Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Kapsamında Ticari İşletme Rehni

Ticaret hayatında finansmana erişim, çok büyük bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır. En büyüğünden en küçüğüne tüm ticari işletmelerin, istikrarlı bir şekilde ticaret hayatına devam edebilmesi için mutlaka finansmana ihtiyacı vardır. En küçük ticari işletmenin bile devamlılığına gelen darbe, mikroekonomide tüm ülke iktisadına küçük düzeyde de olsa hasar verir ve bu ticari işletmelerin büyüklüğü ve önemine göre hasar seviyesi değişebilir. Bu hasarın büyümesi, ülke ekonomisini olumsuz yönde etkiler. Bu doğrultuda finansman ihtiyacı ortaya çıktığında krediye ulaşılabilmesi için hızlı ve etkili bir sistem ihtiyacı oluşmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamak bakımından çeşitli yollar mevcuttur. Bu bağlamda ticari işletmenin rehni, tacirin krediye ulaşmasının en kullanışlı yöntemlerinden birisidir. Ticari işletmenin rehni, iktisat hayatını korumak adına atılan önemli adımlardan biridir. İşletmelerin finansmana ulaşabilmesi ve bunu kendi tasarrufuyla hızlı bir şekilde yapabilmesi, tacirler için çok büyük bir kolaylık olduğundan, tercih edilebilir bir yöntemdir.

Bu yöntemin kullanılabilmesi için 28.10.2016 tarihinde 6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu yürürlüğe girmiştir. Kanun’un yürürlüğe girmesiyle çok derin tartışmalar ortaya çıkmıştır. Çalışmamızda tartışmalarla Kanun’un eksik ve isabetli görülen yönleri incelenmiştir.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ............................................................................................................................. 7

İÇİNDEKİLER .................................................................................................................... 9

KISALTMALAR ............................................................................................................... 15

GİRİŞ ..................................................................................................................... 17

BİRİNCİ BÖLÜM

TAŞINIR, TİCARİ İŞLETME VE REHİN KAVRAMLARI, REHİN HAKKINA

HÂKİM OLAN İLKELER VE TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR

REHNİ KANUNU’NA GENEL BİR BAKIŞ

I. TAŞINIR, TİCARİ İŞLETME ve REHİN KAVRAMLARI ............................................ 19

A. TAŞINIR KAVRAMI ........................................................................................... 19

B. TİCARİ İŞLETME KAVRAMI ............................................................................... 21

1. Genel Olarak............................................................................................. 21

2. Ticari İşletmenin Nitelikleri....................................................................... 23

a. Gelir Sağlamayı Hedef Tutma ............................................................ 23

b. Devamlılık .......................................................................................... 25

c. Bağımsızlık ......................................................................................... 26

d. Esnaf İşletmesi İçin Öngörülen Sınırın Aşılması ................................. 27

3. Ticari İşletmeyi Oluşturan Malvarlığı Unsurları ........................................ 31

C. REHİN KAVRAMI .............................................................................................. 32

1. Roma Hukukunda Rehin ........................................................................... 32

2. Türk Hukukunda Rehin ............................................................................. 36

II. TAŞINIR REHNİNE HÂKİM OLAN İLKELER ve BUNLARIN TİTRK

BAKIMINDAN İNCELENMESİ............................................................................. 41

A. GENEL OLARAK................................................................................................ 41

B. ALACAĞA BAĞLILIK İLKESİ ............................................................................... 41

C. BELİRLİLİK İLKESİ.............................................................................................. 46

D. ALENİYET İLKESİ............................................................................................... 51

E. GÜVENİN KORUNMASI İLKESİ ......................................................................... 55

F. TEMİNAT YÜKÜNÜN BÖLÜNMEZLİĞİ İLKESİ.................................................... 58

G. ÖNCELİK İLKESİ ................................................................................................ 61

10 İçindekiler

III. TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU’NA GENEL BİR BAKIŞ...................66

A. TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU’NUN AYRI BİR KANUN İLE

DÜZENLENMESİ GEREKLİLİĞİ ........................................................................... 66

1. Genel Olarak ............................................................................................. 66

2. Kanuni Gelişmeler ..................................................................................... 68

B. GENEL OLARAK TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU ve

KANUN’A GETİRİLEN ELEŞTİRİLER .................................................................... 74

C. KANUN’DAKİ TERMİNOLOJİK SORUNLAR ........................................................ 77

D. KANUN’UN AMACI........................................................................................... 86

E. KANUN’UN KAPSAMI ....................................................................................... 89

1. Genel Olarak ............................................................................................. 89

2. Zaman Bakımından ................................................................................... 90

3. Konu Bakımından ...................................................................................... 95

a. Genel Olarak....................................................................................... 95

b. Sermaye Piyasası Araçları ve Türev Araçlara İlişkin Finansal

Sözleşmeler ........................................................................................ 97

c. Tapu Kütüğüne Kaydedilen Taşınırlar................................................. 99

d. Diğer Kanunlar Uyarınca Bir Sicile Tescili Zorunlu Olan Taşınır

Rehinleri ........................................................................................... 100

