Her çalışmada sizi o çalışmayı yapmaya iten bir süreç vardır. Yaşadıklarımız bize bir yol çizerken bazen okuduğumuz bir kitap bazen de önümüze çıkan bir veri bize bambaşka ufuklar açar. İlk olarak beni bu çalışmayı yapmaya iten şey hayatım boyunca her anlamda görünürlük mücadelesi verdiğine şahit olduğum kadınlardır. Bu kadınlar bazen sadece kadın oldukları için doğum yapar denerek işe alınmamış bazen cinsiyetinden dolayı düşük profilli görülerek terfi ettirilmemiş bazen de dini kıyafet tercihlerinden dolayı dışlanmışlardır. Hepsi tüm bunlara rağmen çalışma hayatında var olma mücadelesi vermiş, asla pes etmemiş ve en sonunda kendi ayakları üzerinde durmayı başarmışlardır. Müslüman bir kadın olarak mücadelesine şahit olduğum ve artık aramızda olmayan bir tanıdığım, Türkiye’deki azınlıklıkları çalışmaya başlamıştı ve saha çalışmasında onların devlet memuru olmada karşılaştıkları sorunları bizlerle de paylaşmıştı. Kendisine kanser teşhisi konduğunda saha çalışmasında dinlediği insanlar onun için kilisede dua etmişlerdi. Bu tecrübe benim için bu ülkede insanların bir arada sorunsuz yaşayabileceğinin en güzel kanıtlarından biriydi. O yıllarda daha üniversiteye bile başlamamıştım ve bu sayede Müslüman kadınların yanı sıra Türkiye’de azınlıkların yaşadığı sıkıntılara da genç yaşta şahit olmuştum. Tüm bunlardan öğrendiğim, hiç kimsenin dini inanç pratiklerinden dolayı kamusal alanın dışına itilmemesi, temel olan eğitim ve geçimini sağlama hakkından mahrum edilmemesi gerektiğiydi. Bu yüzden akademik hayatımın bir bölümde bu konuya ilişkin bir çalışma yapmak istedim.

Bu çalışma öncelikle Türkiye’deki kadınların çalışma hayatına dâhil edilmesi ve ekonomik bağımsızlıklarını elde etmesi amacına küçük de olsa hizmet edebilmesi doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Kadınların iş hayatında din veya inancın açığa vurulmasından dolayı karşılaştığı kıyafet ve eşit ibadet yeri problemleri 1982 Anayasası ile korunan din ve vicdan özgürlüğü kapsamında ele alınmıştır.

Türkiye’de bu çalışmayı yapmanın risklerinin farkında olmakla beraber, dünya genelinde ve Türkiye’de çoğulcu, özgürlükçü mahkeme kararlarının, uygulamalarının gündeme gelmesi beni bu çalışmayı yapmaya itti. Çalışmayı tamamladığım dönemde bu hak ve özgürlüğün korunması yolunda birçok adım atıldığını ve artık noktalanması gereken bir tartışma olduğunu düşünmüştüm. Ancak tezin yazıldığı dönemden bugüne kadar geçen zaman zarfında hala Türkiye’de bizim için önemli olan laiklik ilkesinin tartışıldığını ve dünya genelinde sınırlamaların tekrardan gündeme geldiğini gördüm. Bu, dini görünürlüğün sınırlandırılması tartışmasının devam edeceği anlamına geliyordu. Çalışmayı tamamladıktan sonra ortaya çıkan COVID-19 Pandemi süreci ile bu sorun bambaşka bir boyuta taşındı. Dünya genelinde istihdam oranları ve kadınların istihdamı ciddi oranda düşerken dini temelde ayrımcılık, yabancı düşmanlığı arttı.[1] Dolayısıyla çalışmış olduğum dezavantajlı grubun ayrımcılığa uğrama ihtimali de arttı. Türkiye özelinde hukuki anlamda din ve vicdan özgürlüğü bakımından kadınların özgürlüğünü sınırlayan düzenlemeler kalkmıştır. İbadet yeri konusunda ise yalnızca mevzuat değişikliği ile halledilebilecek olan eşitlik problemi bulunmaktadır. Bu çalışmada da bunlara ilişkin tüm hukuki süreç verilmeye çalışılmıştır.

Bir devrin kapandığı düşünülse de içinde yaşayan herkesin tespit edebileceği gibi toplumda gittikçe artan bir kutuplaşma ortamı bulunmaktadır. Ülkede yaşanan ekonomik sıkıntılar bu ortamı olumsuz olarak etkilemektedir. Ancak toplumdaki kutuplaşmanın bedelini yine Müslüman kadınlar ödemektedir. Kamuda serbestliğin kalkması ve buna paralel olarak özel sektördeki esneklik (veya muhafazakarların özel sektörde hâkim olmaya başlaması) ile Müslüman kadınların görünürlüğü artmıştır. Bu görünürlüğün artması ile belli bir partiye mensup olma önyargısı ile karşı karşıya kalan bu kadınlar, özellikle kamuda işe alındıklarında liyakatsiz olarak görülmektedirler. Özel sektörde ise hala profesyonel bir görüntü vermedikleri düşünüldüğü için işe alınmada tercih edilmemektedirler. Hukuki olarak birtakım hakları elde etmiş olsalar da sosyolojik açıdan başka problemler ortaya çıkmaktadır. Bu da yalnızca hukuk kuralı koymanın veya bir özgürlüğü hukuki olarak sağlamanın her zaman yeterli olmayacağını bize göstermektedir. Devletin pozitif yükümlülüğü bu noktada önem kazanmaktadır. Kentli kadınlar günümüzde sokakta dini kıyafetlerinden dolayı sözlü veya fiziki saldırıya uğramaktadır. Bu saldırıların en çarpıcı örneklerinden biri de İstanbul Teknik Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olan Neşe Nur Akkaya’nın Nişantaşı’nda bir parkta otururken uğradığı sözlü ve fiziksel saldırıdır. Daha sonra ceza davasına da konu olan olayda Akkaya, arkadaşıyla otururken kendisine "Ben sizden rahatsız oluyorum. Gaziosmanpaşa'ya gidin. Burada yaşayamazsınız. Buradan gidin." denerek darp edilmiştir.[2]

Tez savunmasındaki hocalarımın ve bu konuyla alakadar olan meslektaşlarımın bana sorduğu soru, bu tarz kısıtlamaların tekrar gündeme gelip gelmeyeceğidir. Çoğu uzman artık böyle bir uygulamanın gündeme gelmeyeceğini ifade etse de bu konuda ben maalesef olumlu bir yaklaşım sergileyemeyeceğim. Daha sıkı koruyucu tedbirler alınmadıkça Türkiye’de aynı sınırlayıcı yaklaşımın tekrar gündeme gelmesi kolay olmamakla birlikte mümkündür. Çünkü Türkiye’de özellikle kadının dini kıyafeti siyasetin gündeminden bir türlü kurtulamamış ve salt bir özgürlük meselesi olamamıştır.

