| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Davut ÖZYURT |
| Baskı Tarihi | 2021/03 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 379 |
Hükümet sistemlerinin tasnifi bağlamında kuvvetler ayrılığı teorisine dayalı olarak yapılan klasik tasniflere göre başkanlık ve barı başkanlık gibi çeşitli tasniflere uygun görülen veya “süper başkanlık” olarak anılan Rusya Federasyonu hükümet sistemi yabancı literatürde nesnel olarak araştırılmış olsa dahi Türkiye’de pek az sayıda araştırmanın konusu olmuştur. Diğer yandan hükümet sisteminin belirlenmesinde etkin olan Devlet Başkanı münhasır olarak herhangi bir araştırmaya da konu olmamıştır. Oysa Doğu Avrupa’da bulunan ve Sovyetler Birliği’nden ayrılan pek çok ülke ile Asya’da bulunan ülkelerin bir kısmı doğrudan Rusya Hükümet Sistemi ve Rusya Devlet Başkanı öznesinde güçlü yürütme anlayışının az veya çok etkilerini barındırmaktadır. Üstelik yürütmeye ağırlık veren hükümet sistemleri açısından da münhasır bir model olarak gözükmektedir. Çalışma ile hem yetkileri hem de yatay ve dikey kuvvetlerle ilişkileri çerçevesinde Rusya Federasyonu’nda Devlet Başkanı’nın anayasal düzeni nasıl etkilediği ortaya koyulmuştur. Çalışmanın ilk bölümü ile Sovyet totaliter demokrasi anlayışından, liberal demokrasi ölçütlerine göre yeni bir anayasanın meydana getirildiği dönemin incelenmesine ayrılmıştır. Böylelikle modern Rus Anayasa Hukuku’nda Devlet Başkanı’nın sahip olduğu yetkiler ve bunları kullanma biçiminin arka zemini incelenmiştir. İkinci bölümde Rusya’nın mevcut ve geçerli Anayasası incelenerek, anayasal düzeni oluşturan temel unsurlar saptanmıştır. İlk iki bölümde Rusya Anayasa Hukuku’na dair verilen bilgilerin ardından üçüncü bölümde mevcut Rusya Federasyonu Anayasası’na göre Devlet Başkanı’nın statüsü incelenecek; yetkileri ve sorumluluğu ortaya konulmuştur. Dördüncü bölümde ise Rusya’da Devlet Başkanı’nın görevinden kaynaklanan yetkilerini kullanmasının anayasal organlar üzerindeki etkileri; yatay ve dikey kuvvetler ile ilişkileri ortaya konulmuştur.
ÖZET................................................................................................................................ 7
İÇİNDEKİLER .................................................................................................................... 9
GİRİŞ.............................................................................................................................. 17
BİRİNCİ BÖLÜM
RUSYA FEDERASYONU
ANAYASAL DÜZENİNİN KURULUŞU
I. SOVYETLER BİRLİĞİNDEN RUSYA FEDERASYONUNA GEÇİŞ VE 1993
ANAYASASI ...................................................................................................... 21
A. SSCB’nin Dağılma Sürecindeki Anayasal Hareketler Kapsamında SSCB’den
Rusya Federasyonu’na Geçiş Döneminde Yasama ve Yürütme Organı............. 21
1. SSCB Başkanlığı ............................................................................................ 24
2. Sovyetler Birliği Komünist Partisi................................................................. 27
3. Halk Vekilleri Meclisi.................................................................................... 28
4. SSCB Halkın Vekilleri Meclisi Yüksek Sovyeti ............................................... 29
B. Anayasa Değişikliklerine Tepki Olarak GORBAÇOV’a Darbe Girişimi ve
SSCB’nin Dağılması ............................................................................................ 31
C. Rusya Sosyalist Federatif Sovyet Cumhuriyeti Anayasal Düzeni ve
Başkanlık............................................................................................................ 34
1. RSFSC Başkanlığı .......................................................................................... 34
2. Anayasa Hazırlama Süreci............................................................................ 36
2.1. Parlamentonun Anayasa Hazırlama Komisyonu .................................. 36
2.2. Başkan’ın Anayasa Meclisi ................................................................... 39
2.3. Çifte Meşruiyet Krizi ve Darbe Girişimi ................................................ 40
2.4. Yeni Anayasanın Kabulü....................................................................... 42
II. 1993 ANAYASASI’NIN MUHTEVASI VE ÖZELLİKLERİ ........................................... 44
A. Başlangıç Hükümleri .......................................................................................... 45
B. Birinci Kısımın Genel Tahlili ............................................................................... 46
C. İkinci Kısımın Genel Tahlili ................................................................................. 47
D. Birinci Bölüm: Anayasal Düzenin Temelleri ....................................................... 47
1. Devletin ve Toplumun Temelleri.................................................................. 47
10 İçindekiler
2. İktisadi Temeller ...........................................................................................49
3. Kuvvetler Ayrılığı ..........................................................................................50
4. İdeolojik Çeşitlilik ve Seküler Devlet.............................................................52
