İvazlı Miras Sözleşmeleri

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR .................................................................................................................................................. 7

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................................. 9

KISALTMALAR ........................................................................................................................................17

GİRİŞ ......................................................................................................................................19

I. KONUNUN TAKDİMİ ......................................................................................................19

II. KONUNUN ÖNEMİ...........................................................................................................20

III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI .............................................................................22

BİRİNCİ BÖLÜM

İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİNİN TARİHİ GELİŞİMİ,

KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ DURUMU, TANIMI, TÜRLERİ,

HUKUKİ NİTELİĞİ VE BENZER KURUMLARDAN AYIRT EDİLMESİ

§ 1. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİNİN TARİHİ GELİŞİMİ VE

KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ DURUMU ....................................................27

I. TARİHİ GELİŞİMİ .............................................................................................................27

A. Roma Hukukunda ...................................................................................................27

B. Cermen Hukukunda...............................................................................................29

II. KARŞILAŞTIRILMALI HUKUKTAKİ DURUMU ....................................................32

A. Alman Hukukunda..................................................................................................32

B. Türk Hukuku ve İsviçre Hukukunda..............................................................35

C. Çeşitli Avrupa Devletlerinin Hukuk Sistemlerinde .................................37

§ 2. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE TÜRLERİ..................................39

I. GENEL OLARAK................................................................................................................39

II. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİNİN TANIMI..............................................................44

III. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ...........................................................45

A. İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmesi ................................................................45

B. İvazlı Olumlu Miras Sözleşmesi........................................................................47

10 İçindekiler

§ 3. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ...................................... 51

I. GENEL OLARAK................................................................................................................51

II. ÇİFTE HUKUKİ İŞLEM GÖRÜŞÜ ................................................................................53

A. Genel Olarak..............................................................................................................53

B. Bağımsız Sözleşmelerin Birbiriyle İrtibatlandırılması..........................55

III. TEK BİR HUKUKİ İŞLEM GÖRÜŞÜ ...........................................................................57

A. İvazlı Miras Sözleşmesinin Tek Bir Hukuki İşlem Niteliği...................57

B. İvazlı Miras Sözleşmelerinin İsimli Sözleşme Olması............................63

C. İvazlı Miras Sözleşmesindeki Ölüme Bağlı Kazandırma İle

Karşı Edim (İvaz) Arasındaki Bağın Niteliği ..............................................65

1. Genel Olarak.....................................................................................................65

2. İvazlı Miras Sözleşmesi Bakımından Synallagma ...........................68

a. Genel Olarak Synallagma Kavramı................................................68

b. İvazlı Miras Sözleşmesi Bakımından Synallagmatik

Bağ ...............................................................................................................72

(1) Genel Olarak ...................................................................................72

(2) İvazlı Miras Sözleşmesinde Edimler Arasında

Değişim İlişkisi ..............................................................................73

(3) Ölüme Bağlı Bir Kazandırma İle Sağlararası Bir

Edim Arasında Karşılıklılık İlişkisi.......................................76

(4) Miras Sözleşmesinin Causasının Karşı Tarafın

Edimi Değil Ölüm Olması..........................................................77

(5) İvazlı Miras Sözleşmesinin Synallagmatik Bir

Sözleşme Olmasının Eşyanın Tabiatına Uygun

Olup Olmadığı Meselesi.............................................................79

(6) Kanun’un Tam İki Tarafa Borç Yükleyen

Sözleşmelere Gönderme Yapmasının Anlamı.................81

(7) Synallagmanın Kabulünde Taraf İradelerinin

Önemi ................................................................................................83

3. Koşul ....................................................................................................................84

a. Genel Olarak ............................................................................................84

b. İvazlı Miras Sözleşmesi Bakımından Koşul Yoluyla

Kurulan Bağ .............................................................................................86

4. Causa....................................................................................................................88

a. Genel Olarak ............................................................................................88

b. İvazlı Miras Sözleşmeleri Bakımından Causa Yoluyla

Kurulan Bağ .............................................................................................90

İçindekiler 11

§ 4. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN BENZER KURUMLARDAN

AYIRT EDİLMESİ.....................................................................................................93

I. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN İKİ YÖNLÜ MİRAS

SÖZLEŞMELERİNDEN AYIRT EDİLMESİ...............................................................93

II. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN SAĞLARARASI İVAZLI

KAZANDIRICI İŞLEM YOLUYLA ÖLÜME BAĞLI

KAZANDIRMALARDAN AYIRT EDİLMESİ............................................................95

İKİNCİ BÖLÜM

İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN KONUSU,

KURULMASI VE HÜKÜMLERİ

§ 5. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN KONUSU................................................ 103

I. GENEL OLARAK.............................................................................................................103

II. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFTA BULUNMA ..........................................................103

III. MİRASTAN FERAGAT ETME....................................................................................106

IV. SAĞLARARASI EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ ................................................................108

A. Genel Olarak...........................................................................................................108

B. Ölüme Bağlı Kazandırmanın İvazın Konusu Olarak

Kararlaştırılıp Kararlaştırılamayacağı Meselesi....................................109

C. Sağlararası Edimin Kapsamı...........................................................................113

1. Genel Olarak ..................................................................................................113

2. Kazandırma Ve Edim Kavramları ........................................................114

3. İvazlı Olumlu Miras Sözleşmeleri Bakımından

Sağlararası Edimin Kapsamı..................................................................116

4. İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmeleri Bakımından

Sağlararası Edimin Kapsamı..................................................................118

§ 6. KURULMASI .......................................................................................................... 123

I. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN KURULMASI BAKIMINDAN

EHLİYET UNSURU ........................................................................................................123

II. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN KURULMASI BAKIMINDAN

ŞEKİL UNSURU...............................................................................................................128

§ 7. HÜKÜMLERİ.......................................................................................................... 137

I. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN MİRASBIRAKANIN

SAĞLIĞINDAKİ HÜKÜMLERİ...................................................................................137

II. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN MİRASBIRAKANIN

ÖLÜMÜNDEN SONRAKİ HÜKÜMLERİ.................................................................139

A. Ölüme Bağlı Tasarrufun Hüküm Doğurması ve Hükümden

Düşmesi....................................................................................................................139

1. İvazlı Olumlu Miras Sözleşmeleri Bakımından .............................139

12 İçindekiler

a. Genel Olarak ......................................................................................... 139

b. İvazlı Miras Sözleşmesi Kapsamında Atanan

Mirasçının Mirası Reddi.................................................................. 141

2. İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmeleri Bakımından...................... 143

a. Genel Olarak ......................................................................................... 143

b. İvazlı Feragatin Altsoya Etkisi...................................................... 145

c. Alacaklıların Feragat Edene Başvurma Hakkı ...................... 147

(1) Genel Olarak ................................................................................ 147

(2) Şartları............................................................................................ 148

(3) Sorumluluğun Kapsamı.......................................................... 150

(4) Sorumlu Tutulacak Kimseler ............................................... 152

(5) Sorumluluğun Niteliği............................................................. 154

(6) Sorumluluğun Süresi ............................................................... 155

(7) Sorumlulukların Yarışması................................................... 156

d. Feragat Edenin Feragatinden Yararlanacak Kişilerin

Tespiti Ve Feragatin Hükümden Düşmesi.............................. 157

(1) Genel Olarak ................................................................................ 157

(2) Hükmün Uygulama Alanı....................................................... 161

(3) İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmeleri Bakımından

TMK M. 529 Hükmünün Uygulanması ............................ 162

(4) TMK M. 529 Hükmünün İvazlı Mirastan Feragat

Sözleşmelerine Uygulanmasının Sonucu ....................... 164

B. Mirasbırakanın Ölümünde İvazın Ödenmemiş Olması ...................... 165

1. Genel Olarak.................................................................................................. 165

2. İvazlı Olumlu Miras Sözleşmeleri Bakımından İvazın

Ödenmemiş Olması .................................................................................... 166

3. İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmeleri Bakımından İvazın

Ödenmemiş Olması .................................................................................... 167

III. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNDE TENKİS.................................................... 168

A. Genel Olarak........................................................................................................... 168

B. İvazlı Olumlu Miras Sözleşmeleri Bakımından Tenkis....................... 169

1. Genel Olarak.................................................................................................. 169

2. İade Talebi...................................................................................................... 170

C. İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmeleri Bakımından Tenkis ............... 171

1. Genel Olarak.................................................................................................. 171

2. Mirasbırakanın Tasarruf Oranının Hesaplanması Ve

Sağlararası İvazın Tenkisi....................................................................... 174

a. Mirasbırakanın Tasarruf Oranının Hesaplanması.............. 174

İçindekiler 13

b. Sağlararası İvazın Tenkisi ..............................................................176

(1) Genel Olarak ................................................................................176

(2) Sağlararası İvaz Bakımından Tenkiste Sıra...................178

(3) Mirastan Feragat Edenin Seçimlik Hakkı .......................179

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ

§ 8. İRADÎ SONA ERME SEBEPLERİ......................................................................... 183

I. SAĞLARARASI EDİMİN İFA EDİLMEMESİ NEDENİYLE

SÖZLEŞMEDEN DÖNME ............................................................................................183

A. Genel Olarak...........................................................................................................183

