| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Vakkas Korhan YEĞRİM |
| Baskı Tarihi | 2021/05 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 379 |
Bu eser, Erciyes Üniversitesi ve Kırıkkale Üniversitesi ortak doktora programında hazırlanan ve jüri önünde savunularak başarılı bulunan “Türk Ceza Hukukunda Gönüllü Vazgeçme” (Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2018) isimli doktora tezine dayanmaktadır.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun genel hükümlere ilişkin olarak benimsediği temel prensipler maddi ceza hukukunun konusu olan “gönüllü vazgeçme” kurumu üzerinde de etkili olmuştur. Gönüllü vazgeçme müessesesi, maddi ceza hukuku (ve dolayısıyla da suç teorisi) açısından çok önemli olmasına rağmen çoğu kez teşebbüs bahsinde kısaca ve hatta teşebbüs ile mukayese edilerek ele alınan bir konudur. Bu sebeple, gönüllü vazgeçme müessesinin hak ettiği yeterli akademik ilgiyi görmediğini düşündüğümüzden bu konuda doktora tez çalışması yapmayı uygun bulduk.
Gönüllü vazgeçme kurumuna Türk öğretisinde yeterli ilginin gösterilmemesi nedeniyle, bu konuda yeterli Türkçe literatür mevcut olmadığından, konunun incelenmesine Alman literatürü temelinde ele alınmış ve genel itibariyle çalışmamız Alman ceza hukuku öğretisinde öne sürülen görüşler doğrultusunda şekillendirilmiştir. Bununla birlikte, ulaşılabilen bütün Yargıtay kararları ilgili başlıklar altında işlenerek çalışmanın hem zenginleştirilmesine hem de öğretiye (ve uygulamaya) katkı sağlayabilecek bir nitelik kazanmasına gayret edilmiştir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ...................................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 7
KISALTMALAR......................................................................................................... 17
GİRİŞ ...............................................................................................................19
BİRİNCİ BÖLÜM
GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN TARİHİ GELİŞİMİ,
TEORİLER VE MUKAYESELİ HUKUK
§1. GENEL OLARAK..........................................................................................21
§2. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN TARİHİ GELİŞİMİ................................................21
I. ROMA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME............................................ 21
II. İSLAM CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ................................... 23
A. İslam Hukuku’nda Suçun Başlangıcı................................................... 26
B. İslam Hukuku’nda Suç Yolu................................................................ 27
1. Düşünme ve Planlama Aşaması................................................... 27
2. Hazırlık Aşaması........................................................................... 27
3. İcra Aşaması ................................................................................ 28
C. İslam Ceza Hukuku’nda Vazgeçme..................................................... 28
1. Zorunlu Vazgeçme....................................................................... 29
2. İhtiyariyle Vazgeçme ................................................................... 29
3. Faal Nedamet .............................................................................. 31
III. TCK TASARILARINDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME............................................. 32
A. 1940 TCK Ön Tasarısı.......................................................................... 32
B. 1958 TCK Ön Tasarısı.......................................................................... 32
C. 1987 TCK Ön Tasarısı.......................................................................... 33
D. 1989 TCK Ön Tasarısı.......................................................................... 34
E. 1997 TCK Ön Tasarısı.......................................................................... 35
G. 2003 TCK Tasarısı ............................................................................... 38
8 İçindekiler
IV. 765 VE 5237 SAYILI TCK’DE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME .................................. 38
A. 765 Sayılı TCK’de Gönüllü Vazgeçme................................................. 38
B. 5237 Sayılı TCK’de Gönüllü Vazgeçme............................................... 42
C. 765 Sayılı TCK’nin, 5237 Sayılı TCK ile Karşılaştırılması ...................... 43
§3. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMEYİ AÇIKLAYAN TEORİLER...........................................45
I. HUKUK TEORİLERİ..................................................................................... 45
A. Objektif Teori..................................................................................... 47
B. Subjektif Teoriler ............................................................................... 49
1. Kastın İptali Teorisi...................................................................... 49
2. Kastın Zayıflığı Teorisi.................................................................. 50
3. Butlan‐ Yokluk Teorisi ................................................................. 51
4. Karine Teorisi .............................................................................. 51
