Avukatın Öz - El Kitabı (İş Davaları Rehberi)

İÇİNDEKİLER

İŞ HUKUKUNDA ADİL YARGILAMA

(Uğur OCAK, İst. 31. BAM Daire Başkanı) ....................................... 1

İŞ DAVALARINDA ADİL YARGILANMA HAKKI ........................ 1

BİLGİLENME HAKKI ........................................................................ 3

SAVUNMA HAKKI-AÇIKLAMA VE İSPAT HAKKI ..................... 5

GEREKÇELİ KARAR HAKKI ......................................................... 15

ERİŞİM HAKKI ................................................................................. 16

ANAYASA MAHKEMESİ HAK İHLALİ KARARI ....................... 26

MAKUL SÜREDE YARGILANMA HAKKI ................................... 37

İŞ MAHKEMELERİNDE YARGILAMA

YÖNTEMLERİ (Çelik Ahmet ÇELİK) ........................................... 47

I- KONUYA BAKIŞ .......................................................................... 47

1- Geçmişten Bugüne İş Mahkemeleri ........................................... 47

2- Uygulamada İş Davaları ............................................................. 48

II- YENİ İŞ MAHKEMELERİ KANUNU ........................................ 49

1- Yasaya Genel Bakış ve Maddeler .............................................. 49

2- Arabuluculuk Şartına İlişkin Görüşler ....................................... 51

3- İşçinin Dava Açmasına İlişkin Görüşler .................................... 53

III- İŞ MAHKEMELERİNİN GÖREV ALANI ................................. 53

1- 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na Göre Görev

Alanı ........................................................................................... 53

2- 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası

Kanunu ....................................................................................... 54

3- 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ............ 55

4- 854 Sayılı Deniz İş Kanunu ....................................................... 55

5- 5953 Sayılı Basın İş Kanunu ...................................................... 56

6- 7036 Sayılı Yasa’ya Göre, İş Mahkemelerinin Görev

Alanına Girmeyen Konular ........................................................ 56

7- 4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre, İş Mahkemelerinin

Görev Alanına Girmeyen İşler ve İş İlişkileri ............................ 57

İçindekiler

vi

8- Üçüncü Kişilerin de Sorumlu Olduğu İş Kazalarında

Görevli Mahkeme ...................................................................... 58

9- İş Mahkemelerinin Görevi Konusunda Bazı Değişik

Örnekler ..................................................................................... 60

IV- YETKİ KURALI ......................................................................... 65

1- 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na Göre Yetkili İş

Mahkemesi ................................................................................. 65

2- Yasa’daki Yetki Kuralı Kamu Düzeniyle İlgili

Olduğundan, Her Zaman İleri Sürülebilir ve Mahkemece

Doğrudan Dikkate Alınması Gerekir ......................................... 66

3- İş Kazalarında Yetkili Mahkeme ............................................... 67

4- Yurtdışında İşçi Çalıştıran Şirketlere Karşı Açılacak

Davalarda ................................................................................... 70

5- Sigortalı Hizmet Tespiti Davalarında .......................................... 70

V- İŞ MAHKEMELERİNDE YARGILAMA YÖNTEMİ ................ 71

1- Yasal Düzenlemeler ................................................................... 71

2- İş Mahkemeleri Kanunu’nda Basit Yargılama Usulü ................ 71

3- İş Mahkemesinde Basit Yargılama Yönteminin

Uygulanması .............................................................................. 73

4- İş Mahkemesi Kararlarına Karşı Kanun Yolları ......................... 75

VI- İŞ MAHKEMESİNDE AÇILACAK DAVA TÜRLERİ ............. 76

1- İşçi Alacakları İçin “Belirsiz Alacak Davası”

(6100/m.107) .............................................................................. 76

2- İş İlişkilerinin, İşverenin Kim Olduğunun, Tazminat ve

Alacağın Miktarı ile Kimden İsteneceğinin Tespiti İçin

“Belirsiz Tespit Davası” (6100/m.107/3) ................................... 80

3- İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle “Belirsiz

Alacak Davası” Açılması Gerekir .............................................. 82

4- İş Kazalarında Sorumluların Kesin Belli Olmadığı

Durumlarda, 107.Maddenin 3.Fıkrasına Dayanılarak

“Tespit Davası” da Açılabilir ..................................................... 83

5- İş Mahkemesinde “Kısmi Dava” Açılması ................................ 83

6- İş Mahkemesinde Öteden Beri Açılmakta Olan “Tespit”

Davaları (6100/m.106) ............................................................... 84

a) Sigortalı Hizmet Tespiti Davaları ............................................ 84

b) İş Yasası’na Göre Feshin Geçersizliğinin Tespiti

Davaları ................................................................................... 85

İçindekiler

vii

c) Sendikalar Kanunu’na Göre “İşkolu Tespiti” Davası .............. 85

d) Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’na Göre

Tespit Davaları ........................................................................ 86

VII- İŞÇİ ALACAKLARINDA ZORUNLU

ARABULUCULUK................................................................... 86

1- Dava Şartı................................................................................... 86

2- Arabulucuya Nasıl Başvurulacak ............................................... 86

3- Arabulucu Nasıl Seçilecek ......................................................... 87

4- Arabuluculuk İncelemesi Nasıl Yapılacak ................................. 87

5- Arabulucunun Görev Süresi ....................................................... 88

6- Arabuluculuk Görüşmesi Nasıl Yapılacak ................................. 88

7- Arabuluculuk Başvurusunun Sonuçsuz Kalması

Durumunda ................................................................................ 88

8- Arabulucuya Başvuruda Zamanaşımının ve Hak

Düşürücü Sürenin Durması ........................................................ 88

9- Arabulucuya Başvurunun Sonucu ve Dava Şartının

Yerine Getirilmiş Olması ........................................................... 89

10- İşçinin Adalete Erişimini Güçleştiren Bir Uygulama ................ 89

VIII- İŞÇİ ALACAKLARI İÇİN DAVA AÇILMASI ....................... 89

1- Dava Dilekçesinin İçeriği ........................................................... 89

2- İşçinin Dilekçesinde Yer Alabilecek Hususlar ........................... 91

3- Dava Dilekçesi Örneği ............................................................... 92

IX- DAVALININ SAVUNMASI ...................................................... 93

1- Cevap Dilekçesinin İçeriği ......................................................... 93

2- Davalının Yetki İtirazı ve Zamanaşımı Savunması .................... 94

X- İŞ MAHKEMESİNDE DELİLLERİN SUNULMASI .................. 95

1- Davacı İşçinin Delil Sunma Olanakları ...................................... 95

2- Davalı İşverenin Delilleri ........................................................... 96

XI- İŞ HUKUKUNDA KANIT YÜKÜ ............................................. 97

1- Genel olarak ............................................................................... 97

2- İş Hukuku’nda Kanıt Yükü Ağırlıklı Olarak

İşverendedir ................................................................................ 97

3- Dava Konularına Göre Kanıt Yükü ............................................ 99

4- Kanıt Yüküne İlişkin Yargıtay Kararlarından Örnekler ........... 100

İçindekiler

viii

XII- İŞÇİ ALACAKLARINDA BELİRSİZ ALACAK

DAVASININ GEREKLİLİĞİ HAKKINDA

GÖRÜŞLER ............................................................................. 102

1- İşçinin Korunmasının Gerekliliği ............................................. 102

2- İşçi Alacaklarında Belirsiz Alacak Davasının Gerekliliği ........ 103

3- Yargıtay’ın Çelişkili Kararları ................................................. 105

4- Hukuk Genel Kurulu’nun Yanlış ve Yasaya Aykırı Bir

Kararı ....................................................................................... 106

5- Hukuk Genel Kurulu’nun İşçiyi Mağdur Eden Başka

Kararları ................................................................................... 107

İŞ HUKUKUNDA ARABULUCULUK UYGULAMASI

(Arb. Av. Aysu IŞIK KURT) ............................................................ 111

