Konkordato Mühletinin Sözleşmeler Bakımından Doğurduğu Sonuçlar

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR ..................................................................................................... VII

İÇİNDEKİLER ................................................................................................... IX

KISALTMALAR CETVELİ ........................................................................... XVII

GİRİŞ .................................................................................................................. 1

I. Çalışmanın Amacı ........................................................................... 1

II. Çalışmanın İnceleme Planı .............................................................. 2

BİRİNCİ BÖLÜM

KONKORDATODA MÜHLET TANINMASI

§1. Konkordato Kurumu ............................................................................ 3

I. Konkordato Kavramı ....................................................................... 3

A. Sözleşme Teorisi .................................................................... 4

B. Hüküm Teorisi ........................................................................ 5

C. Kanuni İşlem Teorisi ............................................................... 6

D. Cebri İcra Usulü Teorisi........................................................... 6

II. Mühlet Kavramı.............................................................................. 7

A. Geçici Mühlet ......................................................................... 9

1. Hukuki Niteliği .................................................................. 9

2. Geçici Mühlet Başvurusu, Kararı, İlanı ve İtirazı ............... 13

3. Geçici Mühlet Olarak Tanınan Süre ................................. 20

B. Kesin Mühlet ........................................................................ 23

1. Hukuki Niteliği ................................................................ 23

2. Kesin Mühlet Kararı, İlan ve İtiraz ................................... 24

3. Kesin Mühlet Olarak Tanınan Süre .................................. 29

III. Konkordato Mühleti Verilmesinin Amacı ...................................... 32

§2. Konkordato Mühletinin Sözleşmelere Etkisine İlişkin Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler ................................................................ 39

I. Türk Hukukunda ........................................................................... 39

II. Mühlet Esnasında Sözleşmeler Bakımından Ortaya Çıkan Sonuçlar Hakkında Yabancı Hukuk Düzenlemeleri ....................... 41

A. Amerikan Hukuku................................................................. 41

B. Alman Hukuku...................................................................... 43

C. İsviçre Hukuku...................................................................... 53

1. Konkordato Mühleti Verilmesi ........................................ 54

2. Konkordato Mühletinde Borçlunun Tasarruf Yetkisi ........ 59

3. Konkordatoda Borçluya Sürekli Borç İlişkisi Doğuran Sözleşmeler .................................................................... 62

4. Taşınmaz Rehninin Paraya Çevrilmesinin Ertelenmesi ..... 64

5. Alacak Haklarına Dair Düzenlemeler ............................... 65

6. Konkordato Mühletinin Kaldırılması ............................... 67

a. Mühlet İçinde İyileşme Gerçekleştiği Takdirde Konkordato Mühleti Hâkim Tarafından Kaldırılır ..... 67

b. Borçlunun Malvarlığının Korunması için İflâsına Karar Verilmesi ....................................................... 67

D. İtalyan Hukuku ..................................................................... 68

§3. Sözleşmelere Egemen İlkeler Açısından Konkordato Mühletinin Sözleşmelere Etkisi ............................................................................ 70

I. Sözleşme Özgürlüğü Açısından ..................................................... 70

A. Sözleşme Özgürlüğü Kavramı ............................................... 70

B. Sözleşme Özgürlüğünün Alt Ayırımları .................................. 71

1. Sözleşmeyi Yapıp Yapmama ........................................... 71

2. Karşı Tarafı Seçme .......................................................... 72

3. Şekil Özgürlüğü .............................................................. 73

4. İçeriği Belirleme ............................................................. 73

5. Sözleşmeyi Değiştirme ve Ortadan Kaldırma ................... 74

C. Konkordato Mühletinin Sözleşme Özgürlüğüne Etkileri ........ 74

II. Ahde Vefa İlkesi Açısından ............................................................ 77

A. Ahde Vefa Kavramı ............................................................... 77

XI

B. Konkordato Mühletinin Sözleşmelere Etkisinin Ahde Vefa Açısından Değerlendirilmesi ......................................... 77

§4. Konkordato Mühleti Verilmesinin Borçlunun Tasarruf Yetkisine Etkisi.................................................................................................. 78

I. Kural Olarak Borçlunun Tasarruf Yetkisini Koruması ...................... 81

II. Borçlunun İşlemlerine Komiserin Nezareti Altında Devam Etmesi ......................................................................................... 84

III. Mahkemenin Bazı İşlemlerin Ancak Komiserin İzni ile Yapılmasına veya Borçlunun Yerine Komiserin İşletmenin Faaliyetine Devam Etmesine Karar Vermesi................................. 86

A. Mahkemenin Bazı İşlemlerin Ancak Komiserin İzni ile Yapılmasına Karar Vermesi ................................................... 88

