Uluslararası Antlaşmaların Yapımı ve Sona Ermesi

Uzun yıllardır vermekte olduğum uluslararası hukuk derslerinde hukuk fakültesi öğrencilerinin en çok zorlandığı konulardan birinin uluslararası antlaşmaların Türk Hukukunda onaylanması ve yürürlüğüne ilişkin Türk Mevzuatı olduğunu gözlemledim. Gerek konuya ilişkin mevzuatın karmaşıklığı gerek mevzuatta günümüze kadar yapılan değişiklikler özellikle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte uluslararası antlaşmaların onay, yürürlük ve değiştirme sürecinin anlaşılmasını daha da zorlaştırdı. 1921 ve 1924 Anayasaları döneminde uluslararası antlaşmaların yapımına ilişkin yetkilerin tamamen yasama organında toplanmasının yarattığı bazı sorunlar, parlamenter sistemin kabul edildiği 1961 Anayasası ile yetkinin yürütme organıyla kısmen paylaşıldığı bir döneme geçilmesi ile sonuçlandı. Öte yandan, bu dönemde çıkarılan “Milletlerarası Andlaşmaların Yapılması, Yürürlüğü ve Yayınlanması ile Bazı Andlaşmaların Yapılması İçin Bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesi Hakkında 244 Sayılı Kanun” uluslararası antlaşmaların yapım sürecine ilişkin yürütmeye ait yetkileri çok genişletti ve Anayasada yer almayan bazı önemli yetkiler, ilgili Kanun’a istinaden yürütme tarafından kullanılmaya başlandı. Bu nedenle 244 Sayılı Kanun Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi’ne taşınmış ve Anayasa Mahkemesi, Kanun ile ilgili herhangi bir Anayasa’ya aykırılık tespitinde bulunmamışsa da1982 Anayasası döneminde de uygulanmaya devam eden gerek söz konusu Kanun gerek ilgili Anayasa Mahkemesi kararı doktrinde çok uzun yıllar tartışma konusu oldu. Uluslararası antlaşmaların sadece yapım süreci değil, değiştirilmesi ve sona ermesine ilişkin düzenleme ve uygulamalar da hep gündemde kalmaya devam etti. 2018 Anayasa değişikliklerine koşut olarak Parlamenter Sistemin yerini alan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte, uluslararası antlaşmaların yapım sürecine ilişkin mevzuat da değişmiş, kaldırılan Bakanlar Kurulu’nda toplanan yetkiler tamamen Cumhurbaşkanı’na geçmiştir. 244 Sayılı Kanun, “Bazı Andlaşmaların Yapılması İçin Cumhurbaşkanı’na Yetki Verilmesi Hakkında Kanun” olarak değiştirilmiş, pek çok maddesi mülga olmuştur. Diğer bir önemli yenilik, “9 Sayılı Kararname” olarak adlandırılan “Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”dir. Söz ko- 2 Önsöz nusu düzenleme, uluslararası antlaşmalara ilişin Cumhurbaşkanı’na verilen yetkileri detayları ile düzenlemiştir. 9 Sayılı Kararname’nin bazı düzenlemelerinin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi’ne dava açılsa da Mahkeme, ilgili talebi reddetmiştir. “Türk Hukukunda Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine Göre Uluslararası Antlaşmaları Yapımı ve Sona Ermesi” başlıklı bu çalışmanın amacı da gerek konuya ilişkin önceki mevzuat gerek yeni mevzuatı karşılaştırarak geçmişte ortaya çıkan ve günümüzde de süregelen sorunları ilgili mahkeme kararları ile ortaya koymak ve bazı çözüm önerileri getirmek. Okuyucuya faydalı olması dileğiyle. 

KİTAPLAR ve TEZLER

ABDULLAHZADE, Cavid, Uluslararası Hukuk Açısından Gemilerden Kaynaklanan Petrol Kirliliği (Yetki-Sorumluluk-Zararın

Tazmini), Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.

AKİPEK, Ömer İlhan, Devletler Hukuku Kaynaklarından ve Belgelerinden Örnekler, Devletler Hukuku Metinleri, Ankara, 1966.

AKSAR, Yusuf, Uluslararası Hukuk I, Seçkin Yayıncılık, Ankara,

2019.

AKYILMAZ, Bahtiyar; SEZGİNER, Murat; KAYA, Cemil, Türk

İdare Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.

ALSAN, Zeki Mesud, Devletler Hukuku Dersleri, Siyasal Bilgiler

Okulu Yayınları, Ankara, 1947.

ARAL, Hamid, Dışişleri Bakanlığı Yıllığı, 1964-1965, Dışişleri

Bakanlığı Yayını, Ankara, 1965.