1. İŞ HUKUKUNDA ARABULUCULUK UYGULAMASI .......... 111

1.1. İŞ HUKUKUNDA ARABULUCULUK ................................ 111

1.1.1. İŞ MAHKEMELERİNİN GÖREV ALANINA

GİREN UYUŞMAZLIKLAR ........................................... 111

1.1.2. ARABULUCULUĞA ELVERİŞLİLİK ........................... 112

1.1.3. ZORUNLU DAVA ŞARTI KAPSAMINDA

ARABULUCULUĞA BAŞVURU .................................. 114

1.1.4. YETKİ .............................................................................. 115

1.1.5. ARABULUCULUĞA BAŞVURU USULÜ .................... 115

1.1.6. ARABULUCULUKTA SÜRELER ................................. 116

1.1.7. ARABULUCULUKTA TARAFLAR .............................. 118

1.2. İŞ HUKUKUNDA ARABULUCUNUN ROLÜ .................... 118

1.2.1. ARABULUCUNUN SEÇİMİ .......................................... 119

1.2.2. TARAFLARIN SÜRECE DAVET EDİLMESİ ............... 119

1.2.3. ARABULUCULUK SÜRECİNDE İLK OTURUM ........ 120

1.2.4. ARABULUCULUK FAALİYETİNİN SONA

ERMESİ............................................................................ 121

1.2.4.1. ANLAŞMA SAĞLANAMAMASI ............................. 122

1.2.4.2. ANLAŞMA SAĞLANMASI ...................................... 123

1.3. İŞE İADE TALEBİ ................................................................. 128

1.3.1. SÜRELER ........................................................................ 128

1.3.2. İŞE İADE TALEBİNDE TARAFLAR ............................ 130

1.3.3. SÜRECİN SONLANDIRILMASI ................................... 131

İçindekiler

ix

1.3.4. ARABULUCULUK ÜCRETİ .......................................... 132

1.4. TOPLU İŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE

ARABULUCULUK ............................................................... 132

1.4.1. OLAĞAN ARABULUCULUK ........................................ 132

1.4.1.1. ARABULUCU TAYİNİ ............................................. 133

1.4.1.2. ARABULUCUNUN NİTELİKLERİ .......................... 133

1.4.1.3. ARABULUCUNUN GÖREV SÜRESİ ...................... 134

1.4.1.4. ARABULUCUNUN UYUŞMAZLIĞI

GİDERMEKTEKİ ROLÜ ........................................... 134

1.4.1.5. ARABULUCULUK FAALİYETİ

SONUCUNDA ANLAŞMA SAĞLANMASI ............ 135

1.4.1.6. ARABULUCULUK FAALİYETİ

SONUCUNDA ANLAŞMA

SAĞLANAMAMASI ................................................. 135

1.4.2. OLAĞANÜSTÜ (İSTİSNAİ) ARABULUCULUK ......... 135

1.4.2.1. GREV VE LOKAVTIN ERTELENMESİ .................. 135

1.4.2.2. KANUNİ GREV KARARI ALINMASI .................... 136

İŞ HUKUKUNDA BELİRSİZ ALACAK VE KISMİ

ALACAK DAVA AYRIMI (Av. Filiz KURU) .............................. 137

Giriş .................................................................................................. 137

I. Belirsiz Alacak Davası .................................................................. 137

A.Belirsiz Alacak Davası Koşulları .............................................. 139

1. Davanın Açıldığı Tarihte Talep Sonucunun (Alacağın

Miktarının) Belirlenmesinin Davacıdan

Beklenemeyecek veya İmkansız Olması Gereklidir ............... 139

2. Davacı/Alacaklı, (Hukuki İlişkiyi) Davanın Sebebini ve

Delillerini Somut Olarak Ortaya Koymalıdır ......................... 140

3. Dava Dilekçesinde Geçici Talep Sonucu (Asgari Bir

Miktar) Belirtilmelidir ............................................................ 142

B. Bedel Artırım Talebi ................................................................. 143

C. Zamanaşımı ............................................................................... 143

D. Faiz ............................................................................................ 144

E. Şartları Olmadan Belirsiz Alacak Davası Açılması .................. 145

II. Kısmi Dava .................................................................................. 152

A. Kısmi Davanın Şartları ............................................................. 153

İçindekiler

x

1. Dava Konusu Alacağın Tamamının Aynı Hukuki

İlişkiden Doğmuş Olması ....................................................... 153

2. Talep Konusunun Niteliği İtibarıyla Bölünebilir Olması ....... 155

3. Talep Konusunun Geri Kalan Kısmından Açıkça

Feragat Edilmemiş Olması ..................................................... 155

B. Islah ........................................................................................... 157

C. Zamanaşımı ............................................................................... 159

D. Faiz ........................................................................................... 161

III. İŞ HUKUKUNDAN KAYNAKLI ALACAKLARIN

BELİRSİZ ALACAK DAVASI İLE KISMİ DAVAYA

KONU OLMASI......................................................................... 161

1. Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı, Yıllık İzin Ücreti .............. 162

2. Ücret .......................................................................................... 167

3. Fazla Çalışma Ücreti, Hafta Tatili Ücreti, Ulusal Bayram

Genel Tatil Ücreti ...................................................................... 170

4. İşe Başlatmama Tazminatı, Boşta Geçen Süreye İlişkin

Ücret ve Diğer Haklar ............................................................... 171

5. Kötüniyet Tazminatı .................................................................. 172

6. Sendikal Tazminat ve Ayrımcılık Tazminatı ............................ 173

7. Maddi Tazminat ........................................................................ 173

8. Manevi Tazminat ...................................................................... 173

İŞ HUKUKUNDA İSPAT VE TANIK BEYANLARI

(Av. Çağatay UYGUN) .................................................................... 175

1. HUSUMETLİ TANIK BEYANLARI ........................................ 176

2. İŞYERİNDE ÇALIŞMAYAN TANIĞIN BEYANINA

İTİBAR EDİLEMEZ .................................................................. 177

3. TANIĞA SADECE KENDİ ÇALIŞMA DÖNEMİ

KADAR İTİBAR EDİLİR .......................................................... 181

4. HİZMET TESPİTİNİN TANIKLA İSPATI ............................... 183

5. TEMİNAT SENEDİ İSPATINDA TANIK BEYANLARI ........ 184

6. ÜCRETİN TANIKLA İSPATI ................................................... 185

7. FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATINDA TANIK

BEYANLARI ............................................................................. 186

8. HAFTA TATİLİ ÜCRETİNİN TANIKLA İSPATI ................... 188

9. ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETİNİN

TANIKLA İSPATI ..................................................................... 191

İçindekiler

xi

10. YILLIK İZNİN TANIKLA İSPATI ........................................... 193

11. FESİH BİLDİRİMİNDE TANIK BEYANLARI ....................... 194

12. KIDEM VE İHBAR TAZMİNATLARINDA TANIK

BEYANLARI ............................................................................. 196

İŞ HUKUKUNDA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ

(Av. Arb. Mine DEMİREZEN) ....................................................... 199

I. İŞ SÖZLEŞMESİ .......................................................................... 200

A. Türk Hukukunda İş Sözleşmesi ................................................. 200

1. Anayasa .................................................................................. 200

2. Türk Ceza Kanunu ................................................................. 203

3. Medeni Kanun ........................................................................ 203

4. Borçlar Kanunu ..................................................................... 206

5. İş Kanunu ............................................................................... 208

B. İş Kanunu’nda Tanımlanan İş Sözleşmesi Çeşitlerine

İlişkin Genel Kurallar ................................................................ 210

1. Sürekli ve Süreksiz İşlerdeki İş Sözleşmeleri ......................... 210

2. Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi .................................. 211

3. Kısmi Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmesi ............................. 213

4. Çağrı Üzerine Çalışma ........................................................... 214

5. Uzaktan Çalışma .................................................................... 214

6. Deneme Süreli İş Sözleşmesi ................................................. 215

7. Takım Sözleşmesi ile Oluşturulan İş Sözleşmeleri ................ 216

II. İŞ İLİŞKİSİNİ TARAFLARIN ORTAK KARARI İLE

SONA ERDİREN SÖZLEŞME ÇEŞİTLERİ VE

SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ KAPSAMINDA

DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................................ 216

A.İkale Sözleşmesi ........................................................................ 216

B. İbra Sözleşmesi ......................................................................... 218

III. İŞ HUKUKUNDA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE

SINIRLARI ................................................................................. 219

A. Genel Olarak ............................................................................. 219

B. İş Sözleşmesinin İçeriği Açısından Özgürlük ........................... 223

C. İş Sözleşmesinin Şekli Açısından Özgürlük.............................. 228

D. Şarta Bağlı Olarak Yapılan Sözleşmeler ................................... 230

İçindekiler

xii

E. İş Sözleşmesi Yapma Yasağı .................................................... 232

F. İşe Başlatma ve/veya İş Sözleşmesi Yapma Zorunluluğu ......... 238

IV. İŞ HUKUKUNDA SÖZLEŞMENİN GEÇERSİZLİĞİ ............. 242

A.İş Sözleşmesinin Kesin Hükümsüzlüğü .................................... 242

B. İş Sözleşmesinin İptali .............................................................. 244

İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ

(Şahin ÇİL, Yargıtay HGK Üyesi) .................................................. 247

I. BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ ........................................... 247

1. Belirli Süreli İş İlişkisinin Tanımı ve Unsurları ......................... 247

2. Belirli Süreli Sözleşmenin Şekli ................................................ 251

3. Belirli Süreli Sözleşmenin Sona Ermesi .................................... 253

4. Bakiye Süre Ücreti ..................................................................... 259

II. KISMİ SÜRELİ İŞ İLİŞKİSİ ....................................................... 263

1. Kısmi Süreli İş İlişkisinin Tanımı ve Unsurları ......................... 263

2. Kısmi Süreli İş İlişkisinde İşçilik Hakları .................................. 264

III. ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA ................................................... 273

1. Çağrı Üzerine İş İlişkisinin Tanımı Unsurları ve Şekli .............. 273

2. Çağrı Üzerine İş İlişkisinin Sonuçları ........................................ 274

IV. UZAKTAN ÇALIŞMA .............................................................. 277

1. Genel Olarak .............................................................................. 277

2. Uzaktan Çalışma Yapılamayacak İşler ...................................... 278

3. Uzaktan Çalışmaya Geçiş .......................................................... 279

4. Uzaktan Çalışma Sözleşmesinin Şekli ....................................... 280

5. Uzaktan Çalışma Sözleşmesinin İçeriği ..................................... 280

6. Çalışma Yerinin Düzenlenmesi ................................................. 282

7. Uzaktan Çalışmada İşverenin Yükümlülükleri .......................... 282

a. İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri ........................................... 282

b. Eşit Davranma Borcu .............................................................. 283

8. Uzaktan Çalışmada İşçinin Yükümlülükleri .............................. 284

a. Verilerin Korunması ............................................................... 284

b. Malzeme ve İş Araçlarının Özenle Kullanımı ........................ 284

9. Çalışma Sürelerinin Belirlenmesi/İspatı .................................... 284

10. Dinlenme Sürelerinin Belirlenmesi/İspatı ................................ 286

11. Yeniden İşyerinde Çalışmaya Geçiş ........................................ 286

İçindekiler

xiii

12. Tazminata Esas Ücretin Belirlenmesi ...................................... 288

13. Tazminata Esas Sürenin Belirlenmesi ..................................... 288

V. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ ................................................................... 290

ASIL İŞVEREN, ALT İŞVEREN, İŞVEREN VEKİLİ

KAVRAMLARI (Av. Sinem KAYA) .............................................. 293

A. GENEL OLARAK ....................................................................... 293

B. ASIL İŞVEREN ........................................................................... 293

1. Kanunlarda Yer Alan Düzenlemeler ......................................... 293

2. Asıl İşveren Kavramının Unsurları ........................................... 295

C. ALT İŞVEREN ............................................................................ 303

1. Kavram ve Düzenlemeler .......................................................... 303

2. Alt İşveren Kavramının Unsurları ............................................. 306

D.İŞVEREN VEKİLİ ...................................................................... 314

1. Düzenlemelerde Yer Alan Kavramlar ....................................... 314

2. Alt İşveren ile İşveren Vekili Kavramlarının

Karşılaştırılması ........................................................................ 315

İŞ HUKUKUNDA EŞİT DAVRANMA İLKESİ

(Av. Gizem ÖZCAN ATAŞ) ............................................................. 317

1. GİRİŞ ............................................................................................ 317

2. ULUSLARARASI HUKUKTA ve TÜRK İŞ

HUKUKUNDA EŞİT DAVRANMA İLKESİ’NİN

HUKUKİ DAYANAKLARI ........................................................ 318

2.1. Uluslararası Hukukta .............................................................. 318

2.2. Türk İş Hukukunda ................................................................. 320

3. EŞİT DAVRANMA İLKESİ’NİN UYGULANMA

KOŞULLARI ............................................................................... 322

3.1. Yer ve Konu Bakımından Aynı İşyerinin İşçileri Olma.......... 322

3.2. İşyerinde Bir İşçi Topluluğunun Bulunması ........................... 323

3.3. İşverenin İşyerinde Kolektif Nitelikte Kuralının veya

Uygulamasının Olması ............................................................ 324

3.4. İş İlişkisinin Kurulmuş Olması ............................................... 324

3.5. Uygulamanın Aynı Zaman Diliminde Yer Alan İşçilere

Uygulanması ........................................................................... 324

İçindekiler

xiv

3.6. İşyerinde Uygulanan Uygulamanın İşçinin Aleyhine

Olmaması ................................................................................ 325

4. EŞİT DAVRANMA İLKESİNİN UYGULANMASI .................. 325

4.1. İş İlişkisinin Kurulmasında Eşitlik İlkesinin

Uygulanması ........................................................................... 325

4.2. İş İlişkisi Devam Ederken Eşitlik İlkesinin

Uygulanması ........................................................................... 326

4.2.1. İşverenin Yönetim Hakkını Kullanırken Eşitlik

İlkesine Uygun Davranması .............................................. 327

4.2.2. Ücretlerin Belirlenmesinde Eşitlik İlkesinin

Uygulanması ..................................................................... 328

4.2.3. Cinsiyet Nedeniyle Ayrımcı Uygulamaların

Yasaklanması .................................................................... 329

4.2.4. İş Sözleşmesinin Türüne Göre Eşitlik İlkesinin

Uygulanması ..................................................................... 329

4.3. İş İlişkisinin Sona Ermesinde Eşitlik İlkesinin

Uygulanması ........................................................................... 330

5. EŞİT DAVRANMA İLKESİNE AYKIRI

DAVRANIŞLARDA İSPAT YÜKÜ VE YAPTIRIMLARI ........ 332

5.1. İspat Yükü ............................................................................... 332

5.2. Yaptırımlar .............................................................................. 333

UYGULAMA YÖNÜYLE ESNEK ÇALIŞMA

(Doç. Dr. Mustafa KILIÇOĞLU, Yargıtay Onursal Daire

Başkanı) ........................................................................................... 337

G൴r൴ş .................................................................................................. 337

I. Metodoloj൴ (Yöntem) .................................................................... 337

II.Esnekl൴k Kavramı ......................................................................... 340

A. Ter൴m ve Tanım ......................................................................... 340

B. Alan Olarak Farklılık ve Yapısal Özell൴k .................................. 340

III. Yargı Kararlarında Esnekl൴k ........................................................ 341

A. Sözleşmesel ve Çalışma İl൴şk൴s൴ Açısından Esnekl൴k ................. 341

B. Çalışma Süres൴ Açısından .......................................................... 348

IV.Esnekl൴ğ൴n Get൴rd൴ğ൴ Kaygılar ..................................................... 350

V. Sonuç .......................................................................................... 351

İçindekiler

xv

KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ

(Av. Çağlar SİSLİTUNA AYAKÇIOĞLU) ..................................... 353

1. Tanımı .......................................................................................... 353

2. Kısmi Süreli İş Sözleşmesinin Şekli ............................................ 355

3. Kısmi Süreliden Tam Süreliye ve Tam Süreliden Kısmi

Süreliye Geçiş Hakkı ................................................................... 356

a. Genel Olarak ............................................................................. 356

b. Ebeveyne Tanınan Kısmi Süreli Çalışmaya Geçiş Hakkı ......... 356

4. Kısmi Süreli Çalışmanın Özel Bir Türü: Çağrı Üzerine

Çalışma ........................................................................................ 359

5. Kısmi Süreli Çalışmada Ücret ve Ekleri ...................................... 361

6. Kısmi Süreli Çalışmada İşin Düzenlenmesi ................................. 363

a. Fazla Çalışma ............................................................................ 363

b. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Çalışması .................................. 368

c. Hafta Tatili ................................................................................ 369

d. Yıllık İzin .................................................................................. 370

e. İş Arama İzni ve Süt İzni........................................................... 373

7. Kısmi Süreli İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ................................ 374

a. Kıdem Süresinin Tespiti ve Kıdem Tazminatı .......................... 374

b. İhbar Süresi ve İhbar Tazminatı ................................................ 378

c. İş Güvencesi .............................................................................. 378

MEVSİMLİK İŞ SÖZLEŞMELERİ

(Av. Paluri Arzu (KAL) DEMİRÇİ) ................................................ 381