Çalışan kadının din ve vicdan özgürlüğüne ilişkin sınırlamalara bakıldığında mahkemelerin ve idare uygulamalarının gerekçesinde dini kıyafet giymeyi-sembol taşımayı tercih eden kadınların tarafsızlık bariyerine takıldığı gözükmektedir. Temel problem, kıyafetin ya da sembolün tercih edilmesinin tek başına tarafsızlığa aykırı olacak biçimde başkalarının hak ve özgürlüklerini etkileyebilecek potansiyel bir unsur olarak görülmesidir. Bu da sınırlamanın çok genel, soyut ve katı bir biçimde uygulanması ile hakkın özünü zedeleyecek bir yaklaşımdır. Anayasa Mahkemesi’nin de ifade ettiği gibi “Bir dinin herhangi bir dışa vurum davranışının tek anlamının laik devlete dini bir meydan okuma olarak yorumlamak ise, bu dinin mensuplarının kendi eylemlerini tanımlama kapasitesini yok saymak anlamına gelir.”[3] Halbuki dışa vurumun sınırlanmasında başkalarının hak ve özgürlüklerini etkileyen somut fiillerin varlığı ve somut gerekçelerin varlığı gereklidir.

Çalışmada din veya inancı fark etmeksizin cinsiyetlerinden dolayı dezavantajlı olan kadınların dini dışa vurumları ile beraber kesişimsel ayrımcılığa uğraması göz önünde bulundurularak hukuki süreç analiz edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Türkiye’ye karşı da başvuru yapılabilen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve İnsan Hakları Komitesi (İHK) dışında çalışan kadınlara yönelik zengin içerik ve özgün yaklaşımlara sahip olan Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) ve Federal Almanya Anayasa Mahkemesi (BVerfG) kararlarına da karşılaştırılmalı biçimde yer verilmiştir. Çalışmanın basılması için tekrardan düzenlenmesinde plan üzerinde fazla değişiklik yapılmamış ve yalnızca içerik güncellenmiştir.

Ortaya koymaya çalıştığım bu çalışmanın hazırlık sürecinde desteğini ve fikirlerini benden esirgemeyen tez danışmanım Doç. Dr. Didem
YILMAZ’a, hem ders döneminde hem de tez savunmamdaki değerli katkılarından dolayı Doç. Dr. Ahmet YAYLA’ya ve Dr. Öğr. Üyesi Mustafa
YAYLALI’ya teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca hazırlık aşamasında bilgilerine ve tecrübelerine danışmam için her seferinde kıymetli zamanlarını bana ayırarak ufkumu genişleten Prof. Dr. Ergun ÖZBUDUN ve Prof. Dr. Serap YAZICI’ya da saygılarımı sunarım. Tez yazma sürecinde bana destek olan, hukuki anlamda ufkumu açan İstanbul Şehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ndeki mesai arkadaşlarıma, Federal Almanya Anayasa Mahkemesi kararlarını çevirmemde yardımcı olan Büşra KAYNAK BALTA’ya ve çalışmamı kontrol eden Büşra GÜMÜŞ ve Ayşe YEŞİL’e teşekkür ederim. Tezimi yazarken bana inanan ve bana her zaman destek olan eşim Hüdayi BEKIR’e çok teşekkür ederim. Beni yetiştiren ve benden desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen anne ve babama da sonsuz teşekkürler.

Kitabın basım aşamasında başta Murat BİKEÇ olmak üzere emeği geçen tüm yayınevi çalışanlarına da teşekkür ederim.

Son olarak bu eserle ilgili tüm eksiklik ve hatalardan doğan sorumluluk bana aittir.

[1] United Nations, 2020. Defeat COVID-19 and put an end to hate and discrimination: UN Chief, https://news.un.org/en/story/2020/08/1070802 [erişim tarihi 10 Eylül 2021]

[2] Hürriyet, 2021. Nişantaşı'nda başörtülü kadınlara saldırıda yeni gelişme... İfadeleri ortaya çıktı: Anlatırken hâlâ titriyorum, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/nisantasinda-basortulu-kadinlara-saldirida-yeni-gelisme-ifadeleri-ortaya-cikti-anlatirken-hala-titriyorum-41881336

[3] Tuğba Arslan Başvurusu, Başvuru No. 2014/256, k.t.: 25/6/2014, para. 45.

ANAYASAL İLKE VE KURALLAR TEMELİNDE ÇALIŞAN KADININ DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ

I. .. ANAYASAL İLKELER.. 21

A. LAİKLİK İLKESİ 21

1. Laiklik Kavramı 21

2. Laiklik İlkesinin Unsurları 23

3. Türkiye’de Laiklik İlkesinin Uygulanması 26

a. Osmanlı Dönemi’nden Türkiye Cumhuriyeti Dönemi’ne Laiklik İlkesinin Gelişimi 26

b. Türkiye’nin Kendine Özgü Laikliği ve Çalışan Kadını Etkileyen Laiklik Uygulamaları 33

B. EŞİTLİK İLKESİ 36

1. Eşitlik Kavramı 36

2. Osmanlı-Türk Anayasalarında Eşitlik İlkesinin Düzenlenmesi 38

a. Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 42

b. Ayrımcılık Yasağı 43

3. 1982 Anayasası’na Göre Kadın-Erkek Eşitliği 50

C. SOSYAL DEVLET İLKESİ 54

1. Sosyal Devlet Kavramı ve Sosyal Haklar 54

2. 1982 Anayasası’nda Sosyal Devlet İlkesi 56

II. DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ KAPSAMINDA ÇALIŞMA HAYATINDAKİ SINIRLAMALAR 60

A. Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması 60

B. Din ve Vicdan Özgürlüğü ile İlgili Sınırlamalar 66

C. Çalışma Hayatında Din ve Vicdan Özgürlüğünün Sınırlandırılması 70

İKİNCİ BÖLÜM

ÇALIŞAN KADININ DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KORUNMASINA İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLER

I. .. DEVLETİN SAYGI GÖSTERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ.. 75

II. DEVLETİN KORUMA VE UYGULAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ.. 76

A. YASALARLA KORUMA ALTINA ALMA.. 78

1. Çalışan Kadının Dini ve İnancı Doğrultusunda Sahip Olduğu Haklar 79

a. Çalışma Kavramı ve Çalışma Hakkı 80

b. Din ve Vicdan Özgürlüğü: Kavramlar ve Haklar 86

c. Çalışma Hayatında Din ve Vicdan Özgürlüğünün Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Işığında Sağlanması 90

2. Çalışan Kadınları Sınırlayan Kıyafet Yönetmelikleri 100

a. 1980 Darbesinden Önceki Dönemde Kılık Kıyafet Düzenlemeleri 100

b. 1980 Darbesinden Sonraki Dönemde Kılık Kıyafet Düzenlemeleri 102

3. Çalışan Kadının İşyerinde Eşit İbadet Yeri Sorunu. 111

a. İbadet Yerlerinin Din ve Vicdan Özgürlüğü Bakımından Önemi 111

b. Türkiye’de İbadet Yerleri ve İşyerinde İbadet Yeri Bulunması 112

c. Kadın-Erkek Eşitliği Bakımından İşyerinde
İbadet Yeri 115

B. YARGI KARARIYLA SAYGI GÖSTERİLMESİNİ SAĞLAMA.. 117

1. Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Çalışan Kadının Din ve Vicdan Özgürlüğü 117

a. Norm Denetimi Kapsamındaki Kararlar 118

b. Bireysel Başvuru Kararları: Tuğba Arslan ve B.S. Başvurusu Örneği 122

2. Birleşmiş Milletler Antlaşmaya Dayalı Denetim Usullerinde Çalışan Kadının Din ve Vicdan Özgürlüğü. 128

3. AİHM İçtihatlarında Çalışan Kadının Din ve Vicdan Özgürlüğü 132

a. Eğitim Sektöründe Çalışan Kadınların Din ve Vicdan Özgürlüğü 132

b. Sağlık Sektöründe Çalışan Kadınların Din ve Vicdan Özgürlüğü 135

c. Özel Sektörde Çalışan Kadınların Din ve Vicdan Özgürlüğü 138

d. Diğer Sektörlerde Çalışan Kadınların Din ve Vicdan Özgürlüğü 139

4. Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD)’nın Çalışan Kadının Din ve Vicdan Özgürlüğüne Yönelik Kararları 142

