Medeni Yargılama Hukuku Bağlamında Çift Yönlü Dava Olarak Ortaklığın Giderilmesi (İZALE-İ ŞÜYÜ) Davası

Medeni Yargılama Hukuku Bağlamında Çift Yönlü Dava Olarak Ortaklığın Giderilmesi (İZALE-İ ŞÜYÜ) Davası

ÖNSÖZ................................................................................................. 9

İÇİNDEKİLER.................................................................................. 15

KISALTMALAR CETVELİ.............................................................. 25

GİRİŞ.................................................................................................. 29

A. Ortaklığın Giderilmesi (İzale-î Şüyû) Kavramı........................ 29

I.    Terminoloji Sorunu........................................................... 29

II.   Tanımı.............................................................................. 33

B. Konunun Önemi, Sınırları ve İnceleme Planı.......................... 35

BİRİNCİ BÖLÜM ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ KURUMSAL ÇERÇEVESİ

§1. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ MADDİ HUKUK BAĞLAMINDAKİ SINIRLARI.................................................................................................... 41

A.       Paylı Mülkiyet................................................................... 41

I.    Genel Olarak Paylı Mülkiyet ve Özellikleri....................... 41

II.   Paylı Mülkiyetin Ortaklığın Giderilmesi Davası Haricinde
Sona Ermesi...................................................................... 48

1. Genel Olarak................................................................ 48

2. Ortaklığın Giderilmesini İsteme Hakkının Hukuki
Niteliği ve Özellikleri................................................... 53

3. Taraf İradelerine Dayalı Ortaklığın Giderilmesi............ 65

B. Miras Ortaklığı ve Buna Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Elbirliği
Mülkiyeti................................................................................. 70

I.    Genel Olarak Elbirliği Mülkiyeti, Özellikleri ve Sona
Ermesi............................................................................... 70

II.   Genel Olarak Miras Ortaklığı ve Özellikleri...................... 79

III. Miras Ortaklığı ve Buna Bağlı Olarak Ortaya Çıkan
Elbirliği Mülkiyetinin Ortaklığın Giderilmesi Davası
Haricinde Sona Ermesi...................................................... 80

1. Genel Olarak................................................................ 80

2. Ortaklığın Giderilmesini İsteme (İzale-i Şüyû) Hakkı
ve Hukuki Niteliği........................................................ 82

3. Taraf İradelerine Dayalı Ortaklığın Giderilmesi............ 86

C. Paylı Mülkiyetin ve Miras Ortaklığının (Buna Bağlı Olarak
Ortaya Çıkan Elbirliği Mülkiyetinin) Ortaklığın Giderilmesi
Davası ile Sona Ermesi............................................................ 91

§2. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI KAVRAMI............. 95

A.       Genel Olarak Dava ve Dava Hakkı Kavramı.................... 95

B. Ortaklığın Giderilmesi Davası Kavramı ve Dava Hakkı ile
Ortaklığın Giderilmesini İsteme Hakkı Arasındaki İlişki.......... 99

I.    Kavram............................................................................. 99

II.   Dava Hakkı ile Ortaklığın Giderilmesini İsteme Hakkı
Arasındaki İlişki.............................................................. 101

§3. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ HUKUKİ
NİTELİĞİ VE POZİTİF DAYANAKLARI............................ 103

A.       Ortaklığın Giderilmesi Davasının Hukuki Niteliği........... 103

I.    Mahkemeden Talep Edilen Hukuki Korumaya Göre Dava
Türleri İçerisindeki Yeri Bakımından.............................. 103

1. Genel Olarak.............................................................. 103

2. Doktrinde İleri Sürülen Görüşler ve Bu Görüşlere
Karşı Eleştirilerimiz.................................................... 105

3. Görüşümüz................................................................ 116

II.   Çift Yönlü Dava Olması Bakımından............................. 122

1. Çift Yönlü (Actio Duplex, Doppelseitige Klage)
Dava Kavramı ve Çift Yönlü Davanın Karşı Dava
ile Karşılaştırılması..................................................... 122

a. Çift Yönlü Dava (Actio Duplex, Doppelseitige
Klage) Kavramı ve Özellikleri............................... 122

b. Çift Yönlü Davanın Karşı Dava ile Karşılaştırılması 127

aa.   Genel Olarak.................................................. 127

bb. Çift Yönlü Davada İleri Sürülebilecek Karşı
Talebin Karşı Davanın Dinlenilme Şartları
Açısından Değerlendirilmesi........................... 132

2. Ortaklığın Giderilmesi Davasının Çift Yönlü Dava
Niteliği....................................................................... 141

B. Ortaklığın Giderilmesi Davasının Türk ve İsviçre
Hukuklarındaki Pozitif Dayanakları...................................... 154