A. MEVSİMLİK İŞ .......................................................................... 381

1. Tanımı ........................................................................................ 381

2. Yıllık Ücretli İzin ....................................................................... 382

3. Kıdem ve İhbar Tazminatı ......................................................... 383

4. İş Güvencesi .............................................................................. 384

B. MEVSİMLİK İŞ SÖZLEŞMESİ ................................................. 385

1. Tanımı ........................................................................................ 385

2. Mevsimlik İş Sözleşmesi Örneği ............................................... 385

C. MEVSİMLİK İŞ DAVA DİLEKÇE ÖRNEKLERİ .................... 392

İŞÇİLİK ALACAĞI BOZMA SONRASI İŞVEREN VEKİLİ

BİLİRKİŞİ RAPORUNA BEYAN DİLEKÇESİ ............................. 392

İçindekiler

xvi

İŞÇİLİK ALACAĞI İŞVEREN VEKİLİ İSTİNAF

DİLEKÇESİ .................................................................................. 399

İŞÇİLİK ALACAĞI İŞVEREN VEKİLİNİN İŞE DAVETLE

İLGİLİ BEYAN DİLEKÇESİ ........................................................ 406

İŞÇİLİK ALACAĞI YANIT DİLEKÇESİ VE DELİL

LİSTESİ ........................................................................................ 409

İŞ GÜVENCESİ VE İŞE İADE DAVALARI

(Doç. Dr. Ali EKİN) ......................................................................... 413

I. İş Güvences൴ .................................................................................. 413

A.İş Güvences൴ Kavramı ............................................................... 413

B. İş Güvences൴ne Tab൴ Olmanın Şartları ....................................... 414

1. Bel൴rl൴ Kanun Kapsamında Çalışma ....................................... 414

2. İşyer൴nde En Az Otuz İşç൴ Çalışıyor Olması ........................... 414

3. İşç൴n൴n En Az Altı Aylık Kıdeme Sah൴p Olması ...................... 415

4. Bel൴rl൴ Konumdak൴ İşveren Vek൴l൴ N൴tel൴ğ൴nde Olmamak ....... 416

5. Bel൴rs൴z Sürel൴ İş Sözleşmes൴yle Çalışıyor Olmak .................. 418

II. Geçerl൴ Fes൴h Nedenler൴ ............................................................... 421

A. Geçerl൴ Fes൴h Kavramı .............................................................. 421

B. İşç൴n൴n Yeterl൴l൴ğ൴ veya Davranışları Neden൴yle Fes൴h ............... 422

1. İşç൴n൴n Yeters൴zl൴ğ൴ .................................................................. 422

2. İşç൴n൴n Davranışları ................................................................ 423

C. İşletmen൴n, İş൴n ve İşyer൴ Gerekler൴ Neden൴yle Fes൴h ................ 424

D. Ult൴ma Rat൴o (Fes൴h൴n Son Çare Olması) İlkes൴ ......................... 430

E. Haksız Fesh൴n Geçerl൴ Nedenle Feshe Dönüşmes൴ .................... 431

III. Fes൴h B൴ld൴r൴m൴nde Usul ............................................................. 432

IV. Fes൴h B൴ld൴r൴m൴ne İt൴raz ve Dava Sürec൴ ..................................... 436

V. Fesh൴n Geçers൴zl൴ğ൴ ..................................................................... 437

A.İşe Başlatılması Hal൴nde ............................................................ 437

B. İşe Başlatılmaması Hal൴nde ....................................................... 438

İŞ HUKUKUNDA ÖZEL HAKEM UYUŞMAZLIKLARI

(Doç. Dr. A. Eda MANAV ÖZDEMİR) .......................................... 443

I. TAHKİM KAVRAMI ................................................................. 443

II. TAHKİME ELVERİŞLİLİK ....................................................... 444

A. Genel Olarak ............................................................................. 444

İçindekiler

xvii

B. İş Hukuku Uyuşmazlıklarının Özel Hakem Yoluyla

Çözüme Elverişliliği .................................................................. 445

1. İş Hukuku Uyuşmazlıkları ...................................................... 445

a. Bireysel İş Uyuşmazlığı-Toplu İş Uyuşmazlığı ................... 445

b. Hak Uyuşmazlığı-Çıkar Uyuşmazlığı .................................. 446

2. Türk Hukukunda İş Uyuşmazlıklarının Özel Hakem

Yoluyla Çözümü Bakımından Elverişliliği ............................ 446

a. İş Hukukunda Özel Hakemin Yasal Dayanakları ................ 446

b. İş Uyuşmazlıklarının Özel Hakem Yoluyla Çözüme

Elverişliliği .......................................................................... 447

3. Bireysel İş Hukukunda Özel Hakem ...................................... 451

a. Özel Hakem Sözleşmesinin Konusu .................................... 452

b. Özel Hakem Sözleşmesinin Zamanı .................................... 455

4. Toplu İş Hukukunda Özel Hakem .......................................... 458

İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN

YÜKÜMLÜLÜKLERİ (Av. Zeynep ÖNCÜ UYGUN) .................. 461

1- İş Görme Borcu ............................................................................ 461

2- İşverenin Talimatına Uyma Borcu ............................................... 471

3- Sadakat Borcu .............................................................................. 471

4- Teslim ve Hesap Verme Borcu .................................................... 473

5- Rekabet Etmeme Borcu ............................................................... 473

6- Sır Saklama Yükümlülüğü ........................................................... 477

İŞVERENİN İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN

YÜKÜMLÜLÜKLERİ (Av. Zeynep ÖNCÜ UYGUN) .................. 483

1. Ücret Ödeme Borcu ..................................................................... 483

a. Ücretin Ödenmemesi ................................................................. 487

b. Ücretin Korunması ..................................................................... 489

c. İş Görmekten Kaçınma Hakkının Hukuki Sonuçları ................. 490

2. İşverenin İşçiyi Koruma Borcu .................................................... 490

3. Eşit Davranma Borcu ................................................................... 497

4. İşverenin Diğer Borçları ............................................................... 500

a. Buluş veya Tasarım Yapan İşçiye Bedel Ödeme Borcu ............ 500

b. İşverenin Kanundan Doğan Diğer Borçları ............................... 502

İçindekiler

xviii

ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK VE

İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ (İŞ KANUNU M. 22)

(Av. Kübra YALÇINTAŞ) ................................................................ 503

A. GENEL OLARAK ....................................................................... 503

B. ÇALIŞMA KOŞULLARINDA ESASLI DEĞİŞİKLİK ............. 504

1. Esaslı Değişiklik Kavramı ......................................................... 504

2. Esaslı Olmayan Değişiklik Kavramı ......................................... 506

C. ESASLI DEĞİŞİKLİK HALLERİ .............................................. 508

1. İşçinin Nakli veya İşyeri Değişikliği ......................................... 508

2. Çalışma Sürelerinde Değişiklik ................................................. 511

3. İşin Niteliğinde Değişiklik ........................................................ 513

4. Ücrette Değişiklik ..................................................................... 514

5. Ücretsiz İzin Uygulaması .......................................................... 516

D.ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK YAPMA

YÖNTEMLERİ ............................................................................ 517

1. Çalışma Koşullarında İşveren Tarafından Değişikliğin

Yapılması .................................................................................. 517

a. İşverenin Yönetim Hakkına Dayanarak Değişiklik

Yapması .................................................................................. 517

b. İşverenin Değişiklik Yapma Hakkını Saklı Tutması .............. 519

2. Tarafların Anlaşması ile Değişiklik Yapılması ......................... 520

E. ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK

YAPILMASININ USULÜ .......................................................... 521

1. Değişikliğin Yazılı Olarak Yapılması ....................................... 521

2. Değişiklik Önerisinin Altı İşgünü İçerisinde Kabul

Edilmesi .................................................................................... 522

3. Değişiklik Önerisinin İşçi Tarafından Kabul Edilmemesi ........ 524

a. Sözleşmenin Eski Şartlarla Devamı ....................................... 524

b. İşçinin Değişiklik Önerisini Kabul Etmemesine

Rağmen İşverenin Değişiklikte Israr Etmesi .......................... 524

c. Sözleşmenin Değişiklik Feshiyle Sona Ermesi ...................... 526

F. DEĞİŞİKLİK FESHİNİN SONUÇLARI .................................... 526

İçindekiler

xix

İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ USULLERİ

(Doç. Dr. Ş. Esra BASKAN) ............................................................ 529

