Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu'na Armağan

Ülkemizin anayasa hukuku alanında yetiştirdiği çok değerli isimlerden birisidir.

Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu. Yirmiye yakın telif kitabı ve çok sayıda akademik makalesi bulunan Prof. Fendoğlu Üniversitemiz Hukuk Fakültesi’nin eğitim-öğretime başlama sürecinde hem lisans hem de lisansüstü

eğitim seviyesinde çok büyük katkı sunmuştur.

Ayrıca çeşitli üniversite ve fakültelerde, Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi’nde de dersler vermiştir.

Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesine 2016 yılında Dekan olarak atanan Prof. Dr. Fendoğlu Hocamız bu Fakültede Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanlığı ve Kamu Hukuku Bölüm Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur.

Aynı zamanda Hacettepe Üniversitesi Senatosu ve Yönetim Kurulunda da üyelik yapmıştır.

Prof. Fendoğlu alanında sahip olduğu akademik birikimi, kamu kurulumlarında üstlendiği çeşitli görevlerle uygulamaya sunmuş ve birikimlerini toplumsal katkıya dönüştürebilmiştir.

Akademik kariyerinin yanında ek görev olarak Başbakanlık bünyesinde İnsan Hakları Başkanı, Başmüşavir, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları 10 Yılı Ulusal Komitesi Başkanı, Birleşmiş Milletler’de UNESCO İnsan Hakları İhtisas Komitesi Üyeliği, Kültür ve Tabiat Varlıklarında Yüksek Kurulu Üyesi, Bölge Kurulu Başkanı, TRT’de Yönetim Kurulu Üyesi ve Başkan Yardımcısı, RTÜK’te Üst kurul Üyesi ve Başkan Vekili olarak görevler yürütmüştür.

Prof. Fendoğlu. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi ve Türk Tarih Kurumu’nda Bilim Kurulu Üyeliklerinde bulunmuştur. Prof. Fendoğlu, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunda (BEDK) 2019 yılından bu yana Başkanlık görevini yürütmektedir.

Prof. Dr. Fendoğlu, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı döneminde, kamuda ilk kez Türkiye İnsan Hakları Raporu’nu, Kayıp Çocuklar Raporu’nu,

İşkence ve Kötü Muamele ile Etkin Mücadele Raporu’nu ve Töre Namus Cinayetleri Raporu’nu yayımlamıştır. Avrupa Konseyi ve Adalet ve İçişleri Bakanlıkları ile yapılan Türkiye’de İnsan Hakları Reformları projesinde, ülkemizi Avrupa’da temsil eden heyete başkanlık yapmıştır.

Yurt içinde ve yurt dışında birçok akademik ve diğer kuruluşta dersler veren, çok sayıda önemli yayınlar yapan Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu Hocamız, 10 Ocak 2021 tarihi itibariyle, Hacettepe Üniversitesi’nden emekli

olmuş ve halen Başkent Üniversitesi’nde akademisyen olarak görev yapmaya devam etmektedir.

İnsan olarak da çok naif, kimseyi incitmeyen, saygın kişiliği ve beyefendiliği ile tanıdığımız Hocamız, sahip olduğu soyadı ile müsemma şekilde büyük-küçük, yaşlı-genç, meslektaş- öğrenci herkesin gönlünü feth etmiş bir insandır.

Sözün özü; tüm hayatını hukuk alanında eğitime ve bilime adamış, aynı zamanda sahip olduğu tüm bilgisini ülkesine, milletine ve insanlığa sunmuş örnek bir insan, bir akademisyen… Hayatını bilime ve topluma hizmete adamış değerli Hocamızın Üniversitemizin mensubu olmasının gururunu ve mutluluğunu yaşıyoruz. Sayın Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu Hocamıza, Üniversitemize hem emekliliği öncesinde hem de emekliliği sonrasında yapmış olduğu değerli katkılardan dolayı şükranlarımı sunuyor, bundan sonraki hayatında sağlık, mutluluk ve başarılar diliyorum.

Prof. Dr. Mehmet Cahit GÜRAN

Hacettepe Üniversitesi Rektörü

Armağan çalışmaları, eserleriyle ve yetiştirdiği öğrencilerle, hukuk dünyasına katkıda bulunan ve öğrencilerinin hocalık rolüne bürünmesiyle birlikte “hocaların hocası” payesine erişmiş olan öğretim üyelerine, hatıralarını yaşatabilmek ve gelecek kuşaklara aktarabilmek amacıyla hazırlanan son derece değerli bir akademik gelenektir.

