Uzay Hukukunda Takım Uydulara İlişkin Hukuki Meseler

İÇİNDEKİLER

SUNUŞ ............................................................................................. V

ÖN SÖZ ........................................................................................ VII

KISALTMALAR DİZİNİ .......................................................... XIII

BÖLÜM 1

TAKIM UYDULARA İLİŞKİN ULUSLARARASI HUKUKİ DÜZENLEMELER

1.1. Birleşmiş Milletler Nezdinde Hazırlanmış Uzay Andlaşmaları ........ 15

1.1.1. 27 Ocak 1967 tarihli Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Andlaşma (Uzay Andlaşması) ............................................................. 16

1.1.1.1. Uzayın tüm insanlığa tahsis olunması ve uzaya erişimde özgürlük ve eşitlik (Uzay Andlaşması m. I) ..................................... 17

1.1.1.2. Uzayın sahiplenilemezliği (Uzay Andlaşması m. II).................................... 23

1.1.1.3. Uluslararası hukukun uzaya ve uzay faaliyetlerine uygulanması (Uzay Andlaşması m. III) .................................. 26

1.1.1.4. Uzayın askerî açıdan kullanılması (Uzay Andlaşması m. IV) .................................. 28

1.1.1.5. Sorumluluk rejimi (Uzay Andlaşması m. VI-VII)............................ 32

1.1.1.6. Uzay araçlarının tescili (Uzay Andlaşması m. VIII)................................ 42

1.1.1.7. Uzayda iş birliği ve özen yükümlülüğü (Uzay Andlaşması m. IX) .................................. 45

1.1.2. 29 Mart 1972 tarihli Uzay Cisimlerinin Verdiği Zarardan Dolayı Uluslararası Sorumluluk Hakkında Sözleşme (Sorumluluk Sözleşmesi) .................................... 51

1.1.3. 12 Kasım 1974 tarihli Uzaya Fırlatılan Cisimlerin Tescili Sözleşmesi (Tescil Sözleşmesi) ............................... 62

1.2. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) Rejimi ...................... 68

1.2.1. Uydu sistemleri ve uydu haberleşmesine yönelik ITU rejimi .................................................................................. 71

1.2.2. Uzaya adil erişim ilkesi....................................................... 78

1.2.3. Takım uydulara yönelik ITU rejimi ..................................... 84

BÖLÜM 2 TAKIM UYDULARDAN KAYNAKLANAN TEMEL HUKUKİ TARTIŞMALAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

2.1. Çevresel Sürdürülebilirlik Açısından Takım Uydular ...................... 93

2.2. Yörüngelerin Kalabalıklaşması ve Uzay Enkazı Tehdidi ............... 101

2.2.1. IADC ve COPUOS Uzay Enkazı Azaltma Kılavuzları ...... 104

2.2.2. Uzay Enkazının Azaltılmasına Yönelik Avrupa Davranış Kuralları ve Avrupa Sıfır Enkaz Şartı ................. 109

2.2.3. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’nin Uzay Enkazı Azaltma Standartları ............................................. 112

2.2.4. Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) 24113 Standardı .......................................................................... 114

2.2.5. Ulusal mevzuat örnekleri .................................................. 115

2.2.6. Takım uydular açısından değerlendirme ............................ 121

2.3. Mega Takım Uydulardan Kaynaklanan Işık Kirliliği ..................... 124

2.3.1. Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) ve astronomi camiasının görüşleri .......................................................... 126

2.3.2. Uluslararası Uzay Hukuku Enstitüsü (IISL) görüşleri ........ 131

2.3.3. Ulusal mevzuat örnekleri .................................................. 132

2.3.4. Takım uydular açısından değerlendirme ............................ 134

2.4. Takım Uyduların Radyo Enterferans Riskini Artırması.................. 136

2.4.1. Enterferans sorununa yönelik uluslararası alanda getirilen öneriler ............................................................... 138

2.4.1.1. Ajanslar Arası Uzay Enkazı Koordinasyon Komitesi (IADC) Önerileri .............................. 138

2.4.1.2. Uluslararası Astronomi Birliği Önerileri .......... 139

2.4.2. Ulusal mevzuat örnekleri .................................................. 140

2.4.3. Takım uydular açısından değerlendirme ............................ 144

2.5. Türk Hukukunda Takım Uyduları İlgilendiren Diğer Düzenlemeler ................................................................................ 145

SONUÇ .................................................................................................. 149

KAYNAKÇA ......................................................................................... 155