I. Giriş ............................................................................................. 529

II. Tüm Fesih Türleri Bakımından Ortak Hükümler ......................... 530

1. Fesih Bildiriminde Bulunması Zorunlu Unsurlar ...................... 530

a) Fesih İradesinin Sözleşmenin Sona Erdirilmesine

Yönelik Açık/Anlaşılabilir Olması ......................................... 530

b) Fesih İradesinin Karşı Tarafa Ulaşması .................................. 531

c) Feshin Şarta Bağlanamaması .................................................. 532

2. Feshin Yapılacağı Yer ve Zaman .............................................. 533

3. Fesih Hakkının Temsilci Aracılığı ile Kullanımı ...................... 533

III. Süreli Fesih Hakkının Kullanılmasında Fesih Usulü .................. 534

1. Genel Olarak ............................................................................. 534

2. İş Güvencesi Kapsamında Geçerli Fesihlere İlişkin Özel

Düzenlemeler ............................................................................ 536

a) Fesih Bildiriminin Yazılı Olması Zorunluluğu ...................... 536

b) Fesih Nedeninin Açık ve Kesin Bir Şekilde Belirtilmesi ....... 538

c) Feshin Makul Süre İçerisinde Yapılması ................................ 539

d) Savunma Alma Zorunluluğu .................................................. 639

3. Toplu İşçi Çıkarmada Usul ....................................................... 540

IV. Haklı Nedenle Fesih Hakkının Kullanılmasında Fesih

Usulü .......................................................................................... 542

1. Fesih Bildiriminin Şekli ve Fesih Nedeninin

Gösterilmesinin Zorunlu Olup Olmaması ................................. 543

2. Fesih Hakkının Kullanılma Süresi ............................................ 545

3. Savunma Alma Zorunluluğunun Bulunmaması ........................ 546

İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞÇİ TARAFINDAN FESHİ

(İK M:24) (Dr. Ali BULUT) ........................................................... 549

GİRİŞ ............................................................................................... 549

I. İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİNDE HAKLI NEDEN .................. 550

1. Haklı Neden Kavramı ............................................................... 550

2. Haklı Neden ile Geçerli Neden Ayrımı ..................................... 551

İçindekiler

xx

II. İŞÇİ YÖNÜNDEN İŞ KANUNUNDA SAYILAN HAKLI

NEDENLER ................................................................................ 554

1. Genel Olarak İş Kanununda Sayılan Haklı Nedenler ................ 554

2. Sağlık Sebepleri ........................................................................ 555

A.İş Sözleşmesinin Konusu Olan İşin Yapılması İşin

Niteliğinden Doğan Bir Sebeple İşçinin Sağlığı veya

Yaşayışı İçin Tehlikeli Olması (İş Kanunu md. 24/1.a) ......... 555

B. İşçinin Sürekli Olarak Yakından ve Doğrudan Buluşup

Görüştüğü İşveren Yahut Başka Bir İşçi Bulaşıcı veya

İşçinin İşi ile Bağdaşmayan Bir Hastalığa Tutulması

(İş Kanunu md. 24/1.b) ........................................................... 557

3. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve

Benzerleri .................................................................................. 559

A.İş Sözleşmesinin Yapılması Sırasında Sözleşmenin

Esaslı Noktalarında İşverenin İşçiyi Yanıltması

(İş Kanunu md. 24/II.a) .......................................................... 559

B. İşverenin İşçi ya da Ailesi Üyelerinden Birinin Şeref ve

Namusuna Dokunacak Söz ve Eylemlerde Bulunması

veya İşçiye Cinsel Tacizde Bulunması (İş Kanunu

md. 24/II.b) ............................................................................. 561

C. İşverenin Sataşması, Gözdağı Vermesi, Kanuna Aykırı

Davranışa Özendirmesi, Kışkırtması ya da

Sürüklemesi, Hapsi Gerektiren Bir Suç İşlemesi,

Asılsız Ağır İsnat ve İthamlarda Bulunması (İş Kanunu

md. 24/II.c) ............................................................................. 564

D.İşverenin Psikolojik Tacizi (Mobbingi) (İş Kanunu

md. 24/II.b-c) .......................................................................... 566

E. İşverenin Diğer İşçisi ya da Üçüncü Kişi Tarafından

İşyerinde Cinsel Tacize Uğrayan İşçinin İşverene

Başvurmasına Rağmen Gerekli Önlemlerin

Alınmaması (İş Kanunu md. 24/II.d)...................................... 569

F. İşverenin Ücret Ödeme Borcunu Yerine Getirmemesi

(İş Kanunu md. 24/II-e) .......................................................... 572

a. Ücret Kavramı ile Haklı Feshe İmkân Veren Ücret

Kapsamı ............................................................................... 572

b. Ücretin İfa Modalitelerine Uygun Ödenmesi ...................... 573

c. Ücretin Ödenmemesi ........................................................... 575

İçindekiler

xxi

G.İşverenin İşçiye Eksik İş Vermesi ya da Çalışma

Şartlarının Uygulanmaması (İş Kanunu md. 24/II.f) .............. 576

4. Zorlayıcı Sebepler ..................................................................... 580

III. İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKINI

KULLANMASI .......................................................................... 581

1. İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı ........................................... 581

2. İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkını Kullanması ..................... 582

IV. İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE FESHİNİN HÜKÜM VE

SONUÇLARI ............................................................................. 585

1. İşçinin Haklı Nedenle Feshinin Hükmü .................................... 585

2. İşçinin Haklı Nedenle Feshinin Sonuçları ................................. 585

SONUÇ ............................................................................................ 586

İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞVEREN TARAFINDAN FESHİ

(İK M:25) (Av. Arb. Recep KURT) ................................................. 589

1. İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞVEREN TARAFINDAN HAKLI

NEDENLE DERHAL FESHİ....................................................... 589

1.1. SAĞLIK SEBEPLERİ (İŞ KANUNU MADDE 25/I) ............ 589

1.1.1. İşçinin Kendi Kastından veya Derli Toplu Olmayan

Yaşayışından Yahut İçkiye Düşkünlüğünden

Doğacak Bir Hastalığa Yakalanması veya Engelli

Hale Gelmesi Durumunda, Bu Sebeple Doğacak

Devamsızlığın Ardı Ardına Üç İş Günü veya Bir

Ayda Beş İş Gününden Fazla Sürmesi .............................. 590

1.1.2. İşçinin Tutulduğu Hastalığın Tedavi Edilemeyecek

Nitelikte Olduğu ve İşyerinde Çalışmasında Sakınca

Bulunduğunun Sağlık Kurulunca Saptanması .................. 591

1.1.3. İşçinin Sağlık Sorunları Nedeniyle Bekleme

Süresini Aşan Devamsızlığı .............................................. 593

1.2. AHLAK VE İYİNİYET KURALLARINA

UYMAYAN HALLER VE BENZERLERİ

(İŞ KANUNU MADDE 25/II) ................................................ 595

1.2.1. İş Sözleşmesi Yapıldığı Sırada Bu Sözleşmenin

Esaslı Noktalarından Biri İçin Gerekli Vasıflar veya

Şartlar Kendisinde Bulunmadığı Halde Bunların

Kendisinde Bulunduğunu İleri Sürerek, Yahut

Gerçeğe Uygun Olmayan Bilgiler veya Sözler

Söyleyerek İşçinin İşvereni Yanıltması ............................ 595

İçindekiler

xxii

1.2.2. İşçinin, İşveren Yahut Bunların Aile Üyelerinden

Birinin Şeref ve Namusuna Dokunacak Sözler

Sarfetmesi veya Davranışlarda Bulunması, Yahut

İşveren Hakkında Şeref ve Haysiyet Kırıcı Asılsız

İhbar ve İsnadlarda Bulunması ......................................... 597

1.2.3. İşçinin İşverenin Başka Bir İşçisine Cinsel Tacizde

Bulunması ......................................................................... 599

1.2.4. İşçinin İşverene Yahut Onun Ailesi Üyelerinden

Birine Yahut İşverenin Başka İşçisine Sataşması,

İşyerine Sarhoş Yahut Uyuşturucu Madde Almış

Olarak Gelmesi ya da İşyerinde Bu Maddeleri

Kullanması ........................................................................ 601