B. TMK M. 547 Hükmünün Uygulama Alanı .................................................187

1. Genel Olarak ..................................................................................................187

2. İvazlı Miras Sözleşmesinin Türleri Bakımından...........................187

3. İvazlı Miras Sözleşmesindeki Ölüme Bağlı Tasarruf ve

Karşı Edim Arasındaki Bağın Niteliği Açısından...........................189

C. Dönme Hakkına Sahip Olan Kişi....................................................................190

1. Genel Olarak ..................................................................................................190

2. İvazlı Olumlu Miras Sözleşmesinin Karşı Tarafının

Sözleşmeden Dönme Hakkı....................................................................192

D. TMK M. 547 Hükmünün Kapsamı ................................................................195

E. TMK M. 547 Hükmünün Uygulanması .......................................................197

1. TMK M. 547 Hükmünün Sağlararası Edimin Hiç İfa

Edilmemesi Durumunda Uygulanması .............................................197

a. Genel Olarak .........................................................................................197

b. Temerrüdün Şartları.........................................................................199

c. Temerrüdün Sonuçları ....................................................................200

(1) Genel Olarak ................................................................................200

(2) Seçimlik Hakların Kullanılması...........................................203

i. Aynen İfa ve Gecikme Sebebiyle Tazminat...........203

ii. Aynen İfadan Vazgeçip İfa Etmeme

Dolayısıyla Müspet Zararın Tazmini .......................203

iii. Sözleşmeden Dönme Ve Menfi Zararların

Tazmini .................................................................................204

2. TMK M. 547 Hükmünün Sağlararası Edimin Gereği Gibi

İfa Edilmemesi Durumunda Uygulanması.......................................205

14 İçindekiler

3. TMK M. 547 Hükmünün Kusursuz Sonraki İmkânsızlık

Durumunda Uygulanması....................................................................... 206

F. TMK M. 547 Hükmünün Uygulanma Zamanı.......................................... 206

G. Mirasçı Atanması Karşılığında Yapılan Ölünceye Kadar

Bakma Sözleşmesinin Feshi............................................................................ 207

1. Genel Olarak.................................................................................................. 207

2. Mirasçı Atanması İçeren Ölünceye Kadar Bakma

Sözleşmesinin Feshi................................................................................... 208

II. ORTADAN KALDIRMA SÖZLEŞMESİ ................................................................... 210

A. Genel Olarak........................................................................................................... 210

B. Ortadan Kaldırma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği................................ 211

C. Ortadan Kaldırma Sözleşmesinin Tarafları Ve Zamanı...................... 213

D. Ortadan Kaldırma Sözleşmesinin Şekli ..................................................... 215

E. Ortadan Kaldırma Sözleşmesinin Sonuçları............................................ 218

F. Ortadan Kaldırma Sözleşmesinin Ortadan Kaldırılması ................... 218

II. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA SEBEBİYLE TEK TARAFLI DÖNME ............ 219

A. Genel Olarak........................................................................................................... 219

B. TMK M. 546/II Hükmünün Uygulama Alanı............................................ 221

C. TMK M. 546/II Hükmüne Göre Dönme Hakkına Sahip Olan Kişi........ 224

D. TMK M. 510 Hükmünün Kapsamının İvazlı Miras

Sözleşmeleri Bakımından Değerlendirilmesi ......................................... 225

E. Dönmenin Şekli..................................................................................................... 228

F. İvazlı Miras Sözleşmeleri Bakımından Dönmenin Sonuçları .......... 230

§ 9. YASAL SONA ERME SEBEPLERİ........................................................................233

I. MİRASBIRAKANDAN ÖNCE ÖLME ....................................................................... 233

A. Genel Olarak........................................................................................................... 233

B. TMK M. 548/I Hükmünün Uygulama Alanı ............................................. 234

C. TMK M. 548/I Hükmünün Uygulanmasının İvazlı Miras

Sözleşmesi Bakımından Sonuçları............................................................... 235

II. MİRASTAN YOKSUNLUK DURUMUNUN ORTAYA ÇIKMASI..................... 238

A. Olumlu Miras Sözleşmeleri Bakımından Mirastan Yoksunluk

Durumunun Ortaya Çıkması........................................................................... 238

1. Genel Olarak.................................................................................................. 238

2. Mirastan Yoksunluk Sebebinin Ortaya Çıkmasının İvazlı

Olumlu Miras Sözleşmeleri Bakımından Sonucu ......................... 238

C. Mirastan Feragat Sözleşmeleri Bakımından Mirastan

Yoksunluk Durumunun Ortaya Çıkması ................................................... 239

III. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİ AKDEDEN EŞLERİN BOŞANMASI .............. 240

İçindekiler 15

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİNİN İPTAL EDİLMESİ

VE HÜKÜMSÜZLÜĞÜNÜN İLERİ SÜRÜLMESİ

§ 10. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR BAKIMINDAN MEDENİ KANUNDA