5. Anayasa’nın Uygulanması ve Milletlerarası Hukukun Durumu ....................53
E. İkinci Bölüm: Anayasadaki Kişisel Haklar ...........................................................55
F. Üçüncü ve Sekizinci Bölümler: Federal Bir Devlet Olarak Rusya ve
Bölgesel Yetki.....................................................................................................56
G. Dokuzuncu Bölüm: Değiştirme Usulü ................................................................59
İKİNCİ BÖLÜM
RUSYA FEDERASYONU ANAYASAL DÜZENİ
I. GENEL OLARAK FEDRASYON YAPISI VE FEDERE UNSURLAR................................61
A. Rus Federalizminin Gelişimi ...............................................................................61
B. Rusya Federasyonu Federal Yapısı .....................................................................63
II. YASAMA ORGANI .............................................................................................67
A. Federal Meclis’in Yapısı......................................................................................67
1. Parlamento’nun Alt Kanadı Olarak Duma ....................................................69
1.1. Duma’nın Teşkilat Yapısı.......................................................................69
1.2. Duma Seçim Sistemi .............................................................................71
2. Rusya’da Siyasi Parti Rejimi ve Duma’ya Etkileri ..........................................74
3. Parlamento’nun Üst Kanadı Olarak Federasyon Konseyi .............................77
3.1. Görev ve Yetkileri .................................................................................78
3.2. Federasyon Konseyi’nin Teşkilat Yapısı ................................................79
3.3. İç Yapısı.................................................................................................85
3.4. Çalışma Düzeni ve Oturumları ..............................................................86
3.5. Federasyon Konseyi ve Yasama Süreci .................................................87
3.5.1. Kanun Tekliflerinin Görüşülmesi ve Veto.................................87
3.5.2. Duma’ya Kanun Tasarısı Sunma Yetkisi....................................89
4. Parlamento Komite ve Komisyonları............................................................89
4.1. Uzlaşma Komisyonu .............................................................................89
4.2. Daimi Komisyonlar................................................................................90
B. Federasyon Meclisinin Yasama Faaliyeti............................................................91
1. Anayasa Değişiklikleri ...................................................................................92
İçindekiler 11
2. Federal Anayasal Kanunlar........................................................................... 92
3. Federal Kanunlar.......................................................................................... 93
4. Yasama Faaliyetinin İcrası ............................................................................ 94
C. Federal Meclis’in Diğer Yetkileri........................................................................ 99
1. Denetim ....................................................................................................... 99
1.1. Mali Denetim ..................................................................................... 102
1.2. Komite ve Komisyonlar ...................................................................... 103
1.3. Meclis Soruşturması ve Meclis Araştırması........................................ 104
1.4. Güvensizlik Oylaması ......................................................................... 106
1.5. Soru ve Hükümet Saati....................................................................... 109
1.6. Parlamento Dinlemesi........................................................................ 110
1.6.1. Federasyon Konseyi’nde Parlamento Dinlemesi ................... 111
1.6.2. Duma’da Parlamento Dinlemesi............................................ 111
1.7. Anayasa Mahkemesi’ne Başvurmak .................................................. 112
1.8. Bütçe Meclisi...................................................................................... 113
2. Diğer........................................................................................................... 114
2.1. Atama Yapmak................................................................................... 114
2.2. Federe Sınırların Belirlenmesi ............................................................ 114
2.3. Af İlan Etmek...................................................................................... 114
D. Yasama Konseyi ............................................................................................... 115
E. Yasama Muafiyetleri........................................................................................ 116
III. HÜKÜMET BAĞLAMINDA YÜRÜTME ORGANI.................................................. 116
A. Başbakan ve Bakanlar Kurulu .......................................................................... 117
1. Başbakanın Göreve Gelişi ve Hükümetin Kurulması .................................. 119
