Uluslararası ve Ulusal Düzenlemelerde Mülteci Çocuğun Eğitim Hakkı

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ......................................................................................................... 5

İÇİNDEKİLER ............................................................................................. 7

KISALTMALAR ....................................................................................... 13

GİRİŞ ................................................................................................. 15

BİRİNCİ BÖLÜM MÜLTECİ, MÜLTECİ ÇOCUK KAVRAMI VE İLGİLİ MEVZUAT

1.1. MÜLTECİ KAVRAMI VE İLGİLİ MEVZUAT.......................... 19

1.1.1. Genel Olarak Mülteci Kavramı ve Tarihsel Gelişimi ................................................................. 19

1.1.2. Hukuki Düzenlemelerde Mülteci Kavramı .................... 28

1.1.2.1. Uluslararası Hukuki Düzenlemelerde Mülteci Kavramı ....................................................... 28

1.1.2.1.1. International Refugees Organizition (IRO)-Uluslararası Mülteciler Örgütü (UMÖ) .................... 28

1.1.2.1.2. Birleşmiş Miletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ............. 29

1.1.2.1.3. 1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi............................... 31

1.1.2.1.4. 1967 Tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Protokol ..................... 34

1.1.2.1.5. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi .......................................... 35

1.1.2.1.6. 1967 Tarihli Birleşmiş Milletler Ülkesel Sığınma Bildirisi ....................... 36

1.1.2.2. Bölgesel Düzenlemelerde Mülteci Kavramı ...................................................................... 37

1.1.2.2.1. Afrika Bölgesinde Yapılan Çalışmalar .............................................. 37

1.1.2.2.2. Amerikan Bölgelerinde Yapılan Çalışmalar .............................................. 38

1.1.2.2.3. Arap Bölgelerinde Yapılan Çalışmalar .............................................. 40

1.1.2.2.4. Avrupa Bölgesinde Yapılan Çalışmalar .............................................. 40

1.1.2.3. Ulusal Metinlerde Mülteci Kavramı ....................... 45

1.1.2.3.1. Genel Olarak .......................................... 45

1.1.2.3.2. İskan Kanunu ......................................... 48

1.1.2.3.3. Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ........ 49

1.1.2.3.4. Ulusal Eylem Planı ................................ 50

1.1.2.3.5. 22.06.2006 Tarihli İç İşleri Bakanlığı Uygulama Talimatı .............. 51

1.1.2.3.6. 6468 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu .............. 53

1.1.2.3.7. Diğer Hukuki Düzenlemeler ............... 55

1.2. MÜLTECİ ÇOCUK KAVRAMI VE İLGİLİ MEVZUAT ....................................................................................... 57

1.2.1. Mülteci Çocuk Kavramı ve Hukuki Boyutu ................... 57

1.2.2. Uluslararası Düzenlemelerde Mülteci Çocuk ................. 59

1.2.2.1. Genel Olarak .............................................................. 59

1.2.2.2. Cenevre Çocuk Hakları Beyannamesi .................... 59

1.2.2.3. BM Çocuk Hakları Bildirgesi ................................... 61

1.2.2.4. Çocuk Haklarına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi .................................................. 62

1.2.2.5. 1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve 1967 Tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Protokol .......................... 65

1.2.2.6. Diğer Uluslararası Belgeler ...................................... 66

1.2.3. Ulusal Hukuki Düzenlemelerde Mülteci Çocuk .................................................................................... 68

1.2.3.1. Genel Olarak .............................................................. 68

1.2.3.2. YUKK Kapsamında Mülteci Çocuk ........................ 69

İKİNCİ BÖLÜM EĞİTİM HAKKI VE İLGİLİ MEVZUAT

2.1. EĞİTİM HAKKI KAVRAMININ AÇILIMI .............................. 71

2.2. HUKUKİ DÜZENLEMELERDE EĞİTİM HAKKI ................... 72

2.2.1. Uluslararası Hukuki Düzenlemelerde Eğitim Hakkı .................................................................................... 72