Bu kapsamdaki çalışmalar, hayata veda etmiş olan bilim insanları için icra edildiği gibi, son dönemde büyük bir isabetle Armağan sunulan kişinin sağlığında da yapılmaktadır.

Gerçekten ömrünü hukuka ve öğrencilerine adamış bir Hocaya yönelik bu anlamlı teşekkürün, muhatabınca duyumsanacağı bir evrede ortaya konulması, elbette çok daha kıymetli olacaktır.

Bu düşüncelerle Fakültemizde uzun yıllar öğretim üyesi olarak bulunmuş ve Anabilim Dalı Başkanlığı, Bölüm Başkanlığı ve Dekanlık gibi görevlerle kurumumuza ciddi hizmetler sunmuş olan Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu Hocamız hakkında bir armağan çalışması yapma fikri doğduğunda, kısa bir süre içinde çeşitli fakültelerden meslektaşları, dostları ve öğrencileri bu tasarıya büyük bir şevkle sahip çıkmak suretiyle, bu çalışmanın hayata geçmesine büyük katkılar sundular.

Hacettepe Hukuk Fakültesinde uzun yıllar çalışmış, bu esnada lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde dersler vermiş, çok sayıda öğrencinin jüri sınavlarına girmek veya danışmanlığını üstlenmek suretiyle yetişmesine emek vermiş olması sebebiyle Hocamızın geniş bir çevreye dokunduğunu zaten müşahede ediyorduk.

Ancak Armağan çalışması boyunca, gerek birçok farklı fakülteden, gerekse muhtelif kurumlardan gelen yoğun ilgi ve talep karşısında, Hocamızın ne kadar geniş bir dost ve öğrenci çevresine ulaşmış olduğunu görünce, gerçek anlamda şaşkınlık yaşadık ve mutlu olduk.

Nitekim Armağan çalışmasını tamamlamak için öngördüğümüz süre, her defasında son olduğu yönünde kesin kararlar almamıza rağmen, son anda gelen ve Hocamıza yönelik gönül borcunu ödemek için ricada bulunan bir meslektaşımızı kıramayışımız yüzünden defalarca ama defalarca yeniden uzadı.

Ancak hâlâ yeni talepler bulunmasına rağmen, makalesini çok daha önceden göndermiş ve hakem süreçleri tamamlanmış yazarlara haksızlık yapmamak için süreci bitirmek zorunda kaldık.

Bu yönüyle, planlanan süreyi epey aşmış olmamızdan ötürü ilgisine karşılık veremediğimiz yazarların anlayışına sığınıyoruz.

Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu Hocamıza yönelik bu Armağan çalışmasına, başta akademisyenlik, avukatlık ve hâkimlik olmak üzere, geniş bir mesleki yelpazeden katkıda bulunma isteği taşıyan hukukçuların varlığı, Hocamızın sadece bilimsel alanda değil, aynı zamanda şahsi ilişkileri bakımından da ne ölçüde değerli bir insan olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

Nitekim Hocamız, meslek hayatı boyunca, çeşitli kamu kurumlarında yüksek görevler almış olmasına rağmen akademiden hiç kopmamış ve eşine az rastlanan alçakgönüllülüğü ona daima eşlik etmiştir.

Zira kapısı her zaman açık olan Fakültedeki odasının sürekli olarak lisans birinci sınıf öğrencisinden lisansüstü öğrencilere, asistanlardan farklı kurumlardan gelen kişilere kadar her kesimden insanla dolu olması rutin bir görüntüdür. Bunun sebebi, öğrencisi olmuş veya kendisiyle bir şekilde karşılaşmış olan herkesin hemen fark ettiği üzere, Hocamızın unvan veya makam gibi dereceleri suni bulması ve bütün yoğunluğuna rağmen herkese mutlaka sıcakkanlılıkla zaman ayırmasıdır.

Bu bakımdan kendisinin başta bizler olmak üzere sayısını kestiremediğimiz kadar insanın meslek ve özel hayatlarında sevincini ve üzüntüsünü paylaşmak ve yol göstermek suretiyle geniş bir muhite dokunması şaşırtıcı olmamalıdır.

