| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Ahmet ASLAN |
| Baskı Tarihi | 2023/03 |
| Baskı Sayısı | 2 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 328 |
Suç olgusuna ilişkin kamusal hizmetler, bilindiği gibi “önleyici” ve “adli” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Devletin öncelikli vazifesi idare eliyle suç işlenmesini önlemek olup, bu hizmetin eksikliği ya da aksaklığı sebebiyle suç işlendiği takdirde devreye yargı girecek ve faili yakalayıp cezalandıracaktır. Makul vatandaş, devlete, suç işlendiği zaman faili yakalayıp cezalandırmasından ziyade suçu önlemesi için vergi öder. Elbette suç işlenerek bozulan toplumsal düzenin eski haline getirilmesi çok önemli olmakla birlikte, daha da önemli olan düzenin bozulmamasıdır. Devlet, bir vatandaşın öldürülmesi üzerine derhal harekete geçmeli, suçluyu bulup cezalandırmalı ve böylece hem kamu vicdanını rahatlatmalı hem de ülkede hukuksuzluğa göz yumulmayacağını göstererek suç işleme niyeti olan diğer kişileri caydırmalıdır. Ama bu yapılanların ölen vatandaşa bir faydası olmayacaktır. Devlete düşen asıl görev, vatandaşını öldürtmemektir.
Meseleye bu açıdan bakınca, yapılabilecek en mükemmel şekilde yapılmış olsa bile yargının sunduğu hizmetin -devletin hizmet sorumluluğu açısından- “kötü” ya da daha ılımlı bir ifadeyle “kötünün iyisi” olduğu sonucuna varıyoruz. İşte bu yüzden yargısal hizmetin eksiksiz ve adilane sunulması hayati önem taşımaktadır. Zira önleyici hizmetin başarısızlığı üzerine devreye girecek olan adli hizmetin de layıkıyla yerine getirilmemesi, vatandaşın devlete olan güveninin iyiden iyide sarsılmasına neden olacaktır. Bu yüzden bilhassa cinayet gibi kamu düzenini yüksek düzeyde bozan ve toplumun geneli tarafından her şartta reddedilen bir suça ilişkin yargısal görevin hiçbir aksaklık ve eksikliğe meydan bırakılmaksızın yapılması gerekir.
Maalesef bugün itibarıyla ülkemizde birçok faili meçhul cinayet dosyası, eksik ve hukuka aykırı ilerleyen muhakeme sürecinden dolayı arşivlerde zamanaşımı süresinin dolmasını beklemektedir. Aynı sebeplerden ötürü birçok cinayet davası da olması gereken sürede sona erememekte, sona erdiğinde de toplumun adalete yönelik beklentisini tatmin edici düzeyde karşılamamaktadır. Bu olumsuzlukları bertaraf etmenin yegâne yolu ise cinayet soruşturmalarının hızlı, etkin ve hukuka uygun biçimde yürütülerek failin doğru tespit edilmesi ve adil yargılamaya esas olacak tüm delillerin toplanmasıdır. Elinizdeki kitap da bu amaca ulaşmaya katkı sunmak üzere Cumhuriyet savcılarımız ile adli kolluk görevlilerimize faydalı bir pratik rehberi kazandırmak için kaleme alınmıştır.
Kitapta, ölüm olayının ihbarından soruşturmayı sona erdiren bir karar verilene dek geçen süre zarfında delil toplama faaliyetinin eksiksiz, hukuka uygun ve tüm ihtimaller gözetilerek yürütülmesini sağlayacak yöntemler, ülkemizdeki yargısal uygulama kapsamında sık sık ortaya çıkan aksaklıkları bertaraf etmeye yönelik pratik çözümler, yol gösterici yargısal içtihatlardan oluşan bir seçki ile soruşturma işlemlerine ilişkin doğru evrak tanzimini kolaylaştıracak örnek belgeler yer almaktadır.
