Konut Dokunulmazlığının İhlal Suçu

Cum. Sav. Tuncay SÜMBÜL 

Konut dokunulmazlığı hakkı esasen kişi özgürlüğü ile doğrudan ilgili olduğundan kişinin özel yaşamının bir parçasıdır. Bu hakkın kullanımı ile kişi, kendisine özgü özel bir alan oluşturarak yaşamsal faaliyetlerini sürdürür. Toplum sözleşmesi ile birey, devleti, kendisine ait hakları koruması için yetkilendirmiştir. İşte konut dokunulmazlığı hakkı da kişinin temel hak ve özgürlüklerinden biri olduğundan devlet, bireylerden ve toplumdan aldığı yetki ile diğer temel hak ve özgürlükler ile birlikte bu hakkı da güvence altına alarak, bu hakkın ihlali durumunda bir yaptırım öngörmüştür.

Bu bakımdan Türk Ceza Hukuku sisteminde 01 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK, 765 sayılı TCK’yı mülga etmiştir. 5237 sayılı TCK’nın getirdiği değişiklikler, konut dokunulmazlığını ihlal suçunun bilimsel açıdan ele almayı ve incelemeyi gerektirmiştir. Nitekim konut dokunulmazlığı hakkının tarihsel süreçte çeşitli anayasal metinlerde ve ceza kanunlarında görmek mümkündür. TCK’nın 116. maddesinde bu hakkın ihlali durumunda oluşacak suç ile uygulanacak yaptırımlar düzenlenmiş, 119. maddede ise nitelikli haller düzenlenmiştir.

Kişi özgürlüğü tabiri insanda bambaşka bir heyecan uyandırmaktadır. Aslında baktığımız zaman birçok hakkın temelinde kişi özgürlüğü yatmaktadır. Dünya tarihinde yazılı-yazısız kanun metinleri ile uluslararası sözleşmelere baktığımız zaman kişinin yaşamsal faaliyetlerini özgürce yerine getirmesi için bir takım güvenceler ve yaptırımlar öngörülmüştür. Kişinin sahip olduğu bu hakların güvencesi yukarıda da belirtildiği gibi anayasamızdır. İhlali durumunda cezai müeyyide öngören ise ceza kanunumuzdur. Çalışmamızın ana unsurunu oluşturan husus, bu hakkın kişi özgürlüğüne karşı bir ihlal, bir müdahale olduğu düşüncesidir.

Bu sebepledir ki konut bizce kişinin en özgür şekilde yaşadığı, en temel ihtiyaçlarını barındırdığı, en özel yaşamını sürdürdüğü biricik yaşam alanıdır. Bu yaşam alanının anayasal güvence altına alınması ve ihlali halinde ceza kanunu ile yaptırım altına alınması bu hakkın birey açısından önemini göstermektedir.

Çalışmamız kapsamında çeşitli kaynaklardan faydalanarak Yargıtay kararları ile pratikte bu hakkın ihlali durumunda, müeyyidelerini ele alarak hakkın önemini vurgulamaya çalıştık.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .......................................................................................................................................................7

İÇİNDEKİLER .........................................................................................................................................9

KISALTMALAR LİSTESİ.................................................................................................................. 13

GİRİŞ ...................................................................................................................................15

BİRİNCİ BÖLÜM

KONUT VE KONUT DOKUNULMAZLIĞI KAVRAMI,

ULUSLARARASI BELGELERDE VE TC ANAYASASI’NDA

KONUT DOKUNULMAZLIĞI HAKKI İLE BU HAKKIN GELİŞİM SÜRECİ VE

SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER

I. KONUT VE KONUT DOKUNULMAZLIĞI KAVRAMI..................................................... 17

A. Konut ..................................................................................................................................... 17

B. Konut Dokunulmazlığı Kavramı ................................................................................ 18

II. BAZI ULUSLARARASI BELGELERDE KONUT DOKUNULMAZLIĞIHAKKI........ 20

A. Birleşmiş Milletler Örgütü Belgelerinde ................................................................ 20

1. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ..................................................................... 20

2. Siyasal ve Medeni Haklar Sözleşmesi.............................................................. 22

B. Avrupa Hukuku’nda ........................................................................................................ 23

1. Avrupa Konseyi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde .......................... 23

2. Avrupa Birliği Hukuku’nda.................................................................................. 25

III. KONUT DOKUNULMAZLIĞI HAKKININ TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ ................ 26

A. Genel Olarak ....................................................................................................................... 26

B. Türk Hukuku’ndaki Gelişim......................................................................................... 28

1. 1961 Anayasası ve Öncesi Dönem Anayasal Metinlerde Konut

dokunulmazlığı Hakkı............................................................................................ 28

2. 1982 Anayasasına Göre Konut Dokunulmazlığı Hakkı ........................... 33

a. Genel Olarak....................................................................................................... 33

b. Konut Dokunulmazlığı Hakkı ..................................................................... 35

c. Özel Hayatın Gizliliği Hakkı......................................................................... 40

d. Konut Dokunulmazlığı Hakkının Kapsamı ........................................... 43

