| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Seyfettin KARA |
| Baskı Tarihi | 2022/06 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 127 |
Türk Anayasası'nda Bütçe ve Kesin Hesap Kanunları
Seyfettin KARA
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ .............. .........................................................................................1
I- KONUNUN TAKDİMİ..........................................................................1
II- ÇALIŞMA METODU ve KONUNUN SINIRLANDIRILMASI ........3
BİRİNCİ BÖLÜM
BÜTÇE
I- Bütçe Kavramı ve Tanımı ......................................................................5
A- Genel Açıklama ..............................................................................5
B- Bütçenin Tanımı..............................................................................7
II- Bütçenin Siyasi, Ekonomik ve Hukuki Niteliği ...................................8
A- Bütçenin Siyasi Niteliği..................................................................8
B- Bütçenin Ekonomik Niteliği...........................................................9
C- Bütçenin Hukuki Niteliği..............................................................11
III- Bütçenin Tarihsel Gelişimi................................................................15
A- Bütçenin Dünyadaki Tarihsel Gelişimi ........................................15
B- Bütçenin Osmanlı İmparatorluğu Dönemindeki Tarihsel Gelişimi ..17
1- Genel Açıklama .......................................................................17
2- 1876 Anayasası Dönemi..........................................................18
a- Anayasal Düzenlemeler......................................................18
b- 1876 Anayasası’nın Getirdikleri ........................................19
3- 1909’daki Anayasa Değişiklikleri Dönemi ............................20
a- 1909 Anayasa Değişikliklerinin Sebebi .............................20
b- 1909 Anayasa Değişiklikleri .............................................20
C- Bütçenin Türkiye Cumhuriyeti’ndeki Tarihsel Gelişimi .............21
1- 1921 Anayasası Dönemi..........................................................21
a- Anayasal Düzenlemeler......................................................21
b- 1921 Anayasası’nın Özelliği..............................................21
c- 1921 Anayasası Dönemindeki Bütçe Hazırlıkları..............22
d- 1923 Yılı Anayasa Değişikliği ...........................................22
2- 1924 Anayasası Dönemi..........................................................22
a- Anayasal Düzenlemeler......................................................23
İçindekiler
b- 1924 Anayasası’nın Getirdikleri ........................................25
c- 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu’nun
Yürürlüğe Girişi .................................................................25
3- 1961 Anayasası Dönemi..........................................................25
a- Hazırlık Aşaması ...............................................................25
b- Anayasal Düzenlemeler .....................................................26
c- 1961 Anayasası’nda Yasama Organının Yapısı..................29
d- 1961 Anayasası’nda Bütçe Görüşmeleri............................30
e- 1965 Yılında Bütçenin Reddi.............................................32
f- 1970 Yılında Bütçenin Reddi .........................................33
g- 1971 Anayasa Değişiklileri................................................34
4- 1982 Anayasası Dönemi..........................................................35
a- Hazırlık Aşaması ................................................................35
b- 1982 Anayasası’nda Yasama Organının Yapısı..................36
c- Anayasal Düzenlemeler......................................................36
İKİNCİ BÖLÜM
BÜTÇE İLKELERİ, BÜTÇE SİSTEMLERİ, BÜTÇE ÇEŞİTLERİ
I- BÜTÇE İLKELERİ..............................................................................43
A- Genellik İlkesi ............................................................................43
1-Adem-i Tahsis İlkesi.................................................................44
2- Gayri Safi Miktarlar İlkesi ...............................................44
B- Birlik (Vahdet) İlkesi ...................................................................45
C- Açıklık İlkesi.................................................................................46
D- Doğruluk İlkesi ............................................................................47
1-Sübjektif Doğruluk (Bütçede Samimiyet) İlkesi ...................47
2- Objektif Doğruluk (Tahminlerde İsabet) İlkesi .......................48
E- Önceden Mezuniyet (İzin) İlkesi .................................................48
F- Giderlerde Tahsis (Ödenek Ayrılması) İlkesi................................49