DÜZENLENMİŞ İPTAL SEBEPLERİNİN İVAZLI MİRAS

SÖZLEŞMELERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ.............................. 245

I. GENEL OLARAK.............................................................................................................245

II. İPTAL SEBEPLERİ.........................................................................................................249

A. Ehliyetsizlik ............................................................................................................249

1. Genel Olarak ..................................................................................................249

2. İvazlı Miras Sözleşmesinde Tarafların Ehliyetsizliğinin

Yaptırımı .........................................................................................................250

B. Şekle Aykırılık .......................................................................................................254

1. Genel Olarak ..................................................................................................254

2. İvazlı Miras Sözleşmeleri Bakımından Şekle Aykırılığın

Yaptırımı .........................................................................................................255

C. Hukuka Veya Ahlaka Aykırılık .......................................................................255

1. Genel Olarak ..................................................................................................255

2. İvazlı Miras Sözleşmeleri Bakımından Hukuka Veya

Ahlaka Aykırılığın Yaptırımı ..................................................................256

C. İrade Sakatlığı Halleri ........................................................................................259

1. Genel Olarak ..................................................................................................259

2. İvazlı Miras Sözleşmelerinin Tarafları Bakımından İrade

Sakatlığı Halleri............................................................................................260

a. Mirasbırakan Bakımından İrade Sakatlığı Halleri ..............260

b. Karşı Taraf Bakımından İrade Sakatlığı Halleri ...................267

3. İvazlı Miras Sözleşmeleri Bakımından Tarafların İrade

Sakatlığının Yaptırımı ...............................................................................268

III. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARINCA İPTAL

SEBEPLERİNİN İLERİ SÜRÜLMESİ.......................................................................269

A. Genel Olarak...........................................................................................................269

B. Hukuka veya Ahlaka Aykırılığın İleri Sürülmesi ...................................269

C. Diğer İptal Sebeplerinin İleri Sürülmesi ...................................................270

1. İptal Sebeplerinin Mirasbırakanın Ölümünden Önce İleri

Sürülmesi........................................................................................................270

a. Genel Olarak .........................................................................................270

16 İçindekiler

b. Mirasbırakanın Sağlığında İptal Sebeplerinin İleri

Sürülmesinin Mümkün Olup Olmadığı Meselesi ................. 270

(1) Mirasbırakan Bakımından Mirasbırakanın

Sağlığında İptal Sebeplerinin İleri Sürülmesinin

Mümkün Olup Olmadığı Meselesi...................................... 270

(2) Karşı Taraf Bakımından Mirasbırakanın

Sağlığında İptal Sebeplerinin İleri Sürülmesinin

Mümkün Olup Olmadığı Meselesi...................................... 273

i. Karşı Tarafın Kendi Ehliyetsizliğini veya

İrade Sakatlığını İleri Sürmesi.................................... 273

ii. Karşı Tarafın Mirasbırakanın

Ehliyetsizliğini Ve Şekle Aykırılığı İleri

Sürmesi ................................................................................. 274

b. İleri Sürmenin Şekli .......................................................................... 274

3. İptal Sebeplerinin Mirasbırakanın Ölümünden Sonra

İleri Sürülmesi.............................................................................................. 279

a. Genel Olarak ......................................................................................... 279

b. İptal Davası ........................................................................................... 280

III. İVAZLI MİRAS SÖZLEŞMELERİ BAKIMINDAN İPTAL

SEBEPLERİNİN İLERİ SÜRÜLMESİNİN SONUÇLARI.................................... 281

A. Tarafların Ehliyetsizliğinin İleri Sürülmesinin Sonuçları ................. 281

B. Diğer İptal Sebeplerinin İleri Sürülmesinin Sonuçları ....................... 282

§ 11. MİRAS SÖZLEŞMELERİ BAKIMINDAN MEDENİ KANUN’DA

DÜZENLENMEMİŞ ANCAK BORÇLAR KANUNU’NDA YER ALAN

BAZI HÜKÜMSÜZLÜK VE İPTAL SEBEPLERİNİN İVAZLI MİRAS

SÖZLEŞMELERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ...............................283

I. MUVAZAA (TBK MAD. 19)........................................................................................ 283

II. AŞIRI YARARLANMA (TBK MAD. 28).................................................................. 285

A. Genel Olarak........................................................................................................... 285

B. İvazlı Miras Sözleşmeleri Açısından Aşırı Yararlanmanın

Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi..................................................... 286

C. Aşırı Yararlanmanın İleri Sürülmesi........................................................... 289

SONUÇ .................................................................................................................................291

KAYNAKÇA ........................................................................................................................301