ARSEL, İlhan: Türk Anayasa Hukuku, Mars Ticaret ve Sanayi

Yayınevi, Ankara, 1959.

AUST, Anthony, Modern Treaty Law and Practice, Cambridge

University Press, Cambridge, 2000.

AYBAY, Rona, Kamusal Uluslararası Hukuk, Seçkin Yayınevi,

Ankara, 2011.

AYBAY, Rona; ORAL, Elif, Kamusal Uluslararası Hukuk, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2016.

BATUM, Süheyl, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk

Anayasal Sistemine Etkileri, İÜ Yayınları, Yayın No:3761, İstanbul,

1997.

BİLSEL, Cemil, Devletler Arasında Andlaşmalar, Matbaacılık

Neşriyatı, İstanbul, 1936.

BİLSEL, Cemil, Milletlerarası Hava Hukuku, C.I, İÜ Yayınları,

İstanbul, 1948.

230 Kaynakça

BOZKURT, Enver / KÜTÜKÇÜ, M. Akif / POYRAZ, Yasin, Devletler Hukuku, Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara,

2015.

BROWNLIE, Ian, Principles of Public International Law, Oxford

University Press, New York, 2002.

CASSASE, Antonio, International Law, Oxford Uni. Press,

Oxford, 2003.

CASSESE, Antonio, International Law, Oxford Uni. Press, USA,

2001.

ÇELİK, Edip, Milletlerarası Hukuk, 1. Kitap, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987.

ÇELİK, Edip, Milletlerarası Hukuk, C.I, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980.

DOĞAN, İlyas, Devletler Hukuku, Astana Yayınları, Ankara,

2013.

DIXON, Martin, Textbook on International Law, Oxford Uni.

Press, New York, 2007.

ENNINGS, Robert; WATTS, Arthur (Edts), Oppenheim's International Law: Volume 1 Peace, Oxford Uni. Press, Oxford, 2008.

ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuk ve Siyasi Tarih Metinleri,

Cilt: I, Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları, Ankara, 1953.

ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri,

C. I, (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları), Ankara 1953.

EROĞLU, Hamza, Devletler Umumi Hukuku/El Kitabı, Ankara

İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, 1. Cilt, Ankara, 1979.

GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Yayınevi, Bursa, 2011.

GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2019.

GÖZÜBÜYÜK, Şeref; KİLİ, Suna, Türk Anayasa Metinleri, Tanzimat’tan Bugüne Kadar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi

Yayınları, Ankara 1957.

GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, 10. Baskı, İmaj Yayınevi., Ankara 2013.

Kaynakça 231

GÜNDÜZ, Aslan, Milletlerarası Hukuk, Konu Anlatımı, Temel

Belgeler, Örnek Kararlar, (Edt. Reşat Volkan Günel), Savaş Yayınevi,

Ankara, 2018.

HALATÇI ULUSOY, Ülkü, Dünya Ticaret Örgütü’nde Uyuşmazlıkların Çözümü Mekanizması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009.

HALATÇI ULUSOY, Ülkü, Terörizmin Önlenmesi Kapsamında

Birleşmiş Milletler Akıllı Yaptırımları, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.

HAMİDULLAH, Muhammed, İslam’da Devlet İdaresi, Çev: Cemal Kuşçu, Nur Yayınları, Ankara, 1979.

HAMZAÇEBİ, Mehmet, Türk Hukukunda Milletlerarası Antlaşmaların Yapılması Usulü ve Antlaşmaların Anayasa ve Kanunlar

Karşısındaki Yeri ve Değeri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Kamu Hukuku Bölümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,

İstanbul, 1997.

HÖBEK, Tufan, Türk Hukukunda Andlaşmaların Yapılması ve

Yargısal Denetim, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.

İNALCIK, Halil, Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar,

Türk Tarihi Kurumu Yayınları, Ankara, 1954, XI. Seri-III, No:6.

KARAKOÇ, İrem, Türk Hukukunda Uluslararası Andlaşmaların

Yapılması, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu

Hukuku Bölümü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 1993.

KELSEN, Principles of International Law, The Lawbook Exchange Ltd., 2012.

KILIÇÇI, Sedat, Milletlerarası Anlaşmaların Onaylanması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları: 240, Başnur Matbaası, Ankara, 1968.

KIRATLI, Metin, Anayasa Yargısında Somut Norm Denetimi,

AÜSBF Yayını, Ankara, 1966.

KLABBERS, Jan, The Concept of Treaty in International Law,

Kluwer Law International Law, The Hague, 1996.

