Eser Sahibinin Mali ve Manevi Haklarının Sosyal Medya Üzerinden İhlali

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR .............................................................................................. 5

KISALTMALAR ................................................................................... 13

MESELENİN TAKDİMİ ...................................................................... 15

BİRİNCİ BÖLÜM ................................................................................. 17

1. GENEL OLARAK ESER SAHİBİNİN MALİ VE MANEVİ HAKLARININ KORUNMASI ................................ 17

1.1. Terminoloji.......................................................................... 19

1.1.1. Eser Kavramı .................................................................. 19

i. Şekli Şart.................................................................. 20

ii. Sübjektif Şart ........................................................... 21

iii. Objektif Şart ............................................................ 22

1.1.2. Eser Sahipliği .................................................................. 23

i. Bir Kişinin Eser Sahipliği ....................................... 24

ii. Müşterek (Ortak) Eser Sahipliği ............................ 24

iii. İştirak (Elbirliği) Halinde Eser Sahipliği ............... 25

1.1.3. Sosyal Medyada Eser ve Eser Sahipliği ........................ 27

1.2. Hak İhlalinden Sorumlu Süjeler ........................................ 30

1.2.1. İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS) ................................... 32

1.2.2. Erişim Sağlayıcı .............................................................. 34

1.2.3. İçerik sağlayıcı ................................................................ 35

1.2.4. Sosyal Ağ Sağlayıcı......................................................... 37

1.2.5. Yer Sağlayıcısı ve Sunucu .............................................. 38

1.2.6. Kullanıcı .......................................................................... 39

1.3. Literatür Taraması .............................................................. 40

1.3.1. Türk Hukuku Bağlamında ............................................. 40

1.3.2. Karşılaştırmalı Hukuk Bağlamında............................... 42

İKİNCİ BÖLÜM .................................................................................... 47

2. ESER SAHİBİNİN FSEK’TE KORUNAN HAKLARI .................................................................................... 47

2.1. Eser Sahibinin Mali Hakları .............................................. 47

2.1.1. İşleme Hakkı ................................................................... 48

2.1.2. Çoğaltma Hakkı.............................................................. 50

2.1.3. Yayma Hakkı .................................................................. 52

2.1.4. Temsil Hakkı ................................................................... 56

2.1.5. İşaret, Ses ve/veya Görüntü Nakline Yarayan Araçlarla Umuma İletim Hakkı ...................... 57

2.1.6. Pay (Takip) Hakkı .......................................................... 59

2.2. Eser Sahibinin Manevi Hakları ......................................... 60

2.2.1. Manevi Hak Kavramı ..................................................... 61

2.2.2. Eser Sahibinin Manevi Haklarının Çeşitleri ................. 62

2.2.2.1. Umuma Arz Hakkı ........................................... 63

2.2.2.2. Adın Belirtilmesi Hakkı .................................... 64

2.2.2.3. Eserde Değişiklik Yapılmasını Men Etme Hakkı ........................................................ 65

2.2.2.4. Eser Sahibinin Zilyet ve Malike Karşı Hakları ..................................................... 67

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ............................................................................... 69

3. ESER SAHİBİNİN MALİ VE MANEVİ HAKLARININ SOSYAL MEDYA ARAÇLARI ÜZERİNDEN İHLALİ ................................................................ 69

1.1. İnternette fikri haklarla ilgili yeni kavramlar................... 69

i. Multimedya eser .................................................................. 69

ii. Dijital Ortam ve Eserin Dijitalleştirilmesi .......................... 72

iii. Yapay Zeka........................................................................... 73

iv. Paylaşma .............................................................................. 75