5. Federal Almanya Anayasa Mahkemesi (BVerfG)’nin Çalışan Kadının Din ve Vicdan Özgürlüğüne İlişkin Kararları 148

SONUÇ.. 159

KAYNAKÇA.. 163

KAVRAM DİZİNİ. 181

Kitaplar

Aliefendioğlu, Y., 2001. “Laiklik ve Laik Devlet”, Laiklik ve Demokrasi (Der. İbrahim Ö. Kaboğlu), Ankara: İmge Yayınevi.

Akad, M., Vural Dinçkol, B. & Bulut, N., 2017. Genel Kamu Hukuku. İstanbul: DER Yayınları.

Akad M. & Dinçkol A., 2007. 1982 Anayasası ve Anayasa Mahkemesi Kararları.İstanbul: Der Yayınları.

Akbulut, O., 2016. Anayasal Dinsel Çoğulculuk, İstanbul: On İki Levha Yayınları.

Aksoy, M., 2005. Başörtüsü- Türban: Batılılaşma- Modernleşme, Laiklik ve Örtünme. İstanbul: Kitap Yayınevi.

Anadol, C., 2001. Türkiye’de Din ve Vicdan Hürriyeti. İstanbul: Burak Yayınevi.

Armağan, S. 2014. Din- Vicdan Hürriyeti ve Laiklik Teori- Pratik. İstanbul: İnsan Yayınları.

Armağan, S., 2005. “Din,Vicdan Hürriyeti ve Laiklik”, Türkiye’de Din ve Vicdan Hürriyeti: Çeşitlilik, Çoğulculuk, Barış, (Der. Murat yılmaz) Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu.

Ayata, G., Eryılmaz, S. & Oder, B.E., 2010. Kadın Hakları Uluslararası Hukuk ve Uygulama, (Ed. Burcu Yeşiladalı), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Ayrangöl, Z. & Çomaklı, Ş.E., 2016. Vergi Hukuku Genel İlkeler ve Esaslar, Ankara: Savaş Yayınevi.

Azrak, A.Ü., 1981. “Sosyal Devlet”, Reşat Kaynar’a Armağan, İstanbul : İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.

Bali, R.N., 1999. Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri: Bir Türkçeleştirme Serüveni (1923-1945). İstanbul: İletişim Yayınları.

Başgil, A.F., 2005. “Din Hürriyeti: Türk Anayasası’nin 75. Maddesi Üzerine Bir Etüd”, Türkiye’de Din ve Vicdan Hürriyeti: Çeşitlilik, Çoğulculuk, Barış, (Der. Murat yılmaz) Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu.

Başgil, A.F., 2016. Din ve Laiklik. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.

Berkes, N., 2016. Teokrasi ve Laiklik, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Boyar, O., 2013. “Devletin Pozitif Yükümlülükleri ve Dolaylı Yatay Etki”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, (Ed. Sibel İnceoğlu), İstanbul: Beta Basım.

Bulut, N., 2009. Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar. İstanbul: On iki Levha Yayınları.

Cin, T., 2003. Yunanistan’daki Müslüman Türk Azınlığın Din ve Vicdan Özgürlüğü (Başmüftülük ve Müftüler Sorunu), Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Cindoğlu, D., 2010. Başörtü Yasağı ve Ayrımcılık: İş Hayatında Meslek Sahibi Başörtülü Kadınlar. İstanbul: Tesev Yayınları.

Çitçi, O., 1982. Kadın Sorunu ve Türkiye’de Kamu Görevlisi Kadınlar, Ankara: Sevinç Matbaası.

Dâver, B., 1955. Türkiye Cumhuriyeti’nde Lâiklik, Ankara: AÜSBF yayıları.

Davutoğlu, A., 2000. “Uluslararası İlişkiler Bakımından Din ve Vicdan Hürriyeti”, Demokratik Hukuk Devletinde Din ve Vicdan Hürriyeti, İstanbul: Ensar Neşriyat.

Demir, H.S., 2011. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Türkiye’de Din ve Vicdan Özgürlüğü, Ankara: Adalet Yayınevi.

Dilbirliği, M., 2020. Avrupa’da Din ve Vicdan Özgürlüğü, Ankara: Adalet Yayınevi.

Doğru, O, & Nalbant, A. 2013. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar 2. Cilt, Ankara: Pozitif Matbaa.

Erdoğan, M., 2000. Demokrasi Laiklik Resmî İdeoloji. Ankara: Liberte Yayınları.

Erdoğan, M., 2012. Anayasal Demokrasi, Ankara: Siyasal Kitabevi.

Erdoğan, M., 2007. Anayasa Hukuku, Ankara: Orion Yayını.

Francois, J., & Jombe, A., 2008. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler, (Çev. Özgür Heval Çinar & Abdulcelil Kaya), Belçika: Avrupa Konseyi.

Genç, Ö. & İlhan, E., 2012. Başörtüsü Yasağına İlişkin Değerlendirme ve Öneriler, İstanbul: TESEV Yayınları.

Gemalmaz, M.S., 2005. Türk Kıyafet Hukuku ve Türban, İstanbul: Legal Yayıncılık.

Gemalmaz, M.S., 2010. Birey, Devlet, Özgürlük, İstanbul: Legal Yayıncılık.

Gemalmaz, M.S., 2012. Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş Cilt II, İstanbul: Legal Kitabevi.

Gerards, J., 2004. “The Application of Article 14 ECHR by the European Court of Human Rights”, The Development of Legal Instruments to Combat Racism in a Diverse Europe, (Ed. Jan Niessen, Isabelle Chopin), Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.

Göle, N., 2010. Modern Mahrem, İstanbul: Metis Yayınları.

Gözaydın, İ., 2009. Diyanet: Türkiye Cumhurriyeti’nde Dinin Tanzimi. İstanbul: İletişim Yayınları.

Gözler, K., 2017. Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.

Gül, İ.I. & Karan, U., 2011. Ayrımcılık Yasağı Kavram, Hukuk, İzleme, Belgeleme, (Ed. Burcu Yeşiladalı, Gökçiçek Ayata), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Güran, K., 1991. “Türkiye’deki Uygulamalar Açısından Din ve Vicdan Hürriyeti Dini Hizmetlerin Görülmesindeki Sınırlar ve Görevler”, Din ve Vicdan Hürriyeti, İstanbul: Aydınlar Ocağı Yayını.

Hakyemez, Y.Ş., 2009. Hukuk ve Siyaset Ekseninde Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Ankara, Yetkin Yayınları.

