Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Anayasal Denetimi

Yayınevi: Seçkin Yayınları
Yazar: Hamit YELKEN
ISBN: 9789750277221
445,50 TL 495,00 TL

Adet

 
   0 yorum  |  Yorum Yap
Kitap Künyesi
Yazar Hamit YELKEN
Baskı Tarihi 2022/04
Baskı Sayısı 1
Boyut 16x24 cm (Standart Kitap Boyu)
Cilt Karton kapak
Sayfa Sayısı 382

Bu çalışmada 2017 anayasa değişikliği ile yeni bir konseptle Anayasa'ya giren Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine (CBK) ilişkin olarak Anayasa hükümlerinin sistematik bir şekilde ele alınarak bir taraftan Anayasa'nın dayandığı temel ilke ve değerleri zedelemeyen, diğer taraftan anayasa koyucunun bu kurumu öngörme amacına uygun bir yorum yapılarak anılan kuruma ilişkin tutarlı, anlamlı ve işleyen bir yargısal denetim sisteminin/ilkelerinin inşa edilmesinin mümkün olup olmadığı sorusu cevaplandırılmaya çalışılmıştır.

Bu bağlamda çalışmanın birinci bölümünde genel olarak CBK'nın kuramsal dayanakları üzerinde durulmuş, akabinde CBK'nın şekil ve esas bakımından denetimi ile bu denetimin farklı boyutları tartışılmıştır. Çalışmada, özellikle konu bakımından yetki unsuru yönünden yapılacak denetimin ölçütleri ele alınmıştır. Bu çerçevede CBK'nın ancak yürütme yetkisine ilişkin konularda çıkarılabilmesi, yasak alanda düzenleme öngörmemesi, Anayasa'da münhasıran kanunla düzenleneceği belirtilen konularda olmaması ve kanunda açıkça düzenlenmiş konuda çıkarılmaması ölçütleri kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.

CBK'nın konu bakımından anayasallık denetimi oldukça karmaşık ve teknik bir incelemeyi gerektirmekte olup yazar bu eserde söz konusu denetimin tüm aşamalarını incelikle ele alarak bu husustaki sorunlarını çözümüne ilişkin ufuk açıcı bir yaklaşım sergilemektedir.

Çalışmanın ikinci bölümü ilk incelemeden karara kadar CBK'nın yargısal denetimine ilişkin tüm aşamaların incelendiği, CBK'nın yargısal denetim sürecine ayrılmıştır. Üçüncü bölümde ise CBK bağlamında Anayasa Mahkemesi kararları incelenmiştir. Bu kapsamda öncelikle karar türleri üzerinde durulmuş, akabinde Anayasa Mahkemesi kararlarının niteliği (kesinliği, bağlayıcılığı, geriye yürümezliği, etkisi gibi konular) tartışılmıştır.

Her bir bölümde yapılan değerlendirmelerde Anayasa Mahkemesinin konuya ilişkin içtihadı eleştirel bir gözle ortaya konulmuştur.

Bu çalışmanın özgünlüğünün ve derinliğinin yazarının bu eseri sadece dışarıdan bir gözle yaptığı titiz ve özenli araştırma ve gözlemlerle değil Anayasa Mahkemesi Başraportörü olarak bizzat CBK'nın yargısal denetiminde rol alarak elde ettiği tecrübeyle yazmasından kaynaklandığı söylenebilir. Bu çerçevede yazar, uzun yıllara dayanan norm denetimi tecrübesiyle gerek özelde CBK'nın yargısal denetimi gerekse de genel olarak norm denetimine ilişkin anayasa yargısı tartışmalarına bu eserle önemli katkılar sunmaktadır.

