| Kitap Künyesi | |
| Yazar | Ümit GÜVEYİ |
| Baskı Tarihi | 2022/05 |
| Baskı Sayısı | 1 |
| Boyut | 16x24 cm (Standart Kitap Boyu) |
| Cilt | Karton kapak |
| Sayfa Sayısı | 436 |
Hak talebi öncelikle, insana aykırı uygulamalara bir itiraz ile başlar. Yani itiraz, hak talebi mücadelesinin başlangıç noktasıdır…İtiraz hakkı talep etmeyi, elde etmeyi, yerleştirmeyi, koruma ve gözetmeyi de ortaya çıkarabilir. İtiraz adaletsizliklere karşıdır ve insan hakları herkesin yararlanabileceği gerçek bir adalet isteğidir.”1. Anar’ın bu ifadeleri, genel olarak insan hakları için kullanılmış olsa da “gençlik hakları” açısından da geçerlidir. Çünkü, henüz ana akımlaştırılması tamamlanamamış olan gençlik haklarının da çocuk hakları, kadın hakları, engelli hakları ya da yaşlı hakları gibi insan haklarının spesifik bir koruma alanı olarak, pozitif hukukta varlık kazanması söz konusudur. Yine, diğer spesifik hukuki koruma alanları bakımından geçerli olduğu gibi, gençlik haklarının ortaya çıkışının da adaleti konu alan ve ilgili süje olan gençlerden yönelen bir itirazdan temellendiğini söylemek mümkündür.
Gençlik, her devlet için kritik bir öneme sahiptir. Her devletin sürdürülebilir kalkınma hedefleri, gençlerin odak alındığı programlar çerçevesinde şekillendirilmektedir. Öyle ki dört, beş ya da on yıl gibi sürelerle geleceğe dair kurulan planlarda, devletin insan unsurunu oluşturan kişilerin üstlendikleri roller, zamana bağlı olarak değişim göstermektedir. Planın tasarlanması anında çocuk ya da genç olan kişilerin, planın kapsadığı zaman aralığına göre yetişkin olmaları söz konusudur. Bu nedenle her devlet gelecek planını çocuklar gibi gençleri de hesaba katarak tasarlamak durumundadır.
Günümüzde gençlik haklarının evrensel ölçekte kabul edilmesine yönelik mücadele süreci halen devam etmektedir. Mevcut tabloda, gençlik haklarının istenilen aşamanın çok uzağında kaldığı ise aşikârdır. Elde bulunan iki adet bölgesel ölçekli insan hakları belgesi haricinde, gençlerin hak süjesi olarak görülüp, gençlik haklarının doğrudan kabul edildiği herhangi bir insan hakları belgesi henüz vücut bulamamıştır. Diğer taraftan, pozitif hukuka (pek) yansımamış hürriyet alanlarının ise hukuk bilimi açısından, ilgili alana dair literatürü zayıflatmaları söz konusudur. Çünkü bilindiği üzere hukuk, tümden gelim yöntemini esas alır. Hukuk teorisinin inşası bu nedenle çoğu zaman pozitif hukuk mecrasındaki temeller üzerinden yükselmektedir. Bu durum gençlik hakları açısından da geçerlilik arz etmektedir. Henüz pozitif hukukta yaygınlık kazanmamış olması, gençlik hakları konulu akademik çalışmaların da nicelikten yoksun kalmasına yol açmıştır.
Türkiye’deki hukuk literatürü de aynı sebeple, gençlik hakları konusunda istenilen kaynak zenginliğine ulaşabilmiş değildir. Oysa en başta, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin bağımsızlığı ve varlığı gençlere emanet edilmiştir2. Kuruluş ideolojisinin haklı olarak bu denli önem atfettiği gençlik konusunun, Türk hukuk literatüründe diğer toplumlara ve devletlere öncülük edecek şekilde, çok daha yoğun olarak çalışılması ise kanaatimizce makul bir beklentidir. Bu çalışmanın, “gençlik” meselesinin hukuk perspektifinde, hak temelli bir yaklaşım ile ele alınması bakımından, söz konusu literatür eksikliğinin telafisine naçizane bir katkı sunması arzu edilmektedir.
