Çocuğun Kişisel Verilerinin Korunması

TEŞEKKÜR .............................................................................................. 5

İÇİNDEKİLER ........................................................................................ 7

KISALTMALAR ................................................................................... 13

GİRİŞ ..................................................................................................... 15

BİRİNCİ BÖLÜM KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HUKUKUNA İLİŞKİN HUKUKİ TEMEL ESASLAR

I. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI HUKUKUNA İLİŞKİN KAVRAMLAR ................................................................ 22

A. KİŞİ ........................................................................................... 22

1. Genel Tanım ....................................................................... 22

2. Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında Gerçek Kişi-Tüzel Kişi Kavramları ......................................................... 22

3. Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında Ölü Kişinin Statüsü ................................................................................ 26

4. Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında Çocuk .................. 29

5. Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında Kısıtlı Kişi ........... 31

B. BELİRLİ VEYA BELİRLENEBİLİR KİŞİ (İLGİLİ KİŞİ) ......... 33

1. Nisbi Belirlenebilirlik – Mutlak Belirlenebilirlik ................. 36

C. VERİ ......................................................................................... 37

1. Veri, Bilgi ve Enformasyon ................................................. 37

2. Kişisel Veri ......................................................................... 38

a. Özel Nitelikli (Hassas) Veri .......................................... 40

b. Genel Nitelikli Veri ...................................................... 48

3. Kişisel Verilerin İşlenmesi .................................................. 48

a. Veri İşleme Faaliyetlerinin Esasları .............................. 48

b. Veri Sorumlusunun Hukuki Sorumluluğu ..................... 51

aa. Hesap Verilebilirlik ilkesi ...................................... 52

bb. Ortak Veri Sorumluluğu ........................................ 53

cc. Veri Sorumlusunun Yükümlülükleri ...................... 54

c. Veri İşleyen Kavramı ve Sorumluluğu .......................... 61

D. VERİ KAYIT SİSTEMİ ............................................................. 63

E. AÇIK RIZA ............................................................................... 65

1. Genel Tanım ....................................................................... 65

2. Açık Rızanın Aranmadığı Sınırlı Durumlar ......................... 69

II. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA İLİŞKİN HUKUKİ DÜZENLEMELERİN TEMEL ESASLARI ................................. 71

A. KİŞİSEL VERİ KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ ........... 71

B. ULUSLARARASI DÜZENLEMELER ...................................... 75

1. İlk Gelişmelerin Temel Yapısı ............................................. 75

2. OECD. Düzenlemeleri ve Avrupa Birliği Yaklaşımları ........ 77

3. Avrupa Konseyi Düzenlemeleri ........................................... 79

4. Birleşmiş Milletler Düzenlemeleri ....................................... 83

5. Avrupa Birliği Düzenlemeleri ............................................. 84

C. TÜRK HUKUKUNDAKİ DÜZENLEMELER .......................... 87

III. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA İLİŞKİN TEORİK GÖRÜŞLER .................................................................................... 89

A. MÜLKİYET HAKKI GÖRÜŞÜ ................................................ 90

B. FİKRİ MÜLKİYET HAKKI GÖRÜŞÜ ..................................... 91

C. İNSAN HAKKI GÖRÜŞÜ ......................................................... 92

1. Kişilik Hakkı Görüşü .......................................................... 93

2. Özel Hayatın Gizliliği Hakkı Görüşü ................................... 95

3. Kişisel Verilerin Korunması Hakkı ...................................... 96

IV. KİŞİSEL VERİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN TEMEL HUKUKİ İLKELER ....................................................................... 98

A. GENEL İLKELER ..................................................................... 98

1. Hukuka ve Dürüstlük Kuralına Uygunluk ...........................100

2. Belirli, Açık ve Meşru Amaçlar İçin Toplanma ..................102

3. Toplanma ve İşlenme Amaçları ile Bağlantılı, Sınırlı ve Ölçülü Olma ......................................................................104

4. Doğru ve Gerekli İse Güncel Olarak Tutulma .....................105

İçindekiler

9

5. Amacın Gerektirdiğinden Daha Uzun Süre Tutulmama ......106

B. İLGİLİNİN KATILIMI VE DENETİMİNE YÖNELİK İLKELER .................................................................................108

1. İlgilinin Bilgilendirilmesi ...................................................108

2. İlgilinin Bilgilerine Erişim, Düzeltme ve Veri Taşınabilirliği Hakkı ..........................................................111

3. İlgilinin Verilerini Düzeltme ve Güncelleme Hakkı ............113

4. İlgili Kişinin Veri Taşınabilirliği Hakkı ..............................114

5. Unutulma Hakkı .................................................................116

İKİNCİ BÖLÜM ÇOCUĞUN KİŞİSEL VERİLERİNİN KORUNMASI

I. ÇOCUĞUN KİŞİSEL VERİLERİNİN KORUNMASI İHTİYACI ......................................................................................123

A. ÇOCUĞUN ÖZEL HAYATI VE KİŞİSEL VERİLERİ ............125

B. ÇOCUĞUN YÜKSEK YARARI ..............................................128

1. Çocuğun Yüksek Yararı ve Kamu Yararı Haklarının Yarışması ...........................................................................130

a. Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 30/09/2021 Tarihli 2021/989 Sayılı Kararı Özeti ............................130

b. İlgili Merciinin Çözüm Yolu .......................................131

c. İlgili Merciinin Kararı .................................................132

d. Analiz .........................................................................133