1.2.5. İşçinin, İşverenin Güvenini Kötüye Kullanmak,

Hırsızlık Yapmak, İşverenin Meslek Sırlarını

Ortaya Atmak Gibi Doğruluk ve Bağlılığa

Uymayan Davranışlarda Bulunması ................................. 603

1.2.6. İşçinin, İşyerinde, Yedi Günden Fazla Hapisle

Cezalandırılan ve Cezası Ertelenmeyen Bir Suç

İşlemesi ............................................................................. 604

1.2.7. İşçinin İşverenden İzin Almaksızın veya Haklı Bir

Sebebe Dayanmaksızın Ardı Ardına İki İşgünü veya

Bir Ay İçinde İki Defa Herhangi Bir Tatil

Gününden Sonraki İş Günü, Yahut Bir Ayda Üç

İşgünü İşine Devam Etmemesi ......................................... 606

1.2.8. İşçinin Yapmakla Ödevli Bulunduğu Görevleri

Kendisine Hatırlatıldığı Halde Yapmamakta Israr

Etmesi ............................................................................... 608

1.2.9. İşçinin Kendi İsteği veya Savsaması Yüzünden İşin

Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi, İşyerinin Malı

Olan veya Malı Olmayıp da Eli Altında Bulunan

Makineleri, Tesisatı veya Başka Eşya ve Maddeleri

Otuz Günlük Ücretinin Tutarıyla Ödeyemeyecek

Derecede Hasara ve Kayba Uğratması ............................. 610

1.3. ZORLAYICI SEBEPLER (İŞ KANUNU MADDE

25/III) ...................................................................................... 613

1.4. İŞÇİNİN GÖZALTINA ALINMASI VEYA

TUTUKLANMASI HALİNDE DEVAMSIZLIĞIN

17’NCİ MADDEDEKİ BİLDİRİM SÜRESİNİ

AŞMASI (İŞ KANUNU MADDE 25/IV) .............................. 615

İçindekiler

xxiii

HAKSIZ FESHİN SONUÇLARI (Av. Serkan ÖZDEMİR) ......... 617

KIDEM TAZMİNATI ...................................................................... 617

I- Kıdem Tazminatının Tanımı ve Yasal Dayanağı ......................... 617

II- Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları ................................. 617

1- İşçinin En Az Bir Yıllık Kıdem Süresinin Bulunması

Gerektiği ve Sürenin Hesabında Önem Arz Eden Çeşitli

Durumlar ................................................................................... 617

2- İş Akdinin Kanunda Öngörülen Nedenlerden Birisiyle

Son Bulmuş Olması ................................................................... 621

2.a- Emeklilik Sebebiyle Kıdem Tazminatı ................................ 621

2.b- Evlilik Sebebiyle Kıdem Tazminatı ..................................... 622

2.c- İşçinin Ölümü Sebebiyle Kıdem Tazminatı ......................... 623

2.d- Askerlik Sebebiyle Kıdem Tazminatı .................................. 624

2.e- İş Akdinin Feshi Sebebiyle Kıdem Tazminatı ..................... 625

III- Kıdem Tazminatının Hesaplanması ........................................... 626

IV- Kıdem Tazminatında Faiz Türü ve Başlangıç Tarihi ................. 630

VI- Kıdem Tazminatında Zamanaşımı ............................................. 630

İHBAR TAZMİNATI ...................................................................... 631

I- İhbar Tazminatının Tanımı, Yasal Dayanağı ve Hükümleri ........ 631

II- İhbar Tazminatının Hesaplanması ............................................... 634

III- İhbar Tazminatında Faiz Türü ve Başlangıç Tarihi .................... 635

IV- İhbar Tazminatında Zamanaşımı ................................................ 635

FAZLA ÇALIŞMA (MESAİ) ALACAĞI ....................................... 635

I- Fazla Çalışma Alacağının Tanımı, Yasal Dayanağı ve

Hükümleri .................................................................................... 635

II- Ara Dinlenmesi ............................................................................ 643

III- Fazla Çalışma Alacağının İspatı ................................................. 645

IV- Fazla Çalışma Alacağında Hakkaniyet İndirimi ........................ 650

V- Fazla Çalışma Alacağının Hesaplanması .................................... 650

VI- Fazla Çalışma Alacağında Faiz Türü ve Başlangıç Tarihi ......... 652

VII- Fazla Çalışma Alacağında Zamanaşımı .................................... 652

YILLIK ÜCRETLİ İZİN ALACAĞI ............................................... 653

I- Yıllık Ücretli İzin Alacağı, Yasal Dayanağı ve Hükümleri .......... 653

II- Yıllık Ücretli İzin Alacağının İspatı ............................................ 658

III- Yıllık Ücretli İzin Alacağının Hesaplanması ............................. 660

İçindekiler

xxiv

IV- Yıllık Ücretli İzin Alacağında Faiz Türü ve Başlangıç

Tarihi ......................................................................................... 663

V- Yıllık Ücretli İzin Alacağında Zamanaşımı ................................. 663

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETİ İLE

HAFTA TATİLİ ÜCRETİ ALACAKLARI ..................................... 663

I- Genel Hükümler ............................................................................ 663

II- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti ile Hafta Tatili Ücreti

Alacaklarında İspat ...................................................................... 667

III- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti ile Hafta Tatili

Ücreti Alacakları Hesabı ............................................................ 670

IV- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti ile Hafta Tatili

Ücretinde Faiz Türü ve Başlangıç Tarihi ................................... 674

V- Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti ile Hafta Tatili

Ücretinde Zamanaşımı ............................................................... 674

İŞ HUKUKU AÇISINDAN MOBBİNG

(Av. Abbas BİLGİLİ) ....................................................................... 675

1. Mobbing Hakkında Genel Bilgiler ............................................... 675

2. Yasal Düzenleme ve Yargı Yolu .................................................. 677

3. Maddi Tazminat Davası ............................................................... 679

4. Manevi Tazminat Davası ............................................................. 681

5. Mobbing Nedeniyle İşçi Tarafından Haklı Nedenle Fesih ........... 684

6. Mobbing Nedeniyle İşveren Tarafından Haklı Nedenle

Fesih ............................................................................................. 692

7. Mobbing Bağlamında Haklı Neden – Geçerli Neden ve İşe

İade Davaları ................................................................................ 695

8. İspat Sorunu ................................................................................. 698

İŞ HUKUKUNDA DİJİTALLEŞME İLE İŞLETME İÇİ

SÜREÇLERİ VE COVİD-19 ETKİSİ

(Av. Begüm GÜREL) ....................................................................... 703

GİRİŞ ............................................................................................... 703

1. Online - Uzaktan Çalışma Düzeni ve Yaşanan Sorunlar .............. 704

2. Dijitalleşme Sürecinin İş Hukuku Üzerine Etkisi ......................... 706

3. Korona Virüs Salgının İş Hukukuna Etkisi Olarak Uzaktan

Çalışma ........................................................................................ 707

İçindekiler

xxv

4. Covid-19 Salgını Döneminde Uzaktan Çalışma

Uygulamasına Geçiş .................................................................... 708

5. Uzaktan Çalışma Düzenine İlişkin Yasal Düzenlemeler .............. 710

5.1. 6715 sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu

Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun .................. 710

5.2. 4857 sayılı İş Kanunu Çağrı Üzerine Çalışma ve

Uzaktan Çalışma ..................................................................... 711

6. 6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU’NUN EVDE

HİZMET SÖZLEŞMESİ İLE İLGİLİ HÜKÜMLERİ ................. 711

6.1. Sözleşmenin Kurulması .......................................................... 712

6.2. İşçinin Özel Borçları ............................................................... 713

6.2.1. İşin Yapılması ................................................................... 713

6.2.2. Malzeme ve İş Araçlarının Özenle Kullanılması .............. 714

6.3. İşverenin Özel Borçları ........................................................... 715

6.3.1. Çalışma Koşullarının Bildirilmesi .................................... 715

6.3.2. Ürünün Kabulü ................................................................. 716

6.3.3. Ücret Ödeme Borcu .......................................................... 717

6.4. Sözleşmenin Sona Ermesi ....................................................... 718

7. EVDE ÇALIŞMANIN HUKUKİ STATÜSÜ ............................. 719

8. 4857 SAYILI İŞ SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE

UZAKTAN ÇALIŞMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ .............. 721

9. EVDEN (UZAKTAN) ÇALIŞMA DÖNEMİNDE İŞ

SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA İŞÇİ VE İŞVERENİN

YÜKÜMLÜLÜKLERİ ................................................................ 723

9.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Evde Çalışma Döneminde

Yaşanan İş Kazaları ................................................................ 726

