| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Doğan GEDİK |
| Baskı Tarihi | 2023/01 |
| Baskı Sayısı | 2 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
Ceza muhakemesi, geçmişte yaşandığı iddia edilen bir olayın gerçekten meydana gelip gelmediğini, meydana gelmiş ise ne şekilde ve kim tarafından meydana getirildiğini ortaya çıkarmak ve bu olayın hukuk normları karşısındaki durumunu tespit etmek amacıyla yapılmaktadır. Bu amacı gerçekleştirmeye yönelik yürütülen temel faaliyete de ispat denilmektedir. Maddi olay bakımından ispatın ölçütü, hakimin/ mahkemenin şüpheyi yenerek vicdani kanaate ulaşmasıdır. Eğer bu şüphe yenilmezse ve dolayısıyla vicdani kanaate ulaşılmazsa, ihtimale, tahmine veya varsayıma dayanarak karar vermek mümkün olmadığından, şüpheden sanık yararlanır (in dubio pro reo) ilkesi devreye girmektedir.
Günümüz ceza muhakemesinde geçerli olan ispat sistemi, vicdani delil sistemidir. Temel özelliği, her şeyin delil kabul edilmesi ve delillerin de serbestçe değerlendirilmesi olan vicdani delil sistemi; mahkumiyet için tam bir inanış, başka bir deyişle suçluluk konusunda vicdani kanaat aradığından, esasen şüpheye dayalı cezalandırmayı yasaklamakta ve şüpheden sanık yararlanır ilkesine uygulama alanı yaratmaktadır.
Anayasanın 38/4. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6/2. maddelerinde düzenlenmiş bulunan “suçsuzluk (masumiyet) karinesi”, suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kişinin suçsuz sayılması gerektiğini ifade etmektedir. Bu karine uyarınca, suçsuz olduğunu varsayılan kişinin suçlu kabul edilmesi için kesin hükümle mahkum olması, mahkumiyet için de fiilin ispatlanması, yani şüphenin bertaraf edilmesi gerektiğinden, şüpheden sanık yararlanır ilkesi suçsuzluk karinesinin bir uzantısı ve ona koşut bir ilke olarak karşımıza çıkmaktadır.
Suçsuzluğu olasılık içinde bulunan bir kimsenin adli hataya uğratılmasını önleme esasına dayanan şüpheden sanık yararlanır ilkesi, tarihsel ve evrensel bir ilke olarak günümüz ceza muhakemesi hukukunun değişmezleri ve vazgeçilmezleri arasındadır. Uygulama alanı gittikçe genişleme eğilimindedir ve yargısal kararlarda da daha sık vurgulanır olmuştur.
Şüpheden sanık yararlanır ilkesinin daha iyi anlaşılabilmesi için öncelikle ispat faaliyeti ve bu bağlamda ispat için ölçüt olan vicdani kanaat, vicdani kanaat için de şüphenin yenilmesi zorunluluğu ve son olarak da gerek öğreti ve gerekse Yargıtay kararları ışığında şüpheden sanık yararlanır ilkesi ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.
İfade etmeliyim ki, bir uygulayıcının asli işlerine ilaveten kitap ve benzeri çalışmalar yapmaya kalkışması, aslında sancılı ve meşakkatli bir sürecin davetiyesidir. Ödülü de, eserin kitap olarak yayınlanmasıyla birlikte sancı veya sıkıntının yerini haz veya mutluluğa bırakması ve eserin hukukçuların ilgisine mazhar olmasıdır.
Bu çalışmanın temelini, her Cumhuriyet Savcısı gibi bizim de bir zamanlar görev yaptığımız Anadolu’muzun güzide köşelerinden olan Mersin/Çamlıyayla ilçesinde iken yazdığım ve o tarihte Yargıtay Dergisinde yayımlanan “Şüpheden Sanık Yararlanır” isimli makale oluşturmaktadır. Bu makaleyi yazarken, “şüpheden sanık yararlanır ilkesi” ile birlikte “ispat”, ispatın ölçütü olarak “vicdani kanaat” ve “deliller” gibi kavramlar üzerine eğilmem başka kitap çalışmam olan “Ceza Muhakemesinde İspat ve Şüphenin Sanık Lehine Yorumlanması” başlıklı çalışmaya vesile oldu. Fakat asıl muradım “şüpheden sanık yararlanır ilke” sine ilişkin monografik bir çalışma yapmaktı.