İKİNCİ BÖLÜM

TİCARİ İŞLETME REHNİNİN ÖZELLİKLERİ, KAPSAMI,

REHİN SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE REHNİN KURULUŞU

I. GENEL OLARAK..............................................................................................103

II. TİCARİ İŞLETME REHNİNİN ÖZELLİKLERİ..........................................................104

III. TİCARİ İŞLETME REHNİNİN KAPSAMI..............................................................107

A. GENEL OLARAK .............................................................................................. 107

B. MENKUL İŞLETME TESİSATI............................................................................ 115

C. TİCARİ İŞLETMEYE SONRADAN EKLENECEK VARLIKLAR................................. 116

IV. TİCARİ İŞLETME REHNİ SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI........................................121

A. GENEL OLARAK .............................................................................................. 121

B. REHİN ALACAKLISI.......................................................................................... 123

1. Genel Olarak ........................................................................................... 123

2. Kredi Kuruluşları...................................................................................... 123

a. Genel Olarak..................................................................................... 123

İçindekiler 11

b. Bankacılık Kanunu Uyarınca Faaliyet Gösteren Bankalar ve

Finansal Kuruluşlar........................................................................... 124

(1) Bankacılık Kanunu Uyarınca Faaliyet Gösteren Bankalar.......... 124

(2) Bankacılık Kanunu Uyarınca Faaliyet Gösteren Finansal

Kuruluşlar.................................................................................. 125

c. Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf

Finansman Şirketleri Kanunu Uyarınca Faaliyet Gösteren

Finansal Kuruluşlar........................................................................... 125

d. Kredi ve Kefalet Sağlayan Kamu veya Özel Kurum ve Kuruluşlar..... 125

3. Tacir ve/veya Esnaf................................................................................. 126

C. REHİN BORÇLUSU.......................................................................................... 126

1. Genel Olarak........................................................................................... 126

2. Rehin Borçlusu Tacir ............................................................................... 127

a. Genel Olarak .................................................................................... 127

b. Gerçek Kişi Tacir............................................................................... 127

(1) Genel Olarak ............................................................................. 127

(2) Tacir Sayılanlar .......................................................................... 130

(3) Tacir Gibi Sorumlu Olanlar ........................................................ 131

(4) Küçük ve Kısıtlılar ...................................................................... 132

(5) Ticaret Yapmaktan Menedilenler.............................................. 134

c. Tüzel Kişi Tacir.................................................................................. 134

(1) Genel Olarak ............................................................................. 134

(2) Ticaret Şirketleri........................................................................ 135

(3) Vakıflar ve Dernekler.................................................................. 136

(4) Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan Kurum ve

Kuruluşlar.................................................................................. 138

(5) Donatma İştiraki........................................................................ 139

(6) Hâkim Teşebbüs........................................................................ 140

D. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN REHİN BORÇLUSU OLMASI................................................ 140

1. Genel Olarak........................................................................................... 140

2. Üçüncü Kişinin Rehin Borçlusu Olması ................................................... 141

E. REHİN SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARININ SONRADAN DEĞİŞMESİ .................. 148

V. TİCARİ İŞLETME REHNİNİN KURULMASI ......................................................... 153

A. GENEL OLARAK.............................................................................................. 153

B. REHİN SÖZLEŞMESİNİN KURULMA SÜRECİ ................................................... 154

12 İçindekiler

1. Genel Olarak ........................................................................................... 154

2. Sözleşmenin Konusu ve Hukuki Niteliği .................................................. 154

3. Sözleşmenin Şekli.................................................................................... 155

4. Sözleşmedeki Zorunlu Kayıtlar................................................................ 162

a. Genel Olarak..................................................................................... 162

b. Rehin Sözleşmesinin Tarafları .......................................................... 163

c. Borcun Konusu, Borcun Miktarı, Borcun Miktarı Belirli Değilse

Rehnin Ne Miktar İçin Güvence Teşkil Ettiği, Ödenecek Para

Cinsi ve Rehnin Azami Miktarı.......................................................... 164

d. Rehne Konu Varlık ile Bu Varlığın Ayırt Edici Özellikleri ................... 167

e. TİTRK m. 4/6’da Düzenlenmemiş Zorunlu Kayıtlar........................... 169

f. Rehin Sözleşmesinin Bağlayıcılığı ..................................................... 171

g. Rehin Sözleşmesine Konulamayacak Kayıtlar................................... 172

