Taşıyıcının Yük ve Gecikme Zararlarından Doğan Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran Özel Haller

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR...........................................................................................................................15

GİRİŞ..............................................................................................................................................17

BİRİNCİ BÖLÜM

EŞYA TAŞIMA İŞLERİNDE YÜK VE GECİKME 

ZARARINDAN DOĞAN SORUMLULUK 

1.1. Türk Hukukunda Eşya Taşıma İşlerinin Düzenlenme Şekli...................................................19 

1.2. Taşıma Sözleşmesi Kavramı, Unsurları ve Hukuki Niteliği...................................................21 

1.2.1. Taşıma Sözleşmesi Kavramı.......................................................................................21 

1.2.2. Taşıma Sözleşmesinin Unsurları.................................................................................21 

1.2.2.1. Eşya Taşıma Taahhüdü ................................................................................22 

1.2.2.1.1. Genel Olarak Eşya Kavramı .......................................................22 

1.2.2.1.2. Taşınma Eşyası...........................................................................24 

1.2.2.2. Ücret ............................................................................................................24 

1.2.3. Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği.......................................................................25 

1.3. Taşıma Sözleşmelerinde Yük ve Gecikme Zararı Bakımından Sorumluluk Süjeleri.............27 

1.3.1. Taşıyıcı Sıfatını Haiz Kişiler ......................................................................................27 

1.3.1.1. Taşıma Sözleşmesine Taraf Olan Taşıyıcı / Asıl (Akdi) Taşıyıcı.................27 

1.3.1.2. Taşıma İşini İcra Eden Taşıyıcı / Fiili (Alt) Taşıyıcı....................................28 

1.3.2. Taşıyıcının Adamları ve Yararlandığı Kişiler.............................................................29 

1.4. Taşıyıcının Sorumluluğunun Hukuki Niteliği........................................................................30 

1.5. Taşıyıcının Sorumluluğunun Şartları .....................................................................................32 

1.5.1. Zarar ...........................................................................................................................32 

1.5.1.1. Zarar Türleri.................................................................................................32 

1.5.1.1.1. Eşya (Yük) Zararı.......................................................................32 

1.5.1.1.2. Gecikme Zararı...........................................................................36 

1.5.1.2. Zararın Belirlenmesi.....................................................................................36 

1.5.1.2.1. Yük Zararlarının Belirlenmesi....................................................37 

1.5.1.2.1.1. Zıya Halinde Yük Zararının Miktarı.....................38 

1.5.1.2.1.2. Hasar Halinde Yük Zararının Miktarı ...................38 12 İçindekiler 

1.5.1.2.2. Gecikme Zararlarının Belirlenmesi ............................................ 39 

1.5.1.3. Zararın Bildirilmesi ..................................................................................... 39 

1.5.1.3.1. Yük Zararlarının Bildirilmesinde Süre....................................... 40 

1.5.1.3.1.1. Teslim Anında Açıkça Görülen Zararın 

Bildirilmesinde Süre............................................. 40 

1.5.1.3.1.2. Teslim Anında Belli Olmayan Gizli Zararın 

Bildirilmesinde Süre............................................. 41 

1.5.1.3.2. Gecikme Zararının Bildirilmesinde Süre.................................... 41 

1.5.1.3.3. Zarar Bildiriminde Şekil Şartı.................................................... 41 

1.5.1.3.4. Zararın Bildirilmemesine veya Bildirilmemiş Sayılmasına 

Bağlanan Hukukî Sonuçlar ........................................................ 42 

1.5.1.3.4.1. Yük Zararının Bildirilmemesinin veya 

Bildirilmemiş Sayılmasının Sonuçları.................. 42 

1.5.1.3.4.2. Gecikme Zararının Bildirilmemesinin veya 

Bildirilmemiş Sayılmasının Sonuçları.................. 43 

1.5.2. Kusur.......................................................................................................................... 44 

1.5.2.1. Kusur Sorumluluğu Esası ve Taşıyıcının Özen Yükümü............................. 44 

1.5.2.2. Taşıyıcının Kusurlu Davranışlarından Sorumlu Olduğu Kişiler .................. 46 

1.5.3. İlliyet Bağı ................................................................................................................. 46 

1.5.3.1. Taşıyıcının Sorumluluğu Bakımından İlliyet Bağının Kurulması 

Zorunluluğu ................................................................................................. 47 

1.5.3.2. İlliyet Bağının Kurulmasını Önleyen veya Zorlaştıran Sebepler.................. 48 

1.5.3.2.1. İlliyet Bağının Kurulmasını Önleyen/ İlliyet Bağını Kesen 

Sebepler ..................................................................................... 48 

1.5.3.2.2. İlliyet Bağının Kurulmasını Zayıflatan veya Kurulmasını 

Zorlaştıran Sebepler ................................................................... 49 

1.6. Sınırlı Sorumluluk Esası........................................................................................................ 50 

1.6.1. Sorumluluk Sınırları................................................................................................... 51 

1.6.1.1. Alelade Eşya Taşımasında Sorumluluk Sınırları.......................................... 51 

1.6.1.2. Taşınma Eşyası Taşımasında Sorumluluk Sınırları...................................... 52 

1.6.2. Sorumluluk Sınırlarından Yararlanma Hakkı............................................................. 53 

1.6.3. Sınırlamadan Yararlanma Hakkının Kaybedilmesi .................................................... 53 

1.6.3.1. Belirli Bir Değerin Taşıma Senedine Geçirilmesi ve Bunun Taşıyıcı 

Tarafından Kabulü....................................................................................... 54 

