| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Merve ÜNAL AÇIKGÖZ |
| Baskı Tarihi | 2011/11 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 205 |
Tazminat Döneminin Sonuna Kadar Osmanlı Devletinde Padişahlık Makamı
Dr. Merve ÜNAL AÇIKGÖZ
Türkler, tarih içerisinde farklı devletler kurarak köklü bir devlet geleneğinin oluşmasını sağlamışlardır. Türklerin kurmuş olduğu devletlerde yönetim devlet başkanı ve yardımcıları tarafından yerine getirilmiştir. Eski Türk devletlerinden başlayarak Osmanlı İmparatorluğuna kadar uzanan süreçte kurulmuş olan devletlerin yönetim yapıları incelendiğinde ortak özellikler taşıdıkları dikkat çekmektedir. Özellikle İslamiyet’in kabulünün ardından kurulan devletlerin hepsinde Türk geleneklerinden ve dini kaynaklardan esinlenildiği bilinmektedir. Eski Türk gelenekleri ve şeri hükümler ile harmanlanan devlet anlayışıyla yönetilen Osmanlı devletinde günümüz anlamında kuvvetler ayrılığı ilkesinin benimsenmediği dolayısıyla yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin padişahın kendisinde topladığı ancak bu yetkilerin büyük bir kısmını devlet adamlarına ve divana devrettiği görülmektedir.
Bu çalışmanın konusunu padişahının sahip olduğu yasama, yürütme ve yargı yetkisinin kullanılması teşkil etmektedir. Ancak konunun oldukça geniş ve uzun bir dönemi kapsaması nedeniyle çalışma Osmanlı devletinin klasik dönemi ve Tanzimat dönemi ile sınırlı tutulmuş olup altı bölümden meydana getirilmiştir. Çalışma padişahın hangi tür yetkilere sahip olduğu ve bu yetkilerin kullanılmasında hangi sınırların dikkate alındığı sorusundan yola çıkılarak oluşturulmuştur. Ayrıca çalışmada mümkün olduğunca birincil kaynaklara yer verilmeye özen gösterilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Eski Türk devletlerindeki yönetim yapısına ve anlayışına yer verilmiştir. İkinci bölümde, Osmanlı devlet anlayışının diğer bir kaynağı olarak kabul edilen İslam devlet geleneğinin nasıl ortaya çıktığına değinilmiştir. Türklerin İslamiyet’i kabul etmelerinin ardından kurulan devletlerdeki yönetim anlayışı üçüncü bölümde ele alınmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise Osmanlı devletinin klasik döneminde padişahlık makamının anlamı, yetkileri ve geçirdiği değişim incelenmiştir. Beşinci bölümde devlet düzeninde yaşanan aksaklıklar, bozulmaların nedenleri ve ıslahat çalışmaları ele alınmıştır. Son bölümde ise Tanzimat döneminde devlet yönetiminin ve padişahlık makamının değişiklikler neticesinde ulaştığı noktaya yer verilmiştir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 7
KISALTMALAR DİZİNİ .............................................................................................. 11
GİRİŞ ....................................................................................................................... 13
BİRİNCİ BÖLÜM
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİNDE
DEVLET BAŞKANI VE YARDIMCILARI
A. KAĞAN......................................................................................................17
1. Taşıması gereken nitelikler ....................................................................... 17
2. Görev ve yetkileri...................................................................................... 20
3. Tahta çıkma usulü..................................................................................... 23
B. KAĞANIN YARDIMCILARI...........................................................................23
C. DEVLET MECLİSİ (TOY)...............................................................................26
İKİNCİ BÖLÜM
İSLAM DEVLETLERİNDE HALİFELİK MAKAMI
A. İLK İSLAM DEVLETİNİN KURULUŞU.............................................................31
B. HALİFELİK KAVRAMI ..................................................................................33
C. HALİFE OLMANIN ŞARTLARI.......................................................................34
D. HALİFENİN GÖREVE GELMESİ.....................................................................37
E. HALİFELİK MAKAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ ...............................................40
1. Hz. Muhammed dönemi ........................................................................... 40
2. Raşid Halifeler dönemi.............................................................................. 43
3. Emeviler dönemi (661-750) ...................................................................... 46
4. Abbasiler dönemi (750-1258) ................................................................... 50
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE SULTANLIK MAKAMI
A. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ ........................................................................57
1. Sultan ve Yetkileri ..................................................................................... 59
2. Sultanlık alametleri ................................................................................... 62
3. Hükümet ve idari teşkilat.......................................................................... 66
8 İçindekiler
B. ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ....................................................................70