9.2. Çalışmaya Devam Eden İşçiler Neler Yapmalı? ..................... 728

9.3. İş Kazası Kavramı ................................................................... 728

9.4. İşverenin İşçiyi Denetleme Hakkı ........................................... 731

9.4.1. Evde Çalışmada Anayasal Haklar Bakımından

Denetim Sorunu ................................................................ 733

9.5. İşin İfasında Gerekli Araçların Temin Edilmesi ..................... 734

9.6. İşçinin Şahsen İfa ve Sadakat Borcu ....................................... 735

9.7. Çalışma ve Dinlenme Süreleri ................................................ 737

9.7.1. Fazla Çalışma .................................................................... 738

İçindekiler

xxvi

10. EVDEN ÇALIŞMA SIRASINDA ALINMASI

GEREKEN TEDBİRLER ........................................................... 739

11. EMSAL YARGITAY KARARLARI ......................................... 741

SONUÇ ............................................................................................ 743

İŞ HUKUKUNDA ÜCRET

(Dr. Öğretim Üyesi Ayşegül EKİN) ................................................. 745

I. Ücret Kavramı ve Unsurları .......................................................... 745

A. Asıl Ücret (Çıplak)-Giydirilmiş Ücret Farkı ............................. 745

B. Brüt Ücret-Net Ücret Farkı ....................................................... 746

C. Ücret Ekleri ............................................................................... 747

1. İkramiye .................................................................................. 747

2. Prim ........................................................................................ 747

3. Aracılık Ücreti ........................................................................ 748

4. İşin Sonucundan Pay Alma ..................................................... 748

II. Ücretin Unsurları ve Ödeme Zamanı ........................................... 749

A. İş Karşılığında Ödenme ............................................................ 749

B. İşveren veya Üçüncü Kişiler Tarafından Ödenme .................... 749

C. Para ile Ödeme .......................................................................... 750

D. Ödeme Yeri ve Birimi .............................................................. 750

E. Ödeme Zamanı .......................................................................... 751

F. Zamanaşımı ve Faiz................................................................... 752

III. Ücretin Belirlenmesi ve Türleri .................................................. 752

A. Ücretin Belirlenmesinde Tarafların İradesi .............................. 752

B. Asgari Ücret .............................................................................. 753

C. Yargı Kararları .......................................................................... 753

D. Ücret Türleri ............................................................................. 755

1. Zamana Göre Ücret .............................................................. 755

2. Verime Göre Ücret ............................................................... 755

3. Yüzde Usulüne Göre Ücret .................................................. 756

IV. Ücretin Korunması ..................................................................... 758

A. İşverenden Kaynaklanan Nedenlerden Dolayı .......................... 758

1. İşverenin Aczi Halinde İşçinin Ücreti İçin Teminat

Talep Edebilmesi .................................................................... 758

İçindekiler

xxvii

B. İşverenin Herhangi bir Neden Olmaksızın Ücret

Ödememesi Halinde .................................................................. 759

1. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı .................................................. 759

2. İşçinin İş Sözleşmesini Derhal Fesih Hakkı ........................... 760

3. Faiz Talep Etme Hakkı ........................................................... 761

4. İspat Yükünün İşverene Ait Olması ........................................ 762

C. Genel Olarak İşçinin Ücretini Koruyucu Düzenlemeler ........... 762

1. Ücretin Haczedilememesi ile Devir ve Temlik

Edilememesi ........................................................................... 762

2. Ücretin Takas Edilememesi .................................................... 763

3. Ücretin Ayrıcalıklı Alacak Olması ......................................... 763

4. Ücret Kesme Cezasının Serbest Olmaması ............................. 764

5. Ücretten İndirim Yapılmaması................................................ 765

6. Müteaahhit ve Alt işverenin Hak Edişlerinden Ücretin

Ödenmesi ................................................................................ 765

7. İşverenin Temerrüdü Halinde Ücretin Ödenmesi ................... 766

V. Ücrete İlişkin İdari Para Cezaları ................................................ 767

TAZMİNAT HESAPLARI YÖNÜNDEN İŞ

HUKUKUNDA ÜCRET KAVRAMI

(Çelik Ahmet ÇELİK) ...................................................................... 769

I- İŞÇİNİN ÜCRETİ ....................................................................... 769

II- ÜCRET TÜRLERİ ....................................................................... 770

1- Asıl Ücret .................................................................................. 770

2- Ücret Ekleri ............................................................................... 771

a) İkramiyeler ............................................................................. 771

b) Prim ........................................................................................ 771

c) Komisyon ............................................................................... 772

d) Kârdan Pay Alma ................................................................... 773

3- Sosyal Yardımlar ....................................................................... 773

4- Yüzde Yöntemine Göre Ücret ve Bahşişler .............................. 774

5- Akort Ücret ............................................................................... 776

a) Parça Başına Ücret ................................................................. 776

b) Zaman Akordu ........................................................................ 776

6- Götürü Ücret ............................................................................. 776

7- Ücretin Yabancı Para Olarak Ödenmesi ................................... 777

İçindekiler

xxviii

III- TAZMİNAT HESAPLARI VE İŞÇİ ÜCRETLERİ .................. 778

1- İşçilerin Tazminat Hesabına Esas Ücretleri .............................. 778

2- Ücretlerin Toplanması ve Netleştirilmesi İşlemi ....................... 779

IV- İŞÇİ ÜCRETLERİYLE İLGİLİ YARGITAY

KARARLARI ............................................................................ 780

1- Ücret ve Ekleriyle İlgili Kararlar............................................... 780

2- Primlerle İlgili Kararlar ............................................................. 784

3- Ücretin Bahşiş Olarak ve Üçüncü Kişilerden Alınmasıyla

İlgili Kararlar ............................................................................. 785

4- Yüzdelerin Ücrete Yansıtılmasıyla İlgili Kararlar..................... 787

5- Yabancı Para Olarak Ödenen Ücretlerle İlgili Kararlar ............ 788

FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA

(Prof. Dr. Mustafa ALP) ................................................................. 791

1. KAVRAM .................................................................................... 791

2. Fazla Çalışmanın Koşulları .......................................................... 792

3. Fazla Çalışmanın Karşılığı ........................................................... 794

4. Yasak Çalışmalar ve Karşılığı ...................................................... 795

5. Fazla Çalışmanın İspatı ................................................................ 797

6. Fazla Çalışmada Özel Durumlar ................................................... 801

a. Üst Düzey Yöneticiler ................................................................ 801

b. Fazla Çalışmaların Ücrete Dahil Edilmesi ................................. 802

c. Primli Çalışmalarda Fazla Çalışma Ücreti ................................. 804

d. Hakkaniyet İndirimi ................................................................... 806

7. Zorunlu ve Olağanüstü Fazla Çalışma .......................................... 807

a. Zorunlu Nedenlerle Fazla Çalışma ............................................ 807

b. Olağanüstü Hallerde Fazla Çalışma ........................................... 808

İKALE VE İBRA SÖZLEŞMESİ (Av. Ümit ORTAK) ................. 809

1. İKALE SÖZLEŞMESİ ................................................................ 809

 ÖRNEK İKALE SÖZLEŞMESİ .................................................. 819

2. İBRA SÖZLEŞMESİ ................................................................... 821

 ÖRNEK İBRA SÖZLEŞMESİ .................................................... 830

İçindekiler

xxix

ÇALIŞMA HAYATINDA HABERLEŞME HÜRRİYETİ

KAPSAMINDA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI

(Av. Elif ŞAHİN TAŞKIN) .............................................................. 833

Özet .................................................................................................. 833

1. Genel Hatlarıyla Kişisel Veri ve Kişisel Verilerin

İşlenmesi Kavramları ................................................................... 835

1.1. Kişi, Kişilik Hakkı Kavramı ve Hukuktaki Yeri ..................... 835

1.2. Genel Hatlarıyla Kişisel Veri Kavramı ................................... 836

1.3. Kavram Olarak Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Genel

İlkeler ...................................................................................... 838

2. İŞÇİNİN KİŞİLİĞİNİN KORUNMASININ KİŞİSEL

VERİLERLE İLİŞKİSİ ................................................................ 841

2.1. İşverenin Yönetim Hakkı ve Bağımlılık Unsuru ..................... 841

2.2. Çalışma Hayatında İşçiye Ait Kişisel Verilerin

Korunması ............................................................................... 843