II. SUÇ POLİTİKASI TEORİLERİ........................................................................ 52
A. Altın Köprü Teorisi ............................................................................. 53
B. Af‐ Ödül/ Mükâfat Teorisi.................................................................. 57
C. Cezalandırma Amacı Teorisi............................................................... 60
D. Değişen Cezalandırma Amacı Teorisi................................................. 63
E. Psikolojik Zorlama Teorisi .................................................................. 64
F. Birlik Teorisi ....................................................................................... 65
G. Kusurun İfası Teorisi........................................................................... 65
H. Kusurluluğu Etkileyen Bir Sebep Olarak Vazgeçme Düşüncesi .......... 67
I. Tehlikeden Dönüş Teorisi .................................................................. 67
J. Kombinasyon Teorisi.......................................................................... 69
III. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN SUÇ GENEL TEORİSİNDEKİ YERİ VE
TCK’DE HAKİM OLAN ANLAYIŞ.................................................................. 71
§4. MUKAYESELİ HUKUKDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME...........................................74
I. ALMAN CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME................................. 74
II. AMERİKAN CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ........................... 79
III. AVUSTURYA CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ......................... 81
IV. CORPUS JURIS’TE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.................................................. 85
V. ÇİN CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ....................................... 86
VI. DANİMARKA CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME......................... 88
VII. FRANSIZ CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ............................... 89
İçindekiler 9
VIII.İNGİLİZ CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.................................. 94
IX. İSKOÇYA CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ............................... 96
X. İSPANYOL CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ............................. 97
XI. İSVEÇ CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME .................................... 99
XII. İSVİÇRE CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME............................... 101
XIII. İTALYAN CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.............................. 102
XIV.KORE CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME .................................. 104
XV. POLONYA CEZA HUKUKU’NDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME............................ 107
XVI.ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ STATÜSÜ’NDE GÖNÜLLÜ
VAZGEÇME.............................................................................................. 108
§5. DEĞERLENDİRME .................................................................................... 110
İKİNCİ BÖLÜM
GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN ŞARTLARI
§1. GENEL OLARAK........................................................................................ 115
§2. GÖNÜLLÜ VAZGEÇME’NİN ŞARTLARI ....................................................... 117
I. GENEL OLARAK VAZGEÇME HAREKETİ.................................................... 117
A. Hazırlık Evresinde Vazgeçme ve Suçun İcrasına Başlama
Aşaması............................................................................................ 117
B. Eksik ‐Tam Teşebbüs Ayrımı............................................................. 119
C. Pasif ve Aktif Vazgeçme ................................................................... 122
D. Başarısız Teşebbüs ........................................................................... 123
1. Subjektif Başarısızlık .................................................................. 125
2. İmkânsızlık Yüzünden Başarısızlık veya Harekette
İlerlemenin Anlamsızlığı ............................................................ 126
3. İlerleme İmkânına Rağmen Başarısızlık ..................................... 127
4. Başarısız Teşebbüste Vazgeçme Kararının Verileceği
Zaman Dilimi ............................................................................. 128
a. Tek Hareket Öğretisi........................................................... 128
b. Bütünsel Gözlem Öğretisi ................................................... 129
aa. Vazgeçme Horizonu ..................................................... 130
bb. Vazgeçme Horizonunun Düzeltilmesi .......................... 132
E. Hareketin Elverişli Olması/ Suçun Maddi Konusunun
Bulunması ........................................................................................ 135
10 İçindekiler
II. İCRA HAREKETLERİNİN DEVAM ETTİRİLMEMESİ .................................... 135
III. SUÇUN TAMAMLANMASININ VEYA NETİCENİN
GERÇEKLEŞMESİNİN ÖNLENMESİ........................................................... 140
A. Aktif Davranış................................................................................... 142