B. Mahkemenin Borçlunun Yerine Komiserin İşletmenin Faaliyetine Devam Etmesine Karar Vermesi .......................... 92

IV. Borçlunun Mahkemenin İzni ile Gerçekleştirebileceği İşlemler ...... 94

V. Borçlunun Malvarlığının Tedbir Yoluyla Korunması ..................... 102

İKİNCİ BÖLÜM KONKORDATO MÜHLETİ VERİLMESİ İLE İLİŞKİLİ SÖZLEŞMESEL KOŞULLAR VE SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİLERİNDE DURUM

§5. Konkordato Mühletinin Sözleşmelerin İçerdiği Haklar ve Yükümlülükler Bakımından Sonuçları .............................................. 107

I. Konkordato Alacağı Kavramı ....................................................... 107

II. Borç İlişkisinden Doğan Asli Haklar Bakımından Mühletin Sonuçları ................................................................................... 113

A. İmtiyazlı Alacaklar .............................................................. 120

B. Rehinli Alacaklar ................................................................. 121

C. Konusunun Para Olup Olmamasına Göre Alacaklar ............. 122

1. Konusu Para Olan Alacaklar .......................................... 122

2. Konusu Para Olmayan Alacaklar ................................... 123

D. Çekişmeli Olup Olmamasına Göre Alacaklar ....................... 126

1. Çekişmesiz Alacaklar .................................................... 126

2. Çekişmeli Alacaklar....................................................... 127

XII

E. Bağlı Olduğu Vadeye Göre Alacaklar ................................... 131

F. Koşula Bağlı Olup Olmamasına Göre Alacaklar .................... 132

G. Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Alacakları ............................. 133

III. Borç İlişkisinden Doğan Yan Haklar Bakımından Mühletin Sonuçları ................................................................................... 134

A. Faiz .................................................................................... 134

B. Gecikme Tazminatı ............................................................. 138

C. İfaya Ekli Ceza Koşulu ......................................................... 139

IV. Borç İlişkisinden Doğan Tali Haklar Bakımından Mühletin Sonuçları ................................................................................... 140

A. Takas ................................................................................. 140

B. Takas Hakkının Kullanımının Sınırlanması ........................... 141

V. Edim Yükümlülükleri Bakımından Mühletin Sonuçları ................. 144

A. Asli Edim Yükümlülükleri Bakımından ................................. 145

B. Yan Edim Yükümlülükleri Bakımından ................................. 147

VI. Yan Yükümlülükler Bakımından Mühletin Sonuçları .................... 148

§6. Konkordato Mühletinin Sözleşmelerin Ayakta Kalması Bağlamında Sonuçları ...................................................................... 148

I. Konkordato Mühletinde Sözleşmenin Ayakta Kalması ................. 148

A. Sözleşmenin Sona Ereceğine Dair Bir Koşul Bulunmaması ... 150

B. Sözleşmenin Sona Ereceğine Dair Açık Bir Koşul Bulunması .......................................................................... 151

1. Konkordato Talebinde Bulunulmasının Sözleşmeye Aykırılık Teşkil Edeceğine .............................................. 154

2. Konkordato Talebinde Bulunulmasının Haklı Fesih Sebebi Sayılacağına ...................................................... 155

3. Konkordato Talebinde Bulunulmasının Borcu Muaccel Hale Getireceğine ........................................... 156

II. Borçlar Hukukundaki Yaptırımların Konkordato Mühleti Açısından Değerlendirilmesi ...................................................... 157

A. Yokluk ................................................................................ 157

B. Geçersizlik .......................................................................... 158

1. İptal ............................................................................. 160

a. İrade Bozukluğu Hallerinde İptal ........................... 161

XIII

b. Muvazaa Halinde İptal .......................................... 161

aa. Konkordato Komiserinin Yapacağı Değerlendirme ............................................. 162 bb. Asliye Ticaret Mahkemesinin Yapacağı Değerlendirme ............................................. 163

2. Eksiklik ......................................................................... 164

3. Hükümsüzlük Yaptırımı ................................................. 165

a. Kesin Hükümsüzlük .............................................. 165

b. Kısmi Hükümsüzlük .............................................. 166

III. İfa Güçsüzlüğü Nedeniyle Sözleşmenin Sona Erdirilmesinin Mümkün Olup Olmadığı Meselesi ............................................. 167

§7. Konkordatonun Amacına Ulaşmasını Engelleyen Aşırı Külfetli Sürekli Borç İlişkilerinin Feshi .......................................................... 171

