Türkiye'de Aktivizm ve Kendi Kendini Sınırlandırma Çerçevesinde Anayasa Mahkemesinin Yargısal Yorumu

Türkiye'de Aktivizm ve Kendi Kendini Sınırlandırma Çerçevesinde Anayasa Mahkemesinin Yargısal Yorumu

Nihan YANCI ÖZALP

2018/09 1.Baskı,344 Sayfa

ISBN 978-605-7542-10-6

Anayasa Mahkemeleri çoğu zaman parlamentoların aldıkları kararlara müdahale ettikleri gerekçesiyle eleştirilmektedirler. Bu yalnızca Türkiye'ye özgü bir durum değildir. Mahkeme kararları, bundan hoşnut olmayan çevrelerce olumsuz anlamda aktivist kararlar olarak nitelendirilmektedir. Buna karşılık Mahkemelerin kendi kendisini sınırlandırarak aldığı bazı kararlar ise, temel hak ve özgürlükleri koruma ve siyasi iktidarların anayasa-dışı düzenlemelerini frenleme işlevlerini gereği gibi yerine getirememelerine neden olmaktadır. Anayasa Mahkemesinin kararlarını siyasi yönden ele almaktansa, kararda kullanılan yorum yöntemleri, hukuki teknikler ve hukuki kanıtları tartışmak, Mahkemenin işlevine daha uygun görünmektedir. Bu nedenle de kitapta, Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin kamuoyunda çok tartışılan aktivist ve kendi kendini sınırlandırır nitelikteki kararları, gerekçeleri yorumlanarak tahlil edilmeye çalışılmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
Birinci Bölüm 
ANAYASA YARGISI İLE BİRLİKTE ANAYASAL KAVRAMLARIN DÖNÜŞÜME UĞRAMASI 
I. Egemenlik Kavramının Dönüşüme Uğraması
II. Demokrasi Kavramının Dönüşümü: Anayasal Demokrasi
A. Anayasa Yargısını Doğuran Nedenler
B. Demokrasi ve Anayasa Yargısı Çatışması
C. Anayasa Mahkemesinin İşlevinin Niteliği
D. Çoğunlukçu ve Çoğulcu Demokrasilerde Anayasa Mahkemesinin Etkinliği
III. Erkler Ayrılığı Şemasında Anayasa Yargısının Yeri
IV. Anayasanın Üstünlüğü ve Anayasa Yargısı Işığında Anayasacılık

İkinci Bölüm 
ANAYASA MAHKEMESİNİN YARGISAL DAVRANIŞ BİÇİMLERİ VE NEDENLERİ 
I. Anayasa Mahkemesinin Yargısal Davranışları ve Sonuçları 
A. Politik Sorun Kavramı ve Kendi Kendini Sınırlandırma (Judicial Self-Restraint)
B. Yargısal Aktivizm Kavramı
C. Yargısal Aktivizmin Görünüm Biçimleri II. Anayasa Mahkemelerinin Aktivizm ve Kendi Kendini Sınırlandırma Arasında Tercih Nedenleri
A. Genel Olarak
B. Türkiye'de Anayasa Yargısı-Siyaset Etkileşimi
C. Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin Kuruluşuna Etki Eden Nedenler
D. Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin Yetkilerine Etki Eden Hukuksal Gelişmeler
E. Anayasa Mahkemesinin Kararlarını Yönlendiren Hukuki Etkenler

Üçüncü Bölüm 
TÜRKİYE'DE ANAYASA MAHKEMESİNİN DEĞİŞEN YARGISAL DAVRANIŞLARI: AKTİVİZMDEN KENDİ KENDİNİ SINIRLANDIRMAYA 
I. Anayasada Açıkça Tanınmayan Bir Yetkinin Kullanılması 
A. Anayasa Değişikliklerinin Denetlenmesinde Denetimin Kapsamının Genişletilmesi
B. Olağanüstü KHK'lere İlişkin Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımındaki Değişiklik
C. Anayasa Mahkemesinin Denetimine Tabi Olmayan Parlamento Kararları Konusundaki Yaklaşımı
II. Anayasa Mahkemesinin Denetiminin Kapsamını Önce Genişletmesi Sonra Daraltması: Anayasa Mahkemesinin Yetki Kanunları ve KHK'ler Konusunda Yargısal Tavır Değişikliği
A. Birinci Evrede Yetki Kanunlarının ve KHK'lerin Yargısal Denetimi Sonucu Verilen Kararlar
B. İkinci Evre: Anayasa Mahkemesinin Yetki Kanunları ve KHK'ler Konusundaki Yaklaşım Farklılığı
III. Anayasada Tanınan Bir Yetkinin Kullanılmaması
A. Milletvekilliğinin Düşürülmesi Kararlarının Yargısal Denetimi
B. Anayasa Mahkemesinin Şekil Denetiminde Kendi Yetkilerini Sınırlandırması
IV. Anayasa Mahkemesinin Çoğunluk Karşıtı Yargısal Aktivizmi
A. Nitelikli Yasa Yapımı Sürecine İlişkin Olarak Anayasa Mahkemesinin Tutumu (Özel Yasama Yöntemine İlişkin Kararlar)
B. Anayasa Mahkemesinin Yasa Koyucunun Ekonomik Konulardaki Kararları Karşısında Tavrı

Dördüncü Bölüm 
ANAYASA MAHKEMESİNİN DENETİM YETKİSİNİ DARALTMASI: 
ANAYASA MAHKEMESİNİN KENDİ KENDİNİ SINIRLANDIRMASI (JUDICIAL SELF-RESTRAINT) VE ÇOĞUNLUKÇU YARGISAL AKTİVİZMİ 
I. Anayasa Mahkemesinin Özgürlükler Aleyhine Daraltıcı Yorumu
A. Anayasa Mahkemesinin 1982 Anayasası Hükümlerini Uygulama Eğilimi: Uygulanacak Anayasa Hükmü Sorunu
B. İktidar Lehine Özgürlükler Aleyhine Anayasal Hükmün Kapsamını Genişletme Eğilimi: On Yıllık Süre Yasağına İlişkin İstisna Hükmünün Genişletilmesi
C. Anayasa Mahkemesinin Mülga Geçici 15. Maddeye İlişkin Kararları 
D. Anayasa Mahkemesinin Yorumlu Red Kararları: Aktivizm mi? Pasifizm mi?
E. Anayasa Mahkemesinin Yasama İhmalini (İhmal Yoluyla Anayasaya Aykırılığı) Denetlemesi
II. Hukukilik-Yerindelik Denetimi Bağlamında Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı
A. Anayasa Mahkemesinin Seçim Sistemine İlişkin Düzenlemelere Yönelik Tutumu
B. Anayasa Mahkemesinin Siyasal Nitelikli İlke ve Kurallara Dayanan Hukukilik Denetimi veya Siyasal Denetimi
C. Anayasadaki Soyut İlke ve Kurallara Dayanan Denetim
III. 4+4+4 Yasasına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı
IV. MİT Yasasına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı
V. Anayasa Mahkemesinin İç Güvenlik Yasasına İlişkin İçtihadı
VI. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımında Özgürlükler Aleyhine Dolaylı Daralma
SONUÇ

KAYNAKÇA