Eski – Yeni Vakıflar Kanuna Göre Mazbut Vakıfların Gayrimenkul Hukuku Meseleleri Emsal Yargı Kararları

ÖNSÖZ
Bilindiği gibi 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’na göre, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yönetilecek vakıflar ile eski Türk Medeni Kanunu’nun yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve mülga 2762 sayılı Vakıflar Kanunu uyarınca Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıflara “mazbut vakıf” adı verilmektedir (m. 3).
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Belkıs Konan ile Vakıflar Genel Müdürlüğü Emekli Hukuk Müşaviri M. Serhat Yener tarafından kaleme alınan bu eser, mazbut vakıfların taşınmaz hukukuna ilişkin sorunlarını irdelemekte; Yargıtay ve Danıştay kararları-nın ışığında, öğreti ve uygulamada bu sorunlara ilişkin yaklaşımları, eğilimleri ve çözümleri açıklamaktadır.
Eserde, Osmanlı/İslam hukukunun en önemli hukuk yapılarından biri olan “vakıf” kavramının Osmanlı Arazi hukukuna (Fatih Kanunnamesi; Kanunname-i Osmani) dayanan kökleri ile Tanzimat döneminin en önemli kanunlaştırmalarından biri olan 1858 tarihli “Kanunname-i Arazi”deki düzenlemeler ele alınmakta; bu alandaki pozitif hukuka ilişkin gelişmelerin, “Çağlar arası geçiş hukuku” bağlamında 743 sayılı eski Medeni Kanun’umuz ile 4721 sayılı yeni Türk Medeni Kanunu’na intikali anlatılmaktadır. Yazarlar; mazbut vakıflarla ilgili olarak, mülga 2762 sayılı Vakıflar Kanunu’na yollamalarda bulunarak, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nda öngörülen çözümleri dikkatle incelemiş ve mazbut vakıfların çeşitlerine (örneğin mazbut akar vakıflar, hayrat vakıflar vb.), tüzel kişiliğine, mallarına, yönetimine ve temsiline ilişkin sorunları irdelemiş; mazbut vakıfların taşınmaz hukukuna ilişkin güncel sorunlarını belirleyerek bu sorunlara öğreti ve mahkemeler uygulaması tarafından getirilen veya önerilen çözümleri “Vakıf hukukuyla ilgilenenlerin dikkatine sunmuşlardır.
Yazarlardan biri olan M. Serhat Yener, daha önce de vakıflar hukuku üzerindeki çalışmalarıyla tanınmaktadır. Vakıflarla ilgili pozitif hukuk derlemeleri yanında, kaleme aldığı eserlerle Cumhuriyet öncesi kurulan eski vakıflar (743 sayılı Medeni Kanun’dan önceki vakıflar) ve Cumhuriyet dönemi vakıflarına ilişkin aydınlatan ve çözümler sunan zengin içerikli araştırmaları bulunmaktadır.
Belkıs Konan ve M. Serhat Yener’in mazbut vakıfların taşınmaz hukukuna ilişkin sorunlarında emsal Yargıtay ve Danıştay kararlarıyla donatılmış eserinin “Vakıf hukukçu”sunun karşısına çıkan karmaşık konularda önemli bir katkıda bulunacağını belirtir; yazarların her ikisi için de, genç hukukçu kuşağının pek fazla el atmadığı bu alandaki çalışmalarının devamını dilerim.
Prof. Dr. Ergun Özsunay
İ.Ü. Hukuk Fakültesi (Em.)