2. Başbakanın Görevinin Sona Ermesi ........................................................... 123
B. Başbakanın Görev ve Yetkileri ......................................................................... 125
1. Başbakanın Görev ve Yetkilerinin Umumi Mahiyeti .................................. 127
2. İktisadi Faaliyetleri ile Bütçeyi Uygulama ve Vergi Yetkileri ...................... 131
3. Güvenlik ve Dış Politika.............................................................................. 133
4. Eğitim, Bilim ve Kültür Politikalarını Yürütmek .......................................... 133
5. Kişi Hak ve Hürriyetlerini Korumak ............................................................ 134
6. Hükümet Aparatı ile Hükümetin Yönetim ve İcra Kurulu Olarak
Presidyum .................................................................................................. 134
12 İçindekiler
7. Yasamaya İlişkin Yetkileri ...........................................................................135
8. Hükümetin Normatif Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi ..............................137
9. Komite ve Komisyon Kurma Yetkisi............................................................140
D. Hükümet’in Sorumluluğu.................................................................................141
1. Devlet Başkanı’na Karşı Sorumluluk ...........................................................141
2. Duma’ya Karşı Sorumluluk .........................................................................144
2.1. Güvensizlik Oylaması ..........................................................................144
2.2. Güven Oylaması..................................................................................145
2.3. Duma’nın Güven ve Güvensizlik Oylamaları Neticesinde
Feshedilemeyeceği Haller...................................................................146
2.4. Hükümetin Duma’ya Yıllık Faaliyet Raporu Sunması..........................146
E. Federal Yürütme Organları ..............................................................................147
IV. YARGI ORGANI ...............................................................................................151
A. Yargı Sistemi ve Yargı Sistemine Hakim Olan Temel İlkeler .............................151
1. Yargıya ilişkin Anayasal Prensipler .............................................................153
2. Hakimlerin Anayasal Statüsü......................................................................155
B. Anayasa Yargısı ................................................................................................157
1. Anayasa Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri ...............................................160
1.1. Anayasaya Uygunluk Denetimi Yapmak .............................................160
1.1.1. Soyut Norm Denetimi ve İtiraz Yolu ile Somut Norm
Denetimi Yapmak...................................................................160
1.1.2. Anayasayı Yorumlamak ..........................................................162
1.2. Bireysel Başvuruları İncelemek...........................................................163
1.3. Uyuşmazlık Mahkemesi Olarak Devlet Organlarına Dair
İhtilaflarda Uyuşmazlıkları Çözmek ....................................................164
1.4. Başkan Hakkındaki Suçlandırmayı (Impeachment) İncelemek ...........165
1.5. Yasama Teşebbüsü Bağlamında Kanun Taslağı Sunmak.....................166
1.6. Diğer Yetki ve Görevleri......................................................................166
2. Anayasa Mahkemesi’nin Yapısı ..................................................................167
C. Federal Yüksek Mahkeme ve Genel Mahkemeler ...........................................169
1. Genel Mahkemelerin Yapısı ve Kapsamı ....................................................169
2. Federal Yüksek Mahkeme’nin Yapısı ve Üyeleri .........................................171
D. Federal Yüksek Arbitraj Mahkemesi ................................................................172
E. Federasyon Genel Savcılığı...............................................................................173
İçindekiler 13
F. İnsan Hakları Tam Yetkilisi- Ombudsmanlık .................................................... 176
G. Temel Yargısal Haklar ...................................................................................... 177
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
RUSYA FEDERASYONU BAŞKANININ KONUMU VE STATÜSÜ
I. FEDERASYON BAŞKANININ ANAYASAL STATÜSÜ............................................. 179
A. BAŞKANIN GÖREVE GELİŞİ............................................................................... 185
1. Seçilme Yeterliliği....................................................................................... 185
2. Seçim Usulü ............................................................................................... 187
3. Görev Süresi............................................................................................... 191
4. Göreve Başlaması....................................................................................... 192
5. Görevinin Sona Ermesi............................................................................... 192