B. İhmali Hareketle Vazgeçmeye İlişkin Tartışma ................................ 144
C. Ciddi Gayret ..................................................................................... 146
1. Bilinçli ve İstekli Davranış.......................................................... 149
2. Üçüncü Kişinin Davranışı........................................................... 150
3. Batıl İnançlarla Fiilin Tamamlanmaması ................................... 152
D. Neticeyi Önlemeye Yönelik Uygun ve Gerekli Tedbirlerle
Müdahale......................................................................................... 153
1, Şansın Açılması Teorisi ve Argümanları..................................... 154
a. Kanunun Lafzı Argümanı .................................................... 155
b. Mağduru Koruma Argümanı............................................... 157
c. Objektif İsnadiyet Argümanı............................................... 158
2. En İyi Performansı Yerine Getirme Teorisi ve Argümanları....... 159
a. Olası Kast Argümanı ........................................................... 162
b. Elverişsiz Teşebbüs Örneği ................................................. 163
c. İhmal Argümanı.................................................................. 164
IV. SUÇUN TAMAMLANMAMASI VEYA NETİCENİN GERÇEKLEŞMEMESİ..... 165
V. FAİLİN KATKISI OLMAKSIZIN SUÇUN TAMAMLANMASI ......................... 172
§3. MÜSTAKİL FAİLDE VAZGEÇMENİN MANEVİ UNSURU................................173
I. VAZGEÇME İSTEĞİ .................................................................................. 173
A. Yarı Gönüllü Vazgeçme.................................................................... 176
B. Vazgeçmede İsteklilik Anının Tespiti................................................ 177
C. Kısmi Vazgeçme ............................................................................... 178
D. Vazgeçmenin Kesinliği ..................................................................... 179
E. Vazgeçmede Hata ............................................................................ 181
II. GÖNÜLLÜLÜK ......................................................................................... 182
A. Gönüllülüğü Açıklayan Teoriler........................................................ 182
1. Psikolojik Teori.......................................................................... 182
a. Otonom ve Heteronom Güdü ............................................ 184
b. Sınır Kriteri Olarak Güçlü Psişik Baskı ................................. 187
İçindekiler 11
2. Normatif Teori........................................................................... 188
B. GENEL OLARAK GÖNÜLLÜLÜK ......................................................... 192
1. Gönüllülükte İçsel Faktörler ...................................................... 194
2. Gönüllülükte Dışsal Faktörler .................................................... 195
C. Yargı İçtihatlarında Göre Gönüllülük Unsuru ................................... 198
D. Gönüllülükte Şüphe.......................................................................... 201
§4. GÖNÜLLÜLÜĞÜN BULUNDUĞU VE BULUNMADIĞI DURUMLAR ............... 202
I. GÖNÜLLÜLÜĞÜN BULUNDUĞU DURUMLAR.......................................... 202
A. Acıma ............................................................................................... 203
B. Pişmanlık.......................................................................................... 205
C. Dini Saikler ....................................................................................... 206
D. Mağdurun veya Üçüncü Kişinin Faili İkna Etmesi............................. 207
II. GÖNÜLLÜLÜĞÜN BULUNMADIĞI DURUMLAR....................................... 209
A. Hareketin Faydasının Düşmesi veya Oldukça Azalması ................... 210
B. Hareketi Gerçekleştirmenin Değişen Yüksek Risk İle Birlikte
Oldukça Zorlaşması .......................................................................... 212
C. İçsel Engelleme, Ruhsal Sarsıntı, Duygusal Zorlanma ...................... 218
D. Başka Bir Fiili İşleyebilmek Veya İşlenmiş Olan Başka Fiili
Gizlemek İçin Vazgeçme................................................................... 219
E. Bazı Hukuki Menfaatlerin Korunması/Failin Yakınlarının Hukuki
Menfaatini Koruma.......................................................................... 221
F. Fiili Tamamlamanın Oldukça Zorlaşması.......................................... 222
G. Yasal Şartlar Öncesi Bir Şartın Meydana Gelmemesi ....................... 224
H. Kusur Yeteneğinin Bulunmamasının Gerçekleşmesi........................ 224
I. Hareketin Amacına Tipiklik Dışı Ulaşılması....................................... 225
J. Failin Hareketini Önleyen Maddi Tesadüfî Olaylar ve Üçüncü
Kişilerin Önleyici Hareketleri............................................................ 226
K. Failin Suçun Tamamlandığına Yönelik Hatalı İnancı......................... 227
L. Başarısız Teşebbüsün Olduğu Durumlar .......................................... 228
M. Failin, Mağdur veya Üçüncü Kişilerce Tanınması ............................. 229
N. Failin Korku ve Şok İçerisinde Olması............................................... 231
O. Failin Tiksinmesi Nedeniyle Fiili Terk Etmesi.................................... 232
