| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Melikşah ÇIRAKOĞLU |
| Baskı Tarihi | 2022/05 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Sert Kapak (İplik Dikiş) |
| Sayfa Sayısı | 449 |
İdare hukukunun en önemli konularından biri idarenin denetlenmesidir. Zira kamu hizmetlerini yerine getiren idare, “kamu gücü” olarak adlandırılan bazı üstün yetkileri kullanmaktadır. Bu yetkilerin en güçlü şekilde kullandığı alan ise kolluk faaliyetleridir. O halde, kolluğun denetlenmesi daha da önemlidir.
Kolluğun denetlenmesi amacıyla bazı usuller öngörülmüştür. Son dönemde gündeme gelen bir başka denetim usulü ise “sivil denetim” dir. Yarım asrı geçen bir süredir, Dünya’nın çeşitli ülkelerinde uygulanan bu denetim usulü; ülkemizde de yaklaşık yirmi yıllık bir geçmişe sahiptir. Bununla birlikte, söz konusu usul ülkemizde yeterince incelenmemiş ve özellikle de idare hukuku eserlerine yeterince konu olamamıştır. Bu usulü ele alan bazı önemli çalışmalar halihazırda mevcuttur. Ancak söz konusu çalışmaların konuya daha ziyade kamu yönetimi penceresinden baktıkları görülmektedir. Bu nedenle, kolluğun sivil denetiminin idare hukuku çerçevesinde incelenmesi gerekmektedir.
Bu çalışma, ülkemizdeki kolluğun sivil denetimini ele almaktadır. 6713 s. Kanun ile teşkil edilen sivil denetim sistemi ve bu sistem içerisine yerleştirilen Kolluk Gözetim Komisyonu, çalışmanın esas konusunu teşkil etmektedir. Ancak kolluğun sivil denetimi konusunda ülkemizde görev yapan tek kuruluş Komisyon değildir. Diğer bazı kuruluşlar da sivil denetim niteliğinde çeşitli faaliyetler gerçekleştirmektedir. Söz konusu kuruluşlar ile gerçekleştirdikleri sivil denetim şekillerinin incelenmesi ve bunlar ile Komisyonun mukayese edilmesi, çalışmanın bir başka hedefidir.
Konunun kavramsal çerçevesinin çizilebilmesi bakımından, diğer bazı değerlendirmelere de çalışmada yer verilmiştir. Bu kapsamda sivil denetim kavramının ele alınması ve bu kavramın “sivil gözetim”den farklı olduğunun ortaya konulması, sivil denetimi gerektiren nedenlerin ve sivil denetimi diğer denetim usullerine göre öne çıkaran unsurların ifade edilmesi amaçlanmaktadır.
Son olarak ülkemizdeki uygulamanın verimli şekilde incelenebilmesi açısından, farklı ülke uygulamalarına ve konuya ilişkin uluslararası belgelere de yer verilmesi gerekmiştir. Bu çerçevede Kuzey İrlanda, Fransa ve İngiltere-Galler örnekleri incelenmiş; Avrupa Polis Etiği Kurallarına, Birleşmiş Milletler Minnesota Protokolüne ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserinin Tavsiye Kararına çalışmada yer verilmiştir.
Bu çalışma, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalında; 14 Mart 2022 tarihinde savunulan doktora tezinin herhangi bir değişikliğe uğramamış halidir. Her ne kadar çalışmanın “yazar” kısmında ismim yazmakta ise de, benim dışımda birçok kişinin emeği bulunmaktadır.
