Hukuk Devleti Perspektifinden Vergi Hukukunda Özelgeler

Gerçekleştirilmiş ya da somut olarak tasarlanmış ancak vergi idaresine henüz beyan edilmemiş işlemlerin ortaya çıkacak vergisel sonuçlarının önceden bilinmesi, ilgili mali planlamaların yapılması bakımından önem taşımaktadır. Bu bağlamda, vergisel durumlar ya da uygulamalar bakımından yaşanan tereddütlerin giderilmesi için vergi idaresinden özelge talep edilmesi, bir yükümlü hakkı olarak ortaya çıkmıştır. Öte yandan, özelgelerin ulusal ve uluslararası ilke ve kurallara aykırı uygulanma tehlikesine açık olması, bu kurumun ulusal ve uluslararası düzeyde sorgulanmasına neden olmuştur. Çalışmada; özelgelerin ve özelge usulünün tarihsel gelişimi, amaçları, hukuki niteliği, özelge başvurucusu ve başvurusuna ilişkin koşullar, özelgelerin yayımlanması, hukuki etkileri, yargısal denetimi gibi hususların karşılaştırmalı bir yöntemle ve hukuk devleti perspektifinden incelenmesi, özelgelerin varlık amaçlarının ne kadar yerine getirebildiğinin değerlendirilmesi ve gerektiğinde çözüm önerileri sunulması amaçlanmıştır. Bu kapsamda; Türk vergi hukukunda da önemli hukuksal sonuçları bulunan özelgelere ilişkin mevcut düzenlemeler incelenmiş, tespit edilen aksaklık ve eksikliklere yer verilmiş, T.C. Anayasa Mahkemesi'nin bireysel başvuru kararları da dahil olmak üzere ilgili yargı kararları tartışılmıştır. İlgili mevzuatın incelenmesi yanında konuya meşru beklentilerin korunması, çelişkili davranma yasağı, müesses (yerleşmiş) durum gibi hukuki güvenlik ilkesi temelindeki ilke ve kurallar açısından da yaklaşılmıştır. Özelge usulü ve uygulamasının verginin yasallığı ilkesi, eşitlik ilkesi, özel yaşama saygı hakkı, kişisel verilerin korunması ve iyi yönetim ilkeleri bakımından sınırları irdelenmiştir. Uluslararası vergi hukuku alanında özelgeler ve özelgelerle birlikte ele alınan peşin fiyatlandırma anlaşmalarına ilişkin olarak, zararlı vergi uygulaması ve hukuka aykırı devlet yardımı temelinde yapılan tartışmaların, bilgi değişimi gibi uygulamaların değerlendirilmesi suretiyle, konunun uluslararası boyutu da çalışmada ele alınmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMSAL, AMAÇSAL VE TARİHSEL AÇIDAN ÖZELGELER
I. Özelge Kavramı, Özelge Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
A. Özelge Kavramının ve Özelge Sistemlerinin Ortaya Çıkışı
B. Terminoloji ve Özelge Kavramının Tanımlanması
C. Özelgenin Temel Özellikleri
II. Özelge Başvurusunun Hukuki Niteliği, Özelgenin Türleri ve Benzeri Hukuki Araçlardan Ayırt Edilmesi
A. Özelge Başvurusunun Hukuki Niteliği
B. Özelgelerin Benzeri Hukuki Araçlardan Ayırt Edilmesi
C. Özelge Türleri
III. Özelgelerin Varlık Amaçları (Faydaları) ve Sakıncaları
A. Özelgelerin Varlık Amaçları (Faydaları) Üzerine İleri Sürülen Görüşler
B. Özelgelerin Sakıncaları ve Özelge Sistemlerine Yöneltilen Eleştiriler

