“Zina Sebebiyle Boşanma” 13. Baskıda tarafımdan BAĞIMSIZ KİTAP haline dönüştürüldü. Amacımız sadece zina sebebiyle boşanma davası ile ilgilenenin diğer boşanma sebeplerini de kapsayan İKİ CİLT ESER almak yerine “Zina Sebebiyle Boşanma” davasının DAHA AYRINTILI incelendiği TEK CİLT esere sahip olabilmesidir.

Diğer boşanma sebeplerine dayalı boşanma davaları ise AYRI BİR ESER olarak okuyucuya sunulacaktır.

Boşanma hukukunun konusu olan davaları inceleyen Yargıtay İkinci Hukuk Dairesinde 17 yıl tetkik hâkimi, 10 yıl üyesi ve nihayet 8 yılı aşkın süre başkanı sıfatlarımla TAM OTUZ ALTI YIL aralık-sız görev yaptım. Yargıtay’da Boşanma Hukukunu ilgilendiren bin-lerce dava dosyasını bizzat okudum ve binlerce Yargıtay ilamını biz-zat yazdım. Binlerce kararda ahlaki, vicdani ve hukuki sorumlulu-ğum vardır.

Kitap-dostlarım çok iyi bilirler ki bu kitap, geride bıraktığım Yar-gıtay 2. Hukuk Dairesinde geçirmiş olduğum OTUZ ALTI YILLIK emeğinin, göznurumun, yorgunluğumun ve mutluluğumun somut-laşmış bir ifadesidir.

ÖNEMLE BELİRTMEK İSTERİM Kİ;

1- Tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası konu-ları NAFAKA HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2023) adlı kita-bımda,

2- Velâyet konuları VELÂYET HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2023) adlı kitabımda,

3- Kişisel ilişki konuları KİŞİSEL İLİŞKİ HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2023) adlı kitabımda,

4- Boşanma davasında usul hükümleri (Görev, yetki vs) BO-ŞANMA USUL HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2023) adlı kitabımda,

5- Boşanma davasında kanun yolları konusu HUKUK DAVA-LARINDA İSTİNAF VE TEMYİZ UYGULAMASI (Yetkin Yayın-ları, Ankara 2022) adlı kitabımda

6-Yabancı unsurlu boşanma davalarında uygulanacak hukuk ve usul, MİLLETLERARASI AİLE VE USUL HUKUKU (Yetkin Yayınları, Ankara 2020) adlı kitabımda ayrıntılı olarak yer aldığından bu kitabım içinde ayrıca yer almamıştır.

Bu vesile ile hukukçu çevresine bugüne kadar düşüncelerimi açıklamama olanak sağlamış olanlardan aklıma geliveren;

Devlet kuruluşlarından;

Yargıtay, Adalet Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Türkiye Adalet Akademisi, TBMM Adalet Komisyonu Başkanlığı, TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, TÜBİTAK, Diyanet İşleri Din İşleri Başkanlığı ile Başbakanlık Kadı-nın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğüne,

Sivil toplum örgütlerinden;

UNİCEF, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), İKÜ Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi (CEHAMER), Türk Hukuk Kurumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü, Türk Demokrasi Vakfı, Avrupa Genç Hukukçular Derneği ELSA (The European Law Students’ Assosiation), İstanbul Bilgi Üniversite-si İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, Raoul Wallenberg İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk Enstitüsü, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Yoncalı Platformu, Aile Hukuku Der-neği, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Derneği (KEFE-DER), Aktif Kadın Çalışmaları Derneği (AKÇADER), Adalet Sistemi Uzmanları Derneği (ASUD), Yaşar Üniversitesi Hukuk Topluluğu, Mağdur Babalar Der-neği, Annem Kadın ve Aile Derneği, Marmara Üniversitesi Hukuk ve Diplomasi Kulübü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kurgusal Duruşma Topluluğu, İzmir Arabulucular Derneği (İZARDER), Adalet Mensupları Dayanışma Vakfı, Marmara Üniversitesi Hukuk ve Dip-lomasi Kulübü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kurgusal Du-ruşma Topluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceride-i Kan-tar Öğrenci Topluluğu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukukta Kariyer Topluluğu ile Halkbank’ın değerli yöneti-cilerine,

Hukuk fakültelerinden;

Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakülte-si, Atılım Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi,, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Kemerburgaz Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Turgut Özal Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yaşar Üniversi-tesi Hukuk Fakültesi, Uluslararası Final Üniversitesi Hukuk Fakülte-sine, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesine,

Barolardan;

Özellikle başta Türkiye Barolar Birliği olmak üzere Adana Baro-su, Adıyaman Barosu, Afyon Barosu, Ağrı Barosu, Aksaray Barosu, Amasya Barosu, Ankara Barosu, Antalya Barosu, Ardahan Barosu, Artvin Barosu, Aydın Barosu, Balıkesir Barosu, Bartın Barosu, Bat-man Barosu, Bayburt Barosu, Bilecik Barosu, Bingöl Barosu, Bitlis Barosu, Bolu Barosu, Burdur Barosu, Bursa Barosu, Çanakkale Ba-rosu, Çankırı Barosu, Çorum Barosu, Denizli Barosu, Diyarbakır Barosu, Düzce Barosu, Edirne Barosu, Elazığ Barosu, Erzincan Baro-su, Erzurum Barosu, Eskişehir Barosu, Gaziantep Barosu, Giresun Barosu, Gümüşhane Barosu, Hakkâri Barosu, Hatay Barosu, Iğdır Barosu, Isparta Barosu, İstanbul Barosu, İzmir Barosu, Kahramanma-raş Barosu, Karabük Barosu, Karaman Barosu, Kars Barosu, Kasta-monu Barosu, Kayseri Barosu, Kırıkkale Barosu, Kırklareli Barosu, Kırşehir Barosu, Kilis Barosu, Kocaeli Barosu, Konya Barosu, Kü-tahya Barosu, Malatya Barosu, Manisa Barosu, Mardin Barosu, Mer-sin Barosu, Muğla Barosu, Muş Barosu. Nevşehir Barosu, Niğde Ba-rosu, Ordu Barosu, Osmaniye Barosu, Rize Barosu, Sakarya Barosu, Samsun Barosu, Siirt Barosu, Sinop Barosu, Sivas Barosu, Şanlıurfa Barosu, Şırnak Barosu, Tekirdağ Barosu, Tokat Barosu, Trabzon Ba-rosu, Tunceli Barosu, Uşak Barosu, Van Barosu, Yalova Barosu, Yozgat Barosu, Zonguldak Barosu’na,

Merkezlerden;

Türkiye Barolar Birliği Eğitim Merkezi, Ankara Barosu Eğitim Merkezi, Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi, Ankara Barosu Ço-cuk Hakları Merkezi, Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi, Ankara Barosu Gelincik Merkezi, Antalya Barosu Genç Avukatlar Meclisi, İstanbul Barosu Meslek İçi Eğitim Merkezi, İstanbul Barosu Staj Eği-tim Merkezi ve İstanbul Barosu Bakırköy Bölge Temsilciliği’ne,

Konuşma metinlerimi yayınlayan;

Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu (TÜBAK-KOM), İstanbul Barosu Kadın Hakları Komisyonu, İstanbul Barosu Kadın Hakları Uygulama Merkezi, İzmir Barosu Dergisi Yayın Kuru-lu’na, makalelerimi yayınlayan Yargıtay Dergisi, Adalet Dergisi, An-kara Barosu Dergisi, Ardahan Barosu Dergisi, İstanbul Barosu Dergi-si, İzmir Barosu Dergisi, Bursa Barosu Dergisi, Manisa Barosu Dergi-si, Kayseri Barosu Dergisi, Kocaeli Barosu Dergisi, Osmaniye Barosu Dergisi, Giresun Barosu Dergisi ve Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi yöneticilerine,

Söyleşilerimi yayınlayan;

Güncel Hukuk Dergisi ve ZİGGURAT, Ankara Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Öğrenci Topluluğu Dergisi yayın kuruluna,

Benimle televizyon programları yapan;

TRT Televizyonuna ve CNN Televizyonuna,

Ayrıca;

Saymayı unuttuğum diğer bütün tüzel kişiliklere kalbî teşekkür-lerimi sunarım.

Bütün eserlerimin olduğu gibi bu eserimin de yayınlanmasına aracılık eden/emek veren Yetkin Yayınevinin bütün çalışanlarına ve özellikle sayın Muharrem BAŞER’e teşekkür ederim.

Hepinizi saygı ve dostluk ile selâmlarım.

1 NİSAN 2024 Ömer Uğur GENÇ-CAN

Çankaya-ANKARA YARGITAY 2. Hukuk Dai-resi

Onursal Başkanı

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ YERİNE ..............................................................................................V

İÇİNDEKİLER ................................................................................................ IX

KAYNAKÇA ..................................................................................................LXI

KISALTMALAR ......................................................................................... LXV

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL HÜKÜMLER

§ 1. BOŞANMA KAVRAMINA GENEL BAKIŞ...........................................1

I. TANIMI ...............................................................................................1

II. HUKUKİ NİTELİĞİ............................................................................2

A. BOŞANMA DAVASI AÇMA HAKKI .........................................2

1. Bozucu Yenilik Doğuran Hak ..................................................2

2. Dava Yolu İle Kullanılabilir.....................................................2

B. BOŞANMA KARARI....................................................................3

1. Bozucu Yenilik Doğuran Karar................................................3

2. Kesin Biçimde Geleceğe Etkili ................................................3

3. Mutlak Etkili ............................................................................3

III. KONUSUNA İLİŞKİN GÖRÜŞLER..................................................3

A. BİREYCİ GÖRÜŞ..........................................................................5

B. TOPLUMCU GÖRÜŞ....................................................................5

IV. DÜZENLENME BİÇİMLERİ .............................................................5

A. BOŞANMAYI REDDEDEN SİSTEM ..........................................6

B. BOŞANMAYI KABUL EDEN SİSTEMLER ...............................7

X İçindekiler

1. Serbest Boşanma Sistemi ......................................................... 8

2. Mahkeme Kararıyla Boşanma Sistemi................................... 13

3. İdari İşlemle Boşanma Sistemi .............................................. 13

a. Konsolosluk Memurluğunda............................................. 13

b. Noterlerde ......................................................................... 13

c. Belediye Başkanlıklarında ................................................ 14

d. Nüfus Müdürlüklerinde..................................................... 14

e. Valiliklerde ....................................................................... 14

V. UNSURLARI .................................................................................... 14

A. GEÇERLİ BİR EVLİLİK BULUNMALIDIR............................. 15

1. Genel Olarak .......................................................................... 15

a. Yurt İçinde Yapılan Evlilik............................................... 15

b. Yurt Dışında Yapılan Evlilik ............................................ 17

2. Farklılıkları Olanlar ............................................................... 20

a. Farklı Dinde Olanlar ......................................................... 20

b. Farklı Mezhepte Olanlar ................................................... 20

c. Farklı Irkta Olanlar ........................................................... 21

d. Farklı Dilde Olanlar .......................................................... 21

e. Farklı Renkte Olanlar........................................................ 21

3. Aynı Cinsten Olanlar ............................................................. 22

4. Cinsiyet Değiştirmiş Olanlar.................................................. 22

5. Çocuk Yaşta Evlenenler......................................................... 24

6. Hayat Ortaklığı Olanlar.......................................................... 24

a. Kayıtsız Hayat Ortaklığı ................................................... 25

aa. Özellikleri ................................................................... 25

aaa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan

Kurulur................................................................ 26

bbb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur......................... 26

İçindekiler XI

ccc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri Yerine Getirilir ..26

ddd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır............................26

eee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan

Sona Erer.............................................................27

bb. Çeşitleri .......................................................................27

aaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat

Ortaklığı ..............................................................27

bbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat

Ortaklığı ..............................................................27

b. Kayıtlı Hayat Ortaklığı......................................................27

aa. Özellikleri ...................................................................28

aaa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille Kurulur ...........28

bbb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak ve

Yükümlülükler Doğurur......................................28

ccc. Boşanma Söz konusu Değildir ............................29

bb. Çeşitleri .......................................................................29

aaa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ...29

bbb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı..29

7. Birden Çok Kadın veya Erkekle Evlenenler...........................30

8. Muvazaalı Evlenenler.............................................................33

9. Common Law Evlilikleri Olanlar...........................................34

10. Homoparental Aile Olanlar ....................................................35

11. Tek Ebeveynli Aile Olanlar....................................................35

12. Eş Cinsel Evlilikleri Olanlar...................................................35

13. Dini Nikahlı İlişki Olanlar......................................................36

B. EŞLER HAYATTA BULUNMALIDIR......................................36

C. KANUNDA DÜZENLENEN HALLER BULUNMALIDIR ......37

D. MAHKEME KARARI BULUNMALIDIR..................................38

VI. DAYANDIĞI İLKELER ...................................................................40

XII İçindekiler

A. İRADE İLKESİ............................................................................ 41

B. KUSUR İLKESİ........................................................................... 41

C. EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI İLKESİ ......................... 42

D. ELVERİŞSİZLİK İLKESİ ........................................................... 43

E. EYLEMLİ AYRILIK İLKESİ ..................................................... 44

VII. TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN DAYANDIĞI İLKELER............ 44

§ 2. BOŞANMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI ....................................... 47