6. Devlet Başkanlığına Vekalet....................................................................... 193
B. Başkan’ın Sorumluluğu.................................................................................... 195
C. Başkanlık İdaresi .............................................................................................. 199
1. Başkanlık İdaresi Teşkilatı ve Görevleri...................................................... 199
2. Devlet Başkanlığı Dış Siyaset Kurulu .......................................................... 201
3. Parlamento ve Anayasa Mahkemesi Temsilcileri ile Hukuk İşleri
İdaresi ........................................................................................................ 201
II. FEDERASYON BAŞKANININ GÖREV VE YETKİLERİ............................................. 203
A. Devlet Başkanı Olma Sıfatından Kaynaklanan Görevleri ................................. 203
1. Devleti Temsil Etmek ................................................................................. 203
2. Anayasanın Garantörü Olmak.................................................................... 204
3. İnsan Hak ve Hürriyetlerinin Teminatı Olmak............................................ 208
4. Devletin Egemenliğinin, Bağımsızlığın ve Güvenliğinin Teminatı
Olmak......................................................................................................... 208
5. Devletin İç ve Dış Siyasetinin Ana Hatlarını Belirlemek.............................. 209
6. Uzlaştırma Görev ve Yetkisi ....................................................................... 210
B. Yasamaya İlişkin Görev ve Yetkileri ................................................................. 212
1. Federal Meclis Seçimlerini Belirleme ve Duma’yı Fesih Yetkisi ................. 212
2. Federal Kanunları İmzalama ve Yayımlama Yetkisi.................................... 218
3. Federal Kanunları Veto Yetkisi ................................................................... 220
3.1. Mahiyeti ve Kullanım Usulü ............................................................... 221
14 İçindekiler
3.2. Uygulamada Ortaya Çıkan Başkan’ın Veto Yetkisini
Kullanabileceği Haller .........................................................................227
5. Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi.................................................................232
5.1. Başkanlık Kararnamesi Çıkarma Yetkisi ..............................................233
5.2. Başkanlık Emri Çıkarma Yetkisi ...........................................................240
6. Parlamentoda Konuşma Yapma ve Mesaj Yayımlama Yetkisi....................240
7. Federal Meclis Oturumlarına Katılma Yetkisi .............................................243
8. Bütçe Meclisi’ne Aday Gösterme Yetkisi....................................................243
C. Yürütmeye İlişkin Görev ve Yetkileri ................................................................244
1. Atama ve Azletme Yetkileri ........................................................................245
1.1. Başbakanı ve Kabineyi Atama Yetkisi .................................................245
1.2. Başbakanı ve Kabineyi Azletme Yetkisi...............................................247
1.3. Merkez Bankası Başkanlığı için Aday Göstermek ...............................250
1.4. Diğer atama ve azletme yetkileri........................................................251
2. Hükümet Toplantılarına Başkanlık Etmek ve Hükümeti İdare Etmek.........252
3. Hükümetin Faaliyetlerini Denetlemek........................................................253
4. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Yetkileri.....................................................254
4.1. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim İlan Etmek.........................................254
4.2. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Durumunda Başkanlık
Kararnameleri.....................................................................................256
5. Milletlerarası Andlaşma Yapma Yetkisi ......................................................256
6. Referandum Çağrısı Yapma Yetkisi.............................................................256
7. Anayasa Mahkemesi’ne Başvurma Yetkisi .................................................257
8. Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi.................................................................257
9. Federal Yürütme Organlarını Yönetme Yetkisi ...........................................259
10. Sığınma Hakkı ve Vatandaşlık Verme Yetkisi ..............................................261
11. Ödül ve Onur Madalyası Verme Yetkisi......................................................262
12. Affetme Yetkisi ...........................................................................................263
D. Yargıya İlişkin Görev ve Yetkileri: Atama ve Aday Gösterme Yetkileri .............264
E. Devlet Güvenliğine İlişkin Yetkileri...................................................................267
1. Askeri Konulara İlişkin Görev ve Yetkileri ...................................................268
1.1. Başkomutanlık Yetkisi.........................................................................268