I. Feshin Hukuki Niteliği ................................................................. 171

II. Feshin Koşulları .......................................................................... 175

A. Sürekli Borç İlişkisinin Varlığı .............................................. 176

B. Konkordatonun Amacına Ulaşmasının Engellenmesi ........... 179

1. Mali Durumda Olumsuzluğun Varlığı ............................ 179

2. Mali Durumun İyileşmesinin Neredeyse İmkansızlığı ..... 180

3. Aşırı Külfet ................................................................... 182

C. Fesih Yetkisi ....................................................................... 183

1. Fesih Yetkisinin Kötüye Kullanılması ............................. 185

2. Fesih Yetkisinin Kullanılma Zamanı ve Şekli ................... 187

3. Konkordato Komiserinin Uygun Görüşü ve Mahkemenin İzni ......................................................... 190

a. Konkordato Komiserinin Uygun Görüşü ................ 190

b. Mahkemenin İzni.................................................. 194

III. Feshin Sonuçları ......................................................................... 196

A. Tazminat Alacağı ................................................................ 198

B. Fesihten Doğan Tazminattan Kaynaklı Konkordato Alacağı ............................................................................... 202

IV. Konkordato Hukukundaki Olağanüstü Feshin Borçlar Hukukunda Feshe Dair Çeşitli Düzenlemelerle Karşılaştırılması ......................................................................... 205

XIV

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BAZI ÖZEL BORÇ İLİŞKİLERİNDE KONKORDATO MÜHLETİNİN SÖZLEŞMELER BAKIMINDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR

§8. Sürekli Edimli Borçlar Hukuku Sözleşmeleri .................................... 209

I. Hizmet Sözleşmesi ...................................................................... 209

A. Konkordato Mühletinin Sözleşmeye Aykırılık ve İş İlişkisinin Sona Ermesine Etkisi ........................................... 211

B. Hizmet Sözleşmelerinde Olağanüstü Fesih Yetkisinin Kullanılamaması ................................................................. 213

C. Ticari İşletmenin Devri Halinde İşçi Alacaklarının Durumu ... 216

II. Kira Sözleşmesi ........................................................................... 218

A. Konut ve Çatılı İş Yeri ile Ürün Kiraları ................................. 222

1. Kira Bedeli Açısından Değerlendirme ............................ 223

2. Tahliye Talebi Açısından Değerlendirme ....................... 224

B. Finansal Kiralama ............................................................... 227

§9. Teminat Borcu Doğuran Sözleşmeler .............................................. 233 I. Rehin Sözleşmesi ........................................................................ 234 A. Paraya Çevirme Yasağı ....................................................... 234 B. Paraya Çevirme Yasağının İstisnası ..................................... 240

C. Rehnin Borçlu Tarafından Gösterilmesi ............................... 241

D. Rehnin Üçüncü Kişi Tarafından Gösterilmesi ....................... 242

E. Her Rehinli Alacaklı ile Ayrı Anlaşma Yapılması ................... 246 II. Kefalet Sözleşmesi........................................................................ 252 A. Alacaklının Kefile Karşı Sahip Olduğu Müracaat Hakkına Halel Gelip Gelmeyeceği Meselesi ...................................... 254

1. Olumsuz Oy Veren Alacaklının Durumu ........................ 256

2. Olumlu Oy Veren Alacaklının Durumu .......................... 262

B. Tedbir Yolu ile Kefile Karşı Takibin Durdurulması Meselesi............................................................................. 268 C. Kefilin Tartışma Def’ine Başvurup Başvuramayacağı Meselesi............................................................................. 271

D. Kefil Hakkında Konkordato Mühleti Verilmesi ..................... 273 III. Garanti Sözleşmesi ..................................................................... 275

XV

A. Saf Garanti Sözleşmesi ....................................................... 275 B. Kefalet Benzeri Garanti Sözleşmesi ..................................... 275 1. Banka Teminat Mektubunun Paraya Çevrilmesi ............ 275

2. Birlikte Borçluluk .......................................................... 279 3. Kontrgarantilerin Durumu ............................................ 280

§10. Müstakbel Alacağın Temlikinin Hükümsüzlüğü ............................... 281

§11. Ticaret Hukuku ile İlgili Özellik Arz Eden Bazı Borç İlişkilerinde Mühletin Sonuçları .......................................................................... 287

I. Ticari İşletmenin Devrinde .......................................................... 287

II. Çekin Karşılığının Olup Olmamasına İlişkin Meseleler .................. 289

III. Sigorta Sözleşmeleri ................................................................... 291

IV. Ciranta ve Avalistin Borcu ........................................................... 293

SONUÇ ........................................................................................................... 297

KAYNAKÇA .................................................................................................. 303