II. ÇOCUĞUN SAHİP OLDUĞU HAKLAR, ÇOCUK ÜZERİNDE SAHİP OLUNAN HAKLAR VE EHLİYET ...........133

A. TERİM SORUNU VE CEZAİ YAKLAŞIMLAR ......................133

B. EHLİYET BAKIMINDAN ÇOCUK ........................................135

1. Hak Ehliyeti Bakımından Çocuk ........................................135

2. Fiili Ehliyeti Bakımından Çocuk ........................................136

a. Fiil Ehliyetine Sahip Olmanın Şartları .........................136

b. Fiil Ehliyetine Göre Kişilerin Sınıflandırılması ............140

C. ÇOCUK HAKLARI ve HUKUKİ NİTELİKLERİ .....................141

1. Çocuğun Sahip Olduğu Haklar ...........................................141

a. Uluslararası Hukukta Çocuğa Tanınan Haklar .............142

b. Türk Hukukunda Kişisel Verilere Yönelik Getirilen Düzenlemelerde Çocuğun Yeri ....................................148

aa. Anayasa’da Çocuğa Tanınan Haklar (Kişilik Hakkı-Maddi ve Manevi Bütünlüğe İlişkin Değerler) ......148

bb. Medeni Kanun’da Çocuğa Tanınan Haklar ...........150

cc. Çocukları Koruma Kanunu Kapsamında Koruma .156

2. Çocuk Üzerinde Sahip Olunan Haklar ................................157

a. Velayet Hakkının Esasları ...........................................157

b. Vesayet Hakkının Esasları ...........................................160

3. Çocuğun Rızasının Hukuki Boyutu ....................................160

4. Nisbi Kişiye Sıkı Suretle Bağlı Hak Kavramı .....................161

a. Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 11/08/2020 Tarihli Ve 2020/622 Sayılı Kararı Özeti ......................162

b. İlgili Merciinin Çözüm Yolu .......................................162

c. İlgili Merciinin Kararı .................................................164

d. Analiz .........................................................................164

III. ÇOCUĞUN KİŞİSEL VERİLERİNE İLİŞKİN SALDIRI VE SALDIRILARA KARŞI BAŞVURU YOLLARI ..........................166

A. ÇOCUĞUN KİŞİSEL VERİLERİNE YÖNELİK DOĞABİLECEK İHLALLER ..................................................166

1. Çocuğun Kişisel Verilerinin Ailesi Tarafından İhlal Edilmesi .............................................................................166

a. Ebeveynin Hukuki Sınırı .............................................173

aa. Anayasa Mahkemesi Kararı Esas Sayısı: 2016/125 Karar Sayısı: 2017/143 Karar Tarihi: 28.9.2017 R.G. Tarih – Sayı: 23.01.2018 – 30310 Özeti ................173

bb. İlgili Merciinin Çözüm Yolu ................................174

cc. İlgili Merciinin Kararı ..........................................176

dd. Analiz ..................................................................176

2. Çocuğun Kişisel Verilerinin Kendisi Tarafından İhlal Edilmesi .............................................................................177

a. Çocuğun Açık Rızasının Hukuki Durumu ....................178

aa. Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 02/04/2020 Tarihli Ve 2020/255 Sayılı Kararı Özeti ...............178

bb. İlgili Merciinin Çözüm Yolu ................................179

cc. İlgili Merciinin Kararı ..........................................180

dd. Analiz ..................................................................180

3. Çocuğun Kişisel Verilerinin Üçüncü Kişiler Tarafından İhlal Edilmesi .....................................................................182

a. Eğitim Sisteminde Çocuğun Veri Paylaşımı .................188

aa. T.C. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu 26.08.2013 Yd. İtiraz No:2012/617 Özeti ...............................188

bb. İlgili Merciinin Çözüm Yolu ................................189

cc. İlgili Merciinin Kararı ..........................................189

dd. Analiz ..................................................................190

b. Dijital Evrende Çocuğun Veri İhlali ............................191

aa. Amerika Birleşik Devletleri Bölge Mahkemesi Washington Batı Bölgesi Dava 2:23-Cv-00811 Belge 2-1 05/31/23 Özeti ................................................192

bb. İlgili Merciinin Çözüm Yolu ................................193

cc. İlgili Merciinin Kararı ..........................................193

dd. Analiz ..................................................................194

B. ÇOCUĞUN KİŞİSEL VERİLERİNE YÖNELİK İHLALLERE KARŞI BAŞVURULABİLECEK YOLLAR .......196

1. Uluslararası Sözleşmeler Yoluyla Koruma .........................196

2. Ulusal Kanunlar Kapsamında Koruma ................................199

3. Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı İşlenmesinden Doğan Tazminat Davalarında Yargı Yolu ......................................208

a. Devlet Kurumunun Veri İşleyen Sıfatına Sahip Olması ........................................................................209

b. Özel Hukuk Kişisi Veri İşleyen Sıfatına Sahip Olması ........................................................................210

SONUÇ ..................................................................................................211

KAYNAKÇA ........................................................................................215