Hamel, W., 1981. Din ve Vicdan Hürriyeti, (Çev. Servet Armağan) İstanbul: Yeni Asya Yayınları.

Hanioğlu, M. Ş., 2013. “Kemalizmin Tarihî Kökenleri”, Türkiye’de Demokrasi, İslam ve Laiklik (Der. Ahmet T.Kuru & Alfred Stepan), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Işık, A., 2016. Türkiye’de Ulus-Devlet ve Gayrimüslim Azınlık. İstanbul: On İki Levha Yayınları.

İnceoğlu, S, 2013. “Hak ve Özgürlükleri Sınırlama ve Güvence Rejimi”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Anayasa Mahkemesine Bireysel Bşavuru Kapsamında Bir İnceleme, İstanbul: Beta Basım.

Kaboğlu, İ.Ö., 2014. Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), İstanbul: Legal Yayıncılık.

Kaboğlu, İ.Ö., Özgürlükler Hukuku 1, İstanbul: İmge Yayınları.

Kapani, M., 1981. Kamu Hürriyetleri, Ankara: Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları.

Karal, E.Z., 2000. Osmanlı Tarihi 6. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Karal, E.Z., 2007. Osmanlı Tarihi 5. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Karan, U., 2017. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, İstanbul: On İki Levha Yayınları.

Kaynar, R.,1991. Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Keskin, Z., 2015. Kamu Hizmetinde Eşitlik İlkesi, İstanbul: On İki Levha Yayınları.

Kuru, A. T., 2011. Pasif ve Dışlayıcı Laiklik ABD, Fransa Ve Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Levi, A., 1996. Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler, İstanbul: İletişim Yayınları.

Mardin, Ş., Türkiye’de Din ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.

Murdoch, J., 2012. Freedom of Thought, Conscience and Religion under the European Convention on Human Rights, Strasbourg: Council of Europe.

Onar, S.S., 1966. İdare Hukukunun Umumi Esasları II. Cilt, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.

Öden, M., 2003. Türk Anayasa Hukuku’nda Eşitlik İlkesi. Ankara: Yetkin Yayınları.

Öktem, E., 2002. Uluslararası Hukukta İnanç Özgürlüğü. Ankara: Liberte Yayınları.

Özbudun, E., 2012. “Laiklik ve Din Hürriyeti”, Demokratik Anayasa Görüşler ve Öneriler (Ed. Ece Göztepe ve Aykut Çelebi) İstanbul: Metis Yayınları.

Özbudun, E., 2017. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.

Özbudun, E., 2019. Anayasalcılık ve Demokrasi. Ankara: Yetkin Yayınları.

Özdemir, S.S., 2019. Kadın Hakları Bağlamında Türkiye'de Pozitif Ayrımcılık İlkesi, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.

Özek, Ç., 1962. Türkiye’de Lâiklik: Gelişim ve Koruyucu Ceza Hükümleri. İstanbul: Baha Matbaası.

Özipek, B.B., 2008. “İnsan Hakları ve İhlaller Ekseninde Bir Örnek: Türkiye’de Başörtüsü Yasağı Sorunu”, Örtülemeyen Sorun Başörtüsü (Ed. Neslihan Akbulut), İstanbul: AKDER

Sağlam, F., 1982. Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, Ankara: AÜSBF Yayınları.

Selçuk, S.,1994. Laiklik. Ankara: Uygarlık Yayınları.

Süzek, S., 2017. İş Hukuku: Genel Esaslar- Bireysel İş Hukuku. İstanbul: Beta Basım.

Soyak, H.R., 1973. Atatürk’ten Hatıralar Cilt I. İstanbul: Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.

Soysal, M., 1990. 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.

Şimşir, E., 2017. Laiklik Teorileri Açısından 1938-1950 Dönemi Türkiyesi’nde Laiklik Anlayışı. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.

Tanör, B., 1978. Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, İstanbul: MAY Yayınları.

Tanör, B., 1994. Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, İstanbul: BDS Yayınları.

Tanör, B. & Yüzbaşıoğlu, N., 2016. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Basım.

Tanör, B., 2011. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980). İstanbul: Yapı-Kredi Yayınları.

Texier, P., 2001. “Fransız Laiklik Modelinin Kaynakları”, Laiklik ve Demokrasi (Der. İbrahim Ö. Kaboğlu), Ankara: İmge Yayınevi.

Toker, Y., 1993. Türkiye’de Din ve Vicdan Hürriyeti. İstanbul: Çetin Matbaacılık.

Uyar, L., Birleşmiş Milletler'de İnsan Hakları Yorumları: İnsan Hakları Komitesi ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi 1981-2006, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Uygun, O., 2011. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukunda İfade Özgürlüğünün Sınırlanması”, Kamu Hukuku İncelemeleri: İnsan Hakları, Demokrasi, Hukuk Devleti, Egemenlik, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.

Vural Dinçkol, B., 1992. 1982 Anayasası Çerçevesinde ve Anayasa Mahkemesi Kararlarında Laiklik. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.

Yazıcı, S., 2012. Demokratikleşme Sürecinde Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Yılmaz, M., 2005. Türkiye’de Din ve Vicdan Hürriyeti: Çeşitlilik, Çoğulculuk, Barış. Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu.

Yoram D., 1991. “Freedom of Religion and the Protection of Religious Minorities”, Israel Yearbook of Human Rights, The Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers.

Yüksel, S., 2015. Anayasa Yargısında İbadet Özgürlüğü. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.

Süreli Yayınlar

Ağırbaşlı, Ş., 2012. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Din ve Vicdan Özgürlüğü”, TBB Dergisi. C. 101, ss.83-102.

Akbaş, K. & Şen, İ.G., 2013. “Türkiye’de Kadına Yönelik Pozitif Ayrımcılık: Kavram, Uygulama ve Toplumsal Algılar”, Anadolu Ünivesitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.13, Hukuk Özel Sayısı, ss.165-189.

Akgün, S. 1980. “Türkçe Ezan”, Tarih Araştırmaları Dergisi. C.13, S. 24, ss.105-113.

Aliefendioğlu, Y., 1999. “Eşitlik İlkesi”. İlhan Akın’a Armağan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, ss.79-95.

Aslan, O. E., 2006. “Cumhuriyet ve Kadın Memurlar”, Amme İdaresi Dergisi, C.39, S.4, ss.117-149.

Atalay, E., 1999-2000. “Vicdan Özgürlüğü”, İnsan Hakları Yıllığı. C. 21-22, ss.121-143.

Dikici, A., 2008. “Millî Şef İsmet İnönü Dönemi Laiklik Uygulamaları”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. S.42, s.166.

Erdem, J. G., 2017. “Yargı Kararlarında Kanun önünde Eşitlik İlkesi ve Kadın-Erkek Eşitliği”, Akademik Hassasiyetler, C.4, S.8, ss. 19-44.

Erken, B., 2013. “Anayasal Çerçevede Türkiye’de Çalışma Hakkı”, ÇSGB Dergisi. C. 1, S. 2 ss.66-84.

Bali, R. N., 1998. “Cumhuriyet Döneminde Azınlıklar Politikası” Birikim Dergisi. S.115, ss. 80-90.

Berkes, N., 1962. “İlk Türk Matbaası Kurucusunun Dini ve Fikri Kimliği”, Belleten. C.26, S.104, ss. 715-737.