I. GENEL OLARAK............................................................................. 47

II. MEVZUAT KAYNAKLARI ............................................................ 47

A. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER .......................................... 48

B. ANAYASA .................................................................................. 49

1. Kanun Önünde Eşitlik (TCA m. 10) ...................................... 49

2. Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı

(TCA m. 17 f. I) ..................................................................... 49

3. Bilim ve Sanat Hürriyeti (TCA m. 27 f. I)............................. 50

4. Hak Arama Hürriyeti (TCA m. 36 f. I) .................................. 51

5. Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları (TCA m. 41) .............. 52

6. Eğitim ve Öğrenim Hakkı (TCA m. 42 f. I)........................... 52

7. Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı (TCA m. 50 f. II) ......... 53

C. KANUNLAR ............................................................................... 53

1. 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve

Yargılama Usûllerine Dair Kanun ......................................... 53

2. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu .......................................... 54

3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ............................ 55

4. 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ve

Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve

Yetkileri Hakkında Kanun ..................................................... 56

5. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku

Hakkında Kanun .................................................................... 56

D. TÜZÜKLER................................................................................. 56

İçindekiler XIII

E. YÖNETMELİKLER (HMK m. 449) ...........................................57

1. Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile

Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri

Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik .....................57

2. Elektronik Tebligat Yönetmeliği............................................57

II. İÇTİHAT KAYNAKLARI ................................................................57

A. BİLİMSEL İÇTİHAT (İLMÎ İÇTİHAT/ BİLİMSEL

GÖRÜŞLER/ DOKTRİN/ ÖĞRETİ) (TMK m. 1 f. II)................58

B. YARGISAL İÇTİHAT (KAZAÎ İÇTİHAT/YARGITAY

KARARLARI) (TMK m. 1 f. II)..................................................58

§ 3. BOŞANMA SEBEPLERİNİ SINIFLANDIRMA ..................................59

I. GENEL OLARAK .............................................................................59

A. SINIRLI SAYIDA DÜZENLENMİŞTİR ....................................60

B. EMREDİCİ NİTELİKTE DÜZENLENMİŞTİR..........................60

II. SINIFLANDIRMA ............................................................................61

A. KONULARINA GÖRE................................................................62

1. Özel Boşanma Sebepleri ........................................................62

a. Sınırlı Sayıda Öngörülmüştür............................................62

b. Belli Sebepler Öngörülmüştür...........................................63

2. Genel Boşanma Sebepleri ......................................................64

a. Belli Bir Vakıaya Dayalı Değildir.....................................65

b. Önceden Belirlenmesi Olanaksızdır ..................................65

c. Çok Çeşitli Vakıalar Olabilir.............................................66

B. ETKİLERİNE GÖRE...................................................................66

1. Mutlak Boşanma Sebepleri ....................................................66

2. Nisbî Boşanma Sebepleri .......................................................68

XIV İçindekiler

İKİNCİ BÖLÜM

ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA

§ 4. KAVRAM VE SINIFLANDIRMA......................................................... 70

I. KAVRAM.......................................................................................... 70

A. HUKUKİ BAKIŞ......................................................................... 73

B. DİNİ BAKIŞ ................................................................................ 75

II. SINIFLANDIRMA............................................................................ 76

A. ÖZEL BOŞANMA SEBEBİDİR ................................................. 76

B. MUTLAK BOŞANMA SEBEBİDİR .......................................... 76

C. KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİDİR........................... 79

§ 5. EVLİLİK KOŞULU................................................................................. 83

I. GENEL OLARAK............................................................................. 83

II. UYGULANACAK STATÜLER ....................................................... 83

A. EVLİLİK HUKUKEN KURULMUŞSA UYGULANIR

(TMK m. 142) .............................................................................. 84

1. Ortak Konut Bulunmasa da Uygulanır................................... 85

2. Düğün Yapılmamış Olsa da Uygulanır .................................. 86

B. BATIL EVLİLİKLERDE UYGULANIR (TMK m. 156) ........... 86

1. Mutlak Butlan (TMK m. 145-147)......................................... 86

2. Nisbi Butlan (TMK m. 148-153) ........................................... 88

C. GAİPLİK KARARI OLSA DA UYGULANIR (TMK m. 32) .... 90

D. AYRILIK KARARI OLSA DA UYGULANIR

(TMK m. 170) .............................................................................. 91

E. Ayrı Konut Edinme Kararı Olsa da Uygulanır

(TMK m. 197 f. I) ........................................................................ 91

F. AYRI YAŞAMA HAKKI BULUNSA DA UYGULANIR

(TMK m. 197 f. II) ....................................................................... 91

G. EVLİLİK TESCİL EDİLMESE DE UYGULANIR

(5490 SK m. 23 f. I) ..................................................................... 92

İçindekiler XV

H. AYRI EVDE YAŞAMALI AİLE MODELİNDE

UYGULANIR ..............................................................................92

I. BOŞANMA DAVASI DEVAM EDERKEN DE

UYGULANIR ..............................................................................93

III. UYGULANMAYACAK STATÜLER ..............................................94

A. YOK EVLİLİKLERDE UYGULANMAZ ..................................94

1. Kavram...................................................................................94

a. Hükümsüzlük Kavramı .....................................................95

b. Yokluk Kavramı................................................................97

2. Evlenmenin Yokluğu Sebepleri..............................................98

a. Aynı Cinsten Kişiler Arasında Yapılması .........................99

b. Evlendirme Memuru Bulunmadan Yapılması...................99

aa. Sadece Birbirine İrade Açıklaması............................100

bb. Yetkili Olmayan Kişiye İrade Açıklaması ................100

c. Taraflar Hazır Bulunmadan Yapılması ...........................102

aa. Aynı Yerde Hazır Olmamak .....................................102

bb. Aynı Zamanda Hazır Olmamak ................................102

cc. Bizzat Hazır Olmamak..............................................103

3. Evlenmenin Yokluğunun Sonuçları .....................................104

a. Evlenme Kendiliğinden Hükümsüzdür ...........................104

b. Evlenmenin Yokluğunun Tespiti Davası Açılabilir ........105

aa. Her İlgili Açabilir......................................................105

bb. Her Zaman Açılabilir ................................................106

cc. Her Türlü Delille Kanıtlanabilir................................106

dd. Aile Mahkemesi Görevlidir.......................................106

c. Boşanma Davası Açılmasına Olanak Vermez.................107

d. Kayıt Varsa Düzeltilmesi Dava Edilebilir.......................108

e. Özel Kanun Varsa Evlilik Olarak Tescil Edilebilir .........108

f. Uzun Süre Geçmesi Yokluğu Ortadan Kaldırmaz ..........109

XVI İçindekiler

B. NİŞANLILIKTA UYGULANMAZ .......................................... 110

C. EVLİLİK BENZERİ YAŞAM MODELLERİNDE

UYGULANMAZ ....................................................................... 110

1. Common Law Evlilik........................................................... 111

2. Kayıtsız Hayat Ortaklığı ...................................................... 111

a. Özellikleri ....................................................................... 112

aa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan

Kurulur...................................................................... 112

bb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur .............................. 112

cc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri Yerine Getirilir........ 113

dd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır ................................. 113

ee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Sona

Erer 113

b. Çeşitleri........................................................................... 113

aa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı....... 113

bb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı ..... 114

3. Kayıtlı Hayat Ortaklığı......................................................... 114

a. Özellikleri ....................................................................... 114

aa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille Kurulur................. 115

bb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak ve

Yükümlülükler Doğurur ........................................... 115

cc. Boşanma Söz konusu Değildir.................................. 115

b. Çeşitleri........................................................................... 115

aa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı......... 115

bb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ....... 116

4. Homoparental Aile............................................................... 116

5. Tek Ebeveynli Aile .............................................................. 117

6. Boşanma Sonrası Hayat Arkadaşlığı.................................... 117

7. Eş Cinsel Evlilik .................................................................. 117

İçindekiler XVII

D. DİNİ NİKÂHLI İLİŞKİDE UYGULANMAZ...........................118

E. EVLİLİK ÖNCESİ İLİŞKİDE UYGULANMAZ......................118

F. EVLİLİĞİN SONLANMASINDAN SONRAKİ İLİŞKİDE

UYGULANMAZ .......................................................................119

G. DUYGUSAL İLİŞKİLERDE (FLÖRT) UYGULANMAZ .......119

§ 6. CİNSEL İLİŞKİ KOŞULU (OBJEKTİF UNSUR) .............................121

I. GENEL OLARAK ...........................................................................121

II. ZİNA SAYILAN DAVRANIŞLAR ................................................122

A. HER KİŞİYLE KURULAN CİNSEL İLİŞKİ ZİNA

SAYILIR ....................................................................................122

1. Heteroseksüelle Cinsel İlişki ................................................122

2. Heteroseksüel Olmayanla Cinsel İlişki.................................123

a. Eş Cinselle/Homoseksüelle Cinsel İlişki.........................123

aa. Geyle Cinsel İlişki.....................................................123

bb. Lezbiyenle Cinsel İlişki.............................................124

cc. Biseksüelle Cinsel İlişki............................................124

b. Transgenderle Cinsel İlişki..............................................125

aa. Transseksüelle Cinsel İlişki.......................................125

bb. Travestiyle Cinsel İlişki ............................................126

3. İnterseksüelle/Hermafroditle Cinsel İlişki............................127

B. HER ŞEKİLDE KURULAN CİNSEL İLİŞKİ ZİNA

SAYILIR ....................................................................................127

1. Doğal Yoldan Kurulan Cinsel İlişki .....................................128

2. Doğal Olmayan Yoldan Kurulan Cinsel İlişki .....................128

3. Grup Halinde/Toplu Kurulan Cinsel İlişki ...........................129

4. Koruma Yöntemiyle Kurulan Cinsel İlişki...........................129

5. Tecavüz Edilerek Kurulan Cinsel İlişki................................129

C. EKSİK KALKIŞMA ZİNA SAYILIR .......................................129

D. BİR CİNSEL İLİŞKİ ZİNA İÇİN YETERLİDİR......................131

XVIII İçindekiler

E. CİNSEL İLİŞKİYE GİRİLEN KİŞİNİN ETKİSİ YOKTUR .... 131

1. Medeni Halinin Etkisi Yoktur.............................................. 131

2. Statüsünün Etkisi Yoktur ..................................................... 131

3. Duygusal Bağının Etkisi Yoktur .......................................... 132

4. Yaşının Etkisi Yoktur .......................................................... 132

5. Cinsel Tercihinin Etkisi Yoktur ........................................... 132

6. Cinsiyetinin Etkisi Yoktur ................................................... 132

F. CİNSEL İLİŞKİYE GİRİLEN YERİN BİR ETKİSİ

YOKTUR................................................................................... 135

II. ZİNA SAYILMAYAN DAVRANIŞLAR....................................... 135

A. HAYVANLA CİNSEL İLİŞKİ ZİNA SAYILMAZ.................. 135

B. ÖLÜYLE CİNSEL İLİŞKİ ZİNA SAYILMAZ ........................ 136

C. CİNSEL OBJEYLE CİNSEL İLİŞKİ ZİNA SAYILMAZ ........ 136

D. YAPAY DÖLLENME ZİNA SAYILMAZ ............................... 136

E. ÂŞIKANE HAREKETLER ZİNA SAYILMAZ ....................... 137

F. BAKIM AMAÇLI KALMA ZİNA SAYILMAZ ...................... 137

G. CİNSEL İÇERİKLİ İLETİŞİM ZİNA SAYILMAZ.................. 138

§ 7. KUSUR KOŞULU (SUBJEKTİF UNSUR).......................................... 139

I. GENEL OLARAK........................................................................... 139

A. HÜKME DAYANAK YAPILAN VAKIA

AÇIKLANMALIDIR................................................................. 139

B. KUSUR BELİRLEMESİNDE TARAFLARCA

GETİRİLMESİ İLKESİNE AYKIRI DAVRANILAMAZ ....... 140

1. Usulüne Uygun Dayanılmayan Vakıalar Kusur Olarak

Yüklenemez ......................................................................... 141