İKİNCİ BÖLÜM
KARŞILAŞTIRMALI VERGİ HUKUKUNDA ÖZELGELER
I. Özelge Sistemlerinin Hukuki Temelleri
II. Özelgenin Hukuki Niteliği
III. Özelge Vermeye Yetkili Makam
A. Yetkili Makamın Vergi İdaresi Olduğu Ülkeler
B. Yetkili Makamın Yargısal bir Makam Olduğu Ülkeler
IV. Özelge Başvurusu
A. Başvurucuya İlişkin Koşullar
B. Özelge Başvurusunun Konusu
C. Başvuru Dönemi
D. Özelge Başvurusu ve Harç
E. Özelge Başvurusunun Diğer Koşulları
F. Özelge Başvurusunun Değerlendirilmesi ve Cevaplandırılması Süreci
G. Özelge Başvurusunun Kabulü ve Özelge ya da Sirküler Çıkarılması
H. Özelge Başvurusunun Reddi
V. Özelgenin Hukuki Etkileri
A. Vergi İdaresi Bakımından
B. Vergi Yükümlüsü Bakımından
C. Vergi Yargısı Bakımından
VI. Özelgenin Geçerlilik Süresi
VII. Özelgenin Yayımlanması
VIII. Özelgenin Yargısal Denetimi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK VERGİ HUKUKUNDA ÖZELGELER
I. Özelge Sisteminin Hukuki Temelleri
II. Özelge Vermeye Yetkili Makam
A. Genel Olarak
B. Özelge Komisyonunun Yapısı ve İşleyişi
III. Özelge Başvurusu
A. Özelge Başvurusunun Konusu
B. Başvurucuya İlişkin Koşullar
C. Başvurunun Şekli
D. Başvurucunun Sürece Katılımı
E. Özelge Başvurusu ve Harç
F. Özelge Başvurusunun Değerlendirilmesi ve Sonuçları
IV. Özelgenin Yayımlanması
V. Özelgenin Geçerliliği
A. Özelgenin Geçerlilik Süresi
B. Özelgenin Geçerliliğini Ortadan Kaldırabilecek Haller
VI. Türk Vergi Hukukunda Özelgelerin Hukuki Etkisi
A. Vergi İdaresi Bakımından
B. Vergi Yükümlüleri Bakımından
C. Vergi Yargısı Bakımından
VII. Türk Vergi Hukuku Bakımından Özelge ve Sirkülerin Hukuki Niteliği ve Kaynak Olarak Konumları
A. Genel Olarak
B. Özelgenin Hukuki Niteliği ve Kaynak Olarak Konumu
C. Sirkülerin Hukuki Niteliği ve Kaynak Olarak Konumu
VIII. Özelge ve Sirkülerin Yargısal Denetimi
A. Özelgenin Yargısal Denetimi
B. Sirkülerin Yargısal Denetimi

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖZELGE USULÜ VE UYGULAMASININ ANAYASAL VE ULUSLARARASI SINIRLARI
I. Genel Olarak
II. Özelgelerin Kötüye Kullanılması
A. Özelgelerin Yükümlülerce Vergiden Kaçınma Amacıyla Kötüye Kullanılması
B. Özelgelerin Belirli Yükümlülere/Yatırımcılara Özel ve Lehe Vergisel Muamele Sağlamak Suretiyle Kötüye Kullanılması
C. Özelgelerin Kötüye Kullanımının Önlenmesi: Hollanda Örneği
D. Özelgelerin Kötüye Kullanılmasının Sonuçları
III. Anayasal İlkelerden ve Temel Hak ve Özgürlüklerden Kaynaklanan Sınırlar
A. Genel Olarak
B. Verginin Yasallığı İlkesinden Kaynaklanan Sınırlar
C. Eşitlik İlkesinden Kaynaklanan Sınırlar
D. Yükümlünün Özel Hayatının Gizliliğine Saygı, Vergi Mahremiyeti ve Kişisel Verilerinin Korunması Haklarından Kaynaklanan Sınırlar
IV. İyi Yönetim İlkelerinden Kaynaklanan Sınırlar
V. Sınır Ötesi Özelgeler ve Uluslararası Vergi Hukukundan Kaynaklanan Sınırlar
A. Uluslararası Vergi Hukukunda Özelge Kavramı: Sınır Ötesi Özelgeler
B. Özelge Sistemi ve Uygulamasının Uluslararası Vergi Hukukundan Kaynaklanan Sınırları
SONUÇ

KAYNAKÇA