1.6.3.2. Zararın Kasten veya Pervasızca Bir Davranıştan Doğması.......................... 55 

1.6.3.2.1. Kast............................................................................................ 55 

1.6.3.2.2. Pervasızca Davranış ................................................................... 56 

1.6.3.3. Taşınma Eşyası Bakımından, Gönderenin Tüketici Olması Halinde 

Gerekli Bilgilendirmelerin Yapılmamış Olması .......................................... 57 İçindekiler 13 

İKİNCİ BÖLÜM

İLLİYET BAĞINI ZAYIFLATAN VEYA SARSAN ÖZEL HALLERİN 

YÜK VE GECİKME ZARARINDAN DOĞAN SORUMLULUĞA ETKİSİ 

2.1. İlliyet Bağını Zayıflatan veya Sarsan Sebep Olarak Öngörülen Özel Hallerin İlliyet 

Bağını Kesen Sebeplerden Ayırt Edilmesi.............................................................................59 

2.2. Alelade Eşya Taşıma Sözleşmeleri Bakımından Öngörülmüş Özel Haller............................60 

2.2.1. Taşımanın Sözleşmeye veya Teamüle Uygun Olarak Üstü Açık Araçla 

Yapılması....................................................................................................................61 

2.2.2. Eşyanın Gönderen Tarafından Yetersiz Ambalajlanması ...........................................63 

2.2.3. Eşyanın Gönderen, Gönderilen veya Bunlar Adına Hareket Edenler Tarafından 

İşleme Tabi Tutulması, Yüklenmesi ve Boşaltılması..................................................66 

2.2.4. Eşyanın Doğal Niteliği ...............................................................................................67

2.2.5. Eşyanın Yetersiz veya Hatalı Etiketlenmesi ...............................................................69 

2.2.6. Canlı Hayvan Taşıması...............................................................................................70 

2.2.7. Zararın Taşıyıcının Sorumlu Tutulmasının Haklı Sayılamayacağı Mevzuat 

Hükümlerinin Uygulanmasından Kaynaklanması.......................................................72 

2.3. Taşınma Eşyası Taşıma Sözleşmesi Bakımından Öngörülmüş Özel Haller...........................73 

2.3.1. Taşınan Eşyanın Değerli Maden, Taş, Mücevher, Posta Pulu, Madenî Para, 

Belge, Kıymetli Evrak Olması....................................................................................74 

2.3.2. Gönderen Tarafından Yetersiz Paketleme veya Etiketleme Yapılması.......................74 

2.3.3. Taşınan Eşyanın Gönderen Tarafından İşleme Tabi Tutulması, Yüklenmesi 

veya Boşaltılması........................................................................................................75 

2.3.4. Taşıyıcı Tarafından Ambalajlanmamış Olan Eşyanın Taşınması ...............................75 

2.3.5. Taşıyıcının Muhtemel Hasar Tehlikesine Karşı Göndereni Uyarmasına 

Rağmen, Büyüklüğü ve Ağırlığı İtibariyle Yükleme ve Boşaltma Yerindeki 

Şartlara Uygun Olmayan Eşyanın Yüklenmesi veya Boşaltılması..............................76 

2.3.6. Taşınan Şeyin Canlı Hayvan veya Bitki Olması.........................................................76 

2.3.7. Doğal veya Ayıplı Yapısı Dolayısıyla Kolaylıkla Zarar Görebilecek Nitelikteki 

Eşyanın Taşınması......................................................................................................77 

2.4. İlliyet Bağını Kesen veya Zayıflatan Yahut Sarsan Sebep Olarak İleri Sürülemeyecek 

Haller.....................................................................................................................................77 

2.4.1. Araç Arızası veya Aracı Kiralanmış Kişinin Kusuru..................................................78 

2.4.2. Gönderenin ve/veya Gönderilenin Yük ve Gecikme Zararından Kurtulmayı 

Gerektirecek Derecede Olmayan Ortak Kusuru..........................................................79 

2.4.3. Eşyanın Yük ve Gecikme Zararından Kurtulmayı Gerektirecek Derecede 

Etkilemeyen Ayıbı......................................................................................................80 14 İçindekiler 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÖZEL HALLERE DAYANMA HAKKI 

3.1. Taşıyıcı Dışında Özel Hallere Dayanma Hakkını Kullanabilecek Diğer Kişiler ................... 81 

3.2. Özel Hallere Dayanma Hakkını Kullanan Kişilere Düşen İspat Yükünün Mahiyeti ............. 82 

3.3. Özel Hallere Dayanma Hakkının Kullanılmış Olmasının İspat Yüküne Olan Etkisi............. 83 

3.4. Özel Hallere Dayanma Hakkının Kaybedilmesi.................................................................... 84 

3.4.1. Hakkın Anlaşma Yolu İle Kaybedilmesi.................................................................... 85 

3.4.2. Hakkın Kanunen Kaybedilmesi.................................................................................. 85 

3.4.2.1. Kusurun Ağırlığı Sebebiyle Hakkın Kaybedilmesi...................................... 86 

3.4.2.2. Özel Hallere Özgü Olarak Öngörülmüş Yükümlülüklerin İhlali 

Sebebiyle Hakkın Kaybedilmesi.................................................................. 87 

SONUÇ .......................................................................................................................................... 89

KAYNAKÇA ................................................................................................................................. 93