2.2.1.1. İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ............................... 72

2.2.1.2. BM Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Uluslararası Sözleşme ............................................... 73

2.2.1.3. Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi .................................................................. 74

2.2.1.4. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme .............................. 76

2.2.1.5. BM Çocuk Hakları Bildirisi ...................................... 78

2.1.1.6. Diğer Uluslararası Hukuki Düzenlemeler ............................................................. 79

2.2.2. Bölgesel Düzenlemeler ....................................................... 82

2.2.2.1. Avrupa Birliği Çerçevesindeki Düzenlemeler ............................................................ 82

2.2.2.2. Amerikan Hukuki Belgelerindeki Düzenlemeler ............................................................. 85

2.2.2.3. Afrika Bölgesi Belgelerindeki Düzenlemeler ............................................................. 85

2.2.3. Ulusal Hukuki Metinlerde Eğitim Hakkı ........................ 86

2.2.3.1. 1982 Anayasası .......................................................... 86

2.2.3.2. 1739 Sayılı Milli Eğitim Kanunu.............................. 88

2.2.3.3. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ....................................................................... 89

2.2.3.4. Diğer Ulusal Hukuki Metinler ................................. 90

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MÜLTECİ ÇOCUĞUN EĞİTİM HAKKI VE ERİŞİMİ

3.1. MÜLTECİ ÇOCUĞUN EĞİTİM HAKKI ................................... 93

3.1.1. Genel Olarak ........................................................................ 93

3.1.2. Mülteci Çocuğun Eğitim Hakkına Dair Düzenlemeler .................................................................... 100

3.1.2.1. 1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme ...................................... 100

3.1.2.2. Çocuk Hakları Sözleşmesi ...................................... 101

3.1.2.3. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ..................................................................... 102

3.1.2.4. Geçici Koruma Yönetmeliği ................................... 104

3.1.2.5. Türkiye’deki Mülteci Çocukların Eğitim Haklarına İlişkin Genelgeler .................................. 107

3.1.2.5.1. Emniyet Genel Müdürlüğü Uygulama Talimatı Genelgesi ........... 107

3.1.2.5.2. Yabancılara Yönelik Eğitim Hizmetleri Genelgesi ........................... 110

3.1.2.6. Türkiye’deki Suriyeli Çocuklara Dair Düzenlemeler ........................................................... 111

3.1.2.6.1. Ülkemizde Kamp Dışında Misafir Edilen Suriye Vatandaşlarına Yönelik Tedbirler ................................. 111

3.1.2.6.2. Geçici Koruma Altında Bulunan Suriye Vatandaşlarına Yönelik Eğitim Öğretim Hizmetleri Genelgesi .............................................. 111

3.1.3. Türkiye’ de Mülteci Çocukların Eğitimine İlişkin Yapılan Plan ve Projeler ....................................... 112

3.1.3.1. Milli Eğitim Bakanlığı Stratejik Planı .................... 112

3.1.3.2. Suriyeli Çocukların Türk Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi (PICTES) ................................................................... 113

3.1.3.3. Suriyeli Misafir Öğrencilere Türkçe Öğretme Projesi ....................................................... 113

3.2. MÜLTECİ ÇOCUĞUN EĞİTİME ERİŞİMİ ............................ 114

3.2.1. Türkiye’de Mülteci ve Geçici Korunan Çocuğun Eğitime Erişim Usulü ...................................... 114

3.2.1.1. Mülteci Çocuğun Eğitime Erişim Usulü ............... 114

3.2.1.2. Geçici Korunan Çocuğun Eğitime Erişim Usulü ............................................................ 117

3.2.2. Mülteci Çocukların Eğitime Erişim Süreçlerinde Yaşadıkları Sıkıntılar ve AİHM Örnekleri ............................................................................ 119

3.2.3. Mülteci Çocuklara Yönelik Kapsayıcı Eğitim Politikası ............................................................................. 124

SONUÇ ........................................................................................... 129

KAYNAKÇA .................................................................................. 135