Bezci, B., 2015. “Sekülarizm ve Laikliği Demokrasi Bağlamında Tartışmak” Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi. C.1, S.2, ss.1-11.

Bucaktepe, A., 2014. “Devlet Memurluğu ve Memurların Değerlendirilmesi Üzerine Düşünceler”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.18, S. 3-4, ss. 459-489.

Çağan, N., 1980. “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.37, S.1, ss.129-151.

Demir, Y. & Yüksel, R.F., 2017. “Kemalist İdeolojide Kadın İmgesi: Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkının Verilmesi Bir Lütuf mu Yoksa Kazanılmış Bir Hak mı?”, The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, C.3, S.2, ss. 226-248.

Dinçkol, B., 2005. “Kadın-Erkek Eşitliği için Pozitif Ayrımcılık”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.4, S.8, ss.101-117.

Danny Choi, D., Poertner, M. & Sambanis, N., 2021. “The Hijab Penalty: Feminist Backlash to Muslim Immigrants” American Journal of Political Science, C. 00, S. 0, XXXX, ss.1-16, https://doi.org/10.1111/ajps.12627

Duygun, A.M., 2015. “Federal Alman Anayasa Mahkemesi'nin "Başörtüsü II" Kararının Özeti: Kamusal Okullarda Öğretim Birimleri İçin Toptan Bir Başörtüsü Yasağı Anayasa ile Uyumlu Değildir”, Hukuk Köprüsü, Cilt: 5, Sayı: 8, ss.31-40.

Göztepe, E., 2011. “Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının (Anayasa Şikayeti) 6216 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 95, ss. 13-41.

Gözaydın, İ., 2008. “Diyanet and Politics”. The Muslim World, C.98, S.2-3, ss. 216-227.

Gözler, K., 2001. “Anayasa Değişikliğinin Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması Bakımından Getirdikleri ve Götürdükleri (Anayasa’nın 13.maddesinin Yeni Şekli Hakkında Bir İnceleme)” Ankara Barosu Dergisi. S.4, ss.61-63.

İnceoğlu, S., 2006. “Türk Anayasa Mahkemesi ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum Dergisi. C.11, S.4, ss. 45-61.

Kandemir, M. & Yardımcıoğlu, D., 2014. “İş Hukukunda Eşitlik İlkesi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 19, S.30-3.1

Karan, U., 2015. “Bireysel Başvuru Kararlarında Ayrımcılık Yasağı ve Eşitik İlkesi”. Anayasa Yargısı Dergisi, C.32, ss.235-306.

Kılıçkaya, Z., 2017. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru İncelemelerinde Çalışma Hakkı”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, C.18, S.2, ss.127-165.

Korkmaz, Ö., & Manzel, M., 2013. “AİHM Kararları Işığında Çalışma Hayatında Dini Semboller”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 2, ss. 91-103.

Mellinghof, R., 2009. “Federal Almanya Cumhuriyeti’nde Anayasa Şikayeti”, Anayasa Yargısı 26 ss.31-44.

Özcan, N., “Dışlayıcı Laiklikten Pasif Laikliğe: Anayasa Mahkemesi İçtihatları Işığında Çalışan Kadının Din ve Vicdan Özgürlüğü” II. Uluslararası Kadın ve Hukuk Sempozyumu, C. 1, ss. 279-305.

Prieur, M., 2012. “Non-Regression in Environmental Law”, S.A.P.I.EN.S Surveys and Perspectives Integrating Environment and Society, C.5, S.2, ss. 53-56.

Sarıaslan, F., 2017. “Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Samira Achbita v. G4S Secure Solutions Kararı (Büyük Daire) (Dava: C-157/15, 14 Mart 2017)”, Küresel Bakış, C.7, S.22., ss. 33-40.

Serim, B., 1994.“Yasa Önünde Eşitlik İlkesi”, Amme İdaresi Dergisi, C.27, S.3, ss.13-25.

Sert-Çelik, Ç., 2004. “Almanya’da Hukuk Eğitimi ve Stajyerlik”, TBB Dergisi, Sayı: 54, ss. 339-346.

Şen, M., 2013. “İnsan Hakları Bağlamında Çalışma Hakkı” MÜHFD C.2, S. 2, ss.13-36.

Tümer, G., 1994. Din (Genel Olarak Din), İslam Ansiklopedisi, C.1.

Tümer, G., 1987. “Çeşitli Yönleriyle Din” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. C.28, ss. 213-267.

Diğer Yayınlar

Mahkeme Kararı

Anayasa Mahkemesi Kararları

Anayasa Mahkemesi, E.1963/336, K.1967/29, k.t.: 26-27.9.1967, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.1963/148, K.1963/256, k.t.: 25.10.1963, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1966/11, K.1966/44, k.t.: 29.11.1966, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1970/53, K. 1971/76, k.t. 21.10.1971, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1971/1, K.1971/1, k.t.: 20.05.1971, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.1976/3, K.1976/23, k.t.:13.04.1976, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.1984/9, K.1985/4, k.t.: 26.06.1985, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.1986/11, K.1986/26, k.t.: 04.11.1986, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1988/4, K.1989/3, k.t.:12.01.1989, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1989/1, K.1989/12, k.t.: 07.03.1989, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1990/36, K. 1991/8, k.t.:09.04.1991, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1990/30, K.1990/31, k.t.:29.11.1990, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.1991/13, K.1992/10, k.t.: 19.02.1992, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.1997/61, K.1998/59, k.t.: 29.09.1998. http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 1998/3, K.1998/28, k.t.:23.06.1998, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 2008/16, K. 2008/116, k.t.: 05.06.2008, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.2009/85, K.2011/49, k.t.:10.03.2011, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E. 2009/47, K. 2011/51, k.t.:17.03.2011 , http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, E.2012/65, K. 2012/128, k.t.:20.09.2012, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, Hayriye Özdemir Başvurusu, B. No: 2013/3434, k.t.:20.05.2013, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2013/3434 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, ve Esra Nur Özbey Başvurusu, Başvuru No.2013/7443, k.t.:23.09.2013, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2013/7443 [erişim tarihi 06 Ağustos 2021]

Anayasa Mahkemesi, Sevim Akat Eşki Başvurusu, B. No. 2013/2187, k.t.:19/12/2013, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, Tuğba Arslan Başvurusu, B. No. 2014/256, k.t.:25.06.2014, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, İbrahim Uysal Başvurusu, B. No.2014/1711, 23.07.2014, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, Melahat Karkin Başvurusu, Başvuru No: 2014/17751, k.t.: 13.10.2016, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Anayasa Mahkemesi, B.S. Başvurusu, Başvuru No: 2015/8491, k.t.: 18.07.2018, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2015/8491 [erişim tarihi 06 Ağustos 2021]

Anayasa Mahkemesi, Sara Akgül Başvurusu, Başvuru No. 2015/269, k.t.: 2.11.2018, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2015/269 [erişim tarihi 06 Ağustos 2021]

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları

"Relating to Certain Aspects of the Laws on the Use of Languages in Education in Belgium” v. Belgium (Merits), Appl. Nos. 1474/62; 1677/62; 1691/62; 1769/63; 1994/63; 2126/64, 23.01.1968, Para. 10, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57525 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Arrowsmith v. UK, Appl. No. 7050/75, 16.05.1977, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-74916 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