İKİNCİ BÖLÜM

MEDENİ YARGILAMA HUKUKU BAKIMINDAN

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ

GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER

§4. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA GÖREV
VE YETKİ................................................................................ 159

A.       Görev.............................................................................. 159

B. Yetki..................................................................................... 162

I.    Genel olarak................................................................... 162

II.   Ortaklığın Giderilmesi Davası Bağlamında Yetki
Kurallarının İncelenmesi................................................. 164

III. Ortaklığın Giderilmesi Davası Bağlamında Yetki
Sözleşmesi...................................................................... 169

§5. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ KONUSU...... 177

A.       Genel Olarak................................................................... 177

B. Paylı Mülkiyet Halinde.......................................................... 182

C. Miras Ortaklığı ve Buna Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Elbirliği
İle Hak Sahipliği Halinde...................................................... 187

§6. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ TARAFLARI 191

A.       Davanın Tarafları............................................................ 191

I.    Genel Olarak................................................................... 191

II.   Davacı Taraf................................................................... 195

III. Davalı Taraf.................................................................... 201

B. Davanın Taraflarının Ehliyetleri (Taraf ve Dava Ehliyeti)..... 207

I.    Taraf Ehliyeti.................................................................. 207

II.   Dava Ehliyeti.................................................................. 212

1. Genel Olarak.............................................................. 212

2. Ortaklığın Giderilmesi Bakımından Gerçek Kişilerin
Dava Ehliyeti............................................................. 213

3. Ortaklığın Giderilmesi Bakımından Tüzel Kişilerin
Dava Ehliyeti............................................................. 219

C. Dava Takip Yetkisi............................................................... 220

D.       Tarafların Davada Temsili.............................................. 235

I.    Kanuni Temsil................................................................ 235

II.   İradi Temsil (Davaya Vekâlet)........................................ 242

E.   Taraf Değişikliği............................................................. 245

§7. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ AÇILMASI
VE SONUÇLARI..................................................................... 251

A.       Davanın Açılması........................................................... 251

B. Davanın Açılmasının Sonuçları............................................. 257

I.    Davanın Geri Alınması................................................... 257

II.   Ortaklığın Giderilmesi Davasında Derdestlik.................. 263

1. Genel Olarak.............................................................. 263

2. Davaların Taraflarının Aynı Olması........................... 265

3. Davaların Konularının Aynı Olması........................... 268

4. Davaların Sebeplerinin Aynı Olması.......................... 272

III. İddianın ve Savunmanın Genişletilmesi ile Değiştirilmesi
Yasakları ve İstisnaları.................................................... 273

1. Genel Olarak.............................................................. 273

2.  İddianın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı ve
İstisnaları.................................................................... 274

3. Savunmayı Genişletme ve Değiştirme Yasağı Ve
İstisnaları.................................................................... 279

4. İddianın Ve Savunmanın Genişletilmesi Yasaklarının
İstisnası Olarak Islah.................................................. 283

§8. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA USULİ
ÖZEL DURUMLAR................................................................ 293

A.       Ortaklığın Giderilmesi Davasında Bekletici Sorun.......... 293

I.    Genel Olarak Bekletici Sorun.......................................... 293

II.   Ortaklığın Giderilmesi Davasında Bekletici Sorun
Yapılabilecek Hususlar................................................... 296

1. Genel Olarak.............................................................. 296

2. Paylı Mülkiyet Halinde Açılacak Ortaklığın
Giderilmesi Davası Açısından Bekletici Sorun
Yapılabilecek Bazı Hususlar...................................... 298

a. Genel Olarak......................................................... 298

b. Mülkiyet Hakkına İddiasına Dayanan Davalar...... 300

c. Mirasçılık Belgesinin İptali ve Yeni Mirasçılık
Belgesinin Verilmesine İlişkin Dava...................... 304

d. Önalım (Şufa) Davası............................................ 304

e. Sınır ve Yüz Ölçümüne İlişkin Dava ve Çekişmesiz
Yargı İşi................................................................. 306

f. 3194 Sayılı İmar Kanunu’nun 18’inci Maddesine
Göre Açılabilecek İptal Davası.............................. 307

g. Paydaşlıktan Çıkarma Davası................................ 308

h. Muhdesatın Aidiyetinin Tespiti Davası ve Sebepsiz
Zenginleşme Davası............................................... 310

