Adli Arama ve Önleme Araması Arasındaki Farklılıkların Hukuksal Boyutları

ÇİNDEKİLER

Sayfa

ÖNSÖZ ..................................................................................................... 7

KISALTMALAR ................................................................................... 15

GİRİŞ...................................................................................................... 17

1. ARAMA, ARAMA TÜRLERİ VE ARAMANIN KOŞULLARI .................................................................................... 21

1.1. Arama Kavramı ........................................................................ 21

1.2. Aramaya İlişkin İlkeler ............................................................. 24

1.2.1. Hukuk Devleti ................................................................. 24

1.2.2. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı.................................... 26

1.2.3. Dürüst İşlem İlkesi .......................................................... 27

1.2.4. Orantılılık ........................................................................ 28

1.2.5. Maddi Gerçeğin Araştırılması ........................................ 30

1.3. Arama Türleri ........................................................................... 32

1.3.1. Adli Arama ..................................................................... 33

1.3.1.1. Genel Olarak .................................................... 33

1.3.1.2. Adli Aramanın Hukuki Niteliği ....................... 35

1.3.1.3. Adli Aramada Koruma Tedbiri Açısından Şüphe ............................................................... 37

1.3.1.4. Adli Aramaya Maruz Kalacak Kişiler ............. 43

1.3.1.4.1. Şüpheli ve Sanık .............................. 44

1.3.1.4.2. Adli Aramanın Özellik Gösterdiği Kişiler .............................................. 44

1.3.1.4.2.1. Cumhurbaşkanı ............ 45

1.3.1.4.2.2. Diplomatik Dokunulmazlığı Olanlar ......................... 46

1.3.1.4.2.3. Yasama Dokunulmazlığına Sahip Olanlar ............... 48

1.3.1.4.2.4. Avukatlar ..................... 49

1.3.1.4.2.5. Yargı Mensupları ......... 50

1.3.1.5. Adli Aramanın Gerçekleşeceği Yer ................. 50

1.3.1.5.1. Kişinin Üstü .................................... 50

1.3.1.5.2. Kişinin Eşyası .................................. 51

1.3.1.5.3. Kişinin Konutu ve İşyeri ................. 52

1.3.1.5.4. Bilgisayar, Bilgisayar Kütüklerinde ve Programlarında Arama .............................................. 53

1.3.1.6. Adli Aramanın Zamanı .................................... 55

1.3.1.7. Adli Arama Kararı ........................................... 56

1.3.1.8. Adli Aramanın Gerçekleştirilmesi ................... 59

1.3.1.9. Adli Aramada Bulunacak Kişiler ..................... 60

1.3.1.10. Adli Arama Tutanağı ....................................... 64

1.3.1.11. Adli Arama Sonucunda Elde Edilen Delillere İlişkin Yapılması Gerekenler ............ 65

1.3.1.11.1. Müsadere ........................................ 66

1.3.1.11.2. İade ................................................. 66

1.3.1.11.3. Dosyada Delil Olarak Muhafaza Altına Alınması .............................. 67

1.3.2. Önleme Araması ............................................................. 68

1.3.2.1. Genel Olarak .................................................... 68

1.3.2.2. Önleme Aramasının Hukuki Niteliği ............... 73

1.3.2.3. Önleme Aramasının Sebebi ............................. 77

1.3.2.4. Önleme Aramasının Yapılacağı Yerler ............ 79

1.3.2.5. Önleme Araması Kararı ve Emri ..................... 82

1.3.2.6. Önleme Aramasının Zamanı ............................ 85

1.3.2.7. Önleme Aramasının Gerçekleştirilmesi ........... 85

1.3.2.8. Önleme Aramasının Sona Ermesi .................... 86

1.3.2.9. Önleme Araması Sayılmayan Haller: Denetim, Durdurma ve Kimlik Sorma ............. 89

1.3.2.9.1. İdari Denetim................................... 89

1.3.2.9.2. Durdurma ........................................ 92

1.3.2.9.3. Kimlik Sorma .................................. 95

2. ADLİ ARAMA VE ÖNLEME ARAMASI ARASINDAKİ FARKLILIKLAR VE HUKUKİ DEĞERLENDİRMELER ....... 97

2.1. Adli Arama ve Önleme Arama Arasındaki Farklılıklara İlişkin Hukuki Değerlendirmeler .............................................. 97

2.1.1. Arama Kararını Verecek Kişi ve Merciilere İlişkin Farklılıklar ...................................................................... 97

2.1.1.1. Adli Arama Yapılmasına Karar Verecek Merciler ............................................................ 97

2.1.1.2. Önleme Araması Yapılmasına Karar Verecek Merciler ............................................. 99

2.1.1.3. Değerlendirme................................................ 100

2.1.2. Adli Arama ve Önleme Aramasının Yapılma Zamanı .......................................................................... 102

2.1.2.1. Adli Aramanın Yapılma Zamanı ................... 102

2.1.2.2. Önleme Aramasının Yapılma Zamanı ........... 104

2.1.2.3. Değerlendirme................................................ 104

2.1.3. Adli Arama ve Önleme Arama Yapılmasına Karar Verilebilmesi için Gerekli Olan Şüphe Derecesi .......... 105

2.1.3.1. Adli Arama Yapılmasına Karar Verilebilmesi İçin Gerekli Olan Şüphe Derecesi ......................................................... 105

2.1.3.2. Önleme Araması Yapılmasına Karar Verilebilmesi İçin Gerekli Olan Şüphe Derecesi ......................................................... 106

2.1.3.3. Değerlendirme................................................ 107

2.1.4. Adli Arama ve Önleme Araması Sırasında Elde Edilen Deliller ve Bu Delillerin Hukuka Uygun Olup Olmadığı Sorunu .................................................. 111

2.1.4.1. Adli Aramada Elde Edilen Deliller ................ 111

2.1.4.2. Önleme Aramasında Elde Edilen Deliller ...... 112

2.1.4.3. Değerlendirme................................................ 115

2.1.5. Aramanın Yapılacağı Yere İlişkin Farklılıklar ............. 118

2.1.5.1. Adli Aramanın Yapılacağı Yerler .................. 118

2.1.5.2. Önleme Aramasının Yapılacağı Yerler .......... 119

2.1.5.3. Değerlendirme................................................ 119

2.2. Hukuka Aykırı Aramanın Sonuçları ....................................... 120

2.2.1. Deliller Bakımından Değerlendirme ............................. 120

2.2.1.1. Hukuka Aykırı Delil ve Hukuka Aykırı Delillerin Uzak Etkisi Kavramı ..................... 120

2.2.2. Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağı ............................................. 127

2.2.2.1. Mutlak Kabul Yaklaşımı ................................ 134

2.2.2.2. Mutlak Değerlendirme Yasağı ....................... 135

2.2.2.3. Nispi Değerlendirme Yasağı .......................... 137

2.2.2.4. Arama Tedbirleri Açısından Delillerin Hukuka Aykırı Kullanılması .......................... 138

2.2.3. Maddi Hukuk Bakımından Değerlendirme................... 148

2.2.3.1. Ceza Hukuku .................................................. 148

2.2.3.2. Disiplin Hukuku ............................................. 151

2.2.3.3. Tazminat Sorumluluğu................................... 155

SONUÇ ................................................................................................. 157

KAYNAKÇA ....................................................................................... 167