Armağan çalışmalarının birer hatıra amacı taşımasının yanında, akademik teamüller gereği bilimsel esaslara uygun olarak ortaya konulması da önemli bir zorunluluktur.

Bu kapsamda Yayın Kuruluna ulaşan çalışmaların, talep bulunması hâlinde hakem incelemesinden geçirilmesi hususunda hassasiyet gösterilmiş ve bu durum ilgili makalelerin ilk sayfasında belirtilmiştir. Bu kapsamda çok sayıda makalenin bilimsel incelemesi konusunda yardımlarını esirgemeyen, bütün yoğunluklarına rağmen değerlendirme sürecinin zahmetine ve editörlüğümüzün ısrarlı e-postalarına katlanan değerli hakem hocalarımıza, Armağan çalışmasının bilimsel niteliğine yönelik eşsiz katkıları için teşekkür ediyoruz.

Bu Armağan’da Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu’nun öğrencisi veya meslektaşı olmuş kişilerden gelen toplam kırk altı adet makale bulunmaktadır.

Konuları çok çeşitli alanlara yönelik olan bu makaleler, bölümler arasında bir dengesizliğe sebep olmamak için konularına göre tasnif edilmemiş, bunun yerine yazarların akademik ve soyadı sırasına göre sıralanmıştır.

Değerli yazılarıyla Armağan çalışmasının gün yüzüne çıkmasını sağlayan yazarlara, bu eşsiz katkıları için müteşekkiriz. Son olarak böylesine hacimli bir Armağan kitabı, eğer Yetkin Yayınevi yayınlama işini üstlenerek bizi cesaretlendirmemiş olsaydı, hayata geçemeyebilirdi.

Bu doğrultuda, kitabın basılması sürecindeki katkılarından ötürü başta Muharrem Başer olmak üzere, bütün Yetkin Yayınevi çalışanlarına, göstermiş oldukları sabır ve nezaket dolayısıyla teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Editörler Kurulu

İÇİNDEKİLER

ARMAĞAN’A YAZILARI İLE KATKIDA BULUNANLAR.................7

ARMAĞAN’A HAKEM SIFATI İLE KATKIDA BULUNANLAR .......9

ÖNSÖZ ........................................................................................................11

GİRİŞ

PROF. DR. HASAN TAHSİN FENDOĞLU’NUN

ÖZGEÇMİŞİ VE YAYINLARI ................................................................23

BİRİNCİ BÖLÜM

HUKUKUN YEKNESAK ŞEKİLDE UYGULANMASINDA YARGITAY’IN İŞLEVİ

Mehmet AKARCA / Yargıtay Başkanı.................................................................... 57

KURULUŞUNDAN GÜNÜMÜZE

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Şeref MALKOÇ / Kamu Başdenetçisi ..................................................................... 69

AVRUPA KONSEYİ SİSTEMİ İÇİNDE

BİREYSEL BAŞVURU YOLU

Doç. Dr. Saadet YÜKSEL / Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Hâkimi.................. 77

BİREYSEL BAŞVURU YOLU VE TÜRK HUKUK SİSTEMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Hasan Tahsin GÖKCAN / Anayasa Mahkemesi Başkan V...................................... 89

SİYASİ PARTİ MALİ DENETİMİ

Doç. Dr. Recai AKYEL / Anayasa Mahkemesi Üyesi & Ömer DURSUN............ 125

6698 SAYILI KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNU’NA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME VE İNTERNET ÇAĞINDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI

Prof. Dr. Faruk BİLİR / Kişisel Verileri Koruma Kurulu Başkanı......................... 157

THE ROLE OF JUDICIARY IN THE PROTECTION AND PROMOTION OF HUMAN RIGHTS

Dr. Hacı Ali AÇIKGÜL / Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Daire Başkanı............ 191

BAŞKANLIK SİSTEMİNİN TÜRKİYEDEKİ TARİHİ ARKA PLANI

Sadettin KALKAN / Kamu Denetçisi .................................................................... 229

TÜRK DİZİLERİNİN TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜNE

YAKINLAŞTIRICI ETKİSİ ARAŞTIRMASI ......................................235

Dr. İbrahim USLU / Radyo Televizyon Üst Kurulu Başkan Yrd. ........................... 235

İKİNCİ BÖLÜM

KAMU HUKUKU VE SİYASET BİLİMİNİN TARTIŞILMASI BİTMEYEN KAVRAMI OLARAK EGEMENLİK

Prof. Dr. Ender Ethem ATAY................................................................................ 241