2. Usulüne Uygun Dayanılmayan Deliller Dikkate

Alınamaz.............................................................................. 143

a. Dayanılmayan Tanıklar................................................... 143

b. Dayanılmayan Dosyalar.................................................. 144

İçindekiler XIX

C. USULÜNCE DAYANILAN DELİLLER

TOPLANMADAN KUSUR BELİRLENEMEZ........................144

D. EVLENMEDEN ÖNCEKİ VAKIA KUSUR KABUL

EDİLEMEZ ................................................................................145

E. DAVADAN SONRAKİ VAKIA KUSUR KABUL

EDİLEMEZ ................................................................................145

F. KUSUR KIYASLAMASI YAPILAMAZ..................................147

II. KUSUR KOŞULUNUN GERÇEKLEŞMESİ .................................149

A. CİNSEL İLİŞKİ BİLEREK VE İSTEYEREK OLMALIDIR....149

1. Tecavüze Uğramada Uygulanmaz........................................150

2. Ağır Uykuda Uygulanmaz....................................................152

3. İpnotizmada Uygulanmaz.....................................................152

4. Kendini Bilemeyecek Derecede Sarhoşlukta

Uygulanmaz .........................................................................153

5. Ciddi Tehdit Halinde Uygulanmaz.......................................153

6. Bayıltmada Uygulanmaz ......................................................153

7. Bilincini Kaybetmede Uygulanmaz .....................................153

B. CİNSEL İLİŞKİ MEŞRULAŞTIRILAMAZ..............................154

1. İktidarsızlıkta Uygulanır.......................................................154

2. Kadının Rahminin Bulunmamasında Uygulanır ..................154

3. Cinsel Soğuklukta Uygulanır ...............................................154

4. İlgisizlikte Uygulanır............................................................155

C. CİNSEL İLİŞKİ TAKAS KONUSU YAPILAMAZ .................155

D. CİNSEL İLİŞKİ DAVA TARİHİNDEN ÖNCE

GERÇEKLEŞMELİDİR ............................................................155

§ 8. TARAFLAR............................................................................................157

I. DAVACI ..........................................................................................157

A. BOŞANMA DAVASI AÇABİLENLER....................................157

1. Dava Açma Hakkı Verilen Eş Açabilir ................................157

2. Vekâleten Açılabilir .............................................................158

XX İçindekiler

3. Vesayeten Açılabilir............................................................. 159

4. Velayeten Açılabilir ............................................................. 159

B. BOŞANMA DAVASI AÇILAMAYACAK HALLER ............. 160

1. Üçüncü Kişi Açamaz ........................................................... 160

2. İdari Makam Açamaz........................................................... 160

3. Eşin Ölümünden Sonra Açılamaz ........................................ 161

a. Ölmüş Eşe Karşı Açılamaz ............................................. 161

b. Ölmüş Eş Adına Açılamaz.............................................. 162

II. DAVALI .................................................................................... 162

§ 9. İSPAT...................................................................................................... 163

I. İSPAT HAKKI (TCA m. 36 f. I, HMK m. 189).............................. 163

A. KANUNDA BELİRTİLEN SÜRE VE USULE UYGUN

OLARAK KULLANILIR (HMK m. 189 f. I) ........................... 164

B. HUKUKA AYKIRI OLARAK ELDE EDİLMİŞ OLAN

DELİLLER DİKKATE ALINAMAZ (HMK m. 189 f. II)........ 164

1. Hukuka Uygun Elde Edilmiş Olan Deliller.......................... 165

a. Hayat Alanı Kavramı ...................................................... 165

aa. Kamuya Açık Hayat ................................................. 166

bb. Özel Hayat ................................................................ 166

cc. Gizli Hayat................................................................ 167

b. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam

Alanında Elde Edilen Deliller ......................................... 168

c. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam

Alanı Dışında Elde Edilen Deliller ................................. 169

d. Araçlarla Uyarı Sonucu Elde Edilen Deliller.................. 169

2. Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller .......................... 169

a. Elde Edenler.................................................................... 169

aa. Taraflarca Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan

Deliller ...................................................................... 170

İçindekiler XXI

bb. Üçüncü Kişilerce Hukuka Aykırı Elde Edilmiş

Olan Deliller..............................................................177

b. Elde Edilme Şekli............................................................177

aa. Habersiz Çekilen Fotoğraflar ....................................177

bb. Habersiz Görüntü Kaydetme.....................................178

cc. Habersiz Telefon Kaydı ............................................179

dd. Habersiz Mesajları Kaydetme ...................................179

ee. Habersiz Mektupları Açma .......................................179

ff. Habersiz Belgeleri Alma ...........................................179

gg. Habersiz Benzeri Her Türlü Davranış.......................180

c. Saklanması ......................................................................180

C. BELİRLİ DELİLLERLE İSPATI GEREKEN BAŞKA

DELİLLERLE İSPAT OLUNAMAZ (HMK m. 189 f. III) .......180

D. DELİLİN CAİZ OLUP OLMADIĞINA MAHKEMECE

KARAR VERİLİR (HMK m. 189 f. III) ....................................180

II. İSPAT YÜKÜ (HMK m. 190) .........................................................180

A. İSPAT YÜKÜ KURAL OLARAK KENDİ LEHİNE HAK

ÇIKARAN TARAFA AİTTİR (HMK m. 190 f. I) ....................180

1. İspat Yükü Davacıdadır (TMK m. 6) ...................................181

2. İspatta Cinsler Arasında Eşitlik Vardır.................................181

3. İspat, Her Türlü Delille Yapılabilir ......................................181

4. İspat İçin Suçüstü/Vakıaüstü Gerekmez...............................182

B. KANUNİ KARİNEYE DAYANMADA İSPAT YÜKÜ

(HMK m. 190 f. II) .....................................................................182

1. Karine Kavramı ....................................................................182

a. Kanuni Karineler.............................................................183

aa. Yapısı ........................................................................183

bb. Türleri .......................................................................183

cc. Adi/Kesin Olmayan Kanuni Karineler......................183

dd. Kesin Kanuni Karineler.............................................184

XXII İçindekiler

ee. Konusu...................................................................... 184

aaa. Olgu Karinesi.................................................... 185

bbb. Hak Karinesi ..................................................... 185

b. Emare.............................................................................. 185

c. Fiili Karineler/Hayatın Olağan Akışı.............................. 186

2. Kanuni Karinede İspat Yükü................................................ 187

a. Sadece Karinenin Temelini Oluşturan Vakıayı İspat

Yükü Altındadır .............................................................. 187

b. Karşı Taraf Kanuni Karinenin Aksini İspat Edebilir....... 188

III. İSPAT TÜRLERİ ............................................................................ 188

A. ASIL İSPAT............................................................................... 188

B. KARŞI İSPAT (HMK m. 191)................................................... 188

C. AKSİNİ İSPAT .......................................................................... 189

IV. İSPAT ÖLÇÜSÜ ............................................................................. 189

A. TAM İSPAT............................................................................... 190

B. YAKLAŞIK İSPAT ................................................................... 190

V. İSPAT ARAÇLARI......................................................................... 190

A. GEBE KALMAK....................................................................... 190

B. ZÜHREVÎ HASTALIĞA YAKALANMAK............................. 191

C. FOTOĞRAFLAR....................................................................... 191

D. DÜĞÜN YAPMAK ................................................................... 192

E. İLETİŞİM ARAÇLARI ............................................................. 193

1. Mektup ................................................................................. 193

2. Bilgisayar Kaydı .................................................................. 193

3. Telefon Kaydı ...................................................................... 194

4. Ses Kaydı ............................................................................. 195

5. Kamera Kaydı ...................................................................... 196

6. Mesaj Kaydı......................................................................... 197

İçindekiler XXIII

7. Sosyal Medya Paylaşımları ..................................................198

F. TANIK ANLATIMLARI ...........................................................199

1. Yetersiz Tanık Beyanları Esas Alınamaz .............................201

a. Görgüye Dayanmayan Tanık Beyanları ..........................201

b. Soyut Tanık Beyanları.....................................................201

c. Aktarıma Dayalı Tanık Beyanları ...................................202

aa. Üçüncü Kişilerden Aktarım ......................................202

bb. Taraflardan Aktarım..................................................202

d. Duyuma Dayalı Tanık Beyanları.....................................203

e. Husumete Dayalı Tanık Beyanları ..................................203

2. Tarafların Tanık Olarak Beyanları Esas Alınamaz...............203

3. Vekil Olan Avukat Tanık Olarak Dinlenebilir .....................204

4. Tanık Beyanı Takdiri Bir Delildir ........................................204

G. KESİNLEŞMİŞ HÜKÜMLÜLÜK KARARI ............................205

H. RESMİ EVRAKLAR .................................................................206

1. Soruşturma Evrakı................................................................206

2. Resmi Tutanaklar .................................................................207

3. Tanıma Kaydı.......................................................................207

I. OTEL KAYITLARI ...................................................................208

İ. HAMİLELİK TESTİ ..................................................................209

J. ÇOCUĞUNUN OLMASI ..........................................................209

K. DİĞER DAVA DOSYALARI ...................................................210

1. Diğer Deliller Yetersizse Sonucu Beklenmelidir .................210

2. Sadece O Dava Dosyasına Dayanılmışsa Sonucu

Beklenmelidir .......................................................................211

VI. İSPAT ARACI SAYILMAYANLAR..............................................215

A. İKRAR (HMK m. 188)...............................................................216

B. YEMİN (HMK m. 225-239).......................................................216

XXIV İçindekiler

VII. İSPATIN FİİLİ KARİNEYE DAYANARAK YAPILMASI.......... 217

A. FİİLİ KARİNEYE DAYANAK VAKIALAR........................... 218

1. Otelde Aynı Odada Gecelemek............................................ 218

2. Yalnız Olarak Eve Almak .................................................... 219

3. Başkasıyla Yaşamak ............................................................ 223

4. Eşi Olarak Tanıtmak ............................................................ 223

5. Başkasıyla Yakalanmak ....................................................... 224

6. Yatlarda/Barlarda Beraber Olmak........................................ 224

B. FİİLİ KARİNEYE DAYANAK KABUL EDİLMEYEN

VAKIALAR............................................................................... 224

1. Sokakta Birlikte Yürümek ................................................... 225

2. İletişim Kurmak ................................................................... 225

a. Telefon Görüşmesi Yapmak ........................................... 225

b. Mesajlaşmak ................................................................... 226

3. Başkasının Aracına Binmek................................................. 226

4. Başkalarının Bulunduğu Ortamda Görüşmek ...................... 227

§ 10. HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE...................................................................... 229

I. GENEL OLARAK........................................................................... 229

II. HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE (TMK m. 161 f. II) ............................... 229

A. BOŞANMA SEBEBİNİ ÖĞRENMESİNDEN

BAŞLAYARAK ALTI AYLIK SÜRE...................................... 231

1. Sürenin Niteliği.................................................................... 231

a. Öğrenme Olgusu Duraksama Yaratmayacak Şekilde

İspat Edilmelidir ............................................................. 232

b. Hukuki Nitelendirmenin Yanlış Yapılmış Olması

Aleyhe Yorumlanamaz ................................................... 232

2. Sürenin Başlangıcı ............................................................... 233

a. Tek Eylemden İbaret Zinada........................................... 233

b. Devam Eden Zinada........................................................ 234

İçindekiler XXV

B. HER HÂLDE ZİNA EYLEMİNİN ÜZERİNDEN BEŞ YIL

SÜRE..........................................................................................236

& 11. AF SEBEBİYLE DAVA HAKKININ ORTADAN KALKMASI

(TMK m. 161 f. III).................................................................................237

I. GENEL OLARAK ...........................................................................237

A. ÖZELLİKLERİ ..........................................................................237

1. Şekle Bağlı Değildir .............................................................238

a. Yazılı Yapılabilir.............................................................239

b. Sözlü Yapılabilir .............................................................239

c. Örtülü Yapılabilir ............................................................239

d. Açık Yapılabilir...............................................................240

2. Kabule Bağlı Değildir ..........................................................240

3. Saik Önemli Değildir............................................................241

4. Dava Hakkı Düşmüş Sayılır .................................................241

5. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklardandır .................................242

6. İradeyi Sakatlayan Sebepler Varsa Geçersizdir....................242

7. Eylem Öncesi Yapılamaz .....................................................242

8. Şarta Bağlanamaz.................................................................243