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................XI
KISALTMALAR...................................................................................................... XVII
GİRİŞ ................................................................................................................ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
KOLLUĞA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
I. Kolluk Kavramı ve Kolluğun Sınıflandırılması..................................................... 9
A. Kolluk Kavramı .......................................................................................... 10
B. Kolluğun Sınıflandırılması ......................................................................... 13
1. İdari Kolluk-Adli Kolluk Ayrımı............................................................ 13
2. Genel İdari Kolluk-Özel İdari Kolluk Ayrımı ve
“Mutlak Genellik” Kriteri.................................................................... 20
II. Genel İdari Kolluk Teşkilatı .............................................................................. 34
A. Genel İdari Kolluk Birimleri ....................................................................... 35
1. Polis.................................................................................................... 35
2. Jandarma............................................................................................ 39
3. Sahil Güvenlik..................................................................................... 45
4. Çarşı ve Mahalle Bekçileri .................................................................. 50
B. Genel İdari Kolluk Makamları ................................................................... 53
1. Cumhurbaşkanı .................................................................................. 54
2. İçişleri Bakanı ..................................................................................... 57
3. Vali ..................................................................................................... 59
4. Kaymakam.......................................................................................... 61
XII İçindekiler
III. Genel İdari Kolluk Faaliyetleri ......................................................................... 62
A. İdari İşlemler............................................................................................. 63
1. Düzenleyici İşlemler........................................................................... 63
2. Birel İşlemler...................................................................................... 65
B. İdari Eylemler............................................................................................ 67
C. Kolluk Usulleri........................................................................................... 69
IV. Genel İdari Kolluk Yetkisinin Sınırları............................................................... 70
V. Türkiye’de Kolluğun Denetlenme Şekilleri ...................................................... 72
A. İdari Denetim............................................................................................ 73
B. Yargısal Denetim....................................................................................... 76
C. Siyasi Denetim .......................................................................................... 77
D. Kamuoyu Denetimi................................................................................... 80
İKİNCİ BÖLÜM
BİR DENETİM ŞEKLİ OLARAK
KOLLUĞUN SİVİL DENETİMİ VE
KARŞILAŞTIRMALI ÜLKE ÖRNEKLERİ
I. Sivil Denetim Kavramı ve Sivil Denetimi Gerektiren Nedenler........................ 84
A. Sivil Denetim Kavramı ve Sivil Gözetim ile İlişkisi ..................................... 84
B. Kolluğun Sivil Denetimini Gerektiren Nedenler........................................ 93
1. Fiili Nedenler...................................................................................... 93
2. Uluslararası Kuruluşların Tavsiyeleri................................................ 102
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ..................................... 109
II. Kolluğun Sivil Denetimine İlişkin Uluslararası Belgeler ve
Bu Denetim Şeklinin Karşılaştırmalı Ülke Örnekleri ...................................... 112
A. Kolluğun Sivil Denetimine İlişkin Uluslararası Belgeler........................... 112
1. Avrupa Polis Etiği Kuralları............................................................... 117
2. Birleşmiş Milletler Minnesota Protokolü......................................... 123
3. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Tavsiye Kararı .................... 130
İçindekiler XIII
B. Kolluğun Sivil Denetiminin Karşılaştırmalı Ülke Örnekleri ...................... 146
1. Kuzey İrlanda Örneği: Polis Ombudsmanı-Office of Police