X v. UK, Appl. No. 7291/75, 05.11.1977, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-74370 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

X v. UK, Appl. No. 7992/77, 12.07.1978, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-73598 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Razagni v. Sweeden, Appl. No. 64599/01, 10.03.1981, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-68079 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

X v. UK, Appl. No. 8160/78, 12.03.1981, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-74929 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Campbell and Cosans v.UK, Appl.No. 7511/76, 7743/76, 23.03.1983, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57454 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Abdulaziz Cabales and Balkandali v. U.K., Appl. No. 9214/80, 25.05.1985, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57416 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Angeleni v. Sweeden, Appl. No. 10491/83, 03.12.1986, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-78932 [erişim tarihi14 Nisan 2018]

Inze v. Austria, Appl. No. 8695/79, 28.11.1987, para.36, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57505 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

v. UK, Appl. No.18187/91, 10.02.1993, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-1503 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

F.P. v. Germany, Appl. No. 19459/92, 29.03.1993, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-1401 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kokkinakis v. Greece, Appl. no. 14307/88, 25.05.1993, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57827 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Otto Preminger Institut v. Austria, Appl. No. 13470/87, 20.09.1994, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57897 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Konttinen v. Finland, Appl. No. 29949/94, 03.12.1996. http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-3379 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kalaç v. Turkey, Appl. No. 20704/92., 01.07.1997, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58042 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Buscarini and others v. San Marino Appl. No. 24645/94, 18. 02.1999, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58915 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Cha’are Shalom and Tsedek v. France, Appl. No. 27417/95, 27.01.2000, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58738 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Thlimmenos v. Greece, Appl. No. 34369 / 97, 06.04.2000, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58561 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Hasan and Chaush v. Bulgaria, Appl No.30985/96, 26.10.2000, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58921 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Dahlab v. Switzerland, Appl. No. 42393/98, 15.02.2001, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-22643 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Metropolitan Church of Bessarabia and Others v. Moldova, Appl. No. 45701/99,13.12.2001, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-127904 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Pretty v. UK, Appl. No. 2346/02, 29.04.2002, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-60448 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Agga v. Greece, Appl. Nos. 50776/99, 52912/99, 17.10.2002, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-60690 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Refah Partisi and Others v. Turkey, Appl. No. 41340/98, 13.02.2003, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-60936 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Leyla Şahin v. Turkey, 44774/98, 10.11.2005, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-70956 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kosteski v. The Former Yugoslav Republic of Macedonia, Appl. No. 55170/00, 13.04.2006, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-73342 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Alexandiridis v. Greece, Appl. No. 39437/98, 24.01.2006, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-85189 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kurtulmuş v. Turkey, Appl. No. 65500/01, 24.01.2006, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-88325 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Köse and 93 Others v. Turkey, Appl. No.26625/02, 24.01.2006, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-128292 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Hasan and Eylem Zengin v. Turkey, Appl. No.1448/04, 09.10.2007, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-82580 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Church of Scientology Moscow v. Russia, Appl. No. 18147/02, 05.04.2007, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-146703 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kervancı v. France, Appl. No. 31645/04, 04.12.2008, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-90048 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Dogru v. France, Appl. No. 27058/05, 04.12.2008, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-90039 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Nolan and K. v. Russia, Apl. No. 2512/04, 12.02.2009, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-91302 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kimlya and others v. Russia, Appl. Nos. 76836/01 and 32782/03, 03.12.2009, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-94565 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Sinan Işık v. Turkey, Appl.No. 21924/05, 02.02.2010, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-97087 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Siebenhaar gegen Deutschland, Appl. No. 18136/02, 03.02.2011, (Çev. Bundesministerium der Justiz) http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-139444 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Wasmuth v. Germany, Appl. No. 12884/03, 17.02.2011, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-103536 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Lautsi and others v. Italy, Appl. No. 30814/06, 18.03.2011, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-104040 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Bayatyan v. Armenia, Appl. No. 23459/03, 07.07.2011, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-105611 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Eweida ve diğerleri v. Birleşik Krallık Davası, B. Nos: 48420/10, 59842/10, 51671/10 ve 36516/10, 15.01.2013 (Çev: T.C. Adalet Bakanlığı, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, İnsan Hakları Daire Başkanlığı) http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-115881 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Ebrahimian v. France, Appl. No: 64846/11, 26.11.2015, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-159070 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

İzzetin Doğan and Others v.Turkey, Appl.No. 62649/10, 26.04.2016, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-162697 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Federal Almanya Anayasa Mahkemesi Kararları

BVerfG, BvR. 1436/02, 24 10.2003, http://www.bverfg.de/e/rs20030924_2bvr143602en.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

BVerfG, BvR. 471/10, 27.01.2015, http://www.bverfg.de/e/rs20150127_1bvr047110.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

BVerfG, BvR 354/11, 18.10. 2016, http://www.bverfg.de/e/rk20161018_1bvr035411.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

BVerfG, BvR 1333/17, 14.01.2020. https://www.bundesverfassungsgericht.de/SharedDocs/Entscheidungen/EN/2020/01/rs20200114_2bvr133317en.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

Diğer Kararlar

Court of Justice of the European Union, Press Release No 128/21 Judgment in Joined Cases C-804/18 and C-341/19 WABE and MH Müller Handel, 15.08.2021 https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2021-07/cp210128en.pdf [erişim tarihi 23 Ağustos 2021]

Court of Justice of the European Union, Asma Bougnaoui v. Micropole SA, Appl. No. C-188/15, 14.03.2017, http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=188853&pageIndex=0&doclang=en&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=894971 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Danıştay 8. Dairesi, E.1983/207, K.1984/430, k.t.: 23.02.1984. http://www.kazanci.com/kho2/ibb/ara.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Danıştay 8. Dairesi, E. 1992/3342, K. 1992/2611, k.t.:. 5.7.1993 http://www.kazanci.com/kho2/ibb/ara.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Danıştay 1. Dairesi, E. 1999/98, K. 1999/116, k.t.: 12.7.1999, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/ara.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Danıştay 2. Dairesi, E. 2004/4051, K. 2005/3366, k.t: 26.10.2005, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/ara.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Committee on the Elimination of Discrimination against Women, Kayhan v. Turkey, Communication No. -8/2005, CEDAW/C/34/D/8/2005, 27.01.2006, https://www.equalrightstrust.org/ertdocumentbank/Rahime%20Kayhan%20v.%20Turkey.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Human Rights Committee, Hudoyberganova v. Uzbekistan, Comm. 931/2000, U.N. Doc. A/60/40, 05.11.2004, http://www.worldcourts.com/hrc/eng/decisions/ 2004.11.05_Hudoyberganova_v_Uzbekistan.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

YCGK, E.1985/9-596, K.1986/293, k.t.: 26.5.1986, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/ara.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Yasalar

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi, Bazı Maddelerinin Kaldırılması ve Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında Kanun (2670 Sayılı Kanun), Resmî Gazete, 17696; 16.5.1982. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc065/kanunmgkc065/kanunmgkc06502670.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete, 29636; 26.02.2016 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/02/20160226-17.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Bundesbeamtengesetz (BBG), https://www.gesetze-im-internet.de/bbg_2009/__ 61.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