9. Aynı Vakıa Başka Boşanma Davasına Konu Yapılamaz .....244

B. AF OLGUSU SOMUT DELİLLERLE KANITLAMALIDIR ..244

1. Affa Yönelik İddia Bulunmalıdır .........................................244

2. Bilinmeyen Bir Olayın Affedilmesi Mümkün Değildir........245

3. Deliller Af Olgunu Göstermeye Yeterli Olmalıdır...............245

4. Affın Varlığını Davalı Eş İspatlamalıdır ..............................246

C. AF NİTELİĞİNDEKİ DAVRANIŞ GERÇEKLEŞMELİDİR...247

II. BARIŞMIŞ OLMAK .......................................................................247

A. BARIŞMA GİRİŞİMİNDE BULUNMAK ................................248

1. Davacı Tarafından ................................................................250

2. Eşlerin Yakınları Tarafından ................................................250

XXVI İçindekiler

B. BARIŞMAYI GERÇEKLEŞTİRMEK ...................................... 251

1. Davadan Önce...................................................................... 252

2. Davadan Sonra..................................................................... 253

C. BARIŞMA SAYILMAYAN DAVRANIŞLAR ........................ 254

1. Çocukları Ziyaret İçin Bir Araya Gelmek............................ 254

2. Çocukların Özel Günleri İçin Bir Araya Gelmek................. 255

3. Zorunluluk Sebebiyle Bir Arada Kalmak............................. 255

III. AF İRADESİNİ GÖSTERMEK ...................................................... 256

A. FERAGATLE ÖNCEKİ OLAYLARI AFFETMEK ................. 257

1. Feragat Öncesi Vakıalar Taraflara Kusur Olarak

Yüklenemez ......................................................................... 257

2. Feragat Sonrası Vakıalar Taraflara Kusur Olarak

Yüklenebilir ......................................................................... 258

B. İHTARLA ÖNCEKİ OLAYLARI AFFETMEK....................... 259

1. İhtar Şekli............................................................................. 260

a. Mahkeme Aracılığı İle .................................................... 260

b. Noter Aracılığı İle........................................................... 261

2. İhtarın Sonuçları................................................................... 262

a. İhtar Öncesi Olaylara Dayanılamaz ................................ 262

b. İhtar Sonrası Olaylara Dayanılabilir ............................... 263

c. İhtar Diğer Boşanma Davası İçin de Sonuç Doğurur...... 264

C. BEYANDA BULUNMAK ........................................................ 264

1. Duruşmada Beyanda Bulunmak........................................... 264

a. Görülen Davada Beyanda Bulunmak.............................. 264

b. Başka Davada Beyanda Bulunmak ................................. 265

2. Dilekçede Beyanda Bulunmak............................................. 266

3. Başka Bir Davada Beyanda Bulunmak ................................ 266

4. Cumhuriyet Savcılığında Beyanda Bulunmak ..................... 267

5. Mesajla Beyanda Bulunmak ................................................ 267

İçindekiler XXVII

D. CİNSEL İLİŞKİ KURARAK ÖNCEKİ OLAYLARI

AFFETMEK...............................................................................268

IV. HOŞGÖRÜ İLE KARŞILAMAK....................................................268

A. BİRLİKTE OLMAK ..................................................................269

1. Birlikte Tatile Gitmek ..........................................................269

2. Birlikte Pikniğe Gitmek........................................................270

3. Birlikte Kutsal Topraklara Gitmek.......................................271

a. Birlikte Hacca Gitmek.....................................................271

b. Birlikte Umreye Gitmek..................................................272

4. Asker İzninde Bir Araya Gelmek .........................................272

5. Doğumdan Sonra Birlikte Yaşamak.....................................272

6. Eşiyle Cinsel İlişki Kurmak .................................................273

7. Otelde Bir Araya Gelmek.....................................................273

B. BİRLİKTELİK İRADESİ GÖSTERMEK .................................275

1. Baba Evinden Alıp Getirmek ...............................................275

2. Tüp Bebek Tedavisine Başlamak .........................................275

3. Düğün Hazırlıklarını Sürdürmek..........................................276

C. HUKUKİ SÜRECİ SONLANDIRMAK....................................276

1. Açtığı Boşanma Davasını Açılmamış Hale Getirmek ..........277

2. Ceza Davasından Barışma Amaçlı Vazgeçmek ...................277

D. KARŞILIKSIZ KAZANDIRMADA BULUNMAK..................278

1. Hediye Vermek ....................................................................278

2. Bağış Yapmak ......................................................................278

3. Taşınır Almak.......................................................................278

4. Taşınmaz Almak/Kiralamak.................................................279

V. BİRLİĞİ OLAYLARA RAĞMEN SÜRDÜRMEK ........................279

A. AYNI ŞEHİRDE EVLİLİK BİRLİĞİNİ SÜRDÜRMEK..........280

1. Aynı Evde Oturma Kural Olarak Af Sayılır.........................280

XXVIII İçindekiler

a. Olaylardan Sonra ............................................................ 281

b. Davadan Sonra................................................................ 283

2. Aynı Evde Oturma Her Zaman Af Sayılmaz ....................... 283

3. Aynı Evde Oturma Makul Süre ise Af Sayılmaz ................. 285

4. Aynı Evde Zorunlu Oturma Af Sayılmaz ............................ 285

5. Aynı Evde Oturma İstemi Af Sayılır ................................... 286

6. Başka Semtte Aynı Evde Oturma Af Sayılır........................ 287

B. BAŞKA ŞEHİRDE EVLİLİK BİRLİĞİNİ SÜRDÜRMEK ...... 287

C. BAŞKA ÜLKEDE EVLİLİK BİRLİĞİNİ SÜRDÜRMEK....... 288

VI. AF SAYILMAYAN DAVRANIŞLAR........................................... 289

A. İYİNİYETLİ GİRİŞİMDE BULUNMAK................................. 290

1. Yeni Başlangıç Yapalım Beyanı .......................................... 291

2. Kendisini Götürmek İçin Gelmemesi Üzerine

Yurtdışında Olan Eşinin Yanına Gitmek ............................. 291

B. İYİNİYETLİ BEYANDA BULUNMAK .................................. 292

1. Eşimi Seviyorum Beyanı ..................................................... 292

2. Eve Dönmesi İçin Çaba Gösterdim Beyanı.......................... 292

3. Sulhe Teşvik Sırasında Beyan.............................................. 292

C. BARIŞMA MÜZAKERESİNDE BULUNMAK....................... 293

1. Eşlerin Müzakere Yapması .................................................. 293

2. Üçüncü Kişilerin Müzakere Yapması .................................. 295

D. BARIŞMA AMAÇLI OLMADAN CEZA DAVASINDAN

VAZGEÇMEK........................................................................... 296

1. Vazgeçme Cezadan Kurtarmaya Yönelik İse....................... 296

2. Vazgeçme Savunma Amaçlı İse........................................... 297

3. Vazgeçme Üçüncü Kişiden Gelmiş İse................................ 298

E. CEZAEVİNDE ZİYARET ETMEK.......................................... 298

F. SESSİZ KALMAK .................................................................... 298

G. BABA EVİNE BIRAKMAK ..................................................... 299

İçindekiler XXIX

H. BİRLİKTE BANKAYA İŞLEM YAPTIRMAYA GİTME .......300

I. NEREDE OLDUĞUNU ÖĞRENMEK AMACIYLA

ARAMAK ..................................................................................300

§ 12. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ.......................................................301

I. GENEL OLARAK ...........................................................................301

II. DİĞER DAVALAR İLE İLİŞKİSİ..................................................301

A. HAYATA KAST SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI

İLE İLİŞKİSİ..............................................................................301

B. PEK KÖTÜ DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA

DAVASI İLE İLİŞKİSİ..............................................................302

C. ONUR KIRICI DAVRANIŞ SEBEBİYLE BOŞANMA

DAVASI İLE İLİŞKİSİ..............................................................302

D. SUÇ İŞLEME SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE

İLİŞKİSİ.....................................................................................303

E. HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME SEBEBİYLE

BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ.........................................303

F. TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ .......304

G. AKIL HASTALIĞI SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI

İLE İLİŞKİSİ..............................................................................304

H. EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI

SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI İLE İLİŞKİSİ...................304

1. Sadece Zina Sebebiyle Dava Açılabilir ................................305

a. Genel Olarak ...................................................................305

b. Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Karar

Verilemez ........................................................................305

2. Sadece Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Dava

Açılabilir ..............................................................................306

a. Genel Olarak ...................................................................307

b. Zina Sebebiyle Karar Verilemez .....................................307

c. Zina Sebebiyle Boşanma Davasından Feragat Varsa

Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebiyle

Boşanma İstenemez.........................................................308

XXX İçindekiler

3. Aynı Dava İçinde İki Sebeple Dava Açılabilir..................... 308

a. Özel Sebebe Dayalı Karar Verip Genel Sebepten

Karar Vermeme İsabetsizdir ........................................... 310

b. Genel Sebebe Dayalı Karar Verip Özel Sebepten

Karar Vermeme İsabetsizdir ........................................... 310

4. Aynı Dava İçinde Terditli Açılabilir .................................... 311

5. Karşılıklı Dava İçinde Açılabilir.......................................... 313

6. Islah Yapılabilir ................................................................... 313

I. ANLAŞMALI BOŞANMA YAPILAMAZ............................... 315

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

UYGULANACAK İLKELER

& 13. TASARRUF İLKESİ ............................................................................. 317

I. GENEL OLARAK........................................................................... 317

II. TANIMI........................................................................................... 317

III. GÖRÜNÜMÜ.................................................................................. 317

A. KENDİLİĞİNDEN DAVA AÇILAMAZ/KARAR

VERİLEMEZ (HMK m. 24 f. I) ................................................ 318

1. İlgililer Dava Açabilir/Açmayabilir ..................................... 319

2. İlgililer Karşı Dava Açabilir/Açmayabilir............................ 319

3. İlgililer Kanun Yoluna Başvurabilir/Başvurmayabilir ......... 319

B. DAVA AÇMAYA ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II)........... 319

C. HAKKINI TALEP ETMEYE ZORLANAMAZ

(HMK m. 24 f. II)....................................................................... 319

D. DAVA KONUSUNU SERBESTÇE BELİRLER...................... 320

1. Dava Sebebini Belirler ......................................................... 320

2. Dayanılacak Vakıaları Belirler............................................. 320

E. DAVA AÇILDIKTAN SONRA TASARRUF YETKİSİ

DEVAM EDER (HMK m. 24 f. III) .......................................... 320

İçindekiler XXXI

1. Davasından Feragat Edebilir (HMK m. 307, 309 f. II) ........320

2. Davasını Karşı Tarafın Açık Rızası ile Geri Alabilir

(HMK m. 123)......................................................................321

F. DAVAYI KANUN YOLUNA TAŞIMA...................................321

IV. İSTİSNALARI .................................................................................321

A. YARGILAMA GİDERİ KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR .......321

B. SEVK VE İDARE KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR ................322

& 14. TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ ...............................................323

I. GENEL OLARAK ...........................................................................323

II. DAVA MALZEMESİ KAVRAMI..................................................323

III. DAVA MALZEMESİNİN GETİRİLMESİ.....................................324

A. TARAFLARCA GETİRİLİR .....................................................324

B. MAHKEMENIN İŞİ DEĞİLDİR...............................................325

1. Kendiliğinden Dikkate Alınamaz (HMK m. 25 f. I) ............325

2. Kendiliğinden Delil Toplanamaz (HMK m. 25 f. II)............326

3. Hatırlatılamaz (HMK m. 25 f. I) ..........................................326

& 15. TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ............................................................327

I. GENEL OLARAK ...........................................................................327

II. İLKENİN UYGULANMASI...........................................................327

A. TALEP SONUCUNDAN FAZLASINA KARAR

VEREMEZ .................................................................................327

B. TALEP SONUCUNDAN BAŞKA BİR ŞEYE KARAR

VEREMEZ .................................................................................328

III. İLKENİN UYGULANMASI...........................................................329

A. KENDİLİĞİNDEN KARAR VEREMEZ..................................329

B. HER BİR TALEP HAKKINDA AYRI OLARAK KARAR

VERİLMELİDİR........................................................................329

& 16. HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI........................................................331

I. GENEL OLARAK ...........................................................................331

XXXII İçindekiler

II. OLAN BİTENİ BİLME/BİLGİLENME HAKKI

(HMK m. 27 f. II/a) ......................................................................... 332

A. DAVAYI BİLME HAKKI......................................................... 332

B. DURUŞMA GÜNÜNÜ BİLME HAKKI .................................. 332

1. Ön İnceleme Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 139) ..... 333

2. Tahkikat Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 147 f. I) ...... 334

3. Sözlü Yargılama Duruşmasını Bilme Hakkı Var İdi

(HMK m. 147 f. I, 186 f. I) .................................................. 335

C. DELİLLERİ BİLME HAKKI .................................................... 337

D. GEREKÇEYİ BİLME HAKKI.................................................. 337

E. İŞLEMLERİ BİLME HAKKI.................................................... 337

1. Tarafların İşlemlerini Bilme Hakkı...................................... 338

2. Mahkemenin İşlemlerini Bilme Hakkı................................. 338

III. OLAN BİTENİ AÇIKLAMA VE İSPAT HAKKI

(HMK m. 27 f. II/b) ......................................................................... 338