ÖNSÖZ  III

KAYNAKÇA       VII

BİRİNCİ BÖLÜM

OSMANLI ARAZİ HUKUKU VE VAKIF ARAZİLERİ

1. OSMANLI DEVLETİNDE ARAZİ REJİMİ VE VAKIF ARAZİLERİ 1
2. MEDENİ KANUN-ARAZİ KANUNU İLİŞKİLERİ 5

III. VAKIF ARAZİLER YÖNÜNDEN ESKİ TAPU KAYITLARI İLE TAPU KAYDI SAYILAN BELGELER   6

1. VAKIF TAŞINMAZLARDA UYGULANAN USULLER,TAPUDA VAKIF

ŞERHİ-TAVİZ BEDELİ, ÖRFÜ BELDE GEDİKLERİ-PAFTOS-HİKİR              10

A.İcareteyn ve Mukataa Usulü              10

B.Vakıf Şerhi-Taviz Bedeli    14

1. Tanımlar ve Taviz Bedeli Alacağının Hukuki Niteliği 14
2. Taviz Bedelinin Kanuni Değişikliklere Göre Hesabı (2762, 5982, 2888, 4103, 5737 Sayılı Kanunlar) 16
3. 4070 Sayılı Kanun 19
4. Taviz Bedeli ile İlgili 5737 Sayılı Vakıflar Kanunu ile Getirilen

Yenilikler           20

5. Taviz Bedeli Ödenmesinin Hukuki Sonuçları 21
6. Uygulamada Taviz Bedeli İle İlgili Son Yargı Kararları 22

C.Örfü Belde Gedikleri-Paftos-Hikir.   25

İKİNCİ BÖLÜM

ESKİ-YENİ VAKIFLAR KANUNUNA GÖRE MAZBUT

VAKIF TÜZEL KİŞİLİĞİ, MALLARI, TÜRLERİ İLE

HUKUKİ STATÜLERİ, İDARE VE TEMSİL İLE

TASARRUF İŞLEMLERİ

I.MAZBUT VAKIF TÜZEL KİŞİLİĞİ, MALLARI, TÜRLERİ İLE HUKUKİ

STATÜLERİ, İDARE VE TEMSİL İLE TASARRUF İŞLEMLERİ            31

A.Mazbut Akar Vakıf Malı    36

B.Mazbut Hayrat Vakıf Malı 36

a.Vakıf Meşrutahaneleri    37

b.Vakıf Sular        39

c.Vakıf Ormanlar ve Ziraat İşletmeleri           43

d.Vakıf Kabristanlar (Mezarlıklar)  47

C.Avarız Vakfı Malları ve Gelirleri       48

II.MAZBUT VAKIF MALLARINDA TASARRUF İŞLEMLERİ VE YETKİLİ ORGAN KARARI       50

III.MAZBUT VAKIF MALLARINDA SÜKNA HAKKI      62

IV.VAKIF HUKUKUNDA MAHLULİYET - METRUKİYET VE İSTİBDAL

İŞLEMİ       67

V.MAZBUT VAKIFLARDA VAKFİYE ŞARTLARININ ESKİ –YENİ VAKIFLAR KANUNUNA GÖRE DEĞİŞTİRİLMESİ (TEBDİLİ)  74

VI.ESKİ-YENİ HUKUKUMUZDAVAKIFMALLARDA ZAMANAŞIMI-

HAKK-I KARAR, MUTASARRIFLIK HAKKI, VAKIF MALLARDA

ZAMANAŞIMI          80

VII.MAZBUT VAKIF MALLARINI İLGİLENDİREN ÖNEMLİ KANUNLAR

VE İLGİLİ HÜKÜMLERİ      87

A.Mülga 7044 sayılı Aslında Vakıf Olan Tarihi ve Mimari Kıymeti Haiz Eski Eserlerin Vakıflar Umum Müdürlüğüne Devrine Dair Kanun ile 5737 Sayılı Vakıflar Kanununun 30. Maddesi  87

B.2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun Taşınmaz Vakıf- Kültür Varlıklarını İlgilendiren 7,10,11,14, 15,21,57,58.Maddeleri        94

C.Mazbut Vakıf Mallarında İmar Affı Kanunları Gereğince Tapu Tahsis

Belgesi Verilmesi  99

D.Mazbut Vakıf Mallarında 4650 Sayılı Kanunun 17. Maddesiyle Değişik

2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunun 30. Maddesine Göre Devir               104

1. Vakıf Kültür Varlıklarının Korunması kapsamında İmar uygulamalarında

5737 Sayılı Vakıflar Kanunun 22.Maddesi    106

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

EMSAL YARGI KARARLARI      110