Konu Başlıkları
CBK'nın Anayasal Denetim Süreci ve Anayasa Yargısı
CBK'nın Konu Bakımından Yetki Yönünden Anayasallığ
CBK'nın Esas Bakımından Anayasallığı
Anayasa Mahkemesinin Karar Türleri, Kararların Kesinliği, Bağlayıcılığı, Geriye Yürümezliği ve Etkisi
İçindekiler
Önsöz  7
Kısaltmalar  13
Giriş  15
Birinci Bölüm
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİNİN KURAMSAL DAYANAĞI İLE ŞEKİL VE ESAS BAKIMINDAN DENETİMİ
I. CBK’NIN KURAMSAL DAYANAĞI  25
A. Yürütmenin Düzenleyici İşlem Yetkisinin Kaynağı  25
B. Yürütmenin Düzenleyici İşlem Yetkisinin Mahiyeti (Niteliği)  28
C. Yürütmenin Düzenleyici İşlem Yetkisinin Türleri  30
D. Başkanlık Hükümet Sistemi ve CBK  32
E. CBK’nın Düzenleme Sınırlarının Kuramsal Dayanağı  34
II. CBK’NIN ŞEKİL VE ESAS BAKIMINDAN DENETİMİ  36
A. Olağan Dönem CBK’ları  36
1. Yargısal Denetim Mercii ve Denetimin Niteliği  36
2. Denetimin Kapsamı  43
a. CBK’nın Şekil Bakımından Denetimi  43
b. CBK’nın Esas Bakımından Denetimi  48
aa. Esas Bakımından Denetimin Yöntemi  48
bb. Esas Bakımından Denetiminin Unsurları  50
aaa. Sebep Unsuru  50
bbb. Amaç Unsuru  51
ccc. Konu Unsuru  55
i. Kuralın Düzenlediği Konunun Anayasa’da Düzenlenmiş Olma Hali  56
ii. Kuralın Düzenlediği Konunun Anayasa’da Düzenlenmemiş Olması  63
cc. Esas Bakımından Denetim Unsurlarının Değerlendirilmesi  64
dd. İçerik Denetimi ve Anayasa Mahkemesinin İçerik Denetiminde Ölçü Norm Olarak Kullandığı Anayasa Hükümleri  66
ee. CBK Kurallarının Konu Bakımından Yetki Yönünden Denetimi  69
aaa. Konu Bakımından Yetki Unsuru Denetiminin Niteliği  70
bbb. Konu Yönünden Denetimin Ölçütleri  77
i. On Yedinci Fıkranın Birinci Cümlesi: Yürütme Yetkisine İlişkin Konu Ölçütü  77
ii. On Yedinci Fıkranın İkinci Cümlesi: Kişi Hakları ve Ödevleriyle Siyasi Haklar ve Ödevlerin CBK ile Düzenlenmesi Yasağı / Yasak Alan Ölçütü  85
iii. On Yedinci Fıkranın Üçüncü Cümlesi: Anayasa’da Münhasıran Kanunla Düzenlenmesi Öngörülen Konular Ölçütü  100
iv. On Yedinci Fıkranın Dördüncü Cümlesi: Kanunda Açıkça Düzenlenen Konular Ölçütü  127
ccc. Anayasa’nın Özel Olarak CBK’yla Düzenleneceği Öngördüğü Konularda TBMM’nin Kanun Çıkarma Yetkisine Sahip Olup Olmadığı Sorunu
(CBK’nın Mahfuz veya Saklı Alanı Sorunu)  150
i. Mahfuz Alan Görüşüne Neden İhtiyaç Duyulduğu ve Sorunun Çözümüne İlişkin Öneri  150
ii. Mahfuz Alan Görüşünün Dayanaklarının Değerlendirilmesi  163
B. Olağanüstü Hal (OHAL) CBK’ları  178
1. OHAL CBK’larının TBMM Onayı Öncesi Yargısal Denetimi  180
2. Kanunlaşan OHAL CBK’larının Yargısal Denetimi  181
3. OHAL CBK’sının Yargısal Denetiminin Bir Örnek Üzerinden İncelenmesi  185
4. Kanunlaşan OHAL CBK’larının Anayasa’nın 15. Maddesine Göre Denetlenmesi  185
a. Birinci Aşama: Kuralın Olağan Dönemin İzin Verdiği Sınırların Ötesine Geçip Geçmediği  186
b. İkinci Aşama: Anayasa’nın 15. Maddesindeki Ölçütlerin Uygulanması  187
İkinci Bölüm
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİNİN
YARGISAL DENETİM SÜRECİ
I. CBK DENETİMİNİN YOLLARI (BAŞVURUNUN TÜRÜNE GÖRE CBK’NIN YARGISAL DENETİMİ)  193
A. Soyut Norm Denetimi (İptal Davası)  193
1. İptal Davası Açma Yetkisi  193
a. Cumhurbaşkanı  194
b. Türkiye Büyük Millet Meclisinin En Fazla Üyeye Sahip İki Siyasi Parti Grubu  196
c. TBMM’nin Üye Tamsayısının En Az Beşte Biri Tutarındaki Üyeler  201
2. Dava Açma Süresi  201
3. Dava Açma Usulü (Yöntem Sorunu) ve Usule Aykırılığın Sonuçları  203
B. Somut Norm Denetimi (İtiraz veya Def’i Yolu)  205
1. Genel Olarak Niteliği ve Soyut Norm Denetiminden Farkı  205
2. Şartları  208
a. Bakılmakta Olan Dava Şartı  209
b. Mahkeme Şartı  211
c. Mahkemenin Görevli ve Yetkili Olması Şartı  213
d. Kuralın Davada Uygulanacak Nitelikte Olması  215
e. Mahkemenin CBK Kuralının Anayasa’ya Aykırı Olduğu Kanısına Ulaşması veya Taraflarca İleri Sürülen İddianın Ciddi Bulunması  222