2.2.1. İşçilerin İşveren Tarafından İzlenmesi .............................. 845

2.2.1.1. İşçilerin İletişiminin İzlenmesi ................................... 846

SONUÇ ............................................................................................ 856

İŞ SÖZLEŞMESİ GEREĞİ AÇILAN HİZMET TESPİT

DAVALARI (Doç. Dr. Mehmet BULUT) ...................................... 857

Giriş .................................................................................................. 857

1. Hizmet Tespit Davalarında Görev ve Yetki ................................. 859

2. Davanın Tarafları .......................................................................... 860

3. Süre ............................................................................................... 863

4. Nitelik ve Şartlar........................................................................... 866

5. Deliller .......................................................................................... 871

6. Hizmet Tespit Davalarının Sonuçları ........................................... 876

a) Teminat İstenmesi...................................................................... 878

b) İhtiyati Haciz ............................................................................. 879

c) İhtiyati Tahakkuk ....................................................................... 880

d) Diğer Koruma Yöntemleri ......................................................... 880

7. Hizmet Tespit Davası Sonucunda Sosyal Güvenlik

Kurumu Tarafından Uygulanacak İdari Para Cezaları ................. 882

a) Sigortalılık Tesciline İlişkin Uygulanacak İdari Para

Cezası ........................................................................................ 882

İçindekiler

xxx

b) Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Ver൴lmemes൴

Neden൴yle Uygulanacak İdar൴ Para Cezası ................................ 883

b.1- Sigortalıların, Prime Esas Kazançlarının veya

Hizmetlerinin Bildirilmediği, Eksik ya da Geç

Bildirildiği Asıl Nitelikteki Muhtasar ve Prim Hizmet

Beyannameleri .................................................................... 883

b.2- Sigortalıların, Prime Esas Kazançlarının veya

Hizmetlerinin Bildirilmediği, Eksik ya da Geç

Bildirildiği Ek Nitelikteki Muhtasar ve Prim Hizmet

Beyannameleri .................................................................... 884

b.3- Mahkeme Kararı, veya Denetim ve Kontrol ile

Görevlendirilmiş Memurlarca Yapılan Tespitler ya

da Resmi Kurum ve Kuruluşlardan Alınan Yazılar

Üzerine Hizmetleri ve Kazançları Kuruma

Bildirilmediği veya Eksik Bildirildiği ya da Sadece

Hizmetlerinin Kuruma Eksik Bildirildiği Anlaşılan

Sigortalılarla İlgili Düzenlenen Muhtasar ve Prim

Hizmet Beyannameleri ........................................................ 884

b.4- Mahkeme Kararı, veya Denetim ve Kontrol ile

Görevlendirilmiş Memurlarca Yapılan Tespitler ya

da Resmi Kurum ve Kuruluşlardan Alınan Yazılar

Üzerine Sadece Prime Esas Kazançlarının Kuruma

Eksik Bildirildiği Anlaşılan Sigortalılarla İlgili

Düzenlenen Muhtasar ve Prim Hizmet

Beyannameleri .................................................................... 888

SENDİKAYA ÜYE OLMA ÖZGÜRLÜĞÜ

(Prof. Dr. Gülsevil ALPAGUT) ....................................................... 893

I. Genel Olarak Örgütlenme Özgürlüğü-Sendika Hakkı ................... 893

II. Sendika Üyeliğinin Güvencesi ..................................................... 896

1. Ayrım Yasağı ............................................................................. 897

a. İşe Almada Ayrım Yapma ...................................................... 897

b. Çalışma Koşullarında Ayrım Yapma ..................................... 899

c. İş Sözleşmesinin Sona Ermesinde Ayrım Yasağı ................... 901

2. Ayrım Yasağına Bağlanan Hukuki Yaptırımlar ........................ 902

a. İşe Alım ve Çalışma Koşulları Bakımından AyrımcılıkSendikal Tazminat .................................................................. 903

İçindekiler

xxxi

b. İş Sözleşmesinin Sona Ermesi Bakımından AyrımcılıkFeshin Geçersizliğinin Tespiti ve/veya Sendikal

Tazminat Talep Hakkı ............................................................ 904

3. Sendikal Nedenle Feshe Karşı Açılan Davalarda Kanun

Yolu ........................................................................................... 908

4. Sendikal Ayrımcılığın Cezai Yaptırımı ..................................... 909

TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANMA

(Arş. Gör. Özgür SEVİM) ................................................................ 911

GİRİŞ ............................................................................................... 911

I. Toplu İş Sözleşmes൴nden Yararlanmaya Konu Hükümler൴ ............ 912

A. Genel Olarak ............................................................................. 912

B. Toplu İş Sözleşmes൴n൴n Ücret, İkram൴ye, Pr൴m ve Paraya

İl൴şk൴n Sosyal Yardım Konularını Düzenleyen Hükümler൴ ........ 914

II. Toplu İş Sözleşmes൴nden Yararlanma Şartları .............................. 915

A. İşç൴ Sıfatına Sah൴p Olmak ......................................................... 915

൴. Genel Olarak .......................................................................... 915

൴൴. Toplu İş Sözleşmes൴yle Bağlı İşverene Bağlı Olarak

Çalışma ................................................................................... 916

B. Yürürlükte Olan B൴r Toplu İş Sözleşmes൴n൴n Varlığı ................. 917

൴. Toplu İş Sözleşmes൴n൴n Yürürlüğe G൴rmes൴ ............................. 918

1. Toplu İş Sözleşmes൴n൴n İmza Tar൴h൴nde Yürürlüğe

G൴rmes൴ ................................................................................ 918

2. Toplu İş Sözleşmes൴n൴n Yürürlük Başlangıcının İmza

Tar൴h൴nden Önceye Çek൴lmes൴ .............................................. 918

3. Toplu İş Sözleşmes൴n൴n İmza Tar൴h൴nden Sonra

Yürürlüğe G൴rmes൴ ............................................................... 920

൴൴. Toplu İş Sözleşmes൴n൴n Sona Ermes൴ ve Art Etk൴ ................... 921

1. Toplu İş Sözleşmes൴n Süres൴ ................................................ 921

2. Sona Eren Toplu İş Sözleşmes൴n൴n Art Etk൴s൴ ...................... 922

C. Toplu İş Sözleşmes൴n൴n Kapsamında Olan B൴r Ün൴tede

Çalışma...................................................................................... 924

III. Toplu İş Sözleşmes൴nden Yararlanma Şek൴ller൴ ........................... 926

A. Toplu İş Sözleşmes൴nden Üyel൴k Sıfatıyla Yararlanma ............. 926

൴. Genel Olarak .......................................................................... 926

İçindekiler

xxxii

൴൴. Yararlanmanın Başlangıcı ....................................................... 926

1. İmza Tar൴h൴nde Üye Olan İşç൴ler ......................................... 926

2. İmza Tar൴h൴nde İş Sözleşmes൴ Sona Erm൴ş İşç൴ler ................ 927

3. İmza Tar൴h൴nden Sonra Üye Olan İşç൴ler ............................. 928

൴൴൴. Yararlanmanın Sona Ermes൴ ................................................... 928

B. Toplu İş Sözleşmes൴nden Dayanışma A൴datı Ödemek

Suret൴yle Yararlanma ................................................................. 929

൴. Genel Olarak .......................................................................... 929

൴൴. Yararlanmanın Başlangıcı ....................................................... 932

൴൴൴. Yararlanmanın Sona Ermes൴ ................................................... 933

C. Toplu İş Sözleşmes൴nden Taraf Send൴kanın Yazılı

Muvafakat൴yle Yararlanma ........................................................ 934

IV.Teşm൴l ......................................................................................... 934

V. Toplu İş Sözleşmes൴nden Yararlanamayacak Olanlar.................. 936

A.İşveren Vek൴ller൴ ve İşveren൴ Tems൴len Toplu İş

Görüşmeler൴ne Katılanlar .......................................................... 936

B. Greve Katılmayıp Çalışmaya Devam Edenler .......................... 936

C. Kapsam Dışı Personel ............................................................... 939

VI. Toplu İş Sözleşmes൴nden Yararlanmaya Da൴r Özel

Durumlar .................................................................................... 940

A. İşyer൴ Devr൴ .............................................................................. 940

B. İşkolu Değ൴ş൴kl൴ğ൴ ...................................................................... 940

C. Muvazaalı Asıl İşveren Alt İşveren İl൴şk൴s൴ ............................... 941

SONUÇ ............................................................................................ 943

KAYNAKLAR ................................................................................ 945