Ombudsman for Northern Ireland-(OPONI) .................................... 149
a. Tarihsel Süreç ............................................................................ 149
b. Teşkilat Yapısı ............................................................................ 154
c. Yetki ve Görevleri ...................................................................... 163
2. Fransa: Hakların Savunucusu-Defenseur des Droits-(DDD) ............. 170
a. Tarihsel Süreç ............................................................................ 171
b. Teşkilat Yapısı ............................................................................ 175
c. Yetki ve Görevleri ...................................................................... 182
3. İngiltere ve Galler: Polis Davranışları Bağımsız Ofisi-Independent
Office for Police Conduct-(IOPC)...................................................... 195
a. Tarihsel Süreç ............................................................................ 195
b. Teşkilat Yapısı ............................................................................ 203
c. Yetki ve Görevleri ...................................................................... 209
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE KOLLUĞUN SİVİL DENETİMİ
I. Kolluk Gözetim Komisyonunca Yürütülen Sivil Denetim Sistemi................... 226
A. Mevzuat Çalışmaları................................................................................ 226
B. Kolluk Gözetim Komisyonunun Teşkilat Yapısı ....................................... 231
1. Komisyonun Konumu....................................................................... 232
2. Komisyonun Oluşumu...................................................................... 234
a. Komisyon Üyelikleri................................................................... 234
b. Üyelerin Göreve Gelme Şekilleri ............................................... 236
c. Üyelik İçin Gereken Şartlar........................................................ 237
d. Üyelerin Görev Süreleri............................................................. 238
3. Komisyonun Sekretaryası................................................................. 240
4. Komisyonun Bütçesi......................................................................... 243
XIV İçindekiler
C. Kolluk Gözetim Komisyonunun Yetki ve Görevleri ................................. 243
1. 6713 s. Kanunda Düzenlenen Kolluk Şikâyet Sistemi ve
Komisyonun Kolluk Şikâyet Sistemine İlişkin Yetki ve Görevleri...... 244
a. 6713 s. Kanunda Düzenlenen Kolluk Şikâyet Sistemi................ 244
aa. Sistemin Tanımı.................................................................. 244
bb. Sistemin Kapsamı ............................................................... 247
cc. Sistemin İlkeleri .................................................................. 253
dd. Sistemin İşleyişi .................................................................. 253
aaa. Başvuru Yapabilecekler ............................................. 254
bbb. Başvuruların Taşıması Gereken Şartlar ..................... 255
ccc. Başvuru Yapılabilecek Makamlar .............................. 257
ddd. Başvuru Şekilleri ........................................................ 259
eee. İlk İnceleme Aşaması................................................. 260
fff. Soruşturma Aşaması.................................................. 262
b. Komisyonun Kolluk Şikâyet Sistemine İlişkin Yetki ve Görevleri.... 271
aa. Komisyonun Kolluk Şikâyet Sisteminin İşleyişine Dair
Yetki ve Görevleri ............................................................... 272
bb. Komisyonun Kolluk Şikâyet Sistemi Kapsamında
Soruşturma Yaptırmaya Dair Yetki ve Görevleri................. 277
2. 6713 s. Kanunda Düzenlenen Merkezi Kayıt Sistemi ve
Komisyonun Merkezi Kayıt Sistemine İlişkin Yetki ve Görevleri ...... 285
a. 6713 s. Kanunda Düzenlenen Merkezi Kayıt Sistemi ................ 285
aa. Sistemin Tanımı ve Kuruluşu .............................................. 285
bb. Sistemin Kapsamı ve Sisteme Kaydedilecek Bilgiler ........... 287
cc. Sistemin İşleyişinde Yetkililer ............................................. 290
dd. Sistemin Denetimi .............................................................. 291
b. Komisyonun Merkezi Kayıt Sistemine İlişkin Yetki ve Görevleri .... 291
3. Kolluk Etik İlkeleri ve Komisyonun Kolluk Etik İlkelerine İlişkin
Yetki ve Görevleri............................................................................. 292
a. Kolluk Etik İlkeleri...................................................................... 293
aa. Etik Kavramı ve Kolluk Etiği ................................................ 293
bb. Kolluk Etiğinin Ülkemiz Uygulaması ................................... 295
İçindekiler XV
b. Komisyonun Kolluk Etik İlkelerine İlişkin Yetki ve Görevleri...... 303