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 7
KISALTMALAR......................................................................................................... 15
ÖRNEK BELGE LİSTESİ ............................................................................................. 17
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL PRENSİPLER
I. SAVCILIK VE KOLLUK İLİŞKİSİ......................................................................19
A. YASAL ÇERÇEVE......................................................................................... 19
B. ÇALIŞMA USULÜ ....................................................................................... 20
II. GİZLİLİK.....................................................................................................21
III. ETKİN VE HIZLI SORUŞTURMA ...................................................................23
IV. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER ...................................................................25
V. DELİL TOPLAMA SERBESTİSİ.......................................................................25
İKİNCİ BÖLÜM
CİNAYET SORUŞTURMALARI
I. İLK ADLİ İŞLEMLER.....................................................................................27
A. İHBARIN DEĞERLENDİRİLMESİ ve YETKİ ................................................... 27
B. SUÇ MAHALLİNDE İNCELEME ................................................................... 29
1. Yasal Çerçeve ..................................................................................... 29
2. Olay Yeri İncelemesi / Keşif................................................................ 31
a. Can Güvenliğinin Sağlanması....................................................... 31
b. Ölüm Olgusunun Kesinleştirilmesi............................................... 32
c. Olay Yerinin Muhafazası.............................................................. 32
d. Ölenin Kimliğinin Tespitine Yönelik İlk Araştırmalar ................... 33
e. Gece Vakti Yapılan İncelemeler................................................... 34
f. Kamera Kaydı Araştırması ........................................................... 34
g. Geniş Çevre Araştırması .............................................................. 36
8 İçindekiler
h. Bilirkişi ve Tanık Beyanları........................................................... 36
i. Bulguların Tespiti, Görüntü Kaydı ve Tutanak Tanzimi ............... 37
j. Tekrar İnceleme İçin Alınacak Tedbirler...................................... 43
k. Kayıp Cesedin Bulunmasına Yönelik Araştırmalar....................... 43
C. ADLİ MUAYENE ve OTOPSİ ....................................................................... 44
1. Kimlik Tespiti...................................................................................... 44
2. Görüntü Kaydı.................................................................................... 45
3. Cumhuriyet Savcısının Katılımı........................................................... 45
4. Cesetten Ayrılan Kıyafet ve Diğer Eşyalar .......................................... 45
5. Cesedin Adli Muayenesi..................................................................... 46
6. Otopsi ................................................................................................ 49
7. Defin ve Nakil Ruhsatı Tanzimi ile Ölüm Olayının Bildirilmesi ........... 53
8. İstinabe Yoluyla Yapılması Gereken İşlemler ..................................... 53
9. Kimliği Belirlenemeyen Cesetlere İlişkin İşlemler .............................. 53
10. Cesetten Alınan Organ ve Sıvıların İncelenmesi ................................ 55
11. Kabir Açma......................................................................................... 56
12. Yurtdışında İşlenen Cinayetler ........................................................... 57
D. TANIK ARAŞTIRMASI................................................................................. 58
E. İNTERNET VERİLERİNE DAİR ARAŞTIRMA ................................................. 58
F. ŞÜPHELİNİN KİMLİĞİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK İŞLEMLER ....................... 59
G. KİMLİĞİ BELİRLİ ŞÜPHELİNİN TEMİNİNE YÖNELİK İLK İŞLEMLER .............. 59
II. MAĞDUR BEYANLARI ................................................................................60
A. YASAL ÇERÇEVE ve GENEL İLKELER........................................................... 60
B. MAKTUL YAKINLARI.................................................................................. 61
C. OLAYA KARIŞAN DİĞER MAĞDURLAR....................................................... 61
III. TANIKLAR..................................................................................................62
A. YASAL ÇERÇEVE ve GENEL İLKELER........................................................... 62
B. BEYAN....................................................................................................... 64
IV. KORUMA TEDBİRLERİ ................................................................................65
A. YAKALAMA................................................................................................ 65
1. Yasal Çerçeve ..................................................................................... 65
2. Yakalamanın İnfazı............................................................................. 67
3. Müdafi ile Görüşme ........................................................................... 70
İçindekiler 9
4. Yurtdışında Bulunan Şüpheliler.......................................................... 71
a. Kırmızı Bülten .............................................................................. 71
b. İade.............................................................................................. 72
B. GÖZALTI .................................................................................................... 73
1. Karar Alma Yetki ve Usulü ile Karara İtiraz......................................... 73
