ÖNSÖZ

İş kazalarından veya meslek hastalıklarından kaynaklanan tazminat da­va­larının, görev ve yetki kuralları dikkate alınmaksızın açılması, davaların uz­a­­masına ve makul yargılama süresinin aşılmasına neden olduğu ge­rek­çe­siyle hak ihlali iddialarına neden olmaktadır.

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2005 yılından itibaren konu ile ilgili olarak çok sayıda içtihat oluşturmasına karşın görev ve yetki kuralları ile ilgili uyuş­mazlıklar artarak devam etmiştir.

İş kazalarından veya meslek hastalıklarından kaynaklanan tazminat da­va­larında, görev ve yetki sorunlarına ilişkin bu çalışma 20.07.2016 ta­ri­hin­den itibaren faaliyete geçen Bölge Adliye Mahkemelerinin kararlarına da ışık tutması amacıyla hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanması sırasında; 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 7036 sayılı Yeni İş Mahkemeleri Kanunu ile yürürlükten kaldırılmış olup, her iki Kanunun uygulama dönemine ilişkin açıklamalara kitapta yer verilmiştir.

Kitabın hazırlanmasında öncülük eden ve emeği geçen Yargıtay 21. Hu­kuk Dairesi üyesi Sayın Birol Soner başta olmak üzere, Sayın Bahri Aydoğan, Sayın Ahmet Yener ve kararların oluşturulmasında emeği geçen Yargıtay 21. Hukuk Dairesi üyeleri Sayın Harun Kara, Sayın Gülsüm Mısır ve Sayın Doğan Korkmaz ve kaynakçada eserlerine yer verilen çok değerli aka­demisyenlere Yargıtay 21. Hukuk Dairesi başkanı olarak teşekkür ede­rim.l

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

GÖREV

1- GENEL OLARAK GÖREV 15

2- GÖREV KURALINDA KAMU DÜZENİ İLKESİ 17

3- İŞ KAZALARINDAN VE MESLEK HASTALIKLARINDAN DOLAYI AÇILAN TAZMİNAT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEME 21

a) Üç kişinin çalıştığı esnaf ve sanatkarlar işyerinde görevli mahkeme 29

b) Çıraklar yönünden görevli mahkeme 38

c) Stajyerler yönünden görevli mahkeme 48

d) Elli ve daha az işçi çalıştıran orman ve tarım işleri veya işletmeleri yönünden görev 58

e) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili yapı işlerinde görevli mahkeme 64

f) Ev hizmetleri 66

g) Evlerde yapılan el sanat işlerinde görevli mahkeme 73

h) Rehabilite edilenler yönünden görevli mahkeme 75

i) Sporcular yönünden görevli mahkeme 76

4 - DENİZ İŞ KANUNUNDA GÖREV 82

a - Genel açıklama 82

b - Deniz İş Hukuku açısından gemi adamı 84

c - Deniz iş hukukunda işveren 85

d - Deniz iş hukukunda işveren vekili 86

e - Deniz iş hukukunda alt işveren ve ödünç iş ilişkisi uygulaması 87

f - Deniz iş hukukunda iş yeri kavramı 88

5 - DENİZ TAŞIMA İŞLERİ 91

6 - HAVA TAŞIMA İŞLERİ 96

7 - BASIN İŞ KANUNUNDA GÖREV 101

a - Genel olarak 101

b - Kanunun kapsamı 102

c - Kanun kapsamına göre iş yerleri 102

aa - Gazete 102

bb - Mevkute 102

cc - Haber ve fotoğraf ajansları 102

d - Gazeteci Kavramı 102

8 - İŞVERENİN İFLASI HALİNDE GÖREV 109

9 - SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNU BAKIMINDAN GÖREV 125

10- SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI  KANUNU BAKIMINDAN GÖREV 126

11- İDARİ İŞLEM VE EYLEMLERDEN DOĞAN ZARARLARA  İLİŞKİN TAZMİNAT DAVALARINDA GÖREV 137

12- GÖREVLİ MAHKEMECE YAPILACAK İŞLEMLER 141

13- OLAĞANÜSTÜ HAL KAPSAMINDA BAZI TEDBİRLER ALINMASI HAKKINDA 675 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME 142