Cuma İzni ile İlgili 2016/1 Sayılı Başbakanlık Genelgesi, Resmî Gazete, 29587; 08.01.2016 http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmi gazete.gov.tr/eskiler/2016/01/20160108.htm&main=http://www.resmigazete.gov .tr/eskiler/2016/01/20160108.htm [erişim tarihi 4 Mayıs 2018]

Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (633 Sayılı Kanun), Resmî Gazete; 12038, 2 Temmuz 1965, http://www.mevzuat.gov.tr/Mevzuat Metin/1.5.633.pdf [erişim tarihi 23 Mayıs 2018]

Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete, 29814; 27.08. 2016, http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/08/20160827.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/08/20160827.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Federal Almanya Anayasası, http://www.recht-harmonisch.de/GG-turkisch.pdf, [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

Gerichtsverfassungsgesetz, https://dejure.org/gesetze/GVG [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

Gesetz zur Regelung des Statusrechts der Beamtinnen und Beamten in den Ländern (Beamtenstatusgesetz – BeamtStG), https://www.gesetze-im-internet.de/ beamtstg/__34.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

Hessisches Beamtengesetz (HBG), http://www.lexsoft.de/cgibin/lexsoft/justizportal _nrw.cgi?xid=5760719,46#top [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

İmar Kanunu’na Bir Ek Madde Eklenmesine Dair Kanun (4380 sayılı Kanun), Resmî Gazete, 23421; 02.08.1998, http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx? home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23421.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23421.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik (8/510 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı), Resmî Gazete, 17849; 25.10.1982, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17849.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik (2013/5443 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı), Resmî Gazete, 28789; 8.10. 2013, http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/10/20131008.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/10/20131008.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Memurin Kanunu (788 sayılı kanun), 08.03.1926, https://www.memurlar.net/haber/ 550893/788-sayili-memurin-kanunu.html [erişim tarihi 27 Mayıs 2018]

Milli Eğitim Bakanlığı ile Diğer Bakanlıklara Bağlı Okullardaki Görevlilerle Öğrencilerin Kılık Kıyafetlerine İlişkin Yönetmelik (8/3349 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı), Resmî Gazete, 17537; 7.12.1981, http://mevzuat.meb.gov.tr/html/ 52.html [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete, 29118; 13.09.2014, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/09/20140913-8.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Milli Eğitim Bakanlığı, İlkokul Yönetmeliği, Tebliğler Dergisi, C.35, S.1684, s.397, http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/36-1972 [erişim tarihi Mayıs 2018]

Nüfus Hizmetleri Kanunu, Resmî Gazete, 26153; 25 Nisan 2006, http://www.resmi gazete.gov.tr/eskiler/2006/04/20060429-1.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

TBMM Başkanlığı, 1924 Anayasası, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa 24.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun (4709 sayılı kanun), Resmî Gazete, 24556 (Mükerrer); 17.11.2001, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/10/20011017m1.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (2709 sayılı Kanun), Resmî Gazete, 17863 (Mükerrer); 9 Kasım 1982, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun (5170 sayılı kanun), Resmî Gazete, 25469; 22.05.2004, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/05/20040522.htm#1 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun (5982 sayılı kanun), Resmî Gazete, 27580; 13.05.2010 http://www.resmi gazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/05/ 20100513.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/05/20100513.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Özel Hastaneler Yönetmeliği, Resmî Gazete, 24708; 27.03.2002 http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.4854&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=%C3%B6zel%20hastane [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Başak Demir, Lori Herber & Martin Koch, 2013. “Almanya'da başörtüsü mücadelesi” Deutsche Welle Türkçe, http://www.dw.com/tr/almanyada-ba%C5% 9F%C3%B6rt%C3%BCs%C3%BC-m%C3%BCcadelesi/a-17117863 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

BBC News Türkçe, TBMM'de kadın milletvekillerinin oranı yüzde 17'de kaldı, 2018, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-44605360, [Erişim Tarihi: 28 Haziran 2018]

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, http://www.danistay.gov.tr/ upload/insanhaklarievrenselbeyannamesi.pdf [26 Mayıs 2018]

Council of Report, Explanatory Report to the Protocol No. 12 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, para. 15 https://rm.coe.int/16800cce48 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Çolakoğlu, E. 2011. Türk İş Hukukunda İşverenin Eşit Davranma Borcu, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

DW, TSK’da başörtüsü yasağı kalktı, 2017, http://www.dw.com/tr/tskda-ba%C5%9F%C3%B6rt%C3%BCs%C3%BC-yasa%C4%9F%C4%B1-kalkt% C4%B1/a-37665858 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Directorate-General for Employment, Social Affairs and Inclusion (European Commission), Tackling Multiple Discrimination: Practices, policies and laws, 2007,https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwiM0KrxqOryAhXBQ_EDHXnRA88QFnoECAMQAQ&url=http%3A%2F%2Fec.europa.eu%2Fsocial%2FBlobServlet%3FdocId%3D776%26langId%3Den&usg=AOvVaw3L9DzO4Ootd5Ci6hLH3QrQ [erişim tarihi 06 Eylül 2021]

ECHR, Press Release, Appeal lodged out of time prevented domestic courts from ruling on the merits of the case, 2016, https://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/ pdf?library=ECHR&id=003-5378856-6721575&filename=Decision%20Barik %20Edidi%20v.%20Spain%20-%20appeal%20lodged%20out%20of%20time %20 prevented%20courts%20from%20ruling%20on%20merits%20of%20case .pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

ECHR, Press Release Ban on wearing face covering in public in Belgium did not violate Convention rights, 2017, https://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/ pdf?library=ECHR&id=003-5788361-7361157&filename=Judgment%20Belca cemi%20and%20Oussar%20v.%20Belgium%20-%20ban%20on%20wearing% 20face%20covering%20in%20public%20areas%20%28Law%20of%201%20June%202011%29.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Eur-lex, Council Directive 2000/43/EC of 29 June 2000 implementing the principle of equal treatment between persons irrespective of racial or ethnic origin, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32000L0043: en:HTML [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Eşit Haklar, 18 No’lu Genel Yorum Çalışma Hakkı (Sözleşmenin 6. Maddesi) Otuz beşinci oturum, 2005, http://www.esithaklar.org/wp-content/uploads/2016/04/ ESKHKGY18.doc [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Ferzan Özbay, 2017. Bireysel Başvuruda Pozitif Yükümlülükler Doktrininin Uygulanmasına İlişkin Bir Değerlendirme, https://anayasatakip.ku.edu.tr/wp-content/uploads/sites/34/2017/08/Feyzan-O%CC%88zbay-Pozitif-Yu%CC%88 ku % CC%88mlu%CC%88lu%CC%88kler.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Human Rights Committee, General Comment No. 22: The right to freedom of thought, conscience and religion (Art. 18) : . 30/07/93. CCPR/C/21/Rev. 1/Add.4, General Comment No. 22. (General Comments), 30.07.1993 https://www.equalrightstrust.org/ertdocumentbank/general%20comment%2022.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Human Rights Watch, 2009. “Diskriminierung im Namen der Neutralität Kopftuchverbote für Lehrkräfte und Beamtinnen in Deutschland” https://www. hrw.org/sites/default/files/reports/germany0209deweb_0.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Hürriyet, 2021. Nişantaşı'nda başörtülü kadınlara saldırıda yeni gelişme... İfadeleri ortaya çıktı: Anlatırken hâlâ titriyorum, https://www.hurriyet.com.tr/gundem /nisantasinda-basortulu-kadinlara-saldirida-yeni-gelisme-ifadeleri-ortaya-cikti-anlatirken-hala-titriyorum-41881336 [erişim tarihi 19 Eylül 2021]