A. AÇIKLAMA HAKKI ................................................................ 339

1. Açıklayan Tarafın Göstereceği Davranış ............................. 340

a. Adap Dışı Açıklama Yapılamaz ..................................... 340

b. Konu Dışı Açıklama Yapılamaz ..................................... 340

2. Hâkimin Göstereceği Davranış ............................................ 341

a. Şefkatle Dinlemelidir ...................................................... 341

b. Sabırla Dinlemelidir........................................................ 341

c. Anlayışla Dinlemelidir.................................................... 341

B. İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b).......................................... 341

IV. DEĞERLENDİRTME VE GEREKÇELENDİRTME HAKKI

(HMK m. 27 f. II/c) ......................................................................... 342

A. AÇIKLAMALARI DEĞERLENDİRTME HAKKI.................. 342

B. KARARLARI GEREKÇELENDİRTME HAKKI .................... 343

1. Gerekçe Dosya Kapsamı İle Bağdaşmalıdır......................... 343

İçindekiler XXXIII

2. Gerekçe Pozitif Hukuk İle Bağdaşmalıdır............................344

3. Gerekçe, Sebebi Gösterilmedikçe Yerleşik İçtihatlar

İle Bağdaşmalıdır .................................................................344

& 17. USUL EKONOMİSİ İLKESİ................................................................345

I. GENEL OLARAK ...........................................................................345

II. UNSURLARI...................................................................................345

A. BASİTLİK İLKESİ (DÜZENLİ BİÇİMDE YARGILAMA)

(HMK m. 30)..............................................................................345

B. ÇABUKLUK İLKESİ (MAKUL SÜRE İÇİNDE

YARGILAMA) (TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I) ...............346

C. UCUZLUK İLKESİ (EN AZ GİDERLE YARGILAMA)

(TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I)..........................................347

III. YANSIMASI ...................................................................................347

A. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166) .................347

B. DAVALARIN AYRILMASI (HMK m. 167) ............................347

C. DAVA SONUCUNUN BEKLENİLMESİ.................................348

D. ÖN SORUN İNCELEMESİ .......................................................348

E. USULİ KAZANILMIŞ HAK KURALI.....................................348

IV. DEĞERLENDİRİLMESİ.................................................................348

& 18. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ....................................351

I. GENEL OLARAK ...........................................................................351

II. AYDINLATMA ÖDEVİNİN TÜRÜ ..............................................352

A. MADDİ AYDINLATMA...........................................................352

B. HUKUKİ AYDINLATMA ........................................................352

III. AYDINLATMA ÖDEVİNİN KONUSU.........................................353

A. BELİRSİZ HUSUSLAR.............................................................353

B. ÇELİŞKİLİ HUSUSLAR...........................................................353

IV. AYDINLATMA ÖDEVİNİN USULÜ ............................................353

A. AÇIKLAMA YAPTIRMA.........................................................353

XXXIV İçindekiler

B. SORU SORMA.......................................................................... 354

C. DELİL GÖSTERİLMESİNİ İSTEME....................................... 354

D. TARAFIN KENDİSİNİ DİNLEME .......................................... 354

V. AYDINLATMA ÖDEVİNİN SINIRLARI ..................................... 354

A. SÖYLENMEYEN ŞEYLERİ KAPSAMAZ.............................. 354

B. SÖYLENMEYEN VAKIALARI KAPSAMAZ........................ 354

C. SÖYLEMEYENE YOL GÖSTERMEYİ KAPSAMAZ............ 355

D. SÖYLEMEYENE İSTİCVABI KAPSAMAZ........................... 355

& 19. HUKUKUN KENDİLİĞİNDEN UYGULANMASI İLKESİ............. 357

I. GENEL OLARAK........................................................................... 357

II. TARAFLARCA DAVA MALZEMESİ GETİRİLİR

(HMK m. 25) ................................................................................... 357

III. TARAFLARCA HUKUKİ SEBEP GÖSTERİLMESİ

ZORUNLU DEĞİLDİR .................................................................. 357

A. DAVA DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP

GÖSTERMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR

(HMK m. 119 f. I/g)................................................................... 358

B. CEVAP DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP

GÖSTERMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR

(HMK M. 129 F. I/F) ................................................................. 358

IV. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP

DEĞİŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 141).............................................. 359

V. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP HÂKİMİ

ETKİLEMEZ................................................................................... 359

A. YANLIŞ GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ ..................... 359

B. EKSİK GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ ........................ 359

C. BİRKAÇ SEBEP GÖSTERME HÂKİMİ ETKİLEMEZ .......... 360

D. HİÇ GÖSTERMEME HÂKİMİ ETKİLEMEZ ......................... 360

VI. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HUKUKİ

NİTELENDİRİLMESİNİ HÂKİM YAPAR ................................... 360

İçindekiler XXXV

VII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HANGİSİNİN

SABİT OLDUĞUNU HÂKİM BELİRLER ....................................360

VIII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARA UYAN HUKUK

NORMUNU HÂKİM UYGULAR ..................................................361

A. TÜRK HUKUKUNU KENDİLİĞİNDEN UYGULAR ............361

B. YETKİLİ OLAN YABANCI HUKUKU

KENDİLİĞİNDEN UYGULAR (5718 SK m. 2).......................361

& 20. TEKSİF İLKESİ.....................................................................................363

I. GENEL OLARAK ...........................................................................363

II. KURAL: BELİRLİ AŞAMAYA KADAR DAVA

MALZEMESİ İLERİ SÜRÜLEBİLİR ............................................364

A. DAVACI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I).................364

1. Kural Olarak.........................................................................365

2. Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse ........365

B. DAVALI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I).................365

1. Kural Olarak.........................................................................365

2. Cevaba Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede

Verilmezse............................................................................365

3. Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse ........365

III. TEKSİF İLKESİNİN İSTİSNALARI ..............................................366

A. ISLAH (HMK m. 141 f. II) ........................................................366

B. KARŞI TARAFIN AÇIK MUVAFAKATİ

(HMK m. 141 f. II) .....................................................................366

C. ESKİ HÂLE GETİRME (HMK m. 95-101)...............................366

D. YARGILAMAYI GECİKTİRME AMACI TAŞIMAMAK

(HMK m. 145)............................................................................366

E. SÜRESİNDE İLERİ SÜRÜLEMEMESİNİN İLGİLİ

TARAFIN KUSURUNDAN KAYNAKLANMAMASI

(HMK m. 145)............................................................................367

XXXVI İçindekiler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SONUÇLARI

§ 21. ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMANIN SONUÇLARI........................... 369

I. GENEL OLARAK........................................................................... 369

II. FER’Î SONUÇLARI........................................................................ 369

A. MADDİ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. I) .................................. 369

1. Genel Olarak ........................................................................ 370

2. Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir ................................. 371

3. Davalıya Maddi Tazminat Verilemez .................................. 371

B. MANEVİ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. II)............................... 371

1. Genel Olarak ........................................................................ 372

2. Davacıya Manevi Tazminat Verilebilir................................ 374

3. Davalıya Manevi Tazminat Verilemez ................................ 375

C. YOKSULLUK NAFAKASI (TMK m. 175).............................. 376

1. Genel Olarak ........................................................................ 376

2. Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir ............................ 378

3. Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilemez............................. 379

D. VELÂYET (TMK m. 336 f. III)................................................. 379

1. Genel Olarak ........................................................................ 379

2. Davacıya Velayet Verilebilir................................................ 382

3. Davalıya Velayet Verilebilir ................................................ 382

E. TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 169)........................................ 384

1. Genel Olarak ........................................................................ 384

2. Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir .................................. 386

3. Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir................................... 386

F. İŞTİRAK NAFAKASI (TMK. m. 182 f. III, 329) ..................... 388

1. Genel Olarak ........................................................................ 388

İçindekiler XXXVII

2. Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir .......................................391

3. Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir........................................391

G. KİŞİSEL İLİŞKİ (TMK m. 323) ................................................391

1. Genel Olarak ........................................................................391

2. Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir .......................392

3. Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir ........................393

III. MAL REJİMİYLE İLGİLİ SONUÇLARI.......................................393

A. EŞLERİN MALLARININ TASFİYESİ.....................................393

1. Malların Tasfiyesi ................................................................394

a. Boşanma Durumunda Malların Tasfiyesi........................394

b. Ayrılık Durumunda Malların Tasfiyesi ...........................395

2. Mal Rejimi Sözleşmesiyle Sağlanan Yararlar ......................396

B. EDİNİLMİŞ MALLAR KATILMA REJİMİNDEKİ

ETKİSİ (TMK m. 236 f. II)........................................................396

C. PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNDEKİ ETKİSİ

(TMK m. 252) ............................................................................397

IV. KENDİLİĞİNDEN OLUŞAN SONUÇLARI .................................399

A. VATANDAŞLIK .......................................................................401

B. ERGİNLİK .................................................................................402

C. KAYIN HISIMLIĞI...................................................................404

D. SOYADI.....................................................................................405

1. Boşanma Sonrası Kadının Soyadı (TMK. m. 173)...............405

a. Evlenmeden Önce Bekâr İdiyse Soyadı

(TMK. m. 173 f. I)...........................................................405

b. Evlenmeden Önce Dul İdiyse Soyadı

(TMK. m. 173 f. I)...........................................................405

aa. Kural Olarak..............................................................406

bb. Evlenmeden Önce Dul Olup Bekârlık Soyadını

Kullanması ................................................................406

2. Boşandığı Kocasının Soyadını Kullanması ..........................406

XXXVIII İçindekiler

a. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Verilmesi

Davası (TMK. m. 173 f. II)............................................. 407

aa. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Koşulları .......... 407

aaa. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır.......... 407

bbb. Kadın Eşin Menfaati Bulunmalıdır ................... 409

ccc. Erkek Eşe Zarar Vermemelidir ......................... 411

bb. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Usulü................ 411

aaa. Görevli Mahkeme ............................................. 411

bbb. Erkek Eşe Husumet Yöneltilmelidir ................. 413

ccc. Erkek Eşin Kabulü ............................................ 414

ddd. Zamanaşımı....................................................... 414

b. Kocanın Soyadını Kullanma İznini Kaldırma Davası

(TMK. m. 173 f. III)........................................................ 415

aa. Görevli Mahkeme ..................................................... 415

bb. Dava Koca Tarafından Açılabilir.............................. 416

cc. Dava Kadın Tarafından Açılabilir ............................ 416

dd. Nüfus Müdürlüğü Temyiz Edemez........................... 418

ee. Deliller Toplanmalıdır .............................................. 418

3. Boşanma Halinde Çocuğun Hanesi...................................... 419

E. YENİDEN EVLENME OLANAĞI........................................... 419

1. Kadın Eş Yönünden Yeniden Evlenme Olanağı .................. 420

a. Bekleme Süresi Geçmiş Olmalıdır.................................. 420

b. Bekleme Süresinde Nişanlanmaya Engel Yoktur ........... 420

c. Bekleme Süresi Kesin Olmayan Evlenme Engelidir....... 421

d. Bekleme Süresinin Sona Ermesi ..................................... 421

e. Bekleme Süresinin Kaldırılması ..................................... 421

aa. Kadının Önceki Evliliğinden Gebe Olmadığının

Anlaşılması ............................................................... 422

İçindekiler XXXIX

bb. Evliliği Sona Eren Eşlerin Yeniden Birbiriyle

Evlenmek İstemeleri .................................................422

2. Erkek Eş Yönünden Yeniden Evlenme Olanağı...................423

F. CEBRÎ İCRA YOLUNA GİDİLEBİLMESİ..............................423

G. ZAMANAŞIMININ İŞLEMEYE BAŞLAMASI ......................424

H. YASAL MİRASÇILIK SIFATININ KAYBI.............................424

I. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARLA SAĞLANAN

HAKLARIN KAYBI..................................................................426

1. Atanmış Mirasçı Olma Hakkının Kaybı...............................426

2. Vasiyet Alacaklısı Olma Hakkının Kaybı ............................427

İ. BOŞANMA KARARININ NÜFUSA BİLDİRİLMESİ ............427

1. Genel Olarak ........................................................................427

2. Boşanma Kararlarında Bulunması Gerekli Hususlar

(NHK m. 27) ........................................................................429

3. Boşanma Tarihi (NHUY m. 27) ...........................................429

a. Türk Mahkemesinden Verilen Boşanma Kararı..............429

b. Yabancı Ülke Makamlarınca Verilen Boşanma

Kararı ..............................................................................430

aa. Tanıma/Tenfiz Kararı Verilmesi ...............................430

bb. Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine

Tesciline Karar Verilmesi .........................................430

4. Boşanma Kararlarının Bildirimi ve Tescili ..........................430

a. Bildirim Süresi ve Yükümlülüğü ....................................431

b. Bildirimin Tescili ............................................................431

aa. 20.01.1986 Tarihli Genelgeden Önce

Kesinleşmiş Mahkeme Kararları...............................431

bb. Boşanma Kararı Kesinleşmeden Eşlerden

Birinin Ölümü ...........................................................432

5. Boşanmanın İptali Kararları (NHUY m. 29) ........................432

6. Yabancı Devlet Makamlarınca Verilmiş Boşanma

Kararları (NHUY m. 60) ......................................................432

XL İçindekiler

7. Çok Uyruklu Vatandaşlarımızın Boşanma Olaylarının

Tescili................................................................................... 433