LÜTEM, İlhan, Devletler Hukuku Dersleri, 1. Kitap, Gözden Geçirilmiş, İlaveli 2. Baskı, Balkanoğlu Matbaacılık, Ankara, 1959.

MCNAIR, A., The Law of Treaties, Oxford Uni. Press, Oxford,

1961.

232 Kaynakça

MENEMENCİOĞLU, Etem, Devletler Umumi Hukuku, Devlet Basımevi, İstanbul, 1938.

MERAY S. L., Devletler Hukukuna Giriş, Cilt I, 1959.

MOSLER, Hermann, The International Society as a Legal Community, Sijthoff Noordoff Int.’l Publishers B. V., The Netherlands, 1980.

OPPENHEIM, L., International Law, a treatise, Vol: I, Peace,

Longmans Green and Co., (edt by, L. Lauterpecht) London, 1958.

ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş

VII. Baskı, Ankara, 2003.

ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları,

Ankara, 1993.

ÖZERSAY, Kıbrıs Sorunu: Hukuksal Bir İnceleme, Balkan Araştırmaları Dizisi, Avrasya Stratejik Araştırmaları Merkezi Yayınları, Ankara, 2009.

PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri 1. Kitap, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017.

REUTER, Paul, Introduction to the Law of Treaties, Kegan Paul

International, London, 1995.

SABUNCU, Yavuz, Anayasaya Giriş, İmaj Yayıncılık, Ankara,

2007.

SHAW, Malcolm N., International Law, Cambridge University

Press, Cambridge, 2017.

SÖNMEZ, Abidin, Resullullah’ın Diplomatik Münasebetleri, İnkılap Yayınları, İstanbul, 1984.

STARKE, J. G, An Intoduction to International Law, Butterwort

and Co. London, 1947.

Siyasal Bilgiler Fakültesi İdari İlimler Enstitüsünün Gerekçeli

Anayasa Tasarısı ve Seçim Sistemi hakkındaki Görüşü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara, 1960.

SUR, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Yayınevi, İstanbul, 2019, s.24.

TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021.

TOLUNER, Sevin, Milletlerarası Hukuk İle Dış Hukuk Arasındaki İlişkiler, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1973.

Kaynakça 233

TOLUNER, Sevin, Milletlerarası Hukuk ile İç Hukuk Arasındaki

İlişkiler, İstanbul, İÜHF Yayınları, 1973, ss. 570-571.

TÜTÜNCÜ, Ayşe Nur / UZUN, Ertuğrul / UZUN, Elif / ŞİMŞEK,

Galip Engin, Uluslararası Hukuk 1, , Anadolu Üniversitesi Yayınları,

Eskişehir, 2012.

UN Treaty Handbook, United Nations Publication, Ceneva, 2012.

ULUSOY, Ali D., Yeni Türk İdare Hukuku, Yetkin Yayınevi,

Ankara, 2019.

MAKALELER

ABDULLAHZADE, Cavid, “Uluslararası Kamu Hukuku Açısından

TIR Sözleşmesi, Türk Hukuku’daki Yeri ve Uygulanması”, in TIR Sistemi’nin İdari ve Yargısal Uygulamaları Uluslararası Çalıştayı, (Edt. Ülkü

HALATÇI ULUSOY), Ankara Üniversitesi Yayın No: 238, Ankara,

2009, ss.84-96.

ACAR, Serdar, “STCW Uluslararası Sözleşmesi İç Hukukumuzda

Yürürlükte mi?”, MHB, Yıl: 24, 2004, ss.3-6.

AKİPEK, Serap, “Türk Mevzuatının Onaylanan Uluslararası Antlaşmalar İle Uyumu Sorunu”, AÜHF Dergisi, C. 48, S.1-4, ss.23-37.

APAYDIN, Deniz Tekin, “Monizm-Düalizm İkileminde Türk Hukuk

Sistemi: Uluslararası Hukuka Bakış Üzerine Doktrinel Uzlaşmazlığın

Nedenleri Ve AB Hukuku Işığında Bir Değerlendirme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S.1., ss.529-560.

AYBAY, Rona, “Anayasa Mahkemesi ve Uluslararası Antlaşmalar”,

<http://pazardergi.cumhuriyet.com.tr/?hn=160826> (20.11.2012) .

AYBAY, Rona, “Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri”, TBB Dergisi, S.70, 2007, ss.187-213.

BAŞLAR, Kemal, “Gümrük Birliği ‘Anlaşması’nın (1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın) Hukuksal Niteliği”, Ankara Avrupa

Çalışmaları Dergisi, C.4, No:1, 2004, ss.151-198.