G- Bütçenin Yıllık Olması İlkesi.......................................................49
H- Bütçede Denklik (Ekonomik Denge) İlkesi ...............................50
xii
İçindekiler
I- Mali Saydamlık İlkesi ..................................................................50
İ- Hesap Verilebilirlik ........................................................................51
II- BÜTÇE SİSTEMLERİ.......................................................................52
A- Klasik Bütçe Sistemi ....................................................................52
B- Milli Bütçe Sistemi.......................................................................52
C- Performans Bütçe Sistemi ........................................................53
D- Sıfır Tabanlı Bütçe Sistemi...........................................................54
E- Plan-Program Bütçe Sistemi.........................................................55
F- Türk Bütçe Sisteminde Uygulamalar............................................55
III- BÜTÇE ÇEŞİTLERİ.........................................................................57
A- 1050 sayılı Kanun’da Bütçe Çeşitleri...........................................57
1- Genel Bütçe .............................................................................57
2- Katma Bütçe ............................................................................58
3- Özel Bütçe ...............................................................................58
4- Özerk Bütçeler.........................................................................59
5- Döner Sermayeler ...................................................................59
6- Fon Bütçeleri ....................................................................60
B- 5018 sayılı Kanun’da Bütçe Çeşitleri ..........................................60
1- Genel Bütçe ...........................................................................61
2- Özel Bütçe ...............................................................................61
3- Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçeleri .........................61
4- Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi ...........................................62
5- Mahalli İdareler Bütçesi ..........................................................62
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
1982 ANAYASASI ve 5018 SAYILI KANUN ÇERÇEVESİNDE
BÜTÇE SİSTEMİ
I- BÜTÇENİN KANUNİ DAYANAKLARI...........................................65
A- 1982 Anayasası ............................................................................65
B- 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu .................65
II- BÜTÇE SÜRECİ................................................................................70
xiii
İçindekiler
A- Genel Açıklamalar........................................................................70
B- Bütçenin Hazırlanması .................................................................72
1- Hazırlık Aşaması .....................................................................72
2- Gider Bütçesinin hazırlanması ...............................................73
3- Gelir Bütçesinin Hazırlanması ................................................75
4- Bütçe Kanunu Teklifi ve Ekleri ..............................................75
a- Teklifin İçeriği....................................................................75
b- Bütçe Kanunu Teklifi Eki Cetveller ..................................76
c- Bütçe Kanun Teklifine Eklenecek Belgeler .......................77
C- Bütçenin Onaylanması .................................................................77
1- Bütçe Teklifinin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda
Görüşülmesi.............................................................................77
2- Bütçe Tasarısının TBMM Genel Kurulu’nda Görüşülmesi.....80
3- Bütçe Kanunu Teklifinin Kanunlaşması ve Yayımı ..............84
4- Geçici Bütçe ve Ek Bütçe........................................................85
5- Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi İle Bütçe Kanununda
Değişiklik Yapılıp Yapılamayacağı..........................................86
a- Olağan Kararnamelerle ......................................................86
b- Olağanüstü Kararnamelerle ...............................................87
D- Bütçenin Uygulanması.................................................................87
1- Giderlerin Yapılması................................................................88
a- Giderin Taahhüdü (Yüklenilmesi)......................................88
b- Giderin Tahakkuku (Gerçekleştirilmesi)............................89
c- Giderin Ödeme Emrine Bağlanması ..................................89
d- Ödeme ...............................................................................89