2. Gözaltı Süreleri................................................................................... 76
3. Kararın İnfazı ...................................................................................... 77
a. Nezarethaneye Giriş.................................................................... 77
b. Sağlık Raporları............................................................................ 79
4. Adliyeye Sevk veya Serbest Bırakma.................................................. 81
5. Yeniden Yakalama Yasağı................................................................... 82
C. TUTUKLAMA ............................................................................................. 82
1. Yasal Çerçeve ..................................................................................... 82
2. Tutuklama Talebi................................................................................ 83
3. Tutukluluk Süreleri............................................................................. 84
4. Tedbirin İnfazı .................................................................................... 85
5. Tedbirin Kaldırılması .......................................................................... 86
D. ADLİ KONTROL .......................................................................................... 88
1. Yasal Çerçeve ..................................................................................... 88
2. Tedbirin Talep Edilmesi, Uygulanması ve Kaldırılması ....................... 89
E. ARAMA VE EL KOYMA............................................................................... 90
1. Yasal Çerçeve ..................................................................................... 90
a. Arama.......................................................................................... 90
b. El koyma ...................................................................................... 94
2. Arama ve El Koyma Talebi.................................................................. 98
3. Tedbirlerin İnfazı ................................................................................ 98
a. Genel İlkeler ................................................................................ 98
b. Üst Araması ............................................................................... 100
c. Araç Araması ............................................................................. 101
d. Kapalı Yer Araması..................................................................... 102
e. Arama Neticesinde Düzenlenecek Evrak................................... 104
f. El Konulan Eşyanın Muhafazası ................................................. 105
g. Bilgisayar/Telefon İncelemeleri................................................. 107
10 İçindekiler
F. İLETİŞİMİN DENETLENMESİ .................................................................... 108
1. Yasal Çerçeve ................................................................................... 108
a. İletişimin Tespiti........................................................................ 109
b. İletişimin Dinlenmesi, Kayda Alınması ve Sinyal Bilgilerinin
Değerlendirilmesi...................................................................... 109
2. Tedbire Hazırlık Aşaması.................................................................. 111
3. Tedbir Kararı veya Talebi ................................................................. 112
a. İletişimin Tespiti........................................................................ 112
b. İletişimin Dinlenmesi, Kayda Alınması ve Sinyal Bilgilerinin
Değerlendirilmesi...................................................................... 112
4. Tedbirin Uygulanması ve Son Bulması............................................. 113
a. İletişimin Tespiti........................................................................ 113
b. İletişimin Dinlenmesi, Kayda Alınması ve Sinyal Bilgilerinin
Değerlendirilmesi...................................................................... 114
5. Şikayetçinin İletişiminin Tespiti........................................................ 116
6. Mobil Telefonun Yerini Tespit......................................................... 117
7. Tesadüfen Elde Edilen Deliller ......................................................... 118
G. TEKNİK ARAÇLARLA İZLEME.................................................................... 118
1. Yasal Çerçeve ................................................................................... 118
2. Tedbirin Uygulanması ...................................................................... 119
V. SAVUNMA...............................................................................................121
A. YASAL ÇERÇEVE ...................................................................................... 121
1. Şüphelinin Hazır Edilmesi................................................................. 121
2. İfadenin Alınacağı Yer ...................................................................... 123
3. Müdafi Yardımı ................................................................................ 123
4. Yeniden İfade Alma.......................................................................... 124
5. Kolluk İfadesinin Hukuki Vasfı.......................................................... 124
B. İFADE ...................................................................................................... 125
1. Kimlik Tespiti, Hakların Hatırlatılması ve Tutanak İçeriği................. 125
2. Yasak Yöntemler .............................................................................. 125
3. Cinayet Eylemine Özgü İfade Alma Usulü........................................ 126
4. Savunma Doğrultusunda Yapılacak İşlemler.................................... 127
VI. YER GÖSTERME .......................................................................................128