ADİL YARGILANMA HAKKI KAPSAMINDA İDARİ YARGIDA MAKUL SÜRE KAVRAMI

Prof. Dr.Mustafa AVCI & Öğr. Gör. Merve GÜL GÜN ....................................... 291

İDARENİN TAKDİR YETKİSİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU

Prof. Dr. Mustafa AVCI & Arş. Gör. Sümeyra Sena KURT ................................. 331

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE SİYASAL ERKLERİN KİLİTLENMESİNE KARŞI ÖNGÖRÜLEN RASYONELLEŞTİRME ARAÇLARI

Prof. Dr. Cengiz GÜL ............................................................................................ 373

ENGELLİLERE YÖNELİK İŞLENEN SUÇLARIN CEZALANDIRILMASI İLE SORUŞTURULMASI VE KOVUŞTURULMASI

Prof. Dr. Recep GÜLŞEN...................................................................................... 393

SAĞLIK ALANINDA ŞİDDET VE TIBBİ UYGULAMA HATALARI KONUSUNDA 7406 SAYILI KANUNLA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Prof. Dr. Dr. h.c. Hakan HAKERİ ......................................................................... 409

SOVYETLER BİRLİĞİNDE TEK PARTİ YÖNETİMİNİN ANAYASAL DÜZENLEMESİ

Prof. Dr. Ali Murat ÖZDEMİR & Arş. Gör. Ezgi Nur TÜRKOĞLU - KARACAOVA....427

CEZASINI İNFAZ KURUMUNDA ÇEKMEKTE OLAN HÜKÜMLÜNÜN VEYA TUTUKLUNUN AVUKATLA GÖRÜŞMESİNİN GİZLİLİĞİNİN İHLALİ SORUNU

Prof. Dr. İzzet ÖZGENÇ........................................................................................ 457

SEÇİMLERİN GERİYE BIRAKILMASI MESELESİ

Prof. Dr. Ömer KEKİNSOY .................................................................................. 483

İSLÂM HUKUKUNDA UYGULAMA ÖRNEKLERİ OLMASI AÇISINDAN ŞERİYYE SİCİLLERİNİN ÖNEMİ

Prof. Dr. Kenan Ziya TAŞ ..................................................................................... 497

İŞÇİNİN KİŞİSEL VERİLERİNİN KORUNMASI KAPSAMINDA UNUTULMA HAKKI

Prof. Dr. İştar URHANOĞLU & Arş. Gör. Damla KAYNAR.............................. 505

COMPARISION OF THE CONSTITUTIONS 1876 AND 1982 ON THE BASIS OF GOVERNMENT SYSTEM: REFLECTIONS OF POLITICAL CULTURE

Prof. Dr. Mehmet Ali ZENGİN ............................................................................. 559

COMMERCIAL REAL ESTATE AND FINANCIAL STABILITY: EVIDENCE FROM THE U.S. BANKING SECTOR

Doç. Dr. Salih FENDOGLU .................................................................................. 581

HAKLI SAVAŞ ÖĞRETİSİNİN KLASİK DÖNEM OSMANLI DEVLETİNDEKİ GÖRÜNÜMÜ

Doç. Dr. Ahmet KILINÇ & Arş. Gör. Sultan Şuanur ŞİMŞEK............................. 601

CUMHURBAŞKANI KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ

Dr. Öğr. Üyesi Merve Ünal AÇIKGÖZ................................................................. 631

İNSAN HAKLARI EĞİTİMİNDE ÖZGÜN BİR YAKLAŞIM: AVRUPA KONSEYİ HUKUKÇULAR / HUKUK PROFESYONELLERİ İÇİN İNSAN HAKLARI EĞİTİMİ PROGRAMI

Dr. Muhammed Taha BÜYÜKTAVŞAN.............................................................. 661

YARGITAY ÜYESİ’NİN MUHALEFET ŞERHİ IŞIĞINDA, TEMYİZ TALEBİNDE SEBEP BİLDİRİLMESİ ZORUNLULUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Dr. Remzi DEMİR ................................................................................................. 691

BİREYSEL BAŞVURU YOLUNDA ANAYASA MAHKEMESİNİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİNDE KİŞİ YÖNÜNDEN YETKİSİ