Hürriyet, Din Hanesi Kartta Yok, 2016, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/din-hanesi-kartta-yok-40055190 [Erişim Tarihi: 15 Nisan 2018]

Hürriyet Daily News, Most employees working very long hours in Turkey, 2017, http://www.hurriyetdailynews.com/most-employees-working-very-long-hours-in-turkey--112615 [erişim tarihi 18 Mayıs 2018]

ILO, 111 No’lu Ayırımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi, http://www.ilo.org/ankara/ conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377273/lang--tr/index.htm [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

ILO, Uluslarası Çalışma Örgütü, “ILO’nun Görev ve Hedefleri”, http://www.ilo.org/ankara/about-us/WCMS_372872/lang--tr/index.htm

İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, İnsan Hakları Komitesi, https://humanrightscenter.bilgi.edu.tr/tr/content/138-insan-haklar-komitesi/ [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, Avrupa Adalet Divanı: Samira Achbita ve Asma Bougnaoui Kararları, 14 Mart 2017, 2017, https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/tr/news/none-avrupa-adalet-divan-samira-achbita-ve-asma-bo/ [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 yıllarını kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme http://www.memursen.org.tr/multimedia/haberresim/2017_3/toplusozlesmemetni.pdf [erişim tarihi 4 Mayıs 2018]

Katrin Pfündel, Anja Stichs & Kerstin Tanis. “Muslimisches Leben in Deutschland 2020: Studie im Auftrag der Deutschen Islam Konferenz”, Vol. 38. DEU, 2021, https://www.bamf.de/SharedDocs/Anlagen/DE/Forschung/Forschungsberichte/fb38-muslimisches-leben.pdf?__blob=publicationFile&v=12 [erişim tarihi 9 Eylül 2021]

Koordinationsrat der Muslime, Pressemitteilung zur Gesetzesänderung der Bundesregierung zum Erscheinungsbild von Beamtinnen und Beamten, 2021, http://koordinationsrat.de/pressemitteilung-zur-gesetzesaenderung-der-bundesre gierung-zum-erscheinungsbild-von-beamtinnen-und-beamten [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

Milliyet, Hâkim ve savcıya başörtüsü izni çıktı, 2015, http://www.milliyet. com.tr/hakim-ve-savciya-basortusu-izni-gundem-2067366/ [erişim tarihi 19 Mayıs]

Nur Hayriye Kıpçak 2016. İdeolojiler mekanı olarak camilerde toplumsal cinsiyet örüntüleri (yayınlanmamış master tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı.

OECD, OECD Employment Outlook 2017, OECD Publishing, Paris, http://dx.doi. org/10.1787/empl_outlook-2017-en [erişim tarihi 8 Mayıs 2021]

OECD, Average annual hours actually worked per worker, https://stats.oecd.org/ Index.aspx?DataSetCode=AVE_HRS [erişim tarihi 8 Mayıs 2021]

OECD, OECD Quarterly Employment Situation News Release: 2nd Quarter 2020, 2020, http://www.oecd.org/sdd/labour-stats/employment-situation-oecd-10-2020.pdf [erişim tarihi 8 Mayıs 2021]

Özlem Erdem Karahanoğulları, 2010. “Danıştay Kararlarında, Din, Vicdan ve Düşünce Özgürlüğü”, 5. Yuvarlak Masa Toplantısı, Ankara, http://www.anayasa.gov.tr/files/insan_haklari_mahkemesi/sunumlar/KarahanogullariDinOzgurlugu.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Perspektif, Almanya’da Memur Yasası’nda Gizli Başörtüsü Yasağına Tepkiler, 2021, https://perspektif.eu/2021/05/10/almanyada-memur-yasasinda-gizli-basortusu -yasagina-tepkiler/, [erişim tarihi 19 Mayıs 2021]

Türkiye Büyük Milet Meclisi Başkanlığı, Cinsiyete Göre Dağılım, 2018, https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/milletvekillerimiz_sd.dagilim [erişim tarihi 23 Mayıs 2018]

TBMM Mevzuat, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Danışma Meclisi Anayasa Komisyonu Gerekçesi Madde 2, http://mevzuat.tbmm.gov.tr/mevzuat/faces/kanun maddeleri?_adf.ctrl-state=s3jkkhw7l_34&pkanunlarno=41861&pkanunnumarasi =2709 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

TBMM Mevzuat, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 10. Madde Gerekçesi http://mevzuat.tbmm.gov.tr/mevzuat/faces/kanunmaddeleri?_adf.ctrl-state=4 jiuopkz9_14&pkanunlarno=41861&pkanunnumarasi=2709 [erişim tarihi 30 Mart 2018]

T.C. Adalet Bakanlığı, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığı, Tematik Bilgi Notu – Çalışma Hayatına İlişkin Haklar, 2015, https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Work _TUR.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

The Virginia Declaration of Rights, 2011, https://www.americanbar.org/content/dam/aba/migrated/2011_build/human_rights/virginia_declaration.authcheckdam.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

TÜİK, İstatisliklerle Kadın, 2017, http://www.tuik.gov.tr/PdfGetir.do?id=27594 [erişim tarihi 06 Eylül 2021]

TÜİK, İşgücü İstatistikleri, II. Çeyrek: Nisan-Haziran, 2021, https://data.tuik.gov.tr/ Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-II.-Ceyrek:-Nisan---Haziran,-2021-37546 [erişim tarihi 06 Eylül 2021]

World Economic Forum, The Global Gender Gap Report, 2017, http://www3. weforum.org/docs/WEF_GGGR_2017.pdf

Türk Dil Kurumu, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5aa61f9372e1b6.29868770 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018] http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5aa61f8bb52738.32136408 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018] http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a6f8709e16854.35339799 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018] http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5afdc7d22e3a28.79842807 [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Türkiye Protestan Kiliseler Birliği Hukuk Kurulu, Türkiye’deki Protestan Cemaati’nin İbadet Yeri Sorunu, 2008. http://www.protestankiliseler.org/2008-ibadet-yeri.pdf [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Shireen Shaikh, 2016. Leaving religion at the door of the workplace in the name of neutrality, http://employmentblog.practicallaw.com/leaving-religion-at-the-door-of-the-workplace-in-the-name-of-neutrality/ [erişim tarihi 19 Mayıs 2018]

Strasbourg Observers, Freedom of religion in conflict: Siebenhaar v. Germany, 2011, https://strasbourgobservers.com/2011/03/04/freedom-of-religion-in-conflict-siebenhaar-v-germany/

United Nations, 2020. Defeat COVID-19 and put an end to hate and discrimination: UN chief, https://news.un.org/en/story/2020/08/1070802 [erişim tarihi 10 Eylül 2021]

İlgili Yayınlar

Stoklara Girince Haber Ver

Çalışan Kadının Din ve Vicdan Özgürlüğü

Yorum Yap

Bilgiler

Müşteri Servisi

Ekstralar

Hesabım

Onay