Pek fazla yazılmamış bir alan üzerinde yazmak elbette zorlu bir girişimdir. Ancak gençlik, tüm uluslar ve daha da ötesinde dünya açısından geleceğin nasıl şekilleneceği konusunda temel bir etken olması sebebiyle hukuk bilimi açısından da göz ardı edilmesi mümkün olmayan bir konudur. Bu derece önemli bir mesele üzerinde yapılan çalışmaların da geleceğe dair bir yatırım olarak görülmesi gerekir ki bu durum, gençlik konusundaki her çabaya ayrı bir değer atfetmeyi gerekli kılmaktadır. İşte bu yaklaşımla ele alındığında, ortaya çıkan çalışmanın başta ülkemizde, sonrasında ise dünya ölçeğinde, hukuk mecrasında fark edilmesi gereken bir alana mümkün mertebe ışık tutması arzu edilmektedir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.......................................................................................................... 5
İÇİNDEKİLER ................................................................................................. 9
KISALTMALAR ............................................................................................ 13
GİRİŞ........................................................................................................... 15
BİRİNCİ BÖLÜM
GENÇLİK HAKLARINA KAVRAMSAL BİR BAKIŞ
I. GENÇ VE GENÇLİK KAVRAMI.....................................................................21
A. Genel Olarak........................................................................................... 21
B. Birleşmiş Milletler Sistemi’nde Genç ve Gençlik Tanımları .................... 26
C. Avrupa Birliği’nde Genç ve Gençlik Tanımı............................................. 29
D. Asya’da Genç ve Gençlik Tanımı............................................................. 33
E. Afrika’da Genç ve Gençlik Tanımı........................................................... 35
F. Amerika’da Genç ve Gençlik Tanımı....................................................... 37
G. Türkiye’de Genç ve Gençlik Tanımı ........................................................ 39
H. Genç ve Gençlik Kavramları Üzerine Kısa Bir Değerlendirme................. 44
II. GENÇLİK HAKLARI KAVRAMI ......................................................................... 47
A. Genel Olarak........................................................................................... 47
B. Terminoloji Tercihi: Gençlik Hakları, Genç Hakları ya da Gençlerin
Hakları .................................................................................................... 47
C. Gençlik Haklarının Temel Nitelikleri ....................................................... 48
10 İçindekiler
III. GENÇLİK HAKLARININ DİĞER SPESİFİK HAKLAR İLE OLAN İLİŞKİSİ............... 62
A. Genel Olarak........................................................................................... 62
B. Gençlik Hakları ile Çocuk Hakları İlişkisi ................................................. 63
1. Çocuk Haklarının Tanımı, Amacı ve Temel İlkeleri........................... 63
2. Çocuk Haklarının Uluslararası Boyuttaki Gelişiminin Ana Hatları ...... 67
3. İki Spesifik Koruma Alanı Arasındaki Temel Benzerlik, Kesişim
ve Farklılıklar.................................................................................... 73
C. Gençlik Hakları ile Kadın Hakları İlişkisi .................................................. 77
1. Genel Olarak Kadın Hakları.............................................................. 77
2. Kadın Haklarının Tarihsel Gelişimine ve Uluslararası Pozitif
Hukuk Çıktılarına Genel Bir Bakış..................................................... 81
3. Gençlik Hakları ile Kadın Hakları Kesişimi ve Bu Kesişimin Etkileri ....... 86
D. Gençlik Hakları ile Engelli Hakları İlişkisi................................................. 89
1. Genel Olarak Engelli Hakları ............................................................ 89
2. Engelli Haklarının Uluslararası Boyuttaki Gelişiminin Ana Hatları...... 95
3. Gençlik Hakları ile Engelli Hakları Kesişimi ve Bu Kesişimin
Etkileri.............................................................................................. 99
E. Diğer Kesişim Alanları........................................................................... 100
1. Gençlik Hakları ile Mülteci Hakları Kesişimi................................... 100
2. Gençlik Hakları ile Azınlık Hakları Kesişimi..................................... 102
3. Gençlik Hakları ile Yerli Halkların Hakları Kesişimi......................... 105
İKİNCİ BÖLÜM
GENÇLİK HAKLARININ KISA TARİHÇESİ
I. GENEL OLARAK ............................................................................................ 107
II. ÇOCUK HAKLARI MECRASINDA FİLİZLENEN GENÇLİK HAKLARI ................. 108
III. GENÇLİK HAKLARININ BAĞIMSIZ BİR KORUMA ALANI OLARAK
ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ......................................................................... 110
A. Amerika’da Gençlik Haklarının Ortaya Çıkışı ........................................ 110
