| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Selma ÖZTÜRK GÜNAY |
| Baskı Tarihi | 2021/11 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 199 |
Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru Kararları Işığında Tutuklama
Bu çalışma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı’ndaki öğrenimim sonunda hazırladığım yüksek lisans tezimin kitap haline getirilmesi fikrinden doğmuştur.
Ceza yargılaması ile yalnızca maddi gerçeği ortaya çıkarmak değil, aynı zamanda mahkeme kararı ile suçluluğu tespit edilen kişiyi cezalandırarak adaleti sağlamak ve böylece kamu düzenini korumak amaçlanmaktadır. Suçluluğu konusunda hakkında hüküm verilmeyen kişi, masumiyet karinesi gereği henüz suçsuz sayılacağından esasen kişinin bu aşamada cezalandırılması düşünülemez. Fakat suçluluğu konusunda kuvvetli şüphe bulunan kişilerin; kaçmalarını, delilleri karartmasını, tanık, mağdur ya da başkaları üzerinde baskı kurmasını önlemek amacıyla ya da kanunda belirtilen bir tutuklama nedeninin var sayılabileceği diğer hallerde tutuklanmaları mümkündür. Yine de kişi özgürlüğüne doğrudan müdahale eden ve ceza yargılamasında sadece bir araç olan tutuklama koruma tedbirine, her ne kadar şartları oluşsa bile -mevzuatımızda tutuklama kararı verilmesi konusunda emredici bir düzenleme bulunmadığı unutulmadan- son çare olarak başvurulmalıdır. Belirtmek gerekir ki, günümüz ceza yargılamasında tutuklamaya sıklıkla başvurulması, hatta Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 100/3. maddesinde sayılan katalog suçların varlığı halinde kişinin tutuksuz yargılanmasının neredeyse imkânsız hale gelmiş olması insan haklarına saygılı bir hukuk devleti için endişe vericidir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... 7
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. 9
KISALTMALAR......................................................................................................... 15
GİRİŞ ....................................................................................................................... 17
BİRİNCİ BÖLÜM
TUTUKLAMA KAVRAMI İLE KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİ HAKKI
I. KORUMA TEDBİRİ OLARAK TUTUKLAMA ...................................................21
A. KORUMA TEDBİRİ KAVRAMI .................................................................................. 21
B. TUTUKLAMA KAVRAMI.......................................................................................... 23
1. Genel Bilgi...................................................................................................... 23
2. Tutuklamanın Hukuki Niteliği ve Amacı ......................................................... 25
a. Hukuki Niteliği........................................................................................ 25
b. Amacı ..................................................................................................... 26
3. Tutuklamanın Ön Şartları............................................................................... 27
a. Gecikmede Tehlike................................................................................. 28
b. Haklı Görünüş......................................................................................... 29
c. Ölçülülük ................................................................................................ 30
4. Tutuklamanın Özellikleri................................................................................ 33
a. Araç Olma............................................................................................... 33
b. Geçici Olma ............................................................................................ 34
c. İhtiyari Olması ........................................................................................ 36
d. İstisnai Olması ........................................................................................ 37
e. Hükümden Önce Temel Bir Hak ve Özgürlüğü Sınırlandırması............... 38
II. KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİ HAKKI .....................................................39
A. GENEL BİLGİ ........................................................................................................... 39
B. KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİ HAKKININ TARİHİ GELİŞİMİ................................ 41
1. Batı Hukuku’nda Durum ................................................................................ 41
a. İngiltere.................................................................................................. 41
(1) 1215 Tarihli Magna Carta Libertatum............................................. 41
10 İçindekiler
(2) 1628 Tarihli Petition Of Rights (Haklar Bildirgesi) ...........................42
(3) 1679 Tarihli Habeas Corpus Act ......................................................42
(4) 1698 Tarihli Bill of Rights.................................................................43
b. Amerika ..................................................................................................44
(1) 1776 Tarihli Virginia Haklar Bildirisi ................................................44
(2) 1776 Tarihli Amerikan Bağımsızlık Bildirisi......................................44
c. Fransa .....................................................................................................45
2. Türk Hukuku’nda Durum................................................................................46
a. Osmanlı Dönemi .....................................................................................46
(1) 1808 Tarihli Sened-i İttifak ..............................................................46
(2) 1839 Tarihli Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayunu)............47
(3) 1856 Tarihli Islahat Fermanı............................................................48
