İzne Tabi Birleşme ve Devralmaların Rekabet Hukuku ve Sermaye Piyasası Hukuku Kapsamında Ortak Denetimi

ÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR .................................................................................... vii

ÖNSÖZ............................................................................................. ix

İÇİNDEKİLER ................................................................................ xi

KISALTMALAR CETVELİ .......................................................... xvii

ÖZET ............................................................................................. xxi

ABSTRACT .................................................................................. xxiii

GİRİŞ ................................................................................................ 1

BİRİNCİ BÖLÜM BİRLEŞME VE DEVRALMALAR

I. Genel Olarak ...................................................................................... 5 II. Rekabet Hukuku Anlamında Birleşme ve Devralmalar ................... 8

A. Birleşme ..................................................................................... 10

B. Devralmalar ................................................................................ 11

C. Yatay ve Yatay Olmayan Birleşme ve Devralmalar ..................... 12

1. Yatay (Horizontal) Birleşme ve Devralmalar ........................ 12

2. Yatay Olmayan Birleşme ve Devralmalar ............................. 13

a. Dikey (Vertical) Birleşme ve Devralmalar ..................... 14

b. Konglomera (Conglomerate) Birleşme ve Devralmalar .................................................................. 14

D. Ortak Girişimler .......................................................................... 15

E. Birleşme ve Devralma Sayılmayan Haller ................................... 17

III. Sermaye Piyasası Hukuku Anlamında Birleşme ve Bölünme ........ 18

A. Birleşme ..................................................................................... 20

1. Devralma Şeklinde Birleşme ................................................ 20

2. Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşme .......................................... 21

İçindekiler

xii

B. Bölünme ..................................................................................... 21

1. Kısmi Bölünme .................................................................... 22

a. İştirak Modeliyle Kısmi Bölünme .................................. 22

b. Ortaklara Pay Devri Modeliyle Kısmi Bölünme ............. 22

2. Tam Bölünme ...................................................................... 22

İKİNCİ BÖLÜM REKABET KURULU DENETİMİ I. Denetimdeki Unsurlar ve Kavramlar .............................................. 23

A. Kontrol Kavramı ......................................................................... 23

1. Genel Olarak ........................................................................ 23

2. Tek Kontrol ......................................................................... 26

3. Ortak Kontrol ....................................................................... 27

B. Ciro Eşikleri................................................................................ 28

1. İlgili Teşebbüs ve İşlem Tarafı ............................................. 31

2. Cironun Hesaplanması ......................................................... 32

C. Hâkim Durum Kavramı ............................................................... 34

1. Genel Olarak ........................................................................ 34

2. İlgili Pazar Tanımı ............................................................... 35

a. İlgili Ürün Pazarının Tanımlanması ............................... 36

aa. Talep İkamesi ......................................................... 37

bb. Arz İkamesi ............................................................ 38

b. İlgili Coğrafi Pazarın Tanımlanması .............................. 38

3. Esasa İlişkin Test ................................................................. 39

a. Geçmişte Uygulanan “Hâkim Durum” Testi .................. 40

b. Günümüzde Uygulanan “Significant Impediment of Effective Competition” Testi .......................................... 41

4. Birlikte Hâkim Durum ......................................................... 43

D. Etkin Rekabet ............................................................................. 43

1. Genel Olarak ........................................................................ 43

2. Yoğunlaşma Seviyeleri (Herfindahl-Hirschman Endeksi) ..... 46 II. Bildirimde Bulunma Yükümlülüğü ve Bildirim Sonrası Aşamalar .......................................................................................... 47

A. Bildirimde Bulunma Yükümlülüğü ve İhlalin Sonuçları .............. 47

1. İdari Para Cezaları ................................................................ 49

2. Bildirimde Bulunmamanın Diğer Muhtemel Sonuçları ......... 51

3. İstisnalar .............................................................................. 52

B. Bildirim Sonrası Aşamalar ve Bekleme Yükümlülüğü ................. 54

1. Ön İnceleme ......................................................................... 54

2. Nihai İnceleme ..................................................................... 54

3. Bekleme Yükümlüğü ve İhlalin Sonuçları ............................ 55 III. Rekabet Kurulu Kararlarına Karşı Yargısal Denetim ................... 56

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SERMAYE PİYASASI KURULU DENETİMİ I. Denetimdeki Unsurlar ve Kavramlar .............................................. 59

A. Sermaye Piyasası Faaliyetleri ...................................................... 59

1. Genel Olarak ........................................................................ 59

2. Alım Satıma Aracılık Faaliyeti ............................................. 59

B. Borsa .......................................................................................... 62

1. Borsa İstanbul ...................................................................... 63

2. Borsada Kotasyon ve İşlem Görme....................................... 64

C. Anonim Ortaklık ......................................................................... 64

1. Halka Açık Ortaklık ............................................................. 67

a. Payları Halka Arz Edilmiş Olan Anonim Ortaklık ......... 68

b. Payları Halka Arz Edilmiş Sayılan Anonim Ortaklık ..... 70

2. Menkul Kıymetler ve Pay Kavramı ...................................... 70

a. Sermaye Piyasası Hukuku Bakımından.......................... 70

b. Ticaret Hukuku Bakımından .......................................... 71

3. İhraç, İhraççı ve İhraç Belgesi .............................................. 74