VII. FİZİK KİMLİĞİN TESPİTİ ............................................................................129
İçindekiler 11
VIII. TEŞHİS..................................................................................................... 130
A. YASAL ÇERÇEVE....................................................................................... 130
B. UYGULAMA............................................................................................. 131
1. Fiziki Teşhis ...................................................................................... 131
2. Fotoğraf Teşhisi................................................................................ 131
3. Tutanak ............................................................................................ 132
IX. BEDEN MUAYENESİ ve MOLEKÜLER GENETİK İNCELEME .......................... 132
A. BEDEN MUAYENESİ ve BİYOLOJİK NUMUNE TEMİNİ.............................. 133
1. Tanımlar ve Ortak Hükümler............................................................ 133
2. Şüpheli ............................................................................................. 135
3. Diğer Kişiler ...................................................................................... 136
4. Gömülü Cesetlerden Örnek Temini.................................................. 137
B. MOLEKÜLER GENETİK İNCELEME............................................................ 137
1. Yasal Çerçeve ................................................................................... 137
2. Gizlilik............................................................................................... 138
C. İŞLEMLERE İLİŞKİN EVRAK HAZIRLAMA USULÜ....................................... 140
X. SUÇ ALETLERİ VE DİĞER MATERYALLERİN İNCELENMESİ........................... 141
XI. DİĞER İŞLEM ve ARAŞTIRMALAR ............................................................. 142
A. MALİ VERİ TEMİNİ................................................................................... 142
B. İNTERNET FAALİYETİNE İLİŞKİN ARAŞTIRMALAR .................................... 143
C. SEYAHAT BİLGİLERİNİN TEMİNİ .............................................................. 145
XII. İSTİNABE (TALİMAT)................................................................................ 145
A. YURTİÇİ İSTİNABE İŞLEMLERİ .................................................................. 145
B. ULUSLARARASI İSTİNABE ve TEBLİGAT ................................................... 146
1. Genel İlkeler..................................................................................... 146
2. Evrak Tanzim ve Gönderimi ............................................................. 147
XIII. BİLİRKİŞİ İNCELEMELERİ........................................................................... 148
A. YASAL ÇERÇEVE....................................................................................... 148
B. GÖREVLENDİRME ................................................................................... 150
C. RAPORUN DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................. 151
XIV. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARA ÖZGÜ İŞLEMLER.................................... 152
A. SORUŞTURMAYI BİZZAT YÜRÜTME ZORUNLULUĞU .............................. 152
B. CEZAİ SORUMLULUK............................................................................... 152
12 İçindekiler
1. 0-12 Yaş Grubu ................................................................................ 152
2. 12-15 Yaş Grubu .............................................................................. 153
3. 15-18 yaş Grubu............................................................................... 153
4. Çocuğun Yaşından Şüphe Duyulan Haller ........................................ 154
C. KORUYUCU VE DESTEKLEYİCİ TEDBİR TALEBİ ......................................... 154
D. KORUMA TEDBİRLERİ ............................................................................. 154
1. Yakalama.......................................................................................... 154
2. Gözaltı.............................................................................................. 155
3. Tutuklama........................................................................................ 155
E. İFADE ...................................................................................................... 156
F. KOLLUK NEZDİNDE YAPILACAK İŞLEMLER .............................................. 156
G. GÖREVLİ MAHKEME ............................................................................... 157
XV. AKIL HASTALARINA ÖZGÜ İŞLEMLER ........................................................157
A. CEZAİ SORUMLULUK............................................................................... 158
B. HASTALIK TESPİTİNE YÖNELİK İŞLEMLER................................................ 158
1. İlk Muayene ..................................................................................... 158
2. Gözlem Altına Alma ......................................................................... 159
XVI. SUÇ ÖRGÜTLERİNCE İŞLENEN CİNAYETLER ...............................................160
XVII. YURTDIŞINDA İŞLENEN CİNAYETLERE İLİŞKİN GÖREV................................162
XVIII. SUÇ ÜSTLENME İHTİMALİNE İLİŞKİN ARAŞTIRMALAR ..............................163
XIX. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİNE ÖZGÜ SORUŞTURMA İŞLEMLERİ..................164
A. TASARLAYARAK ÖLDÜRME..................................................................... 164
B. CANAVARCA HİSLE veya EZİYET ÇEKTİREREK ÖLDÜRME........................ 165
C. YANGIN, SU BASKINI, TAHRİP, BATIRMA VEYA BOMBALAMA ya da
NÜKLEER, BİYOLOJİK veya KİMYASAL SİLAH KULLANMAK
SURETİYLE ÖLDÜRME ............................................................................. 166
D. ÜSTSOY VEYA ALTSOYDAN BİRİNİ YA DA EŞ VEYA KARDEŞİ
ÖLDÜRME ............................................................................................... 167