B. BM Kapsamında Gençlik Haklarının Evrensel Gelişimi ......................... 115
1. 1965 Bildirisi ve 1985 Gençlik Yılı .................................................. 115
2. 1996 Gençlik İçin Dünya Eylem Programı...................................... 118
3. BM Gençlik 2030 Stratejisi............................................................. 133
İçindekiler 11
4. Gençlik Haklarının Avrupa’daki Gelişiminin Ana Hatları ................ 137
C. Gençlik Haklarının Amerika’daki (Amerika Kıtası’ndaki) Gelişiminin
Ana Hatları............................................................................................ 145
D. İber-Amerikan Sisteminde Gençlik Haklarının Gelişiminin
Ana Hatları............................................................................................ 152
E. Gençlik Haklarının Afrika’daki Gelişiminin Ana Hatları......................... 155
G. Gençlik Haklarının Asya’daki Gelişiminin Ana Hatları........................... 161
IV. GENÇLİK HAKLARININ TÜRKİYE’DEKİ TARİHÇESİ ........................................ 164
A. Genel Olarak......................................................................................... 164
B. Osmanlı Devleti Dönemindeki Gelişmeler............................................ 165
C. Cumhuriyetten Günümüze Gençlik Haklarındaki Gelişmeler ............... 178
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GENÇLİK HAKLARININ POZİTİF HUKUKTAKİ
YERİ VE GÖRÜNÜMÜ
I. GENEL OLARAK ............................................................................................ 209
II. ULUSLARARASI HUKUK DÜZLEMİNDE GENÇLİK HAKLARINA DAYANAK
TEŞKİL EDEN HUKUK BELGELERİ.................................................................. 214
A. Genel Olarak......................................................................................... 214
B. Evrensel Hukuk Belgelerinde Gençlik Hakları....................................... 214
1. BM İnsan Hakları Evrensel Bildirisi................................................. 214
2. BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ............................................... 217
3. Gençlik Haklarını Pekiştiren Diğer BM İnsan Hakları Belgeleri....... 221
C. Bölgesel Hukuk Belgelerinde Gençlik Hakları ....................................... 224
1. Avrupa Sosyal Şartı ........................................................................ 224
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ................................................... 233
3. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı ................................................... 242
4. Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma ................................ 250
III. GENÇLİK HAKLARINI SPESİFİK OLARAK GÜVENCE ALTINA ALAN
(BÖLGESEL) HUKUK BELGELERİ................................................................... 257
A. Genel Olarak......................................................................................... 257
12 İçindekiler
B. İber-Amerika Gençlik Hakları Sözleşmesi ............................................. 257
1. Başlangıç Kısmı .............................................................................. 258
2. Başlangıç Bölümü (m. 1, 2 ve 3)..................................................... 259
3. Bölüm I. Genel Düzenlemeler (m. 4, 5, 6, 7 ve 8) .......................... 261
4. Bölüm II. Medeni ve Siyasi Haklar (m. 9-21).................................. 267
5. Bölüm III. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar (m. 22-34)............ 283
6. Bölüm IV. Geliştirme Mekanizmaları (m. 35, 36 ve 37) ................. 313
7. Bölüm V. Yorum Kuralları (m. 38-44)............................................. 314
C. Afrika Gençlik Şartı............................................................................... 316
1. Bölüm I. Hak ve Yükümlülükler (m. 1-28) ...................................... 317
2. Bölüm II. Son Hükümler (m. 29-31) ............................................... 350
D. İki Gençlik Hakkı Belgesi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme.................... 351
IV. TÜRK HUKUK DÜZENİNDE GENÇLİK HAKLARI............................................. 354
A. Genel Olarak......................................................................................... 354
B. 1982 Anayasası’nda Gençlik Hakları..................................................... 355
1. Kanunlar Kapsamında Gençlik Hakları........................................... 361
2. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri Kapsamında Gençlik Hakları..... 374
3. Diğer İdari Düzenleyici İşlemler Kapsamında Gençlik Hakları........ 384
4. Kısa Bir Değerlendirme.................................................................. 397
SONUÇ...................................................................................................... 401
KAYNAKÇA................................................................................................ 407
Copyright 1985 - 2024 | Yetkin Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.