D. Birleşme Amaçlı Ortaklık ........................................................... 75

E. Yönetim Organı ve Yönetim Kontrolü......................................... 76 II. Birleşme ve Bölünmeye İlişkin Genel Esaslar ................................. 77

A. Sermaye Piyasası Kurulu’na Başvuru ve Sorumluluk .................. 77

B. Esas Alınacak Finansal Tablolar .................................................. 78

C. Uzman Kuruluş Görüşü ............................................................... 79

D. Kamunun Aydınlatılması ............................................................ 80 III. Birleşmeye Özgü Esaslar ................................................................. 81

A. Birleşme Sözleşmesi ve Birleşme Raporunun Hazırlanması ......... 81

B. Finansal Durumda Meydana Gelecek Değişiklikler ..................... 82

C. Pay Sahiplerinin Korunması ........................................................ 82

D. Birleşmeye İlişkin Özel Durumlar ............................................... 83

E. Birleşme İçin Kolaylaştırılmış Usul ............................................. 85 IV. Bölünmeye Özgü Esaslar ................................................................. 85

A. Genel Olarak ............................................................................... 85

B. Bölünme Sözleşmesi veya Bölünme Planı ile Bölünme Raporu ........................................................................................ 86

C. Finansal Durumda Meydana Gelecek Değişiklikler ..................... 87

D. Bölünme İçin Kolaylaştırılmış Usul ............................................ 87

E. Pay Sahiplerinin Korunması ........................................................ 88 V. Sermaye Piyasası Kurulu’na Başvuru ve Bildirim ......................... 88 VI. Sermaye Piyasası Kurulu’na Başvurulmaması Halinde Uygulanabilecek Yaptırımlar ve Sermaye Piyasası Kurulu Kararlarına Karşı Yargısal Denetim .............................................. 90

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM REKABET KURULU VE SERMAYE PİYASASI KURULU DENETİMLERİNİN BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLMESİ I. Genel Olarak Değerlendirme .......................................................... 93 II. İşlem Türleri ve Satışlar Bakımından Değerlendirme .................... 97

A. Olağan Faaliyetleri Kendileri veya Başkaları Hesabına Menkul Kıymetlerle İşlem Yapmak Olan Teşebbüslerin Yeniden Satış Amacıyla Satın Aldıkları Menkul Kıymetleri Geçici Olarak Ellerinde Bulundurarak Gerçekleştirdikleri İşlemler ....................................................................................... 98

1. Genel Olarak ........................................................................ 98

2. Aracı Kurumlar ...................................................................101

3. Bankalar .............................................................................102

4. Portföy Yönetim Şirketleri ..................................................104

B. Borsada ve Yurt Dışı Sermaye Piyasalarına/Piyasalarında Gerçekleşen Satışlar ...................................................................105

C. Halka Arzlar ..............................................................................105

D. Pay Alım Teklifleri (Çağrı Yoluyla Hisse Senedi Toplanması) ...............................................................................113 III. Pay Devirleri Sermaye Piyasası Kurulu’nun İznine Tabi Olan Sermaye Piyasası Kurumları ..........................................................122 IV. Rekabet Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu ve BİST Verileri Kapsamında Değerlendirme ...........................................................126

A. Rekabet Kurumu Verileri ...........................................................126

B. Sermaye Piyasası Kurulu Verileri ...............................................129

C. BİST Verileri .............................................................................132 V. Talep Edilen İzin Belgeleri Bakımından Değerlendirme ...............133

A. Rekabet Kurumu’nun Birleşme ve Devralmalara İlişkin Denetiminde Sermaye Piyasası Kurulu’ndan Alınacak Bir İzin Yazısının Gerekip Gerekmediği .................................................133

B. Sermaye Piyasası Kurulu’nun Birleşme ve Bölünme İşlemlerine İlişkin Denetiminde Rekabet Kurumu’ndan Alınacak Bir İzin Yazısının Gerekip Gerekmediği ......................134

C. Sermaye Piyasası Kurulu’nun Payların Halka Arzına İlişkin Denetiminde Rekabet Kurumu’ndan Alınacak Bir İzin Yazısının Gerekip Gerekmediği .................................................134

D. Sermaye Piyasası Araçlarının Halka Arz Edilerek veya Edilmeksizin İhraç Edilerek Borsada İşlem Görebilmesi İçin BİST Tarafından Talep Edilen Belgeler Kapsamında Rekabet Kurumu’ndan Alınacak Bir İzin Yazısının Gerekip Gerekmediği ..............................................................................135

E. Pay Alım Tekliflerine İlişkin Sermaye Piyasası Kurulu’na Yapılan Başvurularda Rekabet Kurumu’ndan Alınacak Bir İzin Yazısının Gerekip Gerekmediği ..........................................136

SONUÇ ......................................................................................... 137

KAYNAKÇA .................................................................................. 143