J. KADIN İÇİN BEKLEME SÜRESİ (TMK m. 132)................... 434

BEŞİNCİ BÖLÜM

YARGILAMA USULÜ

& 22. HMK HÜKÜMLERİNE TÂBİ TUTULMAYAN YARGILAMA

KURALLARI ......................................................................................... 437

I. GENELOLARAK............................................................................ 437

II. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNA TÂBİ

TUTULMAYAN YARGILAMA KURALLARI ............................ 442

A. HÂKİM, VİCDANEN KANAAT GETİRMELİDİR ................ 443

B. HÂKİM, OLGULAR HAKKINDA TARAFLARA

YEMİN ÖNEREMEZ................................................................ 444

C. HÂKİM, TARAFLARIN İKRARI VE KABULÜ İLE

BAĞLI DEĞİLDİR.................................................................... 445

Ç. HÂKİM, KANITLARI SERBESTÇE TAKDİR EDER ............ 448

D. HÂKİM, BOŞANMANIN FER’Î SONUÇLARINA

İLİŞKİN ANLAŞMALARI ONAYLAMIŞ OLMALIDIR ....... 452

F. HÂKİM, DURUŞMANIN GİZLİ YAPILMASINA

KARAR VEREBİLİR................................................................ 453

&23. GÖREVLİ MAHKEME ........................................................................ 455

I. GÖREVİN BELİRLENMESİ (HMK m. 1, c. 1) ............................. 455

A. GÖREVLİ MAHKEME 4787 SAYILI KANUNLA

BELİRLENMİŞTİR................................................................... 455

B. GÖREV SÖZLEŞMESİ YAPILAMAZ .................................... 456

II. GÖREV KURALLARININ NİTELİĞİ........................................... 456

A. KAMU DÜZENİNDENDİR (HMK m. 1, c. 2) ......................... 456

B. DAVA ŞARTLARINDANDIR (HMK m. 114/c)...................... 457

C. KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRILIR (HMK m. 115 f. I) ............ 457

İçindekiler XLI

D. HER ZAMAN İLERİ SÜRÜLEBİLİR (HMK m. 115 f. I)........458

E. TARAFLAR İTİRAZDA BULUNABİLİR ...............................458

F. USULÎ KAZANILMIŞ HAK OLUŞTURMAZ.........................458

G. HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA İLERİ

SÜRÜLEMEZ ............................................................................458

III. GÖREVLİ MAHKEME...................................................................458

A. DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇMEDEN

ÖNCE AÇILMIŞSA...................................................................459

1. Aile Mahkemesi Davadan Sonra Karardan Önce

Faaliyete Geçmişse...............................................................459

a. Devir Kararı Yerine Görevsizlik Kararı Verilemez ........459

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez .......................................460

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından Yargılama

Sürdürülür .......................................................................460

2. Aile Mahkemesi Karardan Sonra Hüküm

Kesinleşmeden Önce Faaliyete Geçmişse ............................461

a. Devir Kararı Verilmelidir................................................461

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez .......................................463

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından İşlemler

Sürdürülür .......................................................................463

B. DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇTİKTEN

SONRA AÇILMIŞSA ................................................................464

C. AİLE MAHKEMESİ KURULMAYAN YERLERDE

GÖREVLİ MAHKEME (4787 sayılı Kanun m. 4/1) .................465

D. ZİNA SEBEBİYLE BOŞANMA İLE İLİNTİLİ

DAVALARDA GÖREVLİ MAHKEME...................................467

1. Boşandığı Eşin Soyadını Kullanmaya İzin Davasında

Görevli Mahkeme.................................................................467

2. Evliliğin Tespitine İlişkin Davada Görevli Mahkeme..........468

3. Boşanma Davasından Sonra Açılan Boşanma Sebebiyle

Manevi Tazminat İsteğine İlişkin Davada Görevli

Mahkeme..............................................................................468

XLII İçindekiler

4. Boşanma Davası Bulunmadan İleri Sürülen Manevi

Tazminat Davası .................................................................. 469

5. Çocuğun Mallarını Geri Verme Yükümlülüğünden

Kaynaklanan Alacak Davası ................................................ 469

6. Aile Hukuku Hükümlerine Göre İncelenemeyen

Haksız Fiil Sorumluluğundan Kaynaklanan Manevi

Tazminat Davası .................................................................. 470

7. 6284 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre Verilen Tedbir

Kararlarına İtiraz.................................................................. 471

8. Velayetin Kaldırılması Davası ............................................. 472

9. Velayetin Değiştirilmesi Davası .......................................... 473

10. Çocuğun Soyadının Değiştirilmesi Davası .......................... 475

11. Çocuğun Mutad Meskeni Olan Ülkeye İadesi Davası ......... 479

12. Nafaka Alacağı İle İlgili Menfi Tespit Davası ..................... 481

13. Nafakanın İstirdadı Davası................................................... 482

& 24. YETKİLİ MAHKEME.......................................................................... 483

I. YETKİ KURALININ NİTELİĞİ .................................................... 483

A. DİĞER KANUNLARDA YER ALAN YETKİYE

İLİŞKİN HÜKÜMLER SAKLI TUTULMUŞTUR

(HMK m. 5)................................................................................ 483

B. İLK İTİRAZ NİTELİĞİNDEDİR (HMK m. 116 f. I/a)............. 484

C. KESİN YETKİ KURALI ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR

(TMK m. 168) ............................................................................ 485

D. KENDİLİĞİNDEN YETKİSİZLİK KARARI

VERİLEMEZ (HMK m. 19 f. II, IV) ......................................... 486

E. ASIL DAVAYA BAKAN MAHKEME KARŞI

DAVAYA BAKMAYA YETKİLİDİR (HMK m. 13) .............. 487

F. YETKİ HUSUSUNDA TERCİH HAKKI DAVACIYA

AİTTİR....................................................................................... 487

G. DAVA TARİHİNDEKİ YERLEŞİM YERİ

MAHKEMESİNE GÖRE BELİRLENİR .................................. 489

İçindekiler XLIII

H. DAVADAN SONRA YERLEŞİM YERİNİN DEĞİŞMESİ

ETKİLİ DEĞİLDİR ...................................................................489

II. YETKİLİ MAHKEMELER (TMK m. 168) ....................................489

A. EŞLERDEN BİRİNİN YERLEŞİM YERİ.................................490

1. Kadın Eşin Yerleşim Yeri ....................................................491

a. Ayrı Ev Açma Olanağı Olmayan Kadının Yerleşim

Yeri..................................................................................491

aa. Baba Evinin Bulunduğu Yerde Dava Açılabilir........491

bb. Yakınlarının Bulunduğu Yerde Dava Açılamaz........498

b. Ayrı Ev Açma Olanağı Olan Kadının Yerleşim Yeri......500

c. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine

Değildir ...........................................................................501

d. Kadın Seçimlik Hakkını Kullanabilir..............................502

2. Erkek Eşin Yerleşim Yeri.....................................................503

a. Kural Olarak....................................................................503

b. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine

Değildir ...........................................................................504

c. Yurtdışında İşçi Olarak Çalışan Erkek Eş .......................505

d. Emekli Olan Erkek Eş .....................................................505

3. Eşlerden Birinin Yerleşim Yerinin Belirlenmesi..................506

a. Muhtarlık Belgesi............................................................506

b. Çalışılan Yer....................................................................507

aa. Memuriyet Sebebiyle Çalışılan Yer ..........................508

bb. Serbest Olarak Çalışılan Yer.....................................510

c. Oturulan Yer....................................................................511

aa. Kural Olarak..............................................................511

bb. Varsayılan Yerleşim Yeri..........................................512

cc. Uzun Süre Yurt Dışında Oturulan Yer......................513

dd. Uzun Süre Yurt İçinde Oturulan Yer ........................513

XLIV İçindekiler

d. Kurumlarda Bulunulan Yer (TMK. m. 22) ..................... 514

aa. Eğitim Kurumunda Bulunma.................................... 514

bb. Sağlık Kurumunda Bulunma .................................... 514

cc. Bakım Kurumunda Bulunma .................................... 515

dd. Ceza Kurumunda Bulunma....................................... 518

e. Adres Beyan Formundaki Bildirim................................. 519

f. İkamet Tezkeresi İle Bulunan Yabancılar....................... 521

B. SON DEFA ALTI AY BİRLİKTE OTURULAN YER............. 523

C. YURT DIŞINDA YAŞAYAN TÜRK VATANDAŞLARI

(5718 SK m. 41)......................................................................... 524

& 25. YARGILAMA GİDERLERİ................................................................. 527

I. GENEL OLARAK........................................................................... 527

II. YARGILAMA GİDERLERİNİN KAPSAMI ................................. 527

A. HARÇLAR (HMK m. 323 f. I/a) ............................................... 527

1. Başvurma Harcı (HK m. 27) ................................................ 528

2. Karar ve İlam Harcı (HMK m. 323 f. I/a) ............................ 531

B. MASRAFLAR (HMK m. 323 f. I/b-g) ...................................... 531

1. Tebliğ ve Posta Giderleri (HMK m. 323 f. I/b).................... 531

2. Dosya ve Sair Evrak Giderleri (HMK m. 323 f. I/c)............ 532

3. Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri ve Protesto, İhbar,

İhtarname ve Vekâletname Düzenlenmesine İlişkin

Giderler (HMK m. 323 f. I/ç)............................................... 532

4. Keşif Giderleri (HMK m. 323 f. I/d).................................... 532

5. Tanığa Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e)....... 533

6. Bilirkişiye Ödenen Ücret ve Giderler

(HMK m. 323 f. I/e)............................................................. 533

7. Resmî Dairelerden Alınan Belgeler İçin Ödenen Harç,

Vergi, Ücret ve Sair Giderler (HMK m. 323 f. I/f) .............. 533

8. Vekil İle Takip Edilmeyen Davalarda Tarafların Hazır

Bulundukları Günlere Ait Gündelik, Seyahat ve

Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) .......................... 533

İçindekiler XLV

9. Vekili Bulunduğu Hâlde Mahkemece Çağrılan Taraf

İçin Gündelik, Yol ve Konaklama Giderleri

(HMK m. 323 f. I/g) .............................................................533

10. Yargılama Sırasında Yapılan Diğer Giderler

(HMK m. 323 f. I/h) .............................................................534

11. Resen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler

(HMK m. 325)......................................................................534

C. VEKÂLET ÜCRETİ (HMK m. 323 f. I/ğ, 330).........................534

1. Kararın Niteliği Dikkate Alınmalıdır ...................................536

a. Dava Kabul Edilmişse.....................................................537

aa. Asıl Dava Kabul Edilmişse .......................................537

bb. Karşı Dava Kabul Edilmişse .....................................538

cc. Birleşen Dava Kabul Edilmişse.................................538

dd. Terditli Dava Kabul Edilmişse..................................539

b. Dava Ret Edilmişse .........................................................539

c. Davanın İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmişse.......540

ç. Davadan Feragat Edilmişse (AAÜT m. 6 f. I).................540

d. Görevsizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine

Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) .................................541

e. Yetkisizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine

Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) .................................541

f. Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmişse

(AAÜT m. 7 f. I) .............................................................541

g. Gönderme Kararı Varsa (AAÜT m. 7 f. III)....................541

ğ. Karşı Dava Varsa (AAÜT m. 8)......................................541

h. Davanın Birleştirilmesi Kararı Varsa (AAÜT m. 8) .......542

ı. Davanın Ayrılması Kararı Varsa (AAÜT m. 8) ..............542

i. Nafaka davalarında (AAÜT m. 9)...................................543

j. Manevi tazminat davalarında (AAÜT m. 10)..................543

k. Dava Birden Çok İse .......................................................545

XLVI İçindekiler

2. Vekâlet Ücreti İstenilmediği Açıklanmışsa.......................... 546

3. Katma Değer Vergisine Hükmedilemez .............................. 547

4. Kesinleşen Yönler Dikkate Alınmalıdır............................... 547

5. Taraf Lehine Hükmedilir (HMK m. 330)............................. 549

6. İstifa Etme Engel Değildir ................................................... 549

7. Miktarı Hakim Takdir Eder.................................................. 550

8. Baro Görevlendirmişse Verilemez....................................... 550

9. Boşanmanın Eki İsteklerde Verilemez................................. 551

10. Kararın Verildiği Tarihte Yürürlükte Bulunan Tarife

Gereğince Karar Verilir ....................................................... 551