14- KANUN YOLLARI 143

15- İLGİLİ KANUN MADDELERİ 158

a - Anayasa 158

b - Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun 161

c - 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 161

d - Mülga 1475 Sayılı İş Kanunu 162

e - 4857 Sayılı İş Kanunu 163

f - 854 Sayılı Deniz İş Kanunu 175

g - 5953 Sayılı Basın İş Kanunu 176

h - 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu 177

ı - Mülga 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu 178

i - Mülga 1479 Sayılı Bağ–Kur Kanunu 178

j - Mülga 507 Sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Kanunu 179

k - 5362 sayılı Esnaf ve Sanaatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu 179

l - 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 181

m- 6331 sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu 194

n - 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu 195

o- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 197

ö- 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu 202

p- Mülga 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu 205

r- Mülga 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu 205

s- 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 205

ş- 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu 207

t- 818 sayılı Borçlar Kanunu 213

u- 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 213

ü- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 214

v- 3984 sayılı Mülga Radyo Ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun 215

y- 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu 215

z- 5411 sayılı Bankacılık Kanunu 215

aa - Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü 221

bb - Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında 675 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname 222

cc- 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 223

16- İÇTİHATLAR 226

a - Anayasa Mahkemesi Kararı 226

b - İçtihadı Birleştirme Kararı 231

c - Hukuk Genel Kurulu Kararları 236

d - Özel Daire Kararları 296

İKİNCİ BÖLÜM

YETKİ

1– GENEL OLARAK YETKİ KAVRAMI 571

a - Genel yetki - Özel yetki 571

b - İş Mahkemeleri Kanununa göre yetki 572

c - Davalı Kurum olduğu takdirde yetki kuralının kamu düzeninden olup olmadığı sorunu 577

d - İş Mahkemeleri Kanununa göre yerleşim yeri ve iş yeri kavramı 580

aa - İş yeri 580

bb - Sosyal güvenlik hukuku bakımından iş yeri kavramı 582

cc - 6331 sayılı Kanun hükümleri uyarınca işyeri kavramı 584

e – Türk Medeni Kanununa göre yerleşim yeri 584

aa - Yerleşim yeri tanımı 584

bb - Yerleşim yerinin tekliği ilkesi 588

cc - Yerleşim yerinin zorunluluğu ilkesi 589

dd - Yerleşim yerinin çeşitleri 590

ee - Yerleşim yeri kavramının genel ve özel yetki kurallarıyla ilişkisi 592

ff - Hukuk Muhakemeleri Kanununun 16. maddesindeki zarar görenin kendi yerleşim yeri mahkemesinin yetkisine dair düzenlemenin, iş kazaları veya meslek hastalığı nedeniyle açılacak tazminat  davalarında uygulanabilirliği sorunu 596