E. ÇOCUĞU YA DA BEDEN VEYA RUH BAKIMINDAN KENDİSİNİ
SAVUNAMAYACAK DURUMDA BULUNAN KİŞİYİ ÖLDÜRME .................. 168
F. GEBE OLDUĞU BİLİNEN KADINI ÖLDÜRME ............................................ 170
G. KİŞİYİ YERİNE GETİRDİĞİ KAMU GÖREVİ NEDENİYLE ÖLDÜRME ............ 171
H. BİR SUÇU GİZLEMEK, DELİLLERİNİ ORTADAN KALDIRMAK VEYA
İŞLENMESİNİ KOLAYLAŞTIRMAK YA DA YAKALANMAMAK
AMACIYLA ÖLDÜRME ............................................................................. 171
İçindekiler 13
I. BİR SUÇUN İŞLENEMEMESİNDEN DOLAYI DUYULAN İNFİALLE
ÖLDÜRME ............................................................................................... 172
J. KAN GÜTME SAİKİYLE ÖLDÜRME............................................................ 173
K. TÖRE SAİKİYLE ÖLDÜRME ....................................................................... 173
XX. DİĞER ÖZEL HALLERE DAİR ARAŞTIRMALAR............................................. 174
A. MEŞRU SAVUNMA .................................................................................. 175
B. HAKSIZ TAHRİK........................................................................................ 176
C. TEŞEBBÜS................................................................................................ 176
D. İŞTİRAK.................................................................................................... 177
1. Fiili İştirak ......................................................................................... 178
2. Azmettirme ...................................................................................... 178
3. Yardım Etme..................................................................................... 179
XXI. KARAR .................................................................................................... 180
A. SERİ MUHAKEMEYE TABİ EVRAKIN TEFRİKİ ............................................ 180
B. KARAR TÜRLERİ....................................................................................... 181
1. İddianame ........................................................................................ 181
a. İddianame Tanziminden Önce Tespit Olunacak Hususlar ......... 181
b. İddianame İçeriği....................................................................... 182
c. İddianamenin İadesi .................................................................. 184
2. Fezleke ............................................................................................. 185
a. Yasal Çerçeve............................................................................. 185
b. Fezleke İçeriği............................................................................ 186
c. Emanet Eşya Gönderimi ............................................................ 187
3. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar........................................ 187
a. Yasal Çerçeve............................................................................. 187
b. Karar İçeriği ............................................................................... 187
c. Kararın Tebliği ........................................................................... 188
d. İtiraz .......................................................................................... 188
4. Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi ............................................. 190
C. KARARLARIN KURUMLARA BİLDİRİMİ..................................................... 190
1. Kolluğa Bildirim ................................................................................ 190
2. Kamu Görevlisi Olan Şüpheliler Hakkında Bildirim .......................... 191
XXII. FAİLİN BELİRLENEMEDİĞİ HALLER ............................................................ 191
A. DAİMİ ARAMA KARARI............................................................................ 191
B. KARARIN KALDIRILMASI.......................................................................... 192
14 İçindekiler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YOL GÖSTERİCİ YARGISAL İÇTİHATLAR
I. ETKİN SORUŞTURMA ...............................................................................193
II. İHBAR İÇERİĞİNİN TEYİDİNE YÖNELİK ARAŞTIRMA ...................................196
III. OLAY YERİ İNCELEMESİ VE KEŞİF VERİLERİNİN ÖNEMİ ..............................197
IV. ADLİ MUAYENE VE OTOPSİ VERİLERİNİN ÖNEMİ........................................200
V. MAĞDUR VE TANIK BEYANINA İTİBAR ÖLÇÜTLERİ....................................202
VI. KORUMA TEDBİRLERİ ..............................................................................203
VII. SAVUNMA...............................................................................................210
VIII. TEŞHİS ....................................................................................................211
IX. MOLEKÜLER GENETİK İNCELEME..............................................................211
X. YABANCI ÜLKEDE İŞLENEN CİNAYETLER....................................................212
XI. MEŞRU SAVUNMA...................................................................................213
XII. HAKSIZ TAHRİK........................................................................................215
XIII. TEŞEBBÜS ...............................................................................................216
XIV. İŞTİRAK ...................................................................................................218
XV. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ........................................................................220
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖRNEK SORUŞTURMA BELGELERİ...................................................................227
KAYNAKÇA ....................................................................................................319
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