11. Birden Fazla Sebeple Açılan Davada Tek Vekâlet Ücreti

Verilir................................................................................... 551

III. YARGILAMA GİDERLERİ İÇİN AVANS YATIRMA

YÜKÜMLÜLÜĞÜ.......................................................................... 552

A. GENEL OLARAK ..................................................................... 552

B. DELİL AVANSI (HMK m. 324) ............................................... 552

1. Kavram (HMK m. 324 f. I) .................................................. 552

2. Taraflarca Getirilme İlkesinin Uygulandığı Davalarda

(HMK m. 25) ....................................................................... 554

a. Verilen Kesin Süre Usulüne Uygun Olmalıdır ............... 554

b. Verilen Kesin Süre İçinde Delil Avansı

Yatırılmalıdır (HMK m. 324 f. I).................................... 555

aa. Yatırılmazsa Delilin İkamesinden Vazgeçilmiş

Sayılır (HMK m. 324 f. II)........................................ 555

bb. Diğer Taraf Bu Avansı Yatırabilir

(HMK m. 324 f. II) ................................................... 558

c. Aynı Delilin İkamesinde Yarı Yarıya Avans Olarak

Ödenir (HMK m. 324 f. I)............................................... 558

3. Kendiliğinden Araştırma İlkesinin Uygulandığı

Davalarda (HMK m. 325) .................................................... 558

C. GİDER AVANSI (HMK m. 114/g, 120) ................................... 559

İçindekiler XLVII

D. AVANSIN İADESİ (HMK m. 333) ...........................................559

IV. YARGILAMA GİDERLERİNE HÜKMEDİLMESİ ......................560

A. MAHKEMECE RESEN HÜKMEDİLİR (HMK m. 332 f. I) ....560

B. HÜKÜM ALTINDA GÖSTERİLİR (HMK m. 332 f. II) ..........561

1. Tutarı....................................................................................561

2. Hangi Tarafa Yükletildiği ....................................................561

3. Hangi Oranda Yükletildiği ...................................................562

4. Dökümü................................................................................562

5. Hükümden Sonraki Yargılama Giderlerinin Ödenme

Şekli......................................................................................562

C. ESASTAN SONUÇLANMAYAN DAVADA

HÜKMEDİLMESİ (HMK m. 331) ............................................563

1. Davanın Konusuz Kalması (HMK m. 331 f. I) ....................563

2. Görevsizlik ve Yetkisizlik Verilmesi (HMK m. 331 f. II)....564

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse ..........564

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmemişse .....565

3. Davanın Açılmamış Sayılması (HMK m. 331 f. III) ............565

D. KESİNLEŞEN GİDERLER DİKKATE ALINMALIDIR .........566

V. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK....................567

A. ALEYHİNE HÜKÜM VERİLEN TARAFTAN

ALINMASINA KARAR VERİLİR (HMK m. 326) ..................567

B. DÜRÜSTLÜK KURALINA AYKIRILIK VARSA

(HMK m. 327)............................................................................568

D. İSTEMEDİĞİNİ AÇIKLAYANIN GİDERİ ÜZERİNDE

BIRAKILIR................................................................................569

& 26. BOŞANMA DAVASINDAN FERAGAT..............................................571

I. FERAGAT KAVRAMI ...................................................................571

A. TALEP SONUCUNDAN KISMEN VAZGEÇİLEBİLİR

(HMK m. 307, 308 f. III)............................................................572

B. TALEP SONUCUNDAN TAMAMEN

VAZGEÇİLEBİLİR (HMK m. 307) ..........................................572

XLVIII İçindekiler

II. FERAGAT EDEBİLECEK KİŞİ..................................................... 572

A. DAVACI .................................................................................... 573

B. DAVACI VEKİLİ...................................................................... 574

C. YASAL TEMSİLCİ ................................................................... 575

1. Veli ...................................................................................... 575

2. Vasi ...................................................................................... 576

III. FERAGAT ŞEKLİ........................................................................... 576

A. FERAGAT YAZILI OLARAK YAPILABİLİR

(HMK m. 309 f. I)...................................................................... 576

1. Kimlik Tespiti Bulunmalıdır................................................ 577

2. İmza Bulunmalıdır ............................................................... 578

B. FERAGAT SÖZLÜ OLARAK YAPILABİLİR

(HMK m. 309 f. I)...................................................................... 578

1. Feragat Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç)........ 579

2. Beyanda Bulunana Okunmalıdır.......................................... 579

3. Beyanda Bulunanın İmzası Alınmalıdır............................... 579

IV. FERAGATİN ÖZELLİKLERİ ........................................................ 579

A. FERAGAT MUVAFAKATE BAĞLI DEĞİLDİR.................... 579

1. Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Değildir

(HMK m. 309 f. II) .............................................................. 580

2. Mahkemenin Muvafakatine Bağlı Değildir

(HMK m. 309 f. II) .............................................................. 580

B. FERAGAT KAYITSIZ VE ŞARTSIZ OLMALIDIR

(HMK m. 309 f. IV) ................................................................... 580

C. FERAGAT AÇIK OLMALIDIR ............................................... 581

1. Boşanmak İstemediğini Açıklamak ..................................... 585

2. Eşini Müşterek Haneye Kabul Edeceğini Açıklamak .......... 586

3. Eşi İle Barıştığını Açıklamak............................................... 586

4. Bir Şans Daha Verdiğini Açıklamak.................................... 586

D. FERAGAT KISMEN OLABILIR.............................................. 587

İçindekiler XLIX

E. FERAGATİN İPTALİ İRADE SAKATLANMASINDA

İSTENEBİLİR............................................................................587

V. FERAGATİN ZAMANI (HMK m. 310) .........................................587

A. 7251 SAYILI KANUN ÖNCESİ FERAGAT ............................587

1. Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I) ..........................588

2. Karardan Sonra Temyizden Önce Feragat............................588

a. Derece Mahkemesi Kendi Kararını Kaldıramaz .............588

b. Dosyadan El Çeken Mahkemece Yapılacak İşlemler......591

aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından Yapılacak

İşlem..........................................................................593

bb. Yargıtay Tarafından Yapılacak İşlem .......................593

3. Temyizden Sonra Karar Düzeltmeden Önce Feragat ...........594

4. Yargıtay’da Duruşmada Feragat...........................................595

5. Karar Düzeltme Aşamasında Feragat...................................595

B. 7251 SAYILI KANUN SONRASI FERAGAT .........................596

1. Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I) ..........................596

2. Feragatin Hükmün Verilmesinden Sonra Adliye

Mahkemelerinde Yapılması (HMK m. 310 f. II)..................596

a. İlk Derece Mahkemesinde Yapılması .............................597

b. Bölge Adliye Mahkemesinde Yapılması.........................597

3. Feragatin Dosyanın Temyiz İncelemesine

Gönderilmesinden Sonra Yapılması (HMK m. 310 f. III)....597

VI. FERAGAT HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ

(HMK m. 312)..................................................................................598

VII. FERAGATİN SONUÇLARI (HMK m. 311) ..................................599

A. UYUŞMAZLIĞI SONLANDIRIR ............................................599

B. KURAL OLARAK MAHKEMEYE ULAŞTIĞINDA

SONUÇ DOĞURUR..................................................................599

1. Mahkemenin Yetkisi Kesinleşmişse Feragat Karara

Bağlanır ................................................................................600

L İçindekiler

2. Feragat Yetki İtirazı Olan Mahkemeye Ulaşmışsa

Önce Yetki İtirazı Karara Bağlanır İdi................................. 601

C. KESİN HÜKÜM GİBİ HUKUKİ SONUÇ DOĞURUR ........... 605

D. İRADE BOZUKLUĞU HÂLLERİNDE FERAGATİN

İPTALİ İSTENEBİLİR.............................................................. 605

E. FERAGATTEN DÖNÜLEMEZ................................................ 606

F. KAMU DÜZENİNE İLİŞKİNDİR ............................................ 609

G. KESİNLEŞMEYEN YÖNLERDEN SONUÇ DOĞURUR ...... 609

H. HÜKÜM TEBLİĞ EDİLMEDEN KANUN

YOLLARINDAN FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ ............. 611

I. OLMAYAN/AÇILMAMIŞ BİR DAVADAN FERAGAT

EDİLEMEZ................................................................................ 612

İ. HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA FERAGAT

SONUÇ DOĞURMAZ .............................................................. 612

VIII. FERAGATİN BENZERİ KAVRAMLARLA

KARŞILAŞTIRILMASI.................................................................. 613

A. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI

(HMK m. 150) KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA ............... 613

B. DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123)

KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA ........................................ 613

IX. KARAR VERİLMEDEN ÖNCE FERAGAT HALİNDE

KARAR ........................................................................................... 615

& 27. DAVANIN KONUSUZ KALMASI ...................................................... 617

I. DAVANIN KONUSUZ KALMASI SEBEPLERİ.......................... 617

A. TEMYİZ EDİLMEYEN DİĞER BOŞANMA KARARI

DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161-184)............... 617

B. KESİNLEŞEN BOŞANMA KARARI DAVAYI

KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161-184) ............................... 619

C. KESİNLEŞEN EVLENMENİN İPTALİ DAVAYI

KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 145-160) ............................... 620

D. EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ DAVAYI KONUSUZ

BIRAKIR (TMK m. 28 f. I) ....................................................... 621

İçindekiler LI

E. TANIMA-TENFİZ KARARI DAVAYI KONUSUZ

BIRAKIR....................................................................................621

1. Boşanma İstemi Konusuz Kalır............................................621

2. Boşanmanın Eki İstemler İncelenir ......................................622

3. Bekletici Sorun Yapılmalıdır................................................623

F. EVLİLİĞİN FESİH KARARIYLA SONLANMASI

DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 32 f. I, 131)...........624

1. Gaiplik Kararı İle Eş Ölmüş Gibi Kabul Edilir

(TMK m. 35) ........................................................................626

2. Gaiplik Kararı Evliliği Ortadan Kaldırmaz ..........................627

3. Gaiplik Kararı Alan Fesih Kararı Almayabilir .....................627

4. Evliliğin Feshi Kararı Evliliği Ortadan Kaldırır...................628

5. Evliliğin Feshi Kararı Alan Eş Yeniden Evlenebilir ............628

a. Fesih Kararı Almadan Yeniden Evlenme

(TMK m. 145 b. 1) ..........................................................628

b. Fesih Kararı Aldıktan Sonra Yeniden Evlenme

(TMK m. 131 f. 1)...........................................................629

G. EVLİLİĞİN ÖLÜM KARİNESİYLE SONLANMASI

DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 31, 44 f. I).............629

H. EVLİLİĞİN DE FACTO CİNSİYET DEĞİŞTİRMEYLE

SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR....................631

II. DAVANIN KONUSUZ KALMASINDA UYGULANACAK

USUL HÜKÜMLERİ ......................................................................631

A. NÜFUS KAYDI İNCELENMELİDİR.......................................631

B. DİĞER BOŞANMA DAVASININ SONUCU

ARAŞTIRILMALIDIR ..............................................................631

C. KARAR VERİLMEYEREK DAVA KONUSUZ

BIRAKILMAZ ...........................................................................632

D. YARGILAMA GİDERİ ALEYHİNE KARAR

VERİLEBİLECEK OLANA YÜKLENİR

(HMK m. 331 f. I) ......................................................................632

E. HÜKÜM VERİLEMEZ .............................................................635

LII İçindekiler

F. DAVANIN KONUSU KALMADIĞI AÇIKLANARAK

DAVAYA SON VERİLİR......................................................... 635

G. MADDİ HATAYA DAYALI TEMYİZ VE KARAR

DÜZELTME KARARI KALDIRILABİLİR............................. 636

H. MADDİ TAZMİNAT TALEBİNİN KARARA

BAĞLANMASINA ENGEL DEĞİLDİR.................................. 637

I. MANEVİ TAZMİNAT TALEBİ İÇİN GÖREVSİZLİK

KARARI VERİLMESİ GEREKİR............................................ 638

& 28. DELİL TESPİTİ..................................................................................... 639

I. GENEL OLARAK........................................................................... 639

II. DELİL TESPİTİ İSTENEBİLECEK HÂLLER .............................. 639

A. GÖRÜLMEKTE OLAN BİR DAVADA İSTENEBİLİR

(HMK m. 400 f. I)...................................................................... 639

B. İLERİDE AÇILACAK DAVA İÇİN İSTENEBİLİR

(HMK m. 400 f. I)...................................................................... 640

III. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN GERÇEKLEŞMESİ....................... 640

A. HUKUKİ YARARIN VARLIĞI GEREKİR

(HMK m. 400 f. II)..................................................................... 640

B. DELİL TESPİTİ TALEBİ DİLEKÇEYLE YAPILIR

(HMK m. 402 f. I)...................................................................... 641

C. TESPİT GİDERLERİ AVANS OLARAK ÖDENİR

(HMK m. 402 f. II)..................................................................... 641