(4) Kanuni Esasi ....................................................................................48
(5) 1879 tarihli Usuli Muhakematı Cezaiye Kanunu..............................49
(6) 1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu) ....................................49
b. Cumhuriyet Dönemi ...............................................................................50
(1) 1924 Anayasası ...............................................................................50
(2) 1961 Anayasası ...............................................................................51
(3) 1982 Anayasası ...............................................................................52
3. Uluslararası Belgelerde Durum ......................................................................54
a. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ..................................54
b. Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Uluslararası
Sözleşmesi ..............................................................................................55
c. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ............................................................56
d. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi ........................................................58
e. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı.....................................................59
C. KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİ HAKKININ SINIRLANMASI...................................59
1. 1982 Anayasası’na Göre Sınırlama.................................................................59
2. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne Göre Sınırlama ......................................62
a. Sınırlamanın Hukuka Uygun Sayıldığı Durumlar: ....................................63
(1) Mahkûmiyet Kararı Gereği Hapsetme.............................................63
(2) Mahkeme Kararına Uymama ya da Yasal Bir Yükümlülüğün
Yerine Getirilmesi İçin Kişinin Yakalanması veya Tutulması ............65
(3) Yetkili Adli Merci Önüne Çıkarılma Amacıyla Yakalama ve
Tutuklama .......................................................................................66
(4) Küçüğün Gözetim Altında Eğitilmesi veya Yetkili Makam
Önüne Getirilmesi İçin Tutuklanması ..............................................67
İçindekiler 11
(5) Kamu Sağlığını ve Düzenini Koruma Amacı ile Tutma:
Bulaşıcı Hastalığı Olan Hastanın, Akıl Hastası, Alkolik ve
Uyuşturucu Bağımlısı ile Serserinin Tutuklanması .......................... 68
(6) İade Amaçlı Yakalama ve Tutuklama .............................................. 69
İKİNCİ BÖLÜM
TUTUKLAMANIN ŞARTLARI – TUTUKLAMA KARARI VE
TUTUKLULUK SÜRELERİ
I. TUTUKLAMANIN ŞARTLARI........................................................................71
A. GENEL BİLGİ ........................................................................................................... 71
B. MADDİ ŞARTLAR .................................................................................................... 72
1. Kuvvetli Suç Şüphesinin Varlığı ...................................................................... 72
2. Bir Tutuklama Nedeninin Bulunması ............................................................. 75
a. Genel Bilgi .............................................................................................. 75
b. Kaçma Şüphesi ....................................................................................... 76
c. Şüpheli/Sanığın Davranışları................................................................... 78
(1) Delilleri Yok Etme, Gizleme ya da Değiştirme ................................. 78
(2) Tanık, Mağdur ya da Başkaları Üzerinde Baskı Kurma
Girişimi............................................................................................ 81
d. Tutuklama Nedeninin Var Sayılabileceği Haller/Yasal Karineler............. 82
3. Tutuklamanın Ölçülü Olması.......................................................................... 86
C. ŞEKLİ ŞARTLAR ....................................................................................................... 87
1. Tutuklama Yasağının Bulunmaması ............................................................... 87
3. Güvence Belgesi Verilmemiş Olması.............................................................. 91
4. Yetkili Hâkim veya Mahkeme Kararının Bulunması ....................................... 92
II. TUTUKLAMA KARARI.................................................................................95
A. YARGILAMA EVRELERİNE GÖRE TUTUKLAMA KARARI VERMEYE YETKİLİ
MERCİ .................................................................................................................... 95
1. Soruşturma Evresinde ................................................................................... 95
2. Kovuşturma Evresinde................................................................................... 97
3. Kanun Yolları Evresinde..................................................................................... 98
B. TUTUKLAMA KARARI SIRASINDA MÜDAFİ ZORUNLULUĞU................................. 101
C. TUTUKLAMA KARARININ GEREKÇELİ OLMASI...................................................... 103
D. TUTUKLAMA KARARININ BİLDİRİLMESİ ............................................................... 110
1. Şüpheli veya Sanığa Bildirme....................................................................... 110
2. Tutuklanan Şüpheli ya da Sanığın Yakınlarına ya da Belirlediği Bir
Kişiye Bildirme ............................................................................................. 111
12 İçindekiler
3. Bizzat Bildirme .............................................................................................113
4. Konsolosluğa Bildirme..................................................................................113