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ........................................................................................................... V
ÖNSÖZ ........................................................................................................ VII
İÇİNDEKİLER ................................................................................................. IX
KISALTMALAR ............................................................................................ XIII
BİRİNCİ BÖLÜM
İSPAT İÇİN ÖLÇÜT: ŞÜPHENİN YENİLME
ZORUNLULUĞU VE VİCDANİ KANAAT
§1. CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT FAALİYETİ ............................................... 1
I. VİCDANİ KANAATE ULAŞMA FAALİYETİ OLARAK İSPAT......................... 1
1. İspat Kavramı ................................................................................. 1
2. İspat Konusu .................................................................................. 8
3. İspat Yükü .................................................................................... 10
II. İSPAT ARACI OLARAK DELİL ................................................................. 13
1. Delil Kavramı, İşlevi ve Çeşitleri ................................................... 13
2. Delillerin Toplanması, Ortaya Konulması ve Tartışılması............. 16
3. Delillerin Mahkemece Değerlendirilmesi ve Sonuç
Çıkarılması .................................................................................... 25
A. Genel Olarak......................................................................... 25
B. Delillerin Değerlendirilmesi Yöntemi ................................... 31
C. Delillerden Sonuç Çıkarılması ve Hüküm.............................. 35
4. Delil Değerlendirilmesinin Yasa Yollarında Denetimi................... 40
§2. İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU, YENİLMESİ
GEREKEN ŞÜPHE VE VİCDANİ KANAAT.................................................. 47
I. İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLMESİ ZORUNLULUĞUNUN YASAL
TEMELLERİ ........................................................................................... 47
X
II. İSPAT İÇİN YENİLMESİ GEREKEN ŞÜPHE...............................................48
1. Şüphe Kavramı..............................................................................48
2. İspat İçin Yenilmesi Gereken Şüphe Nedir ve Şüphe Ne
Zaman Yenilmiş Sayılır? ................................................................49
A. Alman Hukukunda.................................................................51
B. Anglo-Amerikan Hukukunda.................................................54
C. Türk Hukukunda....................................................................55
III. İSPATIN ÖLÇÜTÜ OLARAK VİCDANİ KANAAT .......................................60
1. Genel Olarak.................................................................................60
2. Gerekçe Gösterme Zorunluluğu ve Yasa Yolunda Denetimi.........64
İKİNCİ BÖLÜM
ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ
§1. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ .................................................. 71
I. KAVRAM VE İLKENİN ANLAMI..............................................................71
II. TARİHİ GELİŞİM ....................................................................................77
III. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAYNAĞI ...........................79
IV. POZİTİF HUKUKTAKİ TEMELLERİ ..........................................................81
V. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR
İLKESİ....................................................................................................83
VI. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA
ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ.................................................86
VII. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAPSAMI ...........................88
1. Genel Olarak.................................................................................88
2. Maddi Olaya İlişkin Şüphe ............................................................89
A. Suçun İspatına İlişkin Şüphe..................................................90
B. Özellikli Bir Durum Olarak Cinsel Suçlarda İspat
Meselesi ................................................................................98
C. Manevi Unsura İlişkin Şüphe.............................................. 105
D. Suçun Ağırlatıcı /Nitelikli Sebeplerine İlişkin Şüphe........... 115
XI
E. Suçun İndirim Sebeplerine İlişkin Şüphe ............................ 118
F. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde, Özellikle Meşru
Savunma Halinde Şüphe..................................................... 120
G. Haksız Tahrike İlişkin Şüphe ............................................... 129
H. Suçun Özel Görünüş Hallerinde Şüphe............................... 132
I. Objektif Cezalandırılma Şartlarında Şüphe......................... 134
İ. Sanığın Kişiliğinin Önemli Olduğu Durumlar....................... 135
J. Sanığın ve Mağdurun Yaşında Şüphe ................................. 138
3. Muhakemenin Şarta Bağlandığı Durumlarda Şüphe.................. 142
VIII. İLKENİN GEÇERLİ OLMADIĞI DURUMLAR.......................................... 148
1. Uygulanacak Hukuk Kuralı Konusunda Şüphe Sanık Lehine
Yorumlanamaz ........................................................................... 148
2. Soyut ve Teorik Şüpheler ilkenin Uygulanmasını
Gerektirmez ............................................................................... 150
3. Eksik Soruşturmanın (Araştırmanın) Bulunduğu
Durumlarda Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesine Sığınılamaz..... 153
4. Bir Ceza Muhakemesi İşleminin Hukuka Uygun Olup
Olmadığı Konusundaki Şüphe Lehe Yorumlanamaz .................. 160
5. Hakaret Suçlarında Cezasızlık Sebebinin İspatında Şüphe
Sanık Lehine Yorumlanamaz...................................................... 161
6. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi, Soruşturma Aşamasında
Takipsizlik Kararı Verilmesinin Gerekçesi Olamaz...................... 162
IX. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN SANIK YARARINA
ORTAYA ÇIKAN SONUÇLARI............................................................... 162
YARGITAY İÇTİHATLARI...............................................................................167
KAYNAKÇA .................................................................................................293
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