IV. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN İNCELENMESİ............................. 641

A. GÖREV VE YETKİ KOŞULU GERÇEKLEŞMELİDİR

(HMK m. 401)............................................................................ 641

B. TALEP HAKLI BULUNURSA KARAR DİLEKÇEYLE

BİRLİKTE KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR

(HMK m. 402 f. III) ................................................................... 643

C. TESPİT TUTANAĞI VE BİLİRKİŞİ RAPORUNUN BİR

ÖRNEĞİ KARŞI TARAFA RESEN TEBLİĞ OLUNUR

(HMK m. 402 f. IV) ................................................................... 644

D. ACELE HÂLLERDE TEBLİGAT YAPILMAKSIZIN

TESPİT YAPILABİLİR (HMK m. 403).................................... 644

İçindekiler LIII

E. KARARIN YERİNE GETİRİLMESİNDE O DELİLİN

TOPLANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLER UYGULANIR

(HMK m. 404)............................................................................645

F. DELİL TESPİTİ DOSYASI ASIL DAVA DOSYASININ

EKİ SAYILIR (HMK m. 405)....................................................645

G. NİHAİ KARAR DEĞİLDİR ......................................................646

ALTINCI BÖLÜM

EVLENMENİN BUTLANI İLE KARŞILAŞTIRMA

& 29. EVLENMENİN BUTLANI İLE KARŞILAŞTIRMA.........................647

I. GENEL OLARAK ...........................................................................647

II. BENZERLİKLER............................................................................647

A. EVLİLİĞE SON VERMEK .......................................................647

B. HÂKİM KARARI İLE SONLANMA........................................648

C. BİTİRİCİ SAYIM ......................................................................648

III. FARKLAR.......................................................................................648

A. DAVA AÇMADA TERCİH OLANAĞI ...................................649

B. DAVA TÜRÜNDE TERCİH OLANAĞI ..................................649

1. Sadece İptal Davası Açılmışsa .............................................649

2. İptal Olmazsa Boşanma Davası Açılmışsa...........................650

3. Sadece Boşanma Davası Açılmışsa......................................650

YEDİNCİ BÖLÜM

BOŞANMAYA İLİŞKİN NÜFUS İŞLEMLERİ

& 30. BOŞANMAYA İLİŞKİN NÜFUS İŞLEMLERİ..................................651

I. GENEL OLARAK ...........................................................................651

A. İŞLENECEK KİŞİSEL BİLGİLER (NHK m. 7) .......................652

LIV İçindekiler

B. BOŞANMA KÜTÜĞÜ (NHK m. 7/d)....................................... 652

C. YABANCI MUAMELESİNE TABİ

TUTULAMAYACAKLAR ....................................................... 654

D. YERSEL YAZIMDAN ÖNCE OLUŞAN SEBEPLERİN

VARLIĞI ................................................................................... 658

E. NÜFUS KAYDININ KAPATILMASI...................................... 658

F. YANLIŞ ŞERHİN KALDIRILMASI İSTENEBİLİR............... 662

G. BOŞANMADAKİ KUSUR AD DEĞİŞTİRMEYE

SEBEP OLUŞTURMAZ ........................................................... 663

II. BOŞANMA KARARLARINDA BULUNMASI GEREKLİ

HUSUSLAR (NHK m. 27).............................................................. 664

III. BOŞANMA TARİHİ (NHUY m. 27).............................................. 664

A. TÜRK MAHKEMESİNDEN VERİLEN BOŞANMA

KARARI .................................................................................... 664

B. YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN

BOŞANMA KARARI ............................................................... 664

1. Tanıma/Tenfiz Kararı Verilmesi .......................................... 665

2. Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine

Tesciline Karar Verilmesi .................................................... 665

IV. BOŞANMA KARARLARININ BİLDİRİMİ VE TESCİLİ............ 665

A. BİLDİRİM SÜRESİ VE YÜKÜMLÜLÜĞÜ ............................ 665

B. BİLDİRİMİN TESCİLİ ............................................................. 666

1. 20.01.1986 Tarihli Genelgeden Önce Kesinleşmiş

Mahkeme Kararları .............................................................. 666

2. Boşanma Kararı Kesinleşmeden Eşlerden Birinin

Ölümü .................................................................................. 666

V. BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ (NHUY m. 28) ..... 667

A. BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ......................... 667

1. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmemişse

(TMK m. 173, f. I) ............................................................... 668

2. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmişse

(TMK m. 173, f. II).............................................................. 669

İçindekiler LV

B. DUL OLARAK EVLENİP BOŞANAN KADININ

SOYADI VE HANESİ ...............................................................669

1. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Aile

Mahkemesinden İsteyebilir ..................................................669

2. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Yazılı

Olarak veya E-Başvuru İle Talep Edebilir ...........................670

C. BOŞANDIĞI EŞİNİN SOYADINI KULLANMASINA

İZİN VERİLEN KADININ SOYADI VE HANESİ ..................670

1. Evlenmeden Önceki Soyadıyla Eşinin Soyadını

Birlikte Kullanmak İstemişse ...............................................670

2. Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanmak İstemişse............671

D. EVLENMEYLE TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANIP

BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ.........................671

E. BOŞANMA KARARINDA SOYADI BELİRTİLMEDEN

BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ.........................671

F. TANIMA/TENFİZ KARARI VERİLEREK BOŞANAN

KADININ SOYADI VE HANESİ .............................................672

G. YETKİLİ KURUMLAR TARAFINDAN AİLE

KÜTÜKLERİNE TESCİLİNE KARAR VERİLEREK

BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ.........................672

VI. BOŞANMA HALİNDE ÇOCUĞUN HANESİ...............................672

VII. BOŞANMANIN İPTALİ KARARLARI (NHUY m. 29)................673

VIII. YABANCI DEVLET MAKAMLARINCA VERİLMİŞ

BOŞANMA KARARLARI (NHUY m. 60) ....................................673

IX. ÇOK UYRUKLU VATANDAŞLARIMIZIN BOŞANMA

OLAYLARININ TESCİLİ ..............................................................674

LVI İçindekiler

SEKİZİNCİ BÖLÜM

KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI

& 31. KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI .............................................. 677

I. GENEL OLARAK........................................................................... 677

II. KAPSAMI ....................................................................................... 678

A. UYGULANACAĞI HALLER................................................... 678

1. Boşanma (TMK m. 161-184)............................................... 678

2. Ayrılık (TMK m. 170-172) .................................................. 679

3. Ölüm (TMK m. 28 f. I) ........................................................ 680

4. Ölüm Karinesi (TMK m. 31, 44 f. I).................................... 681

5. Fesih (TMK m. 32 f. I, 131)................................................. 682

B. UYGULANMAYACAĞI HALLER ......................................... 683

1. Vatandaşlık .......................................................................... 683

2. Geçersiz Evlilik.................................................................... 684

3. Geçici Tedbir Talepleri (MÖHUK m. 14, f. IV).................. 684

III. BAĞLAMA KURALI (MÖHUK m. 14) ........................................ 684

A. BASAMAKLI OLARAK DÜZENLENMİŞTİR....................... 684

1. Müşterek Bağlama Noktası.................................................. 685

a. Eşlerin Müşterek Millî Hukuku ...................................... 685

b. Müşterek Mutad Mesken Hukuku................................... 688

2. Türk Hukukunun Bağlama Noktası Oluşu........................... 689

B. DEĞİŞKEN OLARAK DÜZENLENMİŞTİR........................... 691

IV. UYGULAMA ALANI..................................................................... 691

A. BOŞANMA VE AYRILIK SEBEPLERİ .................................. 691

1. Boşanmaya Sebebiyet Veren Vakıalar................................. 691

2. Boşanmada Kusur ................................................................ 692

3. Boşanmada Çekilmezlik ...................................................... 692

İçindekiler LVII

B. BOŞANMA VE AYRILIĞIN HÜKÜMLERİ ...........................692

1. Yasal Bekleme Süresi (TMK m. 132) ..................................692

2. Boşanan Kadının Soyadı (TMK m. 173)..............................693

3. Maddi Tazminat (TMK m. 174 f. I) .....................................694

4. Manevi Tazminat (TMK m. 174 f. II) ..................................696

5. Yoksulluk Nafakası (TMK m. 175, MÖHUK m. 14 f. II)....697

6. Velayet (TMK m. 336 f. III).................................................697

7. Kişisel İlişki (TMK m. 182, f. I) ..........................................699

V. UYGULAMA ALANI DIŞINDA KALANLAR.............................701

DOKUZUNCU BÖLÜM

YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN BOŞANMA

KARARLARININ NÜFUS KÜTÜĞÜNE TESCİLİ

& 32. YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN BOŞANMA

KARARLARININ NÜFUS KÜTÜĞÜNE TESCİLİ...........................703

I. GENEL OLARAK ...........................................................................703

A. İŞLENECEK KİŞİSEL BİLGİLER (NHK m. 7) .......................703

B. BOŞANMA KÜTÜĞÜ (NHK m. 7/d).......................................704

C. YABANCI MUAMELESİNE TABİ

TUTULAMAYACAKLAR........................................................705

D. YERSEL YAZIMDAN ÖNCE OLUŞAN SEBEPLERİN

VARLIĞI....................................................................................709

E. NÜFUS KAYDININ KAPATILMASI ......................................710

F. YANLIŞ ŞERHİN KALDIRILMASI İSTENEBİLİR ...............713

G. BOŞANMADAKİ KUSUR AD DEĞİŞTİRMEYE

SEBEP OLUŞTURMAZ............................................................714

II. BOŞANMA KARARLARINDA BULUNMASI GEREKLİ

HUSUSLAR (NHK m. 27) ..............................................................715

III. BOŞANMA TARİHİ (NHUY m. 27) ..............................................716

LVIII İçindekiler

A. TÜRK MAHKEMESİNDEN VERİLEN BOŞANMA

KARARI .................................................................................... 716

B. YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN

BOŞANMA KARARI ............................................................... 716

1. Tanıma/Tenfiz Kararı Verilmesi .......................................... 716

2. Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine

Tesciline Karar Verilmesi .................................................... 717

IV. BOŞANMA KARARLARININ BİLDİRİMİ VE TESCİLİ............ 717

A. BİLDİRİM SÜRESİ VE YÜKÜMLÜLÜĞÜ ............................ 717

B. BİLDİRİMİN TESCİLİ ............................................................. 717

1. 20.01.1986 Tarihli Genelgeden Önce Kesinleşmiş

Mahkeme Kararları .............................................................. 717

2. Boşanma Kararı Kesinleşmeden Eşlerden Birinin Ölümü ... 718

V. BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ (NHUY m. 28) ..... 718

A. BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ......................... 719

1. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmemişse

(TMK m. 173, f. I) ............................................................... 719

2. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmişse

(TMK m. 173, f. II).............................................................. 720

B. DUL OLARAK EVLENİP BOŞANAN KADININ

SOYADI VE HANESİ............................................................... 721

1. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Aile

Mahkemesinden İsteyebilir .................................................. 721

2. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Yazılı

Olarak veya E-Başvuru İle Talep Edebilir ........................... 722

C. BOŞANDIĞI EŞİNİN SOYADINI KULLANMASINA

İZİN VERİLEN KADININ SOYADI VE HANESİ.................. 722

1. Evlenmeden Önceki Soyadıyla Eşinin Soyadını

Birlikte Kullanmak İstemişse............................................... 722

2. Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanmak İstemişse............ 722

D. EVLENMEYLE TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANIP

BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ......................... 722

İçindekiler LIX

E. BOŞANMA KARARINDA SOYADI BELİRTİLMEDEN

BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ.........................723

F. TANIMA/TENFİZ KARARI VERİLEREK BOŞANAN

KADININ SOYADI VE HANESİ .............................................723

G. YETKİLİ KURUMLAR TARAFINDAN AİLE

KÜTÜKLERİNE TESCİLİNE KARAR VERİLEREK

BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ.........................723

VI. BOŞANMA HALİNDE ÇOCUĞUN HANESİ...............................724

VII. BOŞANMANIN İPTALİ KARARLARI (NHUY m. 29)................724

VIII. YABANCI DEVLET MAKAMLARINCA VERİLMİŞ

BOŞANMA KARARLARI (NHUY m. 60) ....................................725

IX. ÇOK UYRUKLU VATANDAŞLARIMIZIN BOŞANMA

OLAYLARININ TESCİLİ ..............................................................725

AVRAM DİZİNİ .............................................................................................727

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ .....................................755

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN ÇALIŞMALARINDAN “BİR KISMI” ....757

Etiketler: Boşanma

İlgili Yayınlar

Stoklara Girince Haber Ver

Zina Sebebiyle Boşanma TMK m. 161

Yorum Yap

Bilgiler

Müşteri Servisi

Ekstralar

Hesabım

Onay