E. TUTUKLAMA KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ ....................................................114
1. Genel Bilgi ....................................................................................................114
2. Birden Çok Kararın Bulunması......................................................................116
3. Kararın Yerine Getirilmesinin Ertelenmesi ...................................................118
III. TUTUKLULUK SÜRELERİ ...........................................................................119
A. GENEL BİLGİ .........................................................................................................119
B. CEZA MUHAKEMESİ KANUNU ..............................................................................119
C. İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ .................................................................124
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TUTUKLAMA KARARININ DENETLENMESİ, TUTUKLAMANIN SONA ERMESİ
VE TUTUKLULUKTAN DOĞAN ZARARLARIN ONARIMI VE TAZMİNİ
I. TUTUKLAMA KARARINA KARŞI İTİRAZ KANUN YOLU ................................127
A. GENEL BİLGİ .........................................................................................................127
B. TUTUKLAMA KARARINA İTİRAZ ETME YETKİSİ OLANLAR .....................................130
C. İTİRAZI İNCELEYECEK MERCİ ve İTİRAZIN İNCELENMESİ USULÜ...........................131
D. İTİRAZ İNCELEMESİNİN SONUÇLARI .....................................................................135
1. Kararın İcrasına Etkisi ...................................................................................135
2. İtiraz Üzerine Verilen Kararların Kesin Olması..............................................136
3. İtiraz Üzerine Verilen Karara Karşı Olağanüstü Kanun Yoluna Başvuru........137
II. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU........................................138
A. GENEL BİLGİ .........................................................................................................138
B. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN AMACI................................140
C. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ................141
D. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN KONUSU.............................143
1. Genel Olarak ................................................................................................143
2. Bireysel Başvuru Konusunun Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği ile
Tutuklama Tedbiri Olması ............................................................................145
E. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU HAKKINA SAHİP OLANLAR .........146
F. BİREYSEL BAŞVURU KOŞULLARI, USULÜ VE BAŞVURULARIN İNCELENMESİ.........147
G. BİREYSEL BAŞVURU KARARININ SONUÇLARI, BAĞLAYICILIĞI VE YENİDEN
YARGILAMA..........................................................................................................151
İçindekiler 13
III. İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU YOLU ....... 156
IV. ANAYASA MAHKEMESİ İLE İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ’NİN
BİREYSEL BAŞVURU BAĞLAMINDA İLİŞKİSİ............................................... 159
V. TUTUKLULUĞUN İNCELENMESİ................................................................ 159
A. GENEL BİLGİ ......................................................................................................... 159
B. İNCELEMENİN YAPILMASI.................................................................................... 160
1. Soruşturma Aşamasında.............................................................................. 160
2. Kovuşturma Aşamasında ............................................................................. 162
VI. TUTUKLAMANIN SONA ERMESİ ............................................................... 165
A. GENEL BİLGİ ......................................................................................................... 165
B. TUTUKLAMAYI SONA ERDİREN NEDENLER .......................................................... 165
1. Tutuklama Nedenlerinin Ortadan Kalkması................................................. 165
2. Azami Tutukluluk Süresinin Dolması Halinde Tutuklamanın Sona
Ermesi.......................................................................................................... 167
3. Yargısal Karar İle Tutukluluğun Ortadan Kalkması....................................... 169
C. TUTUKLULUĞUN SONA ERDİRİLMESİ USULÜ ...................................................... 170
VII. SALIVERİLENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ .......................................................... 171
VIII. TUTUKLULUKTAN DOĞAN ZARARLARIN ONARIMI VE TAZMİNİ ................ 172
A. TUTUKLULUKTA GEÇEN SÜRENİN MAHKÛMİYETTEN MAHSUP EDİLMESİ .......... 172
B. HAKSIZ TUTUKLAMA NEDENİYLE TAZMİNAT ....................................................... 174
1. Genel Bilgi.................................................................................................... 174
2. Tazminat Ödenmesini Gerektiren Haller ..................................................... 175
3. Tazminat İsteminin Kabul Edilebilmesi Şartları............................................ 178
4. İlgilinin Uyarılması ....................................................................................... 180
5. Tazminatın Geri Alınması............................................................................. 180
6. Tazminat İsteyemeyecek Kişiler................................................................... 181
SONUÇ.................................................................................................................. 183
KAYNAKÇA............................................................................................................ 189
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