f. On Yıllık Süre Şartı  224
3. Başvuru Yöntemi ve Yönteme Aykırılığın Sonuçları  232
4. İtiraz Usulünün İşleyişi  235
II. CBK BAĞLAMINDA ANAYASA MAHKEMESİNİN ÇALIŞMA VE YARGILAMA USULÜ  236
A. İlk İnceleme Aşaması  237
1. İptal Davası  237
2. İtiraz Başvurusu  239
B. Esas İnceleme Aşaması  241
1. Dava Dilekçesi ve Eklerinin İlgili Makamlara Gönderilmesi  241
2. Sözlü Açıklama  243
3. Taleple Bağlılık ve Gerekçeyle Bağlı Olmama  244
4. Uygulanma Kabiliyeti Kalmayan Dava ve İtiraz Konusu Olmayan Kuralların İptal Edilebilmesi  245
5. Müzakere  246
6. Oylama ve Karar Nisabı  246
Üçüncü Bölüm
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ BAĞLAMINDA
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI
I. KARARLARIN TÜRLERİ  250
A. Ret Kararı  250
1. Usulden Ret Kararları  251
a. Başvuranın Yetkisizliği Nedeniyle Ret Kararı  251
b. Süre Aşımı Nedeniyle Ret Kararı  252
c. Yetkisizlik Nedeniyle Ret Kararı  252
d. Yöntemine Uygunsuzluk Nedeniyle Ret Kararı  252
e. On Yıllık Süreye Uyulmaması Nedeniyle Ret Kararı  253
f. Açıkça Dayanaktan Yoksunluk Nedeniyle Ret Kararı  253
aa. Açıkça Dayanaktan Yoksunluk Nedeniyle Ret Kararı Verilmesinin Şartları  254
bb. Açıkça Dayanaktan Yoksunluk Nedeniyle Ret Kararının Niteliği ve Sonuçları  261
cc. Açıkça Dayanaktan Yoksunluk Nedeniyle Ret Kararının Anayasa Yargısı Bakımından Önemi  262
2. Esastan Ret Kararları  263
a. Konu Bakımından Yetki Yönünden Ret Kararı  264
b. İçerik Yönünden Ret Kararı  265
3. Şekil Bakımından İptal Talebinin Reddi Kararı  266
4. Yorumlu Ret Kararı  266
a. Mahiyeti ve Tipik Bir Örneği  267
b. Yorumlu Ret Kararındaki Gerekçenin Bağlayıcılığı Sorunu  272
c. CBK Bağlamında Yorumlu Ret Kararı Örneklerinin İncelenmesi  278
B. İptal Kararı  290
1. Şekil Bakımından İptal Kararı  290
2. Esastan İptal Kararı  291
a. Konu Bakımından Yetki Yönünden İptal Kararı  291
b. İçerik Yönünden İptal Kararı  292
C. Kısmen Ret Kısmen İptal Kararı  294
D. Karar Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (KVYO)  298
1. CBK Kuralının Yürürlükten Kaldırılması veya Değiştirilmesi  298
a. CBK Kuralının Yürürlükten Kaldırılması  298
b. CBK Kuralının Değiştirilmesi  300
2. CBK Kuralı Hakkında Daha Önce İptal Kararı Verilmiş Olması  306
3. CBK Kuralı Hakkında Esastan Ret Kararı Verilmesinden Sonra Yeniden Yapılan Başvuruda KVYO Kararı Verilebilir mi?  307
E. Davanın Açılmamış Sayılması Kararı  310
II. CBK BAĞLAMINDA ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ NİTELİĞİ: KESİNLİK VE BAĞLAYICILIK İLE GERİYE YÜRÜMEZLİK  311
A. Kararların Kesinliği  311
1. Şekli Anlamda Kesin Hüküm  311
2. Maddi Anlamda Kesin Hüküm  312
B. Kararların Bağlayıcılığı  319
C. Kararların Geriye Yürümezliği  326
1. Mahiyeti ve Önemi  326
2. Anayasa Mahkemesi Kararları Üzerinden Bazı Örnekler  327
3. Kuralın Uygulanması ile İlgili Karşılaşılan Sorunlar  329
4. Kuralın Anayasal İstisnaları  329
5. CBK Bağlamında İptal Kararının Geriye Yürütülemeyeceğine İlişkin Bir Örnek İle İstisnaların Uygulanması  333
6. CBK Kuralını Yürürlükten Kaldıran Kuralın İptalinin Sonuçları  336
III. CBK BAĞLAMINDA ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ ETKİSİ  337
IV. CBK BAĞLAMINDA ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ  338
A. Kural Olarak Kararın Yürürlüğe Girişi: Resmi Gazete’de Yayım  338
B. İptal Kararının Yürürlüğe Girmesinin Ertelenmesi  339
C. Yürürlüğün Ertelenmesine İlişkin CBK Bağlamında Ortaya Çıkabilecek Bir Mesele  343
V. ANAYASA MAHKEMESİNİN KARAR VERME SINIRI: POZİTİF NORM KOYUCU OLMA YASAĞI  346
VI. YARGILAMANIN YENİLENMESİ  352
Sonuç  353
Kaynakça  359
Kavram Dizini  375
Yazar Hakkında  381

Yorum Yap

Lütfen yorum yazmak için oturum açın ya da kayıt olun.