§5. DEĞERLENDİRME .................................................................................... 233
12 İçindekiler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SUÇA İŞTİRAKTE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME
§1. GENEL OLARAK........................................................................................237
§2. SUÇA İŞTİRAKTE GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN TCK M. 41 AÇISINDAN
İNCELENMESİ...........................................................................................240
I. PASİF VAZGEÇME (TCK M. 41/1) ............................................................ 241
II. BAŞARILI AKTİF VAZGEÇME (TCK M. 41/1)............................................. 243
A. Aktif Hareket.................................................................................... 244
B. Tipiklikteki Neticenin Gerçekleşmesini Önlemeye Yönelik Ciddi
Gayret .............................................................................................. 244
1. Suça Katkının Nötrleştirilmesi/ Neticenin
Gerçekleşmemesinde Etkisinin Devamı Meselesi..................... 245
2. Önlemede Ciddi Gayret’in Üçüncü Kişi Yoluyla
Gerçekleştirilmesi ..................................................................... 246
C. Tipiklikteki Neticenin Meydana Gelmemesi .................................... 246
D. Gönüllülük........................................................................................ 247
III. BAŞARISIZ AKTİF VAZGEÇME (TCK M. 41/2a‐ TCK M. 41/2b) ................ 248
A. Suça İştirakın Katkısı Haricinde Neticenin Başka Bir Nedenle
Gerçekleşmemesi (TCK m. 41/2a).................................................... 250
1. Neticeyi Önlemeye Yönelik Gönüllü ve Ciddi Gayret ................ 251
2. Hareketin Gönüllülüğü.............................................................. 252
3. Neticenin Meydana Gelmemesi................................................ 252
4. Neticenin Gerçekleşmemesinin Aktif Vazgeçme Dışında Bir
Nedenden Kaynaklanması......................................................... 253
B. Aktif Vazgeçmeden Bağımsız Neticenin Gerçekleşmesi/
Başarısız Aktif Vazgeçme (TCK m. 41/2b) ........................................ 254
1. İştirakten Bağımsız Suçun İşlenmesi ......................................... 256
2. Neticenin Gerçekleşmesini Önlemeye Yönelik Ciddi Gayret.... 257
3. Hareketin Gönüllülüğü.............................................................. 258
4. Neticenin Meydana Gelmesi..................................................... 258
5. İştirakçinin Katkısının Neticede Etkisini Devam Ettirmesi
Meselesi .................................................................................... 259
IV. HAZIRLIK HAREKETLERİNDE VAZGEÇMEYE İLİŞKİN TARTIŞMA ............... 260
V. VAZGEÇMENİN KİŞİSEL ETKİSİ (TCK M. 41‐I)........................................... 262
VI. VAZGEÇMENİN GERÇEKLEŞME ZAMANI................................................. 264
İçindekiler 13
§3. İŞTİRAKTE GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN SUÇ ORTAKLARI BAKIMINDAN
İNCELENMESİ .......................................................................................... 265
I. ASIL FAİL BAKIMINDAN İNCELEME ......................................................... 265
II. MÜŞTEREK FAİL BAKIMINDAN İNCELEME .............................................. 266
III. DOLAYLI FAİL BAKIMINDAN İNCELEME................................................... 268
A. Aracı Kişinin Gönüllü Vazgeçmesi .................................................... 269
B. Dolaylı Failin Gönüllü Vazgeçmesi.................................................... 270
IV. AZMETTİREN BAKIMINDAN İNCELEME................................................... 272
A. Azmettirilen Kişinin Gönüllü Vazgeçmesi......................................... 273
B. Azmettiren Kişinin Gönüllü Vazgeçmesi........................................... 274
V. YARDIM EDEN BAKIMINDAN İNCELEME................................................. 275
A. Ana Failin İcra Hareketlerine Başlamasından Önce Yardım
Edenin Suçun İşlenmesine Yapmış Olduğu Katkıyı Bertaraf
Etmesi .............................................................................................. 276
B. İcraya Başladıktan Sonra Yardım Edenin Suça Olan Katkısını
Ortadan Kaldırarak Suçun Daha Farklı İşlenmesine Neden
Olması .............................................................................................. 277
C. Yardım Edenin İştirake Olan Katkısı Ve İlli Değer Taşıyan
Hareketin Etkisini Bertaraf Etmemekle Birlikte İcranın
Bitirilmesine Engel Olması ............................................................... 277
VI. BAĞLILIK KURALI (TCK M. 40) ................................................................. 279
VII. KIŞKIRTICI AJAN VE GİZLİ SORUŞTURMACI BAKIMINDAN İNCELEME ..... 279
§5. DEĞERLENDİRME .................................................................................... 282
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN MADDİ CEZA HUKUKU’NDA
GÖRÜNÜMÜ VE ÖZEL DURUMLAR
§1. GENEL OLARAK........................................................................................ 287
§2. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN ÖZEL SUÇ TİPLERİNDE İNCLENMESİ.................. 288
I. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME .... 288