10 İçindekiler

e. Konut Dokunulmazlığı Hakkının Sınırlanması ve

Güvenceleri.........................................................................................................44

(1) 1982 Anayasası’nın İlk Halinde Konut Dokunulmazlığı

Hakkı İçin Öngörülen Özel Sınırlama Sebebi...............................47

(2) 2001 Anayasa Değişiklikleri ile Getirilen Sınırlama

Sebepleri......................................................................................................47

I. Kanunla Sınırlama...........................................................................51

II. Demokratik Toplum Düzeninin ve Laik

Cumhuriyetin Gerekleri................................................................52

III. Öze Dokunma Yasağı .....................................................................53

IV. Ölçülülük İlkesi.................................................................................53

V. Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Aykırı Olmayan

Sınırlama .............................................................................................54

VI. Nedene Bağlılık İlkesi....................................................................55

VII. Hakkın Kötüye Kullanılması.......................................................55

f. Olağanüstü Haller ve Sıkıyönetim Hallerinde Konut

Dokunulmazlığı Hakkının Korunması.....................................................57

3. Medeni Kanunumuz Açısından...........................................................................58

IV. KONUT DOKUNULMAZLIĞINI İHLAL SUÇUNDA KORUNAN HUKUKİ

DEĞER............................................................................................................................................60

İKİNCİ BÖLÜM

5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NDA

KONUT DOKUNULMAZLIĞI’NIN İHLALİ SUÇUNUN UNSURLARI

VE KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLER

I. SUÇUN MADDİ UNSURLARI..................................................................................................65

A. Fiil............................................................................................................................................65

1. Girmek...........................................................................................................................66

2. Çıkmamak ....................................................................................................................68

B. Rıza..........................................................................................................................................70

C. Fail ve Mağdur....................................................................................................................77

D. Suçun Konusu.....................................................................................................................81

1. Konut .............................................................................................................................82

a. Sürekli veya Geçici Olarak Kalınan Yer Olma Özelliği......................83

b. Bina Olup Olmama Özelliği ..........................................................................84

c. Yerin Tahsis Amacı..........................................................................................85

d. Gece İstirahatına Tahsis Edilip Edilmemesi.........................................86

İçindekiler 11

e. Devamlı Olarak Bu Mahalde Kalınıp Kalınmaması ........................... 86

f. Söz Konusu Yerde Fiilen Oturulması ...................................................... 86

g. Konutun Kullanılmasının Hukuka Uygunluğu .................................... 87

h. Resmi Dairenin Konut Sayılıp Sayılmayacağı Hususu..................... 88

j. Umuma Açık Yerlerin Konut Sayılıp Sayılmayacağı......................... 90

2. Eklenti ........................................................................................................................... 91

3. İşyeri ve Eklentileri................................................................................................. 94

II. SUÇUN MANEVİ UNSURLARI............................................................................................... 97

III. SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU .......................................................................... 100

A. Meşru Savunma.............................................................................................................. 100

B. İlgilinin Rızası ................................................................................................................. 102

C. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi.................................................................. 103

D. Hakkın İcrası.................................................................................................................... 105

IV. KUSURLULUĞU ETKİLEYENHALLER........................................................................... 107

A. Zorunluluk Hali .............................................................................................................. 107

B. Cebir veya Tehdit .......................................................................................................... 109

C. Haksız Tahrik .................................................................................................................. 110

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KONUT DOKUNULMAZLIĞINI İHLAL SUÇUNDA NİTELİKLİ HALLER,

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ,

SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA USULÜ, YAPTIRIM

I. SUÇUN NİTELİKLİHALLERİ.............................................................................................. 113

A. TCK 116/4. Maddesinde düzenlenen Nitelikli haller .................................... 113

1. Suçun Cebir veya Tehdit Kullanılarak İşlenmesi .................................... 113

2. Suçun Gece Vakti İşlenmesi.............................................................................. 116

B. TCK Madde 119’da Yer Alan Nitelikli Haller ..................................................... 116

1. Suçun Silahla İşlenmesi...................................................................................... 116

2. Suçun Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi........................ 117

3. Suçun Kamu Görevinin Sağladığı Nüfuzun Kötüye Kullanılması

Suretiyle İşlenmesi............................................................................................... 118

4. Suçun Kişinin Kendisini Tanınmayacak Hale Koyması

Suretiyle İşlenmesi............................................................................................... 119

5. Suçun Var Olan veya Var Sayılan Suç Örgütlerinin Korkutucu

Etkisinden Faydalanmak Suretiyle İşlenmesi .......................................... 119

12 İçindekiler

II. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ............................................................................... 120

A. Teşebbüs............................................................................................................................ 120

B. İçtima .................................................................................................................................. 123

C. İştirak.................................................................................................................................. 130

III. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA USULÜ .................................................................................. 132

A. Soruşturma ve Kovuşturma Usulü......................................................................... 132

B. Görevli ve Yetkili Mahkeme ...................................................................................... 135

IV. YAPTIRIM .................................................................................................................................. 135

SONUÇ.............................................................................................................................. 139

KAYNAKÇA..................................................................................................................... 145