Dr. Öğr. Üyesi Ceren DOĞRU .............................................................................. 707

20 İÇİNDEKİLER

FRANSA’NIN BEŞİNCİ CUMHURİYET ANAYASASI BAĞLAMINDA CUMHURBAŞKANLIĞI MAKAMINA İLİŞKİN KISA BİR İNCELEME

Dr. Öğr. Üyesi Seda DUNBAY ............................................................................. 727

ANTİ-DEMOKRATİK SİSTEMLER BAKIMINDAN ANAYASAL MEŞRUİYETİN İNCELENMESİ

Dr. Onur HAMURCU............................................................................................ 765

TÜRKİYE’DE YABANCI VE AZINLIK OKULLARININ HUKUKSAL DAYANAKLARI

Dr. Öğr. Üyesi Abdülazim İBRAHİM................................................................... 787

İSLAM ŞEHİRLERİNDE HİSBE TEŞKİLATI

Dr. Öğr. Üyesi Abdullah İSLAMOĞLU................................................................ 813

MUKAYESELİ HUKUK VE ÖRNEKLER BAĞLAMINDA HAVALECİ DEMOKRASİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME

Dr. Öğr. Gör. Ditar KABASHI ............................................................................. 835

MAHFUZ DÜZENLEME ALANI VE BU KONUYA İLİŞKİN BAZI ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Dr. Öğr. Üyesi Adnan KÜÇÜK ............................................................................. 865

İDARİ YARGI KARARLARININ YERİNE GETİRİLMEMESİ HALİNDE UYGULANAN TEDBİRLER ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Dr. Öğr. Üyesi Çolpan MÜCAHİT KÜÇÜK......................................................... 905

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINDA SINIRLAMA NEDENİ İÇERMEYEN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN YORUMU

Dr. Öğr. Üyesi Hatice Derya ORMANOĞLU ....................................................... 945

ANAYASALARDA MİLLİ MARŞLAR ................................................971

Dr. Öğr.Üyesi Cem Duran UZUN ......................................................................... 971

İNSAN HAKLARI ÇERÇEVESİNDE İDARİ GÖZETİME ALTERNATİF TEDBİRLERİN İZLENMESİ VE RAPORLANMASI

Dr. Ertuğrul YAZAR ............................................................................................. 995

KARŞILAŞTIRMALI OLARAK HÜKÜMET SİSTEMLERİ: TÜRKİYE VE RUSYA

Arş. Gör. İrem ALPÖZEN................................................................................... 1037

BANKA SÖZLEŞMELERİNDE GENEL İŞLEM KOŞULLARI

Arş. Gör. Firdevs ARSLAN................................................................................. 1059

MİLLETLERARASI TAHKİM KANUNUNUN, ICC VE ICSID TAHKİMİNİN UYGULAMA ALANI

Arş. Gör Bersun SARIGÜL ATA........................................................................ 1107

İSLAM HUKUKU BAĞLAMINDA LİYAKAT İLKESİ VE İLGİLİ KAVRAMLARIN ANALİZİ

Arş. Gör. Mehmet BARUTÇU & Soner TOKÇA ............................................... 1131

ÇEVRE HAKKININ KULLANILMASINDA BİLGİ EDİNME HAKKININ YERİ: ÇEVRESEL BİLGİ EDİNME HAKKI

Arş. Gör. Afra Nur DERE.................................................................................... 1149

İSVİÇRE KONFEDERASYONU ANAYASASI’NDA DÜZENLENEN HALK GİRİŞİMİNİN FEDERAL VE KANTONAL DÜZEYDE UYGULAMASI

Arş. Gör. Mustafa GÜÇYETMEZ ....................................................................... 1177

İSLAM MUHAKEME HUKUKUNDA KANUN YOLUNUN NİTELİKLERİ VE KURUMSALLAŞMASI

Arş. Gör. Muhammed Mansur KARADAĞ......................................................... 1195

ANAYASA MAHKEMESİ’NİN GENEL AHLAK KONUSUNDAKİ YAKLAŞIMI

Arş. Gör. Mustafa Fatih SARI ............................................................................. 1229

TÜRK İDARE HUKUKUNDA YARGISAL EMRİN GEREKLİLİĞİ VE ANAYASA’YA UYGUNLUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Arş. Gör. Berk YILMAZ ..................................................................................... 1255

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

FOTOĞRAFLAR................................................................................................. 1275