 3. KAMU HUKUKUNUN DALLARI ........................................................................263
I. GENEL OLARAK ............................................................................................. 263
II. ANAYASA HUKUKU ....................................................................................... 264
A. GENEL OLARAK....................................................................................... 264
22 İçindekiler
B. ANAYASA HUKUKUNUN ÜLKEMİZDEKİ TARİHİ GELİŞİMİ........................ 264
C. ANAYASA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ ............................................... 265
D. ANAYASAYA GÖRE DEVLET ORGANLARI................................................. 265
1. Yasama ............................................................................................. 266
2. Yürütme............................................................................................ 266
3. Yargı.................................................................................................. 268
II. İDARE HUKUKU ............................................................................................. 269
A. GENEL OLARAK ....................................................................................... 269
B. İDARİ TEŞKİLAT ....................................................................................... 269
1. Merkezden Yönetim ......................................................................... 270
a. Merkez Teşkilatı.......................................................................... 270
b. Taşra Teşkilatı ............................................................................. 271
2. Yerinden Yönetim............................................................................. 272
a. Mahalli İdareler .......................................................................... 272
b. Hizmet Bakımından Yerinden Yönetim Kuruluşları..................... 273
C. İDARİ İŞLEMLER ...................................................................................... 274
D. İDARE PERSONELİ ................................................................................... 274
E. İDARENİN DENETİMİ............................................................................... 276
1. İdari Denetim.................................................................................... 276
2. Siyasi Denetim .................................................................................. 277
3. Kamuoyu Denetimi........................................................................... 278
III. CEZA HUKUKU............................................................................................... 279
A. GENEL OLARAK ....................................................................................... 279
B. MADDİ CEZA HUKUKU............................................................................ 279
1. Maddi Ceza Hukukuna Hakim Olan İlkeler ....................................... 280
a. Kusur İlkesi.................................................................................. 280
b. Hukuk Devleti İlkesi .................................................................... 281
c. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi ................................................. 281
d. Belirlilik İlkesi.............................................................................. 282
2. İlkelerin Değerlendirilmesi ............................................................... 282
3. Suç ve Suçun Unsurları ..................................................................... 283
a. Suç .............................................................................................. 283
b. Suçun Unsurları .......................................................................... 283
aa. Suçun Maddi Unsuru .......................................................... 283
İçindekiler 23
bb. Suçun Manevi Unsuru......................................................... 285
cc. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru ........................................... 285
C. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU................................................................. 286
1. Genel Olarak..................................................................................... 286
2. Ceza Muhakemesi Sürecinin İşleyişi ................................................. 286
D. İNFAZ HUKUKU....................................................................................... 287
IV. DEVLETLER GENEL HUKUKU (MİLLETLERARASI HUKUK)............................... 288
V. GENEL KAMU HUKUKU ................................................................................. 289
A. GENEL OLARAK....................................................................................... 289
B. DEVLET TÜRLERİ ..................................................................................... 290
VI. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU ......................................................................... 290
VII. MALİ HUKUK ................................................................................................. 292
A. GENEL OLARAK....................................................................................... 292
B. VERGİ (GELİR) HUKUKU .......................................................................... 292
1. Genel Vergi Hukuku.......................................................................... 293
2. Özel Vergi Hukuku (Türk Vergi Sistemi)............................................ 293
3. Vergi Hukukunun Kaynakları ............................................................ 294
4. Vergi İlişkisinin Tarafları ................................................................... 294
5. Harcama (Gider) Hukuku.................................................................. 295
§ 4. KARMA HUKUK DALLARI ................................................................................296
I. MEDENİ USUL HUKUKU ................................................................................ 296
II. İCRA VE İFLAS HUKUKU................................................................................. 297
A. GENEL OLARAK....................................................................................... 297
B. İCRA HUKUKU......................................................................................... 298
C. İFLAS HUKUKU........................................................................................ 298
D. KONKORDATO ........................................................................................ 299
III. İŞ HUKUKU .................................................................................................... 300
A. GENEL OLARAK....................................................................................... 300
1. Bireysel İş Hukuku ............................................................................ 300
2. Toplu İş Hukuku................................................................................ 300
B. İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI.................................................... 301
IV. SERMAYE PİYASASI HUKUKU ........................................................................ 302
V. BANKA HUKUKU............................................................................................ 303
VI. TOPRAK HUKUKU.......................................................................................... 303
24 İçindekiler
VII. FİKİR VE SANAT ESERLERİ HUKUKU............................................................... 303
VIII. ÇEVRE HUKUKU............................................................................................. 304
IX. TÜKETİCİ HUKUKU ........................................................................................ 304
X. REKABET HUKUKU ........................................................................................ 305
XI. HAVA HUKUKU.............................................................................................. 305
DOKUZUNCU BÖLÜM
YARGI ÖRGÜTÜ
§ 1. GENEL OLARAK ..............................................................................................307
§ 2. ADLİ YARGI ....................................................................................................308
I. GENEL OLARAK ............................................................................................. 308
II. İLK DERECE MAHKEMELERİ........................................................................... 309
A. HUKUK MAHKEMELERİ........................................................................... 309
B. CEZA MAHKEMELERİ .............................................................................. 310
III. İKİNCİ DERECE MAHKEMELERİ...................................................................... 313
IV. ÜST DERECE MAHKEMESİ ............................................................................. 314
§ 3. İDARİ YARGI ...................................................................................................316
I. GENEL OLARAK ............................................................................................. 316
II. İLK DERECE MAHKEMELERİ........................................................................... 316
III. İKİNCİ DERECE MAHKEMELERİ...................................................................... 318
IV. ÜST DERECE MAHKEMESİ ............................................................................. 318
§ 4. ANAYASA YARGISI..........................................................................................320
§ 5. UYUŞMAZLIK YARGISI ....................................................................................321
§ 6. HESAP YARGISI – SAYIŞTAY ............................................................................321
§ 7. SEÇİM YARGISI ...............................................................................................322
§ 8. ASKERİ YARGI.................................................................................................322
YARARLANILAN KAYNAKLAR ....................................................................................... 323
KAVRAM DİZİNİ ........................................................................................................... 327
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