2 - DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE YETKİ 601

3 - BASIN İŞ KANUNUNA GÖRE YETKİ 607

a - Genel olarak 607

b - Kanunun kapsamı 607

c - Kanun kapsamına göre iş yerleri 607

aa - Gazete 607

bb - Mevkute 608

cc - Haber ve fotoğraf ajansları 608

d - Basın İş Kanununa göre yetki 608

4 - SENDİKALAR KANUNUNA GÖRE YETKİ 610

a) Genel olarak 610

b) Sendikalar Kanununa göre tanımlar ve iş yeri kavramı 611

aa - İşçi 612

bb - İşveren 612

cc - İş yeri 612

5 - MİLLETLERARASI YETKİ KURALLARININ İŞ YARGISIYLA İLİŞKİSİ 614

6 - YETKİ İTİRAZININ İNCELENMESİ VE SONUÇLANDIRILMASI 618

7 - YETKİLİ MAHKEMECE YAPILACAK İŞLEMLER 621

8 - KANUN YOLLARI 622

9 - YETKİ İLE İLGİLİ MEVZUAT 633

a - Anayasa 633

b - 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 633

c - 1086 sayılı HUMK 634

d - 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 636

e - 4857 sayılı İş Kanunu 642

f - Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu 643

g - 5510 sayılı SSGSSK 645

h - 854 sayılı Deniz İş Kanunu 647

ı - 5953 sayılı Basın İş Kanunu 648

j - 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 649

k - 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu 655

l - 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 657

m - 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 659

n - Sosyal Sigorta İşleri Yönetmeliği 660

o - Adres Kayıt Sistemi Yönetmeliği Adres Bildirim Yükümlülüğü

ve Şekli 661

p - 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 662

10- YETKİ İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR 665

a - HGK Kararları 665

b - Emsal Daire Kararları 717

11- 7036 SAYILI İŞ MAHKEMELERİ KANUNU 839

12- KAYNAKLAR 849

KAYNAKLAR

1.      Adem Albayrak – 6100 sayılı HMK’ya Göre Hazırlanmış Hukukta İstinaf Uygulaması – 2. Baskı – 2016

2.      Ahmet M. Kılıçoğlu - Medeni Hukuk - Temel Bilgiler - 4 – Ankara - 2004

3.      Ali Güneren - İş Kazası veya Meslek Hastalığından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları - 2011

4.      Ali Güzel - Ali Rıza Okur - Nurşen Caniklioğlu - Sosyal Güvenlik Hukuku - Yenilenmiş 14. Bası – İstanbul – 2012

5.      Argun Bozkurt – İş Yargılaması Hukuku – 4. Baskı Ankara - 2012

6.      Aydın - Özgüler - Kocabaş - Solmaz - Katırcı - Demirkaya - Yüce - Etci - Türkiye’de Profesyonel Sporcuların Çalışma Koşulları ve Örgütlenme Eğilimleri - Çalışma ve Toplum - 2017/4 - S 1873 vd.)

7.      Aydın Zevkliler - Medeni Hukuk - Başlangıç Hükümleri - Kişiler Hukuku - Aile hukuku - Diyarbakır - 1986

8.      Aynaz Uğur - İş Mahkemeleri Kanununun Temel Özellikleri ve HMK Karşısındaki Durumu - Türkiye Barolar Birliği Dergisi - Ocak - Şubat 2014 - Sayı 110

9.      Baki Kuru - Hukuk Muhakemeleri Usulü - Altıncı Baskı - Cilt 1 – İstanbul - 2001

10.  Baki Kuru – İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku – 2016

11.  Baki Kuru - Ramazan Arslan - Ejder Yılmaz - Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı - 6100 sayılı HMK' na göre yeniden yazılmış 22. Baskı - Ankara 2011

12.  Bektaş Kar - Deniz İş Hukuku Ders Kitabı – Ankara - 2014

13.  Belli zaman aralıklarıyla çıkan yayın, süreli yayın, periyodik - Türkçe Sözlük - Türk Dil Kurumu Yayınları - Ankara - 2011)

14.  Bilge Öztan - Medeni Hukukun Temel Kavramları - 11. Bası - Ankara - 2003

15.  Cemal Şanlı - Emre Esen - İnci Ataman - Figanmeşe - 4. Baskı - İstanbul - 2015

16.  Ejder Yılmaz - Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi - Değiştirilmiş 2. Baskı

17.  Ercan Akyiğit - Çıraklık ve Çıraklar Üzerine Bazı Düşünceler - Terazi Hukuk Dergisi - Mart 2014

18.  Ercan Akyiğit - Stajyerlerin İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Bakımından Konumu - Terazi Hukuk Dergisi - Cilt 9 - Sayı 98 - Ekim 2014

19.  Ergin Nomer - Devletler Hususi Hukuku - 19. Baskı -  İstanbul –2011

20.  Esra Baskan - 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin İş Davalarındaki Yargılama Usulüne Etkisi - Türkiye Adalet Akademisi Dergisi - Yıl 4 - Sayı 12 - Ocak 2013