1.2. Federasyonun Harp Doktrinini Onaylamak ........................................269
1.3. Atama, Azletme ve Rütbe Verme Yetkileri .........................................270
İçindekiler 15
2. Güvenlik Konseyi........................................................................................ 270
F. Federe Unsurlara İlişkin Görev ve Yetkileri...................................................... 272
1. Denetim Görevi Bağlamında İptal, Yürürlüğü Durdurma, Görevden
Alma ve Fesih Yetkileri............................................................................... 272
2. Federasyonu Temsil Etme Yetkisi ve Federe Seçimlerde Aday
Gösterme Yetkisi........................................................................................ 275
3. Uzlaştırma Prosedürlerini Uygulama Yetkisi ve Uzlaştırma Komisyonu .... 276
4. Devlet Konseyi ........................................................................................... 277
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
FEDERASYON BAŞKANININ ANAYASAL FONKSİYONU
I. FEDERASYON BAŞKANI ile HÜKÜMET ARASINDAKİ İLİŞKİ ve ETKİLEŞİM ........... 279
A. Yürütme Organının Oluşumunun Başkan ve Başbakan’ın İlişkilerine Etkisi..... 279
1. Yürütmenin Fiili Monist Yapısı ................................................................... 279
2. Başkan ve Başbakan’ın Anayasal Statülerinin Yürütme Kuvvetinin
Yapısına Etkileri.......................................................................................... 281
B. Hükümetin Başkan’a Karşı Sorumlu Olması..................................................... 286
1. Başbakan ve Başkan Arasındaki Sorumluluk İlişkisi ................................... 286
2. Bakanlar ve Başkan Arasındaki Sorumluluk İlişkisi..................................... 289
3. Hükümet ve Başkanlık İdaresi Arasındaki İlişki .......................................... 293
4. Başkan ve Hükümetin Düzenleyici İşlem Yetkileri Kapsamındaki
İlişkileri....................................................................................................... 295
C. Dikey Kuvvetler Bağlamında Başkan ve Federe Yürütme Organları
Arasındaki İlişki................................................................................................ 297
II. FEDERASYON BAŞKANI ile YASAMA ARASINDAKİ İLİŞKİ ve ETKİLEŞİM ............. 299
A. Yeni Anayasal Düzenin İnşası Sürecinde Başkan ve Parlamento ..................... 299
B. Yasamanın Denetim Fonksiyonu ve Başkan .................................................... 302
1. Kontrol ve Denge Mekanizmaları............................................................... 302
2. Federasyon Konseyi’nin Oluşumu ve Başkan............................................. 308
3. Siyasi Partiler, Duma ve Başkan ................................................................. 312
C. Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri Karşısında Yasamanın Fonksiyonu ............. 315
D. Başkan’ın Parlamentonun Kanun Yapma Sürecine Katılımı............................. 324
E. Başkan’ın Veto Yetkisi Karşısında Yasama Organının Direnme Yetkisi ............ 330
1. Çift Meclis Yapısında Başkan’ın Vetosunun Aşılması ................................. 331
16 İçindekiler
2. Vetonun Aşılması Durumunda Başkan’ın Denetim Yetkisi Meselesi..........333
3. Kanun Yapma Tekniğine Aykırılık Gerekçesine Dayanan Başkanlık
Vetosu Meselesi .........................................................................................334
F. Fesih Yetkisi Bakımından Başkan ve Duma İlişkisi............................................335
1. Başbakanın Göreve Gelişi ve Gensoru Bakımından Yasama ve Başkan
İlişkisi ..........................................................................................................335
2. Parlamento Aritmetiği Kapsamında Fesih Yetkisinin Kullanılmasının
Sonuçları.....................................................................................................337
3. Başkan’ın Fesih Yetkisinin Teorik ve Pratik Anlamı ....................................338
III. FEDERASYON BAŞKANI ile YARGI ARASINDAKİ İLİŞKİ VE ETKİLEŞİM .................339
A. Başkan ile Yargı İlişkisinde Reform Arayışları...................................................339
B. Yargı Bağımsızlığı ve Teminatı Karşısında Başkan’ın Yetkileri ..........................341
1. Atama Yetkileri Bakımından .......................................................................341
2. Başkanlık Hukuk İşleri İdaresi Bakımından .................................................345
C. Anayasa Mahkemesi ve Başkan Arasındaki İlişki..............................................347
1. Anayasa Mahkemesi’nin Başkan Karşısındaki Konumu..............................347
2. Anayasa Mahkemesi, Başkan ve Federe Unsurlar......................................349
D. Federasyon Genel Savcısı’nın Başkan Karşısındaki Hukuki ve Siyasi
Durumu ......................................................................................................351
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME.......................................................................................357
KAYNAKÇA...................................................................................................................365
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