2- Gelirlerin Toplanması..............................................................90
a- Verginin Tarhı ....................................................................90
b- Verginin Tebliği..................................................................91
c- Verginin Tahakkuku ...........................................................91
d- Verginin Tahsili .................................................................91
E- Bütçenin Denetlenmesi.................................................................91
xiv
İçindekiler
1- Genel Olarak............................................................................91
2- Bütçenin İdare Tarafından Denetlenmesi (İç Kontrol)............92
a- İç Kontrolün Tanımı ve Amaçları.......................................92
b- İç Kontrolün Sınıflandırılması ...........................................93
ba- Harcama Öncesi Ön Mali Kontrol ..............................93
bb- Harcama Sonrası İç Denetim ......................................93
3- Bütçenin Sayıştay Tarafından Denetlenmesi ..........................94
a- Dış Denetim .......................................................................94
b- Genel Uygunluk Bildirimi .................................................96
4- Bütçenin Meclis Tarafından Denetlenmesi (Yasama Denetimi) 97
a- Genel Olarak ......................................................................97
b- Faaliyet Raporları Üzerinde Yapılacak Denetimler ...........98
c- Kesin Hesap Kanunu Teklifi Üzerinde Yapılacak
Denetimler..........................................................................99
ca- Kesin Hesap Kanununun Tanımı ve Hukuki Niteliği ..99
cb- Kanuni Dayanakları .....................................................99
cc- Hazırlanması ve TBMM’de Görüşülmesi ..................100
cd- Kesin Hesap Kanunu Teklifinin Kabulü ....................101
ce- Kesin Hesap Kanunu Teklifinin Reddi.......................102
III- BÜTÇE KANUNLARININ ANAYASAYA UYGUNLUK
DENETİMİ......................................................................................103
A- Kanunların Yargısal Denetimine İlişkin Anayasal Gelişmeler...103
1- 1876 Anayasası’nda...............................................................103
2- 1921 Anayasası’nda...............................................................104
3- 1924 Anayasası’nda...............................................................104
4- 1961 Anayasası’nda...............................................................104
5- 1982 Anayasası’nda...............................................................105
a- Genel Olarak ....................................................................105
b- Anayasaya Uygunluk Denetiminin Şekilleri....................106
B- Anayasa Yargımızda Bütçe Kanunları........................................108
1- Bütçe Kanunları İle Diğer Kanunlar Arasında Gözetilen
Farklılıklar............................................................................108
xv
2- “Bütçe İle İlgili Hüküm Konulamaz” Cümlesinin Anlamı ...109
3- Bütçe Kanunu Hükümlerinin İptaline İlişkin Anayasa
Mahkemesi Kararları ...........................................................110
SONUÇ ve DEĞERLENDİRME..........................................................117
KAYNAKÇA.........................................................................................123
KAYNAKÇA
(KİTAPLAR)
AYBAY, R., Hukuka Giriş-I, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1981
BAKIRCI, F., TBMM’nin Çalışma Yöntemi, İmge Kitabevi, Ankara, 2000
BATIREL, Ö., F., Kamu Bütçesi, M.Ü. Nihat Sayar Vakfı Yayını, No: 444-
677, İstanbul, 1990
BAYIR, A.,Bütçe Mevzuatında ve Bütçelerde Gelişmeler (Osmanlıdan
Cumhuriyete), Maliye ve Gümrük Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Sayı: 1993/ 12, Ankara, 1993,
BULUTOĞLU, K., Bütçe ve Kamu Harcamaları, Filiz Kitabevi,
KURTULUŞ, E., İstanbul, 1988
BÜYÜKLÜ, Ş., KAMİLOĞLU, M., Genel Muhasebe Kanunu Açıklaması, Doğuş Matbaacılık, Ankara, 1979
DEMİR, İ., Türkiye’de ve Diğer Memleketlerde Bütçe, Maliye Vekaleti
Maliye Tetkik Kurulu Neşriyatı No: 1953-54, Ankara, 1953
COŞKUN, G., Devlet Bütçesi, Turhan Kitabevi, 3. Baskı, Ankara, 1991
ÇAĞAN, N., Anayasa Çerçevesinde Kamu Maliyesinin Kontrolü, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, No: 5, Ankara, 1986
ÇAĞAN, N., Vergi Yönetimi ve Yargı İlişkisi Panelinde Yapılan Yorum,
25 Mart 1991, Gelirler Genel Müdürlüğü, Ankara, Mine Ofset
EDİZDOĞAN, N., Kamu Bütçesi, 6. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2007
ERGİNAY, A., Kamu Maliyesi, 14. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara, 1992
ERÜZ, E., ARCAGÖK, M., S., Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Sistemi,
Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayını, Ankara, 2006
FEYZİOĞLU, B.,N., Nazari, Tatbiki, Mukayeseli Bütçe Filiz Kitabevi, 6.