4. Komisyonun Diğer Yetki ve Görevleri............................................... 305
D. Kolluk Gözetim Komisyonunun Çalışma Usul ve Esasları........................ 308
II. Ülkemizde Kolluğun Sivil Denetimiyle Yetkili Diğer Kuruluşlar ve Bunların
Komisyon ile Mukayese Edilmesi................................................................... 310
A. Devlet Denetleme Kurulu (DDK) ve Komisyon ile Mukayese Edilmesi ... 314
1. DDK’nın Teşkilat Yapısı ve Gerçekleştirdiği Sivil Denetim Şekilleri... 314
a. DDK’nın Kuruluşu ve Teşkilat Yapısı .......................................... 314
b. DDK’nın Gerçekleştirdiği Sivil Denetim Şekilleri........................ 316
2. DDK ile Komisyonun Mukayese Edilmesi ......................................... 324
a. Teşkilat Yapısı Bakımından ........................................................ 324
b. Sivil Denetim Usulleri Bakımından ............................................ 326
B. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) ve Komisyon ile
Mukayese Edilmesi ................................................................................. 328
1. TİHEK’in Teşkilat Yapısı ve Gerçekleştirdiği Sivil Denetim Şekilleri..... 328
a. TİHEK’in Kuruluşu ve Teşkilat Yapısı.......................................... 328
b. TİHEK’in Gerçekleştirdiği Sivil Denetim Şekilleri........................ 334
2. TİHEK ile Komisyonun Mukayese Edilmesi....................................... 343
a. Teşkilat Yapısı Bakımından ........................................................ 343
b. Sivil Denetim Usulleri Bakımından ............................................ 345
C. Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) ve Komisyon ile Mukayese Edilmesi.... 347
1. KDK’nın Teşkilat Yapısı ve Gerçekleştirdiği Sivil Denetim Şekilleri...... 347
a. KDK’nın Kuruluşu ve Teşkilat Yapısı........................................... 347
b. KDK’nın Gerçekleştirdiği Sivil Denetim Şekilleri ........................ 351
2. KDK ile Komisyonun Mukayese Edilmesi ......................................... 354
a. Teşkilat Yapısı Bakımından ........................................................ 354
b. Sivil Denetim Usulleri Bakımından ............................................ 356
III. Kolluk Gözetim Komisyonunun Uluslararası Belgeler Çerçevesindeki Yeri
ve Karşılaştırmalı Ülke Örnekleri ile Mukayese Edilmesi............................... 358
A. Teşkilat Yapısı Bakımından...................................................................... 358
1. Uluslararası Belgeler Çerçevesinde.................................................. 358
2. Karşılaştırmalı Ülke Örnekleri Çerçevesinde .................................... 362
XVI İçindekiler
B. Yetki ve Görevler Bakımından ................................................................ 367
1. Uluslararası Belgeler Çerçevesinde.................................................. 367
2. Karşılaştırmalı Ülke Örnekleri Çerçevesinde.................................... 378
IV. Kolluk Gözetim Komisyonu Tarafından Gerçekleştirilen Sivil Denetime
İlişkin Öneriler ............................................................................................... 384
A. Teşkilat Yapısı Bakımından ..................................................................... 384
1. Komisyon Bakanlığın Dışında Teşkilatlanmalıdır.............................. 384
a. Komisyon, Ayrı Bir Tüzel Kişilik Şeklinde Konumlandırılabilir ... 385
b. Komisyon, TİHEK’e Dahil Edilebilir ............................................ 388
c. Komisyon ile TİHEK, KDK’ya Dahil Edilebilir .............................. 388
2. Komisyonun Oluşumu Değiştirilmelidir ........................................... 392
3. Komisyonun Kendine Ait Soruşturmacıları Olmalıdır ...................... 396
B. Yetki ve Görevler Bakımından ................................................................ 397
1. Komisyonun Görev Alanı Kişi Bakımından Genişletilmelidir............ 397
2. Kolluk Personelleri, Görev Alanına Giren Vakaları Komisyona
Bildirmekle Yükümlü Olmalıdır ........................................................ 400
3. Komisyonun Soruşturmalarda Kullanabileceği Yetkiler
Genişletilmelidir............................................................................... 401
4. Komisyonun Talep Etmesi Halinde Doğrudan Disiplin Soruşturması
Açılmalıdır........................................................................................ 402
5. Katalog Suçlara İlişkin Soruşturmalar Komisyonun Kendi
Soruşturmacıları Tarafından Gerçekleştirilmelidir........................... 403
6. Soruşturmalar Alternatif Yöntemlerle de Sona Erdirilebilmelidir.... 405
SONUÇ.......................................................................................................... 407
KAYNAKÇA ................................................................................................... 413
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