1. Sultan ve Yetkileri..................................................................................... 71
2. Sultanlık alametleri................................................................................... 73
3. Hükümet ve idari teşkilat ......................................................................... 74
C. ANADOLU BEYLİKLERİ................................................................................78
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KLASİK DÖNEM OSMANLI DEVLETİNDE
PADİŞAHLIK MAKAMI VE YETKİLERİ
A. OSMANLILARIN MENŞEİNE VE KURULUŞUNA DAİR TARTIŞMALAR .............81
B. HÂKİMİYETİN KAYNAĞI .............................................................................91
C. VERASET USULÜ ........................................................................................95
D. PADİŞAHLIK MAKAMI ..............................................................................100
1. Anlamı .................................................................................................... 100
2. Yetkileri................................................................................................... 101
a. Yasama yetkisi................................................................................. 101
b. Yürütme yetkisi ............................................................................... 105
c. Yargılama yetkisi ............................................................................. 112
BEŞİNCİ BÖLÜM
YENİLEŞME DÖNEMİNDE PADİŞAHLIK MAKAMI
A. OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞMEYİ ZORUNLU KILAN NEDENLER ............123
B. YENİLEŞME HAREKETLERİ.........................................................................127
1. Lale Devri ve Sonrası............................................................................... 127
2. III. Selim Dönemi (1789-1807)................................................................ 129
a. Askerî Alanda Yapılan Islahatlar ...................................................... 130
b. İdari, Ekonomik ve Sosyal Islahatlar................................................ 132
3. II. Mahmut Dönemi (1808-1839)............................................................ 133
a. Askerî Alanda Yapılan Islahatlar ...................................................... 133
b. Sosyal Alanda Yapılan Islahatlar...................................................... 134
C. DEVLET YÖNETİMİ VE PADİŞAHIN STATÜSÜNE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER ......136
1. Meclis-i Meşveret................................................................................... 136
2. Sened-i İttifak ......................................................................................... 141
3. Nezaretlerin Kurulması........................................................................... 145
4. Meclis-i Hass-ı Vükelâ’nın kurulması ...................................................... 148
İçindekiler 9
ALTINCI BÖLÜM
TANZİMAT DÖNEMİNDE PADİŞAHLIK MAKAMI
A. TANZİMAT FERMANI’NIN OKUNMASI (GÜLHÂNE HATT-I HÜMÂYÛNU) .... 152
B. ISLAHAT FERMANI................................................................................... 155
C. TANZİMAT DÖNEMİNDE AÇILAN MECLİSLER............................................ 157
1. Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye............................................................... 158
a. Meclisin yapısı ve işleyişi ................................................................. 158
b. Yetkileri............................................................................................ 160
aa. Yasama Yetkisi .......................................................................... 161
bb. Yürütme Yetkisi......................................................................... 162
cc. Yargılama Yetkisi....................................................................... 162
2. Şûrâ-yı Devlet.......................................................................................... 163
3. Meclis-i Âlî-i Umûmî................................................................................ 164
4. Meclis-i Âlî-i Tanzimat............................................................................. 166
D. TANZİMAT DÖNEMİNDE KURULAN MAHKEMELER................................... 167
E. KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ .............................................................. 171
SONUÇ .......................................................................................................... 177
KAYNAKÇA .................................................................................................... 187
EKLER
EK-1: BOA 13/495 Nolu Hatt-ı Hümâyûn............................................................. 201
EK-2: BOA 410/21313 Nolu Hatt-ı Hümâyûn....................................................... 202
EK-3: BOA 1446/16 Nolu Hatt-ı Hümâyûn........................................................... 203
EK-4: BOA 1450/6 Nolu Hatt-ı Hümâyûn............................................................. 204
EK-5: BOA 1450/50 Nolu Hatt-ı Hümâyûn........................................................... 205
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