3. Miras Ortaklığı ve Buna Bağlı Olarak Ortaya Çıkan
Elbirliği ile Hak Sahipliği Halinde Halinde Açılacak
Ortaklığın Giderilmesi Davası Açısından Bekletici
Sorun Yapılabilecek Bazı Hususlar............................ 312

a. Genel Olarak......................................................... 312

b. Ölüme Bağlı Tasarrufun İptali Davası.................... 312

c. Denkleştirme Davası.............................................. 313

d. Tenkis Davası........................................................ 314

e. Miras Sebebiyle İstihkak Davası............................ 315

f. Mirasçılık Belgesinin Verilmesi İşi İle Mirasçılık
Belgesinin İptali Ve Yeni Mirasçılık Belgesinin
Verilmesi Davası................................................... 316

g. Sınır ve Yüz Ölçümü Uyuşmalıklarına İlişkin
Davalar.................................................................. 319

h. Mülkiyet Hakkı İddiasına Dayanan Davalar.......... 319

B. Ortaklığın Giderilmesi Davasında Dava Konusunun Devri... 319

I.    Genel Olarak................................................................... 319

II.   Davacı Tarafından Dava Konusunun Devri.................... 322

1. Genel Olarak.............................................................. 322

2. Yasal Önalım Hakkının Kullanılması Halinde............ 323

3. Yasal Önalım Hakkının Kullanılmaması Halinde....... 325

III. Davalı Tarafından Dava Konusunun Devri..................... 326

1. Genel Olarak.............................................................. 326

2. Yasal Önalım Hakkının Kullanılması Halinde............ 326

3. Yasal Önalım Hakkının Kullanılmaması Halinde....... 327

C. Ortaklığın Giderilmesi Davasında Teminat............................ 332

D.       Ortaklığın Giderilmesi Davasında Dava Arkadaşlığı....... 334

I.    Genel Olarak................................................................... 334

II.   Mecburi Dava Arkadaşlığı.............................................. 334

1. Mecburi Dava Arkadaşlığının Hukuki Niteliği............ 334

2. Mecburi Dava Arkadaşlığı Kurallarına Uyulmamasının
Yaptırımı.................................................................... 339

3. Mecburi Dava Arkadaşlığının Sonuçları..................... 341

III. İhtiyari Dava Arkadaşlığı................................................ 343

§9. . ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA MADDİ
HUKUK BAĞLAMINDA ORTAYA ÇIKAN BAZI ÖZEL
DURUMLAR............................................................................ 349

A.       Ortaklığın Giderilmesi Davasının Kabule Şayan Olup
Olmadığına İlişkin Durumlar................................................. 349

I.    Genel Olarak................................................................... 349

II.   Maddi Hukuka İlişkin Özel Durumlar ve Hukuki
Nitelikleri........................................................................ 349

1. Genel Olarak.............................................................. 349

2. Paylı Mülkiyetten Kaynaklanan Özel Durumlar ve
Hukuki Nitelikleri...................................................... 351

a. Hukuki Bir İşlem (İdamei Şüyû Sözleşmesi)
Bulunması Hali ve Hukuki Niteliği........................ 351

b. Paylı Mülkiyet Konusu Eşyanın Sürekli Bir Amaca
Özgülenmesi Hali ve Hukuki Niteliği..................... 359

c. Uygun Olmayan Zamanda Ortaklığın Giderilmesinin
İstenememesi Hali ve Hukuki Niteliği.................... 362

d. Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 7’nci Maddesinin
İşlerlik Kazanması Hali ve Hukuki Niteliği............ 371

e. Diğer Kanunlarda Yer Alan Özel Durumlar ve
Hukuki Nitelikleri.................................................. 373

3. Miras Ortaklığı Nedeniyle Ortaya Çıkan Elbirliği
Mülkiyetinden Kaynaklanan Özel Durumlar ve
Hukuki Nitelikleri...................................................... 375

a. Kanun Gereği Ortaya Çıkan Durum (Mirasçılar
Arasında Ceninin Bulunması Hali) ve Hukuki
Niteliği................................................................... 375

b. Hâkim Kararı Nedeniyle Ortaya Çıkan Durumlar
ve Hukuki Nitelikleri............................................. 377

c. Mirasçılar Arasında Sözleşme (İdamei Şüyû
Sözleşmesi Veya Miras Ortaklığını Uzatma
Sözleşmesi) Bulunması Hali ve Hukuki Niteliği..... 389

d. Miras Bırakanın Ölüme Bağlı Tasarrufunun
Bulunması Hali ve Hukuki Niteliği........................ 390

B. Elbirliği Mülkiyetinin Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesi
Bağlamında Ortaklığın Giderilmesi Davasının Durumu......... 392

C. Birlikte Mülkiyetin Sona Erdirilmesi Bağlamında Taraflar
Arasında Sözleşmenin Bulunup Bulunmamasına Göre
Açılacak Olan Dava.............................................................. 399

D.       Ortaklığın Giderilmesi Davasının Kısmi Olarak Açılıp
Açılamayacağı Sorunu.......................................................... 402