Baskı, İstanbul, 1981
GEREK, Ş., AYDIN, A., R., Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku, Seçkin
Yay., Ankara, 2000
GÖREN, Z., Anayasa Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2006
124
GÖZLER, K., Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa, 2000
GÖZLER, K., İdare Hukuku, C.I, Ekin Kitabevi, Bursa, 2003
GÖZÜBÜYÜK, Ş.,Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları 6. Baskı, S Yayınları, Ankara, 1990
GÖZÜBÜYÜK, A., Ş., KİLİ, S., Türk Anayasası Metinleri, Sened-i İttifaktan Günümüze, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2000
GÜNDAY, M., İdare Hukuku, İmaj Yayıncılık, 6. Baskı, Ankara, 2002
GÜNEŞ, G., Verginin Yasallığı İlkesi, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul,
Temmuz 1998
GÜRAN, T., Tanzimat Döneminde Osmanlı Maliyesi: Bütçeler ve Hazine Hesapları, 1841-1861, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988
GÜRSOY, B., Kamusal Maliye, C. II, Ankara, 1980
İBA, Ş., BOZKURT, R., 100 Soruda Parlamento, 2. Baskı, Nobel Yayınevi,
Ankara, 2004
İZGİ, Ö., GÖREN, Z., Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Yorumu,
TBMM Basımevi, Ankara, 2002
KANETİ, S., Vergi Hukuku, 2. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1989
KUYUCAK, H., A., Bütçe, İstanbul, 1952
LEVENTOĞLU, M., Bütçenin Reddi ve Geçici Bütçe, Ulusal Basımevi,
Ankara, 1970
MUTLUER,M.,K.,ÖNER,E., Bütçe Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi
KESİK, A.,Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul 2006, s. 81
OĞUZMAN, M., K., ÖZ, M., T., Borçlar Hukuku, Filiz Kitabevi, Üçüncü
Baskı, İstanbul, 2000
ONAR, E., Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Siyasal ve Yargısal Denetimi ve Yargısal Denetim Alanında Ülkemizde Öncüler, Ankara, 2003
ONAR, S., S., İdare Hukukunun Umumi Esasları,
1. Cilt, 2. Baskı, İstanbul, 1960
ÖNCEL, M., KUMRULU, A., Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara
1999
125
ÇAĞAN, N.,
ÖZBUDUN, E., Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara, 2002
ÖZER, İ., Devlet Maliyesi, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayını, No:
1986/ 276-277, Ankara, C.2, 1986
SİPAHİ, B.,YANIK, S., 5018 sayılı Kanun Çerçevesinde Genel
TOPAL, C. Bütçeli Kamu İdarelerine Yönelik Devlet Muhasebesi, Nobel
Yayın Dağıtım, Ankara, 2007
TEZİÇ, E., Anayasa Hukuku, 10. Baskı, Beta Yay. İstanbul, 2000
TURAL, A., Türk Bütçe Sistemi, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Yay. No: 1987-289 Başbakanlık
Basımevi, Ankara, 1987
ULUATAM, Ö., Kamu Maliyesi, AÜSBF. Yay. No:413, Ankara 2001
VURAL, N., Program Bütçe ve Türkiye Uygulaması, Ankara, 1984
YÜKSEL, N., Anayasa Yargısında Bütçe Yasaları, MB. Bütçe ve Mali
Kontrol Genel Müdürlüğü Yay. No: 1999/1, Ankara, 1999
YÜKSEL, N., Bütçe Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal
Denetimi ve Anayasa Mahkemesi Kararları (1961-1992), MB. Bütçe ve Mali
Kontrol Genel Müdürlüğü, Yay. No: 1993/14, Ankara, 1993
(MAKALELER)
ALTUNDEMİR, M., E., “2006 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinin Analizi”,
VSD., S. 211, Nisan 2006
ATAR, Y., “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi”, (http//www.ayam.anayasa.gov.tr)
CANDAN, E., “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa Göre Kamu