21.  Faruk Baştürk - İş Hukukunda Profesyonel Futbolcu -İstanbul – 2007

22.  Gülşah Vardar Hamamcıoğlu - Türk Medeni Kanununa Göre Yerleşim Yeri - İstanbul - 2009

23.  Günay, C. İlhan; İş Mahkemeleri Kanunu Şerhi, Ankara – 2000

24.  Hakan Pekcanıtez - Oğuz Atalay – Muhammet Özekes – Hukuk Muhakemelerine Göre Medeni Usul Hukuku – 12. Bası

25.  Halil Kılıç - Açıklamalı - İçtihatlı - 6100 sayılı HMK - Hukuk Muhakemeleri Kanunu - Cilt 1 – Ankara – 2011

26.  Halil Özdemir - Sicil İş Hukuku Dergisi - Yıl 2014 - Sayı 31 – Sosyal Güvenlik Kurumun 6183 Sayılı Yasa'ya Göre Ödeme Emri ve İptali Davaları

27.  Hamdi Mollamahmutoğlu - Muhittin Astarlı - İş Hukuku - 4. Bası – Ankara - 2011

28.  Levent Akın - Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi - İş Yargısında Yetki İtirazı ve Kamu Düzeni - Sicil İş Hukuku Dergisi - Mart 2009

29.  Mehmet Nusret Bedük - Deniz İş Sözleşmesi - Ekim 2012

30.  Mesut Balcı - İş kazası veya Meslek Hastalığından doğan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Uygulaması - Genişletilmiş 2. Baskı – Ankara – 2011

31.  Murat Demircioğlu - Yargıtay Kararları Işığında Sorularla 4857 Sayılı İş Yasası - Güncellenmiş 3. Baskı – İstanbul - 2014

32.  Murat Özgür Çiftçi – Medeni Yargılama Hukukunda İstinaf - 3. Baskı - 2016

33.  Mustafa Çenberci – İş Kanunu Şerhi – Ankara – 1978.

34.  Mustafa Kılıçoğlu-6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu El Şerhi-Birinci Baskı-Şubat 2012

35.  Nurhan Süral – Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sosyal Güvenliği – TİSK Akademi Dergisi - Cilt 10 - Sayı 20 – 2015/II

36.  Nuri Çelik - İş Hukuku Dersleri -Yenilenmiş 25. Bası - Eylül 2012

37.  Orhan Rüzgâr - Açıklamalı - İçtihatlı - 6356 Sayılı Sendikalar Ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu – Bursa – 2013

38.  Osman Güven Çankaya - Şahin Çil - İş Hukukunda Üçlü İlişkiler - 2. Baskı – Ankara - 2009

39.  Ömer Ergün – Medeni Hukuk Tüzel Kişilerin Ehliyet Durumu – İstanbul - 2010 

40.  Ömer Uğur Gençcan - 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu - Genişletilmiş 2. Baskı – Ankara – 2007

41.  Resul Aslanköylü - Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Şerhi – Ankara - 2009

42.  Sarper Süzek - İş Hukuku - Yenilenmiş 9.  Baskı

43.  Seracettin Göktaş - Şahin Çil - Açıklamalı - İçtihatlı Basın İş Kanunu - Ankara – 2003

44.  Serap Helvacı - Gerçek Kişiler - 4. Bası - Ocak 2012

45.  Şahin Çil – İş Hukuku Yargıtay İlke Kararları – 7. Baskı – Ankara – 2016

46.  Tuncay  - Ekmekçi - Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri - Güncelleştirilmiş 15. Bası – İstanbul – 2012

47.  Turgut Akıntürk - Derya Ateş Kahraman - Medeni Hukuk - Genişletilmiş 14. Bası – Ankara - 2009

48.  Türkçe Sözlük - Türk Dil Kurumu Yayınları - 11. Baskı - Ankara

49.  Umut Çiray-Sosyal Güvenlik Kurumu müfettiş yardımcısı-Mali Çözüm Dergisi – Mayıs – Haziran – 2013

50.  Ünal Narmanlıoğlu - İş Hukuku – İstanbul - 2012