§10. ........................ BİRLİKTE MÜLKİYETİN SONA ERMESİNDE
TAHKİMİN VEYA ARABULUCULUĞUN CAİZ OLUP
OLMADIĞI.............................................................................. 411

A.       Genel Olarak................................................................... 411

B.   Birlikte Mülkiyetin Sona Ermesinde Tahkimin Caiz
Olup Olmadığı................................................................ 411

C. Birlikte Mülkiyetin Sona Ermesinde Arabuluculuğun Caiz
Olup Olmadığı....................................................................... 418

§11. ............. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ MEDENİ
YARGILAMA HUKUKUNA HÂKİM OLAN BAZI
İLKELERLE İLİŞKİSİ............................................................ 425

A.       Genel Olarak................................................................... 425

B. Tasarruf İlkesi ve Taraflarça Getirilme İlkesi........................ 425

C. Resen Araştırma İlkesi.......................................................... 427

D.       Taleple Bağlılık İlkesi..................................................... 428

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ

SONA ERMESİ

§12. ................ ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASININ TARAF
İŞLEMLERİ (DAVAYA SON VEREN TARAF
İŞLEMLERİ) İLE SONA ERMESİ......................................... 443

A.       Davaya Son Veren Taraf İşlemleri Bağlamında Genel Olarak
Tasarruf İlkesi....................................................................... 443

B. Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davadan Feragat.............. 445

I.    Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davadan Feragatin
Mümkün Olup Olmadığı Sorunu..................................... 445

II.   Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davadan Feragatin
Şekli, Zamanı, Hükmü ve İptali...................................... 458

C. Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davayı Kabul................... 466

I.    Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davayı Kabulün
Mümkün Olup Olmadığı Sorunu..................................... 466

II.   Ortaklığın Giderilmesi Davasında Kabulün Şekli,
Hükümleri ve İptali......................................................... 473

D.       Ortaklığın Giderilmesi Davasında Sulh........................... 475

I.    Ortaklığın Giderilmesi Davasında Sulhün Mümkün Olup
Olmadığı Sorunu............................................................. 475

II.   Ortaklığın Giderilmesi Davasında, Sulhün Şekli, Zamanı,
Hükümleri ve İptali......................................................... 482

§13. ............ ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA HÜKÜM    493

A.       Genel Olarak Hüküm...................................................... 493

B. Ortaklığın Giderilmesi Davasında İnşai Hüküm, Türleri ve
Maddi Anlamda Kesin Hüküm.............................................. 496

I.    Ortaklığın Giderilmesi Davasında İnşai Hüküm ve İnşai
Tesir................................................................................ 496

II.   Ortaklığın Giderilmesi Davasında (İçerik İtibariyle)
Hükmün Türleri.............................................................. 503

1. Genel Olarak.............................................................. 503

2. Aynen veya Satış Suretiyle Paylaştırma ile Ortaklığın
Giderilmesi Hükmü.................................................... 504

a. Genel Olarak......................................................... 504

b. Aynen veya Satış Suretiyle Paylaştırmada Sıra
Sorunu................................................................... 504

c. Aynen Paylaştırma ile Ortaklığın Giderilmesi
Hükmü ve İnşai Tesiri........................................... 507

d. Satış Suretiyle Paylaştırma ile Ortaklığın
Giderilmesi Hükmü ve İnşai Tesiri........................ 511

3. Karma Paylaştırma ile Ortaklığın Giderilmesi Hükmü 514

4. Kat Mülkiyeti Kurulması Suretiyle Paylaştırma ile
Ortaklığın Giderilmesi Hükmü ve İnşai Tesiri............ 516

III. Ortaklığın Giderilmesi Davasında Maddi Anlamda Kesin
Hüküm ve İnşai Tesirle İlişkisi........................................ 524

C. Ortaklığın Giderilmesi Davasında Etkisiz Hüküm................. 531

§14. .......... ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA VERİLEN
KARARLARA KARŞI KANUN YOLU.................................. 533

A.       Genel Olarak................................................................... 533

B. Olağan Kanun Yolu Olarak İstinaf........................................ 535

C. Olağan Üstü Kanun Yolu Olarak Yargılamanın İadesi.......... 546

§15. .......... ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA VERİLEN
HÜKÜMLERİN İCRASI SORUNU........................................ 553

A.       Satış Suretiyle Paylaştırma Hükmünün İlamlı İcraya Konu
Olup Olmayacağı Sorunu...................................................... 553

B. Satış Suretiyle Paylaştırma Hükmünü Tamamlayan Merasim
Olarak Açık Arttırma İle Satış Usûlünde Önem Arz Eden
Hususlar................................................................................ 560

§16. ............................ ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA
YARGILAMA GİDERLERİ................................................... 563

SONUÇ............................................................................................. 567

KAYNAKÇA  575