A. Temel Suç Tipine Teşebbüsten Vazgeçme ....................................... 289
B. Ağırlaşan Nitelikli Neticeyi Önlemek Suretiyle Vazgeçme................ 292
II. TEŞEBBÜS SUÇLARINDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME...................................... 296
III. İHMALİ SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.............................................. 298
A. Gerçek İhmali Suçlarda Gönüllü Vazgeçme...................................... 300
14 İçindekiler
B. Gerçek Olmayan İhmali Suçlarda Gönüllü Vazgeçme...................... 301
IV. TEHLİKE SUÇLARINDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME......................................... 304
A. Somut Tehlike Suçlarında Gönüllü Vazgeçme.................................. 305
B. Soyut Tehlike Suçlarında Gönüllü Vazgeçme................................... 307
V. OBJEKTİF CEZALANDIRILABİLME ŞARTI İÇEREN SUÇLARDA
GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ............................................................................ 309
VI. OLASI KASTLA İŞLENEN SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME..................... 310
VII. TAKSİRLİ SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ........................................... 312
VIII. SIRF HAREKET SUÇLARINDA/ NETİCESİ HAREKETE BİTİŞİK
SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME .......................................................... 313
IX. İTİYADİ SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.............................................. 315
X. KESİNTİSİZ SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME ........................................ 315
XI. DURUM SUÇLARINDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME......................................... 317
XII. KABAHATLERDE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.................................................. 319
XIII. ZİNCİRLEME SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME...................................... 320
XIV.BİLEŞİK SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.............................................. 322
XV. FİKRİ İÇTİMA VE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME.................................................. 324
§3. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN HUKUKİ SONUÇLARI ........................................325
I. GENEL OLARAK ....................................................................................... 325
II. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN TEŞEBBÜSE ETKİSİ ........................................ 326
III. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMEDE BASİT TEŞEBBÜS‐ NİTELİKLİ TEŞEBBÜS........... 328
A. Basit Teşebbüs................................................................................. 328
B. Nitelikli Teşebbüs............................................................................. 329
1. Nitelikli Teşebbüsteki Suçun, Teşebbüs Edilen Suçun
Unsuru Veya Ağırlatıcı Nedeni Olması ...................................... 332
2. Bağımsız İki Ayrı Suçun Meydana Gelmesi................................ 335
IV. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN AYRICALIKLI ETKİSİ........................................ 339
V. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN CEZA MUHAKEMESİ AÇISINDAN
SONUÇLARI............................................................................................. 341
§4. VAZGEÇMEYLE İLGİLİ DİĞER KONULAR VE VAZGEÇME BENZERİ
DÜZENLEMELER.......................................................................................342
I. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMEDE HATA .............................................................. 342
A. Vazgeçme Şartlarında Hata.............................................................. 343
B. Kişide Hata....................................................................................... 344
İçindekiler 15
II. HAKSIZ TAHRİK VE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME .............................................. 344
III. KISMİ VAZGEÇME.................................................................................... 345
IV. ALIC KURALI VE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME................................................... 346
V. ÖNGÖRÜLÜ VAZGEÇME.......................................................................... 348
VI. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMEDE BİRDEN FAZLA SAİK ........................................ 350
VII. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMEDE BAŞARISIZ TEŞEBBÜSÜN‐ ELVERİŞSİZ
TEŞEBBÜSTEN FARKI............................................................................... 351
VIII. ETKİN PİŞMANLIK VE GÖNÜLLÜ VAZGEÇME .......................................... 353
§5. DEĞERLENDİRME .................................................................................... 354
SONUÇ .......................................................................................................... 359
KAYNAKÇA .................................................................................................... 365
KAVRAMLAR DİZİNİ ...................................................................................... 377
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