3.2. Sosyal Medyada Gerçekleşen Hak İhlalleri...................... 77

3.2.1. Link Verme Suretiyle ..................................................... 78

i. Yüzeysel-Referans (Surface-Reference) Link ......................................... 80

ii. Derin (Deep) Link ..................................... 81

iii. Gömülü (Inline- Embedded) Link ............................................................ 82

iv. Karekod ..................................................... 85

3.2.2. Çerçeveleme (Framing) Suretiyle .................................. 86

3.2.3. Online Çoğaltma (RAM Kopya) Suretiyle .................... 87

a) Zımni Onay ............................................................. 88

b) Clickwrap Lisansı ................................................... 89

c) Dürüst Kullanım İlkesi ........................................... 90

3.2.4. Arama Motorları Suretiyle ............................................. 91

3.2.5. Müzik Programları Suretiyle ......................................... 92

3.2.6. Sampling (Örnekleme)ve StreamingSuretiyle ......................................................... 95

3.2.7. Caps ve Parodi Suretiyle ................................................ 97

3.2.8. Kullanıcılar Suretiyle ...................................................... 99

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ....................................................................... 103

4. ESER SAHİBİNİN MALİ VE MANEVİ HAKLARININ SOSYAL MEDYA KAPSAMINDA KORUNMASI ........................................................................... 103

4.1. Teknolojik Koruma .......................................................... 103

4.1.1. Dijital Hak Yönetimi .................................................... 103

4.1.2. Telif Hakkı Uyarıları .................................................... 107

4.1.3. Kopyalanamayan Eserler ............................................. 107

4.1.4. Kullanım Sınırlamaları ................................................. 108

4.1.5. Lisanslı Yazılımlarla Koruma ...................................... 108

4.1.6. Dijital İşaretleme (Watermarking) ............................... 109

4.1.7. Arama Motorları ........................................................... 110

4.1.8. Veri Gizleme (Steganografi- Data Hiding) ................. 110

4.1.9. Dijital İmza.................................................................... 111

4.1.10. Zaman Damgası........................................................... 112

4.1.11. Sosyal Medya Platformları Açısından Teknolojik Koruma ...................................................... 113

i. Instagram Örneği ................................................. 113

ii. X (Eski Adı ile Twitter) Örneği ............................ 115

iii. YouTube Örneği ................................................... 115

4.2. Hukuki Koruma ............................................................... 117

4.2.1. Arabuluculuk ................................................................ 117

4.2.2. FSEK m. 15, 66-70 Bağlamında Açılabilecek Hukuk Davaları ............................................................ 118

4.2.2.1. Eser Sahibinin Tespiti Davası (m. 15) .............................................................. 118

4.2.2.2. Tecavüzün Refi Davası (m. 66)....................... 120

a) Manevi Haklara Tecavüz Halinde .................................................... 122

b) Mali Haklara Tecavüz Halinde .................................................... 123

4.2.2.3. Tecavüzün Meni Davası (m. 69)..................... 124

4.2.2.4. Tazminat Davası (m. 70) ................................. 126

4.2.2.5. Görev ve Yetkili Mahkeme (m. 76) ................ 127

4.2.3. FSEK Ek Madde 4 Bağlamında Eser Sahibi Haklarının Korunması ................................................. 128

4.2.4. 5651 Sayılı Kanun Kapsamında İçeriğin Kaldırılması ve Erişimin Engellenmesi ....................... 130

4.2.5. TTK 54-56(Haksız Rekabet) Bağlamında Açılabilecek Hukuk Davaları ...................................... 132

4.2.5.1. TespitDavası .................................................... 133

4.2.5.2. MenDavası....................................................... 134

4.2.5.3. Ref Davası ........................................................ 135

4.2.5.4. Tazminat Davaları .......................................... 137

4.2.5.5. Görevli ve Yetkili Mahkeme........................... 138

4.2.5.6. Zamanaşımı ..................................................... 139

4.2.6. Genel Hükümlere Göre Eser Sahibinin Tespiti Davası ve Tecavüzün Tespiti Davası ............................................................................ 139

4.2.7. Geçici Hukuki Koruma ................................................ 140

4.2.7.1. İhtiyati Tedbir ................................................. 140

a) FSEK ve HMK Açısından ....................... 141

b) TTK Açısından ........................................ 142

SONUÇ ................................................................................................ 147

KAYNAKÇA........................................................................................ 151