Hekimin Mesleki Özerkliği

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ VE TEŞEKKÜR .......................................................................................................................... 7

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................................. 9

KISALTMALAR ........................................................................................................................................13

GİRİŞ ......................................................................................................................................17

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL BİLGİLER

I. HEKİM VE HASTA ARASINDAKİ İLİŞKİNİN YAPISI.....................................................21

A. Genel Olarak Hekim-Hasta İlişkisi ..............................................................................21

B. Hekim-Hasta İlişki Modelleri ........................................................................................22

1. Paternalist (Babacıl, Buyurgan) Yaklaşım Modeli......................................22

2. Danışman Hekim Yaklaşımı Modeli ..................................................................23

3. Katılımcı Hekim Yaklaşımı Modeli.....................................................................24

II. HEKİM VE HASTA ARASINDA KURULAN İLİŞKİNİN HUKUKİ

NİTELİĞİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLER..........................................................................................25

A. Hizmet Sözleşmesi Görüşü.............................................................................................28

B. Eser Sözleşmesi Görüşü...................................................................................................31

C. Vekâlet Sözleşmesi Görüşü ............................................................................................34

D. Kendine Özgü Yapısı Olan (Sui Generis) Sözleşme Olduğu Görüşü.............37

İKİNCİ BÖLÜM

HEKİMİN MESLEKİ ÖZERKLİĞİ VE UNSURLARI

I. HEKİMİN MESLEKİ ÖZERKLİĞİ ............................................................................................41

A. Mesleki Özerklik Kavramı...............................................................................................41

B. Profesyonel Meslek Olarak Hekimlik ve Sağladığı Özerklik ...........................41

C. Hekimin Mesleki Özerkliğinin Hukuki Dayanakları ...........................................44

1. Hekimin Mesleki Özerkliğinin Ulusal Hukuktaki Dayanakları .............45

a) Anayasal Düzenleme .......................................................................................46

b) Diğer Hukuki Düzenlemeler ........................................................................47

10 İçindekiler

D. Hekimin Mesleki Özerkliğinin Uluslararası Hukuktaki Dayanağı................48

E. Hekimin Mesleki Özerkliğinin Yargı Kararlarındaki Görünümü..................49

II. HEKİMİN MESLEKİ ÖZERKLİĞİNİN UNSURLARI.........................................................51

A. Hekimin Tedavinin Gerekli Olup Olmadığı Yönündeki Kararı ......................52

B. Hekimin Vicdanıyla Çelişen Yöntemleri ya da Belirli Bir İlaç

Tedavisini Uygulamaya Zorlanamaması..................................................................52

1. Vicdanı ile Çelişen Yöntemleri Uygulamaya Zorlanamaması................52

a) Gebeliğin Sonlandırılması (Kürtaj) Uygulaması.................................55

b) Sünnet ....................................................................................................................59

c) Yardımcı Üreme Yöntemleri ve Cinsiyet Değiştirme

Ameliyatı...............................................................................................................61

2. Hekimin Belirli Bir İlaç Tedavisini Uygulamaya Zorlanamaması...........63

C. Hekimin Teşhis ve Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı ...........................................69

1. Hekimin Teşhis Yöntemini Seçme Hakkı........................................................69

2. Hekimin Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı .......................................................71

3. Teşhis ve Tedavi Yöntemi Belirlenirken Tabii Olunan Sınırlar............72

a) Hekimin Özen Yükümlülüğüne Uygun Davranması .........................72

b) Uzaktan Teşhis ve Tedavi Yasağı Bağlamında Tele Tıp

Uygulamaları.......................................................................................................75

aa) Uzaktan Teşhis ve Tedavi Yasağı......................................................75

bb) Uzaktan Tıbbi Müdahale ve Tele Tıp Uygulamaları.................76

cc) Uzaktan Teşhis ve Tedavi Yasağı ile Tele Tıp

Uygulamalarının Bağdaştırılması.....................................................79

c) Teşhis ve Tedavide Yapay Zekâ Teknolojisinin Kullanılıp

Kullanılamayacağı ............................................................................................80

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HEKİMİN MESLEKİ ÖZERKLİĞİNİN SINIRLARI

I. HUKUKUN BAĞLAYICILIĞI .....................................................................................................85

II. TIBBİ STANDART DIŞINA ÇIKMAMA.................................................................................86

III. RİSKİ ARTTIRMA YASAĞI........................................................................................................91

IV. HASTANIN SEVKİNDE SERBESTLİK...................................................................................93

V. HEKİMİN HASTAYI REDDETME HAKKI............................................................................93

A. Hakkın Hukuki Dayanağı ................................................................................................93

B. Kamu ve Özel Sağlık Kuruluşlarında Hekimin Hastayı Ret Hakkı ...............97

1. Özel Sağlık Kuruluşlarında ya da Serbest Olarak Çalışan

Hekimin Hastayı Ret Hakkı ...................................................................................97

İçindekiler 11

2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Hekimin Hastayı Ret

Hakkı................................................................................................................................98

3. Hekimin Hastayı Reddedilebileceği ya da Tedavisini Yarıda

Bırakabileceği Durumlar .....................................................................................100

4. Hakkın Sınırı .............................................................................................................107

VI. HASTANIN TEDAVİYİ REDDETME HAKKI....................................................................109

A. Genel Olarak.......................................................................................................................109

B. Hakkın Hukuki Dayanağı..............................................................................................110

C. Mahkeme Kararları Bağlamında Tedaviyi Ret Hakkı......................................110

D. Tedaviyi Ret Hakkının Yehova Şahitleri Açısından Değerlendirilmesi......113

VII. EKONOMİK SEBEPLER...........................................................................................................116

VIII. ŞİFA GARANTİSİ YASAĞI ......................................................................................................118

IX. BOŞUNA (YARARSIZ) TEDAVİ............................................................................................122

X. DİĞER SEBEPLER .....................................................................................................................126

A. Hekimin Çekinik (Defansif) Tıbba Başvurması .................................................126

1. Pozitif Çekinik Tıbbi Uygulamalar ve Mesleki Özerklik İlkesi ...........127

2. Negatif Çekinik Tıbbi Uygulamalar ve Mesleki Özerklik İlkesi..........128

B. Hekimin Ayrımcılık Yasağı ..........................................................................................130

C. Hekimin Baskıdan Uzak Olması Gerektiği............................................................131

D. Mecburi Hizmet Yükümlülüğünün Özerkliğe Etkisi ........................................133

E. Bulaşıcı Hastalıklar .........................................................................................................135

XI. COVİD-19 SALGINI DÖNEMİNDE SAĞLIK ÇALIŞANLARI HAKKINDA

ULUSAL MEVZUATTA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER VE MESLEKİ

ÖZERKLİK İLKESİ .....................................................................................................................136

SONUÇ ................................................................................................................................ 143

KAYNAKÇA........................................................................................................................ 149