BAŞLAR, Kemal, “Uluslararası Antlaşmaların Onaylanması, Üstünlüğü ve Denetimi Üzerine”, <https://www.anayasa.gen.tr/baslar90nciMadde.pdf>, (21.09.2021).

BIANCHI, Andrea, “Human Rights and the Magic of Jus Cogens”,

EJIL, Vol:19/3, 2008, ss.491-508.

234 Kaynakça

BİLGE, Suat, “Türk Hukukuna Göre Milletlerarası Andlaşmaların

Akti”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.22, S.2, 1967, ss. 97-149.

CAN, Hacı, “Türk Hukuk Düzeninin Milletlerarası Hukuka Açıklığı”, Yasama Dergisi, S.12, 2009, ss. 5-65.

CROZAT, Charles, “Milletlerarası Muahedelerin Tasdiki İle İlgili

Anayasa Hükümleri”, A., Samim Gönansay’a Armağan, İÜHFM, 1955.

ÇELİK, Edip, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türk Hukukundaki Yeri ve Uygulaması”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Yıl

1998, Sayı:1-3, ss.47-56.

ÇELİK, Edip, “Andlaşma Yapma Yetkisi”, İÜHFM, 1962, C.XXXI,

S.1-4, ss.371-377.

ÇIRAKMAN, Erol; ALAN, Nuri; COSKUN, Sabri; CANDAN,

Turgut, “Uluslararası Hukukun Yargıç Tarafından Uygulanışı”, in Yüksek İdare Mahkemeleri Uluslararası Derneğinin 20-22 Nisan 1998 Tarihleri Arasında Lizbon’da Yapılan VI. Kongresine Sunulan Türk Danıştayı

Raporu, Danıştay Dergisi, Yıl:28 Sayı: 96, Danıştay Matbaası, Ankara,

1998, ss.1-27.

D’AMATO, Anthony, “Softness in International Law: A SelfServing Quest for New Legal Materials: A Reply to Jean d’Aspremont”,

European Journal of International Law, Vol:20/3, 2009, ss.897-910.

DEMİRKOL, Selami, “İptal Davasında İdari İşlemin Beş Unsuru”

bkz.<http://dergi.sayistay.gov.tr/icerik/der29m5.pdf.> (15.06.2021).

ERGANİ, Kemal, “Avrupa Sosyal Şartı ve Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi’nin 2. ve 3. Maddeleri Bağlamında Pozitif Yükümlülükler”,

Yüksek Yargı Kurumlarının Rollerinin Avrupa Standartları Bakımından

Güçlendirilmesi Ortak Projesi, 2. Yuvarlak Masa Çalışması, ss. 2-9.

FITZMAURICE, Sir Gerald, “The General Principles of International Law, Considered from the Standpoint of the Rule of Law”, Recueil

des Cours, T.92, II, 1957, C. V., P.41, ss.1-227.

GÖÇER, Mahmut, “Uluslararası Adalet Divanı ile Güvenlik Konseyi Arasında Yetki Çatışması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,

C. XI, S.1-2, Y.2007, ss.603-709.

GÖZLER, Kemal, “Uluslararası Andlaşmaları Akdetme ve Onaylama Yetkisi (Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi)”, Ankara

Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 56, Sayı: 2, NisanHaziran, 2001, ss. 71-101.

Kaynakça 235

GÖZTEPE, Ece, “Hukuk Devleti İlkesinin Ulusal ve Uluslararası

Boyutta Korunması ile İlgili Sorunlar-Yasin El Kadı Örneği”, Mümtaz

Soysal’a Armağan, (Edt. Cem Eroğul; İlter Etuğrul), Mülkiyeliler Birliği

Vakfı Yayınları, Ankara, 2009, ss. 309-340.

GÜNEŞ, A., Şule, “Uluslararası Toplumun Ortak Değerleri Sorunu,

Çevrenin Korunması ve Jus Cogens Doktrini”, Ankara Üniversitesi SBF

Dergisi, S.59/4, ss.125-132.

GÜRKAYNAK, Muharrem, “244 Sayılı Yasanın Anayasaya Aykırılı

İddiaları ve Karşı İddialar”, Türk Hukuk Dergisi, Nisan 2003, ss.15-29.