(1) Zilyetliğin Devredilmesi Kaydı Yasağı......................................... 172

(2) Kullanımlı Rehin Kaydı ............................................................... 173

(3) Rehin Verenin Tasarruf Yetkisi ile İlgili Kayıt ............................. 173

(4) Mülk Edinme Kaydı.................................................................... 174

C. REHİN SÖZLEŞMESİNİN SİCİLE TESCİLİ SÜRECİ............................................... 175

1. Genel Olarak ........................................................................................... 175

2. Rehinli Taşınır Sicili.................................................................................. 176

3. Rehinli Taşınır Sicilinin Aleniyeti ve Buna Bağlı Sonuçlar ........................ 178

4. Rehinli Taşınır Siciline Tescil.................................................................... 184

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TİCARİ İŞLETME REHNİNİN HÜKÜMLERİ, TARAFLARIN HAK VE

YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE REHNİN SONA ERMESİ

I. TİCARİ İŞLETME REHNİNİN HÜKÜMLERİ .........................................................187

A. GENEL OLARAK .............................................................................................. 187

B. REHİNDE SIRA ................................................................................................ 187

1. Genel Olarak ........................................................................................... 187

2. İlerleme Sistemi ...................................................................................... 188

3. Sabit Derece Sistemi ............................................................................... 190

a. Genel Olarak..................................................................................... 190

b. Teminat Miktarı................................................................................ 191

c. Rehinler Arası Sıra İlişkisi.................................................................. 192

İçindekiler 13

d. Boşalan Dereceye İlerleme .............................................................. 192

e. Türk Medenî Kanunu’na Yapılan Atıf ............................................... 196

C. DEĞER TESPİTİ............................................................................................... 199

II. TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ........................................................ 201

A. GENEL OLARAK.............................................................................................. 201

B. REHİN VERENİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ.................................................. 202

1. Rehin Verenin Hakları............................................................................. 202

a. Rehne Rağmen Taşınıra Zilyet Olma ................................................ 202

b. Taşınırı Kullanma.............................................................................. 203

c. Tasarruf Etme .................................................................................. 205

d. Rehin Hakkının Sicilden Terkinini Talep ........................................... 206

e. Art Rehin.......................................................................................... 206

2. Rehin Verenin Yükümlülükleri ................................................................ 208

a. Rehnin Paraya Çevrilmesine Katlanma ............................................ 208

b. Taşınırın Değerini Koruyucu Tedbirleri Alma ................................... 208

c. Giderleri Tazmin Etme ..................................................................... 209

d. Değer Düşüren Tasarruflar Nedeniyle Tazminat Ödeme................. 210

e. Sicile Bildirim ve Tescil..................................................................... 210

f. Katlanma.......................................................................................... 211

g. Devretme ......................................................................................... 211

C. REHİN ALACAKLISININ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ........................................ 211

1. Rehin Alacaklısının Hakları...................................................................... 211

a. Rehnin Paraya Çevrilmesini Talep Etme .......................................... 211

b. Kanun’un 14. Maddesinde Tanınan Haklar...................................... 212

(1) Genel Olarak ............................................................................. 212

(2) Mülkiyetin Devrini Talep Etme.................................................. 213

(3) Alacağın Varlık Yönetim Şirketlerine Devrini Talep Etme.......... 218

(4) Kiralama ve Lisans Hakkını Talep Etme ..................................... 218

c. Önlem Alma ..................................................................................... 219

d. Giderleri Talep Etme ........................................................................ 221

e. Aynî Hakkı Koruyan Davaları Açma.................................................. 223

f. Denetleme ....................................................................................... 224

g. Tazminat Talep Etme ....................................................................... 224

h. Alt Rehin Kurma............................................................................... 224

14 İçindekiler

2. Rehin Alacaklısının Yükümlülükleri ......................................................... 225

a. Tescil Talebinde Bulunma................................................................. 225

b. Terkin .................................................................................................. 225

III. TİCARİ İŞLETME REHNİNİN SONA ERMESİ.......................................................226

A. REHİN HAKKININ SONA ERMESİ..................................................................... 226

1. Genel Olarak ........................................................................................... 226

2. Alacağın Sona Ermesi .............................................................................. 227

3. Sürenin Sona Ermesi ............................................................................... 227

4. Ticari İşletmenin Yok Olması................................................................... 228

B. SİCİL KAYDININ TERKİNİ ................................................................................. 229

C. REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ ........................................................................ 232

D. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME..................................................................... 234

SONUÇ.................................................................................................................237

KAYNAKÇA...........................................................................................................241