İdare Bütçelerinin Hazırlanması ve Bütçelerin Uygulama Esasları – 1”, Maliye
Sigorta Yorumları, S. 442, Haziran 2005
CANDAN, E., “Eski ve Yeni Kamu Mali Yönetim Sisteminin Mukayeseli
Olarak Değerlendirilmesi ve 5018 Sayılı Kanun İle Öngörülen Esaslar ve Getirilen Yenilikler -1” VDD., S. 295, Mart 2006
126
CANDAN, E., “Eski ve Yeni Kamu Mali Yönetim Sisteminin Mukayeseli
Olarak Değerlendirilmesi ve 5018 Sayılı Kanun İle Öngörülen Esaslar ve Getirilen Yenilikler -II” VDD., S. 296, Nisan 2006
ÇOLAK, H., B., “5018 Sayılı Yasa, Kamu Mali Yönetimimize Neler Getiriyor – 1”, VSD., S. 216, Eylül 2006
DOĞRUSÖZ, B., Vergilendirme Yetkisinin Yasama ve Yürütme Organları
Arasında Bölüşümü -1,” VDD., S. 43, 1985/3
EGELİ, H., ÖZEN, A., “Türk Bütçe Sürecinin Mali Saydamlık ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Çerçevesinde Değerlendirilmesi”,
VSD., S. 197, Şubat 2005
FEYZİOĞLU, B., N., “Bütçenin İdari Denetimi”, Bütçe Uygulaması ve Denetimi Semineri, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir, 1984
İNAN, A., “Demokrasi Evriminde Bütçe Hakkının Parlamenter Denetim
Açısından Önemi ve Türkiye’deki Durumu”, İller ve Belediyeler Dergisi, Haziran 1999
İNAN, A., “Genel Kurul Kararları ve İçtihatları Birleştirme Kararları”, SD.,
S. 33, Nisan – Haziran 1999
KARAARSLAN, K., “Kamu Harcamalarında Denetim”, Güncel Mali Sorunlar, MUKDER Yayını, Ankara, 2006
KERİMOĞLU, B., “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Çerçevesinde
Harcama Reformu, Kesin Hesap ve Parlamento Denetimi”, MK, S. 23, 2004
KESİK, A., “Yeni Kamu Mali Yönetimi Anlayışı Çerçevesinde Kesin Hesap
Kanunu ve Yasama Denetimine Genel Bir Bakış”, VSD., S. 209, Şubat 2006
ONAR, E., “Siyasal Kurumlaşma Açısından Türkiye Büyük Millet Meclisi” 6. Milli Egemenlik Sempozyumu “T.B.M.M. ve Milli Egemenlik, TBMM
Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yay. No: 47, Ankara, 1990
POLAT, N., “Saydamlık, Hesap Verme Sorumluluğu ve Denetimin Etkinliği”, SD., S. 49, Temmuz, 2003
SÖYLER, İ., “5018 sayılı Kanun’la Öngörülen Kamu Maliyesinin Temel
İlke(siz)likleri”, VSD., S. 221, Şubat 2007
SÖYLER, İ., “Kamu Mali Yönetim Sisteminin Denetim Tekniği ve Süreçleri
Açısından Değerlendirilmesi”, VDD., S. 305, Ocak 2007
127
ULUATAM, Ö., “Sıfır Tabanlı Bütçe Dedikleri,” Mali Hukuk Dergisi,
Sayı: 16, Ankara, Temmuz-Ağustos 1988
YERLİKAYA, G., K., “Bütçe Kanunları İle Vergi Kanunlarında Düzenleme
Yapılması”, e-akademi, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet
Dergisi, S. 6, Ağustos 2002
YILMAZCAN, D., “Türkiye’de Mali Saydamlık”, Maltepe Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi, Yay. No: 24/7 İstanbul, 2005
(TEZLER)
CANSIZLAR, D., Türkiye’de Bütçe Sisteminin Yeniden Yapılandırılması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İÜSBE, Ankara, 2000
KÜTÜKÇÜ, A., Yasama Organının Gelir, Kurumlar ve Katma Değer
Vergisi Yasalarında Yürütme Organına Tanıdığı Düzenleme Yetkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İÜSBE, İstanbul, 1977
(DİĞER)
Başbakanlık Bütçe Çağrısı, 16.08.1972 tarih ve 27-202/ 555 sayılı
Türk Hukuk Lügati, 3. Baskı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1991
2006 Yılı Faaliyet Raporu www. sayıstay.gov.tr.
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