HALATÇI ULUSOY, Ülkü, “Uluslararası Gemi Adamları Sözleşmesi (STCW-1978) Ve Değişiklikleri Örneğinde Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukunda Yürürlüğü Ve Yargısal Denetimi Sorunu”,

AÜHFD, 62 (2) 2013, ss. 501-537

HALATÇI ULUSOY, Ülkü, “MLC 2006 (Denizcilik Çalışma Süresi) ile Değişikliklerinin Önemine ve Türk Hukukunda Onay Sürecine İlişkin Bir Değerlendirme”, Çankaya Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi,

Cilt:5, Sayı:2, 2020, ss.4191-4216.

HALATÇI ULUSOY, Ülkü; ULUSOY, Ali D., “Kadınları Şiddete

Karşı Korumaya Yönelik Uluslararası Sözleşmesi’nin Türkiye Açısından

Feshine Dair Karar Hukuka Uygun mudur?” Terazi, Ekim, 2021, 2009 –

2023.

HELFER, Laurance, R, “Terminating Treaties” in The Oxford Guide to Treaties, (Duncan Hollis ed., 2012), ss. 634-650.

KARAN, Hakan , “The Process of Revising Liability Under International Maritime Conventions”, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan,

Turhan Kitabevi, 2003, Ankara, ss.429-444.

KIRCA, Coşkun, “Kanun Anayasaya Uygundur”, Milliyet Gazetesi,

06.08.1963.

LAING, Edward A., “Relevance of the Atlantic Charter for a New

World Order”, International Journal of Innovation and Learning”, Vol:29,

1989, ss.322-323- ss.298-325.

MERAY, Seha, “Türk Anayasa Sisteminde Andlaşmaların Görüşülmesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.19, S.1, 1964, ss.75-87.

ÖZBUDUN, Ergun, “1961 Anayasası’na Göre Uluslararası Andlaşmaların Onaylanması”, Ahmet Şükrü ESMER’e Armağan, AÜSBF

Yayınları No: 438, Ankara, 1981, ss.224-225.

236 Kaynakça

ÖZEN, Çınar, “1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı Çerçevesinde

Türkiye’nin Yükümlülükleri Üzerine Bir Değerlendirme”, in Yeni

Türkiye: Avrupa Birliği Özel Sayısı, No:36, 2000, s.1143-1153.

SAND, Peter, H., “To treaty or not to treaty?” A survey of practical

experience”, Proceedings of the American Society of International Law,

Vol:87, 1993, ss.373-383.

SERİM, Bülent, “Yasaların Cumhurbaşkanı’nca Yayımında Süre

Sorunu”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Cilt: XVI, Sayı:145, Temmuz

1992.

SOYSAL, Mümtaz, “Uluslararası Andlaşmalar Konusunda Anayasa

Yargısı”, Anayasa Yargısı Dergisi, No: 14, 1997, ss.171-187.

TARHANLI, Turgut, “İstanbul Sözleşmesi Yürürlükte”, Bianet, 21

Mart 2021, <https://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/241126-istanbulsozlesmesi-yururlukte> (21.03.2021).

TARHANLI, Turgut,<https://m.bianet.org/bianet/toplumsal-cinsi yet

/246118-fesih-hukuka-aykiri-gerekcesi-mechul>, (02.01.2021).

“Türk Hukukunda Milletlerarası Andlaşmalar ve Yasama Sürecindeki Konumları, 1973 İçtüzüğü Döneminde Kanun Tekliflerini Komisyona

Geri Verme Uygulamaları ve Sorun Alanları”, Bilgi Notu in Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü Yasama Bülteni, S.5, 2020, ss. 93-115.

TOLUNER, Sevin, “6 Mart 1995 tarihli Ortaklık Konseyi Kararı:

Milletlerarası Hukuk Açısından Bir Değerlendirme”, in Milletlerarası

Hukuk Açısından Türkiye’nin Bazı Dış Politika Sorunları, Beta Yayınevi, 2004, İstanbul, ss. 123-153.

VERDROSS, Alfred, “Forbidden Treaties in International Law”,

AJIL, Cilt 31/4, 1937, ss. 571-577.

YAZICI, Serap, “İstanbul Sözleşmesine karşı dava açmaya ilişkin

çağrı”, <https://blog.lexpera.com.tr/istanbul-sozlesmesinin-turkiye-cum

huriyeti-bakimindan-feshedilmesi-hakkinda-kararin-1982-anayasasibakimindan-degerlendirilmesi/> (29.01.2021).

YÜKSEL, Cüneyt; DENİZ Baran , “Uluslararası Hukukta Doğu

Akdeniz Krizi ve Türkiye ile Libya Arasındaki Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma Mutabakatının Değerlendirilmesi”, Public and Private International Law Bulletin, Prof. Dr. Cemal Şanlı’ya Armağan, Cilt: